ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Στρασβούργο, 16.4.2019

JOIN(2019) 6 final

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Ευρωπαϊκή Ένωση, Λατινική Αμερική και Καραϊβική: συνένωση δυνάμεων για ένα κοινό μέλλον

Κοινή ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο
Ευρωπαϊκή Ένωση, Λατινική Αμερική και Καραϊβική: συνένωση δυνάμεων για ένα κοινό μέλλον

«Στην ευρύτερη περιοχή του Ατλαντικού, η Ένωση θα διευρύνει τη συνεργασία με τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και θα οικοδομήσει ισχυρότερες εταιρικές σχέσεις βασιζόμενες σε κοινές αξίες και κοινά συμφέροντα.»

- Μια συνολική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1

1. Εισαγωγή

H Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική (ΛΑΚ), ενωμένες από την ιστορία και εμπνεόμενες από πολλές κοινές αξίες, διατηρούν μια επιτυχημένη και μακρόβια εταιρική σχέση. Από το 1999, η ΕΕ και η ΛΑΚ συνδέονται με μια στρατηγική εταιρική σχέση που εδράζεται στη δέσμευση υπέρ των θεμελιωδών ελευθεριών, της βιώσιμης ανάπτυξης και ενός ισχυρού διεθνούς συστήματος που βασίζεται σε κανόνες. Για είκοσι και πλέον χρόνια, η εταιρική αυτή σχέση αποτελεί πλατφόρμα για αμοιβαία επωφελή συνεργασία, κινητήρια δύναμη αλλαγής και εκκολαπτήριο νέων ιδεών.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η ΕΕ και η ΛΑΚ έχουν επιτύχει ένα πρωτοφανές επίπεδο ολοκλήρωσης. Η ΕΕ έχει υπογράψει συμφωνίες σύνδεσης, ελεύθερου εμπορίου ή πολιτικές συμφωνίες και συμφωνίες συνεργασίας με 27 από τις 33 χώρες της ΛΑΚ 2 . Οι χώρες της ΕΕ και της ΛΑΚ ευθυγραμμίζονται συχνά στα Ηνωμένα Έθνη και συνεργάστηκαν στενά για τη συμφωνία του Παρισιού 3 και την Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη 4 . Περί τα έξι εκατομμύρια άνθρωποι από την ΕΕ και τη ΛΑΚ ζουν και εργάζονται από την άλλη μεριά του Ατλαντικού 5 , ενώ το ένα τρίτο και πλέον των φοιτητών από χώρες της ΛΑΚ που σπουδάζουν στο εξωτερικό, σπουδάζουν στην ΕΕ.

Οι οικονομίες είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η ΕΕ είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΛΑΚ· το σύνολο των συναλλαγών αγαθών μεταξύ των δύο περιοχών αυξήθηκε από 185,5 δισ. EUR το 2008 σε 225,4 δισ. EUR το 2018, ενώ οι συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών ανήλθαν σε περίπου 102 δισ. EUR το 2017. Η ΕΕ είναι ο κυριότερος επενδυτής στη ΛΑΚ, με απόθεμα άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) 784,6 δισ. EUR το 2017, ενώ το απόθεμα άμεσων ξένων επενδύσεων της ΛΑΚ στην ΕΕ σημείωσε επίσης σημαντική αύξηση τα τελευταία έτη και έφτασε τα 273 δισ. EUR το 2017 6 .

Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος πάροχος αναπτυξιακής συνεργασίας στη ΛΑΚ: 3,6 δισ. EUR σε επιχορηγήσεις για διμερή και περιφερειακά προγράμματα από το 2014 έως το 2020 7 και πάνω από 1,2 δισ. EUR σε ανθρωπιστική βοήθεια προς τα θύματα ανθρωπογενών κρίσεων και φυσικών καταστροφών κατά την τελευταία 20ετία. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) επενδύει στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης στη ΛΑΚ, δίνοντας έμφαση στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτή, με συνολική δανειοδότηση ύψους 3,4 δισ. EUR κατά την περίοδο 2014-2018 8 .

Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα ανακοίνωση προτείνει να ενισχυθεί η πολιτική εταιρική σχέση της ΕΕ με την ΛΑΚ, διαμορφώνοντας ένα όραμα για μια ισχυρότερη και εκσυγχρονισμένη διπεριφερειακή εταιρική σχέση με βάση τις μεταβαλλόμενες παγκόσμιες και περιφερειακές πραγματικότητες. Στόχος της ανακοίνωσης είναι η παροχή στρατηγικής κατεύθυνσης για την εξωτερική δράση της ΕΕ με τη ΛΑΚ, σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη συνολική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας της ΕΕ, την ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη 9 , την Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ανακοίνωση «Εμπόριο για όλους» και τις οδηγίες διαπραγμάτευσης για τη σύναψη συμφωνίας εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και της ομάδας κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού 10 .

Το σημερινό ταχέως εξελισσόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον γεννά νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για την εταιρική σχέση, ενισχύοντας την ανάγκη για πιο αποτελεσματική περιφερειακή και διμερή συνεργασία, για μια εκσυγχρονισμένη εταιρική σχέση με επίκεντρο το εμπόριο, τις επενδύσεις και την τομεακή συνεργασία. Αυτές οι παγκόσμιες αλλαγές και στις δύο περιοχές απαιτούν μια φιλόδοξη και καινοτόμο προσέγγιση, πέρα από την παραδοσιακή λογική δωρητή-αποδέκτη και στο πνεύμα της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Από το 2000, το εμπόριο Κίνας-ΛΑΚ αυξήθηκε από 10 δισ. δολάρια ΗΠΑ σε 244 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2017. Η Κίνα είναι ανταγωνίστρια της ΕΕ ως ο δεύτερος εμπορικός εταίρος της Λατινικής Αμερικής και, γενικότερα, έχει καταστεί εταίρος αυξανόμενης σημασίας για την περιοχή. Ο παραδοσιακός ρόλος και η επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή έχει επίσης αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.

Ταυτόχρονα, η ΛΑΚ βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες δυναμικές, όπως η ανάγκη ανταπόκρισης στις απαιτήσεις μιας ψηφιακής και ολοκληρωμένης παγκόσμιας οικονομίας, η πίεση για την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της ανάπτυξης, με παράλληλη διασφάλιση δίκαιων κοινωνικών αποτελεσμάτων, ή η μέριμνα να διασφαλιστεί η συνέχιση μιας μακροπρόθεσμης τάσης εδραίωσης της δημοκρατίας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Η ΕΕ, με το μοντέλο περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης και συνδεσιμότητας, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εταίρο της ΛΑΚ για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Η ΕΕ παρέχει πλήρη διπλωματική, ανθρωπιστική και οικονομική στήριξη στην επίλυση των συνεχιζόμενων κρίσεων σε ορισμένες χώρες της ΛΑΚ και θα συνεχίσει να προωθεί τις δημοκρατικές αρχές και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις σχέσεις της με τη ΛΑΚ. Γενικότερα, η ΕΕ και η ΛΑΚ θα πρέπει να συνεργαστούν για τη διατήρηση της πολυμέρειας και μιας παγκόσμιας τάξης που θα βασίζεται σε κανόνες, ενώνοντας τις δυνάμεις τους για την υλοποίηση φιλόδοξων σχεδίων.

Αυτή η εταιρική σχέση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε τέσσερις αλληλοενισχυόμενες προτεραιότητες: ευημερία, δημοκρατία, ανθεκτικότητα και αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση. Στο πλαίσιο κάθε μίας από αυτές τις προτεραιότητες, η ανακοίνωση προτείνει σειρά τομέων και συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για την προώθηση αυτού του θεματολογίου, που θα υλοποιηθούν μέσω πιο στρατηγικής και στοχευμένης συνεργασίας της ΕΕ με τη ΛΑΚ.

2. Υπεράσπιση των κοινών αξιών και των κοινών συμφερόντων

2.1 Συνεργασία για την ευημερία

Η αναζωογόνηση των οικονομιών και η στήριξη της ανάπτυξης προϋποθέτουν εστιασμένη και αποφασιστική δράση. Η ΕΕ και η ΛΑΚ θα πρέπει να συνεχίσουν τις κοινές προσπάθειες αντιμετώπισης των επίμονων μακροοικονομικών προκλήσεων στην περιοχή, διαφοροποιώντας τα ποικίλα οικονομικά μοντέλα, εκσυγχρονίζοντάς τα και καθιστώντας τα κατάλληλα για την παγκοσμιοποίηση. Η επίτευξη βιώσιμων αποτελεσμάτων σημαίνει επίσης συνένωση δυνάμεων ώστε να μειωθούν οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, να δημιουργηθούν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και να καταστεί επωφελής για όλους η παγκοσμιοποίηση, αλλά και μετάβαση προς μια πράσινη και κυκλική οικονομία.

Με βάση αυτές τις αρχές, η ΕΕ θα πρέπει να εντείνει τη δέσμευσή της με τους εταίρους της ΛΑΚ ως εξής:

Διευκόλυνση διαπεριφερειακών και ενδοπεριφερειακών εμπορικών συναλλαγών και επενδύσεων. Κατά προτεραιότητα, η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, την ταχεία υλοποίηση των επικυρώσεων και την πλήρη εφαρμογή του δικτύου συμφωνιών σύνδεσης, εμπορίου και οικονομικής εταιρικής σχέσης. Για τη βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος στην περιοχή, θα πρέπει να ληφθούν αναγκαία μέτρα. Οι ευκαιρίες που παρέχουν οι συμφωνίες – πιο αποτελεσματικές δημόσιες συμβάσεις, καλύτερη πρόσβαση στην αγορά, καινοτομία και ανταγωνιστικότητα, ενδοπεριφερειακό εμπόριο και ενσωμάτωση στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού – θα πρέπει να αξιοποιηθούν. Η αποτελεσματική και ισορροπημένη προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ενισχύει τις ευκαιρίες για συνεργασία στον χώρο της έρευνας και τονώνει την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Συγχρόνως οι εμπορικές συμφωνίες θα πρέπει να προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη χρηστή διακυβέρνηση: η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με τη ΛΑΚ ώστε να ενισχυθεί η εφαρμογή των διατάξεων κοινωνικού, εργατικού και περιβαλλοντικού δικαίου στις υφιστάμενες συμφωνίες, τηρώντας την κοινή τους δέσμευση στην ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, και να προωθηθεί η υπεύθυνη διαχείριση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.

Για να δημιουργηθεί ένα καλύτερο πλαίσιο για την προώθηση του εμπορικού και επενδυτικού θεματολογίου ΕΕ-ΛΑΚ, οι δύο περιοχές θα πρέπει να προωθήσουν περισσότερο τη διαφάνειααπό κοινού, ιδίως κατά τις διαπραγματεύσεις νέων ή αναθεωρημένων εμπορικών συμφωνιών, και να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην εφαρμογή των συμφωνιών.

Οι συμφωνίες θα πρέπει επίσης να αποτελέσουν μέσο προώθησης της ρυθμιστικής σύγκλισης σε υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά θέματα, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανταλλαγή αγαθών μεταξύ της ΛΑΚ και της ΕΕ και να υποστηριχθούν τα υψηλά πρότυπα ασφάλειας των τροφίμων, υγείας των ζώων και υγείας των φυτών. Όσον αφορά την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής (ΜΑ) με την προσέγγιση «Μία υγεία», οι τρέχουσες δραστηριότητες θα στηρίξουν τη ΛΑΚ στην ανάπτυξη και εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης τους στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία» για τη ΜΑ.

Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες ολοκλήρωσης εντός της ΛΑΚ για την τόνωση του ενδοπεριφερειακού εμπορίου και τη διευκόλυνση των επενδύσεων, π.χ. τη Συμμαχία του Ειρηνικού, μεταξύ άλλων με την ανταλλαγή εμπειριών για την αντιμετώπιση των μη δασμολογικών φραγμών στο εμπόριο και την προώθηση της ρυθμιστικής σύγκλισης και εναρμόνισης. Οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών στη διαδικασία της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το διεθνές εμπορικό δίκαιο, ώστε να συσταθεί ένα μόνιμο πολυμερές επενδυτικό δικαστήριο, θα πρέπει να συνεχιστούν. Η ΕΕ προτίθεται ακόμη να εξετάσει το ενδεχόμενο σύναψης συμφωνιών προστασίας των επενδύσεων με βασικούς εταίρους. Η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει την επικύρωση και την εφαρμογή της συμφωνίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) για τη διευκόλυνση του εμπορίου ως βασικού κινητήριου μοχλού για το διασυνοριακό εμπόριο. Επίσης, η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει την προσχώρηση των εταίρων στη συμφωνία για τις δημόσιες συμβάσεις.

Προώθηση της μετάβασης προς μια πράσινη οικονομία. Η ΕΕ και η ΛΑΚ θα πρέπει να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο προς μια πιο βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Η συνεργασία και η αμοιβαία μάθηση όσον αφορά τις ανανεώσιμες ενέργειες, την απόδοση πόρων, την ενεργειακή απόδοση και την κυκλική οικονομία είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρες. Η έρευνα, η τεχνολογία και η εμπειρογνωσία της ΕΕ, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την αξιοποίηση της ιδιωτικής χρηματοδότησης για τη βιώσιμη ανάπτυξη 11 , θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη ΛΑΚ στην αποδέσμευση του τεράστιου δυναμικού βιώσιμης υδροηλεκτρικής, αιολικής, ηλιακής, ωκεάνιας και γεωθερμικής ενέργειας που διαθέτει, ενισχύοντας παράλληλα την ενεργειακή ανθεκτικότητα και δημιουργώντας θέσεις εργασίας και επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η συνεργασία στην υπολογιστική υψηλών επιδόσεων θα μπορούσε να συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών βιομηχανιών. Λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένα τρωτά σημεία των νησιών της Καραϊβικής, η ΕΕ θα πρέπει, αφενός, να προωθεί την εξωτερική διάσταση της πρωτοβουλίας «Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της ΕΕ» 12 και, αφετέρου, να στηρίζει και να κινητοποιεί επενδύσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα μπορούσε να συμβάλλει σε αυτόν τον μετασχηματισμό με την παροχή μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης και σχετικής τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης.

Προώθηση της γαλάζιας οικονομίας: Η στενότερη συνεργασία για τη γαλάζια οικονομία και η βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων, μεταξύ άλλων μέσω της δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στον Νότιο Ωκεανό, θα δημιουργούσε ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ιδίως στις παράκτιες και τις νησιωτικές κοινότητες, θα συνέβαλε δε στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτή. Τα κοινά πρότυπα και η ανοιχτή πρόσβαση για τα δεδομένα των ωκεανών διαδραματίζουν κύριο ρόλο στην προώθηση των γαλάζιων οικονομιών και στην καλύτερη διακυβέρνηση των ωκεανών.

Διευκόλυνση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία. Οι άρτιες και τεκμηριωμένες περιβαλλοντικές πολιτικές και τα πρότυπα αποτελούν βασικά εργαλεία για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στις πλαστικές ύλες, στα θαλάσσια απορρίμματα και στη βιώσιμη διαχείριση χημικών προϊόντων και αποβλήτων. Η εξασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων μπορεί να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ευημερίας των δύο περιοχών. Αμφότερες οι πλευρές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη συνέχιση του διαλόγου και της συνεργασίας για τις πρώτες ύλες προκειμένου η αυξανόμενη ζήτηση για αυτές τις ύλες να αντιμετωπίζεται με βιώσιμο τρόπο. Η ψηφιακή πλατφόρμα μεταλλευτικής ανάπτυξης που δρομολογήθηκε το 2017 παρέχει μια βάση για αυτή τη συνεργασία. Αμφότερες οι περιοχές θα μπορούσαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την προώθηση υπεύθυνων βιομηχανικών αλυσίδων αξίας, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν να τηρούν τα πρότυπα της υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς που συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Προώθηση βιώσιμων και έξυπνων πόλεων. Δεδομένου ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων, και στην ΕΕ και στη ΛΑΚ, διαβιούν σε αστικές περιοχές 13 , η προώθηση βιώσιμων πόλεων και δράσεων σε τοπικό επίπεδο εξακολουθεί να είναι σημαντική. Η ΕΕ και η ΛΑΚ μπορούν να επωφεληθούν από την ανταλλαγή ερευνών και εμπειρίας στον τομέα της βιώσιμης αστικοποίησης, όπως οι λύσεις που βασίζονται στη φύση, οι λύσεις κινητικότητας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα ή η αποκατάσταση αστικών οικοσυστημάτων. Η επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ πόλεων για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, όπως το Παγκόσμιο Σύμφωνο των Δημάρχων, θα μπορούσε να κλιμακωθεί.

Προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και των ανταγωνιστικών και υπεύθυνων επιχειρήσεων. Η προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και του σεβασμού για τα εργασιακά και τα περιβαλλοντικά πρότυπα πρέπει να παραμείνουν προτεραιότητα κατά τη συνεργασία, ιδίως δε η συμμόρφωση με τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Αμφότερες οι περιοχές συνέβαλαν στην υιοθέτηση διεθνών εργασιακών προτύπων και θα πρέπει τώρα να συνεργαστούν για την εφαρμογή τους, μεταξύ άλλων για την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την εξάλειψη της παιδικής εργασίας. Οι επιτυχείς εμπειρίες της ΕΕ όσον αφορά τον διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους θα μπορούσαν να γίνουν κοινό κτήμα μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών. Η μετάβαση στην επίσημη οικονομία αποτελεί βασική πρόκληση στη ΛΑΚ, με την άτυπη απασχόληση να αντιπροσωπεύει 40 % και πλέον της συνολικής μη γεωργικής απασχόλησης 14 .

Η στενότερη συνεργασία αναμένεται να αυξήσει την παραγωγικότητα των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΠΜΜΜΕ). Τα συγκεκριμένα μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή, τα οποία διασφαλίζουν οφέλη τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους παραγωγούς σε αμφότερες τις πλευρές, περιλαμβάνουν την πλήρη αξιοποίηση των διατάξεων των συμφωνιών σύνδεσης, εμπορίου και οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ ΕΕ και ΛΑΚ. Οι κοινές εργασίες στις δύο περιοχές θα πρέπει να συνεχίσουν να προωθούν την ανάληψη διεθνώς συμφωνηθέντων προτύπων για την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων των κατευθυντήριων γραμμών του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και των κατευθυντήριων αρχών των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η συνεργασία στον τομέα αυτό θα βασιστεί στις επιτυχίες των τρεχόντων προγραμμάτων, τα οποία στηρίζουν τη συλλογή επιχειρηματικών πληροφοριών, τα δίκτυα των ΠΜΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις σε αμφότερες τις περιοχές. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να επιδιώξει να ενθαρρύνει τη συνεργασία ανάμεσα στις ΠΜΜΜΕ της ΛΑΚ και στο Δίκτυο «Enterprise Europe Network». Οι συνεργατικοί σχηματισμοί και τα δίκτυα επιχειρήσεων της ΛΑΚ θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν την ευρωπαϊκή πλατφόρμα συνεργασίας των συνεργατικών σχηματισμών (European Cluster Collaboration Platform).

Επένδυση στη γνώση, την καινοτομία και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Αμφότερες οι περιοχές θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες του προγράμματος «Ορίζων 2020» και του προτεινόμενου μελλοντικού προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», ώστε να προαγάγουν την κινητικότητα, την κατάρτιση και την ανέλιξη της σταδιοδρομίας των ερευνητών στο πλαίσιο των δράσεων Marie Skłodowska-Curie, την επιστημονική αριστεία και να ενθαρρύνουν την ανεύρεση κοινών λύσεων στις παγκόσμιες προκλήσεις στο πλαίσιο του Κοινού Χώρου Έρευνας. Η ΕΕ θα μπορούσε να μοιραστεί περαιτέρω τις εμπειρίες της όσον αφορά αφενός τη γεφύρωση επιστημονικού και ιδιωτικού τομέα με τη μεταβίβαση τεχνολογίας και ιδεών από την ερευνητική βάση στις νεοφυείς επιχειρήσεις και τη βιομηχανία, και αφετέρου την προώθηση της έξυπνης εξειδίκευσης και της καινοτομίας σε περιφερειακό επίπεδο.

Η ΕΕ είναι έτοιμη να αναλάβει κοινή δράση για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου που απαιτείται για την κάλυψη των απαιτήσεων των ταχέως αναπτυσσόμενων τεχνολογιών, της ψηφιοποίησης και της επιχειρηματικότητας. Οι δύο περιοχές θα πρέπει να συνεχίσουν τη συνεργασία στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με βάση το πρόγραμμα Erasmus+, προβλέποντας περισσότερες ανταλλαγές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημιουργία ικανοτήτων, αλλά και ενδυναμώνοντας τον περιφερειακό διάλογο μεταξύ ακαδημαϊκού κόσμου και φορέων λήψης πολιτικών αποφάσεων. Οι δύο περιοχές θα μπορούσαν να αναπτύξουν στενότερη συνεργασία στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης προκειμένου να ανταποκριθούν στη ζήτηση δεξιοτήτων μιας μεταβαλλόμενης παγκόσμιας οικονομίας και να αναλάβουν δραστηριότητες συνεργασίας ώστε να συμβάλλουν στην αξιοπρεπή απασχόληση, στη διαφοροποίηση και την ανταγωνιστικότητα των στρατηγικής σημασίας οικονομικών τομέων.

Προώθηση της ψηφιακής οικονομίας. Η ψηφιακή συνεργασία θα πρέπει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην εταιρική σχέση, βοηθώντας τις οικονομίες και των δύο περιοχών να αποκομίσουν τα οφέλη των νέων τεχνολογιών, προωθώντας παράλληλα την καινοτομία και την ψηφιοποίηση.

Με άξονα τη μακροπρόθεσμη στρατηγική για μια ψηφιακή ενιαία αγορά στη ΛΑΚ, θα πρέπει να υποστηρίζεται η ρυθμιστική ευθυγράμμιση, μεταξύ άλλων σχετικά με την τεχνολογία 5G, το «Διαδίκτυο των πραγμάτων», την τεχνητή νοημοσύνη, την τυποποίηση στις τεχνολογίες για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τα ευρωπαϊκά παγκόσμια συστήματα δορυφορικής πλοήγησης και το πρόγραμμα Copernicus και τη βιομηχανική εφαρμογή τους και, τέλος, σχετικά με τις επενδύσεις για τις υποδομές δεδομένων υψηλής ταχύτητας. Η ψηφιακή ενιαία αγορά της ΕΕ παρέχει μοντέλα που θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τη ΛΑΚ, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ασφάλεια των δεδομένων και την ηλεκτρονική ταυτοποίηση. Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι επιγραμμικές πλατφόρμες, οι διασυνοριακές πληρωμές και η διακυβέρνηση του Διαδικτύου, είναι μερικοί ακόμη ελπιδοφόροι τομείς συνεργασίας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η σύγκλιση μεταξύ της ΕΕ και της ΛΑΚ όσον αφορά την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ώστε να διευκολυνθούν περαιτέρω οι ροές δεδομένων και η συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών.

Ένα νέο υποβρύχιο καλώδιο οπτικών ινών, το οποίο κατασκευάστηκε με τη στήριξη της ΕΕ και ιδιωτών επενδυτών, θα συνδέσει τη Λατινική Αμερική με την Ευρώπη και θα παρέχει ευρυζωνική συνδεσιμότητα υψηλής ταχύτητας η οποία θα ενισχύει τις επιχειρηματικές, επιστημονικές και εκπαιδευτικές ανταλλαγές μεταξύ των δύο περιοχών. Θα πρέπει να διερευνηθούν οι λύσεις βελτίωσης της συνδεσιμότητας στην Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική.

Βελτίωση της συνδεσιμότητας μέσω της αεροπορίας και άλλων τρόπων μεταφοράς. Η διαπραγμάτευση νέων συνολικών συμφωνιών αεροπορικών μεταφορών όχι μόνο θα βελτίωνε την πρόσβαση στην αγορά, αλλά και θα δημιουργούσε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και θα εξασφάλιζε δίκαιους και διαφανείς όρους της αγοράς βάσει σαφούς ρυθμιστικού πλαισίου. Οι εν λόγω συμφωνίες θα παρέχουν επίσης περισσότερες συνδέσεις και καλύτερες τιμές για τους επιβάτες και μπορούν να διευκολύνουν την περαιτέρω συνεργασία σε τομείς όπως η ασφάλεια πτήσεων, η ασφάλεια από έκνομες ενέργειες, τα κοινωνικά ζητήματα και το περιβάλλον. Θα μπορούσε να διερευνηθεί και το ενδεχόμενο συνεργασίας σε άλλους τρόπους μεταφοράς, όπως ο σιδηρόδρομος, οι θαλάσσιες μεταφορές και τα βιώσιμα και ευφυή αστικά συστήματα κινητικότητας.

Χρήση διαστημικών τεχνολογιών. Το διάστημα αποτελεί έναν διευρυνόμενο τομέα συνεργασίας με δυναμικό που παραμένει αναξιοποίητο. Σήμερα τα ευρωπαϊκά παγκόσμια συστήματα δορυφορικής πλοήγησης — Galileo και EGNOS — συνιστούν λειτουργική πραγματικότητα. Η σχετική αλυσίδα αξίας έχει τη δυνατότητα να παρέχει υπερσύγχρονη εμπειρογνωσία, τεχνογνωσία και τεχνολογία που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από κοινού. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα γεωσκόπησης Copernicus μπορεί επίσης να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων, από την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή έως τη γεωργία και την αστική ανάπτυξη. Βάσει της αμοιβαιότητας, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν πλήρως οι συμφωνίες συνεργασίας στο πλαίσιο του Copernicus, 15 οι οποίες παρέχουν ελεύθερη, πλήρη και ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα.

2.2. Συνεργασία για τη δημοκρατία

Η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται στο επίκεντρο της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ. Η ΕΕ θα συνεχίσει να υπερασπίζεται και να προωθεί τις δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου στις σχέσεις της με την ΛΑΚ. Η εταιρική σχέση ΕΕ-ΛΑΚ θα πρέπει να ενστερνίζεται τις αξίες αυτές και να ανταποκρίνεται στην επιθυμία των πολιτών για αποτελεσματικότερη χρηστή διακυβέρνηση. Η προώθηση των δημοκρατικών πολιτικών συστημάτων που παρέχουν απτά αποτελέσματα στους πολίτες τους θα εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Τα προβλήματα στη διακυβέρνηση, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, την ισότητα των φύλων, τη διαφθορά ή τη συρρίκνωση του χώρου για τη δημόσια συμμετοχή και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών αποτελούν θεμελιώδη πρόκληση για την αποτελεσματικότητα των αναπτυξιακών προσπαθειών της κοινωνίας. Οι δύο περιοχές θα κερδίσουν από τη συνεργασία για την ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, την ενίσχυση του κράτους δικαίου, την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των δημοσίων θεσμών, καθώς και την καλύτερη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τον σκοπό αυτό, στη σχέση της με τη ΛΑΚ, η ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί στα εξής:

Ενίσχυση του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, με ιδιαίτερη έμφαση: στην ελευθερία έκφρασης και στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι· στην ισότητα των φύλων και στη χειραφέτηση κοριτσιών και γυναικών· στην απαγόρευση των διακρίσεων, μεταξύ άλλων σε βάρος μειονοτήτων, όπως οι λεσβίες, οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλοι, οι διεμφυλικοί και μεσοφυλικοί (ΛΟΑΔΜ), οι αυτόχθονες πληθυσμοί και τα άτομα με αναπηρία· στα παιδιά και τους νέους· στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δικαιώματα, μεταξύ άλλων τα δικαιώματα που αφορούν τη γη, το νερό και την αποχέτευση, τη στέγαση και τα εργασιακά δικαιώματα· στην αμεροληψία της δικαστικής εξουσίας και στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης· στον τερματισμό της πρακτικής των βασανιστηρίων και στην κατάργηση της θανατικής ποινής. Επομένως, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τους αρμόδιους φορείς του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών και τις χώρες της ΛΑΚ προκειμένου να ενισχυθεί το διεθνές καθεστώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών ως θεμέλιου λίθου κάθε δημοκρατικού συστήματος και αντιμετώπιση των περιορισμών και των απειλών κατά της κοινωνίας των πολιτών, των υπερμάχων των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, των δημοσιογράφων και των συνδικαλιστών· μεταξύ άλλων, με την προώθηση ενός ευνοϊκού νομικού και πολιτικού περιβάλλοντος που τους επιτρέπει να δρουν ελεύθερα και με ασφάλεια και να διευρύνουν τις ευκαιρίες τους ουσιαστικής συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς και πρόσβασης στην απονομή δικαιοσύνης και στην ενημέρωση.

Προώθηση της ισότητας των φύλων και χειραφέτηση όλων των γυναικών και των κοριτσιών, μεταξύ άλλων με την προστασία, την άσκηση και την προώθηση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων των γυναικών, και την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων σε όλους τους τομείς της συνεργασίας ΕΕ-ΛΑΚ. Η εταιρική σχέση θα πρέπει να αντιμετωπίζει ως ζήτημα προτεραιότητας τα ανησυχητικά επίπεδα βίας με βάση το φύλο, και να αξιοποιεί την πείρα, μεταξύ άλλων, από την πρωτοβουλία Spotlight που δρομολογήθηκε από την ΕΕ και τα Ηνωμένα Έθνη το 2018.

Διασφάλιση αξιόπιστων και διαφανών δημοκρατικών θεσμών και εκλογικών διαδικασιών χωρίς αποκλεισμούς. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να κινητοποιεί επισκέψεις παρακολούθησης εκλογών και εμπειρογνωμόνων και θα στηρίξει, όποτε ζητηθεί, την ενίσχυση των εκλογικών συστημάτων των εταίρων, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών. Η ΕΕ και η ΛΑΚ θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή εμπειριών σε όλους αυτούς τους τομείς, μεταξύ άλλων όσον αφορά τους κινδύνους της παραπληροφόρησης.

Εδραίωση του κράτους δικαίου και της καταπολέμησης της διαφθοράς, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η εμπειρογνωσία και η τεχνική ικανότητα μπορούν να διατεθούν για την επικαιροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας καθώς και την ενίσχυση των οργάνων εποπτείας. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με τους εταίρους της ΛΑΚ προκειμένου να προωθήσει την επικύρωση και την αποτελεσματική εφαρμογή των σχετικών διεθνών συμφωνιών. Η διαφθορά αποτελεί κοινό μέλημα της ΕΕ και της ΛΑΚ, και οι φιλόδοξες διατάξεις υπέρ της διαφάνειας και κατά της διαφθοράς αποτελούν μέρος της διαδικασίας εκσυγχρονισμού των συμφωνιών σύνδεσης με τη Χιλή και το Μεξικό και των διαπραγματεύσεων με τη Mercosur.

Υποστήριξη αποτελεσματικών δημόσιων οργανισμών, μέσα από κοινές προσπάθειες ώστε οι δημόσιοι οργανισμοί να καταστούν πιο αποτελεσματικοί, να ενισχυθεί η κινητοποίηση των εγχώριων πόρων, να πραγματοποιηθούν δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις και να εξασφαλιστεί μια αξιοκρατική δημόσια διοίκηση. Η ανάθεση αρμοδιοτήτων στις τοπικές αρχές, ο εκσυγχρονισμός των διοικήσεων και η βελτίωση της παροχής υπηρεσιών θα πρέπει να αποτελούν τομείς προτεραιότητας.

2.3. Συνεργασία για την ανθεκτικότητα

Η κοινωνική συνοχή υποβάλλεται σε διαρκή πίεση, σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, την κοινωνική ανισότητα, την ταχεία αστικοποίηση, την κλιματική αλλαγή, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, τις επαναλαμβανόμενες και εντεινόμενες καταστροφές, τις μεταναστευτικές ροές και τις αναγκαστικές εκτοπίσεις. Όλες αυτές οι προκλήσεις θέτουν ιδιαίτερα προβλήματα στις πλέον ευάλωτες χώρες της ΛΑΚ και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των δύο περιοχών.

Για να συνεχιστεί η αναπτυξιακή πορεία, η ΕΕ προτείνει μια πολυδιάστατη και προσαρμοσμένη προσέγγιση ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ανθεκτικότητας του κράτους, της κοινωνίας και των οικοσυστημάτων στις σχέσεις μεταξύ των δύο περιφερειών. Σύμφωνα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, η συνεργασία της ΕΕ με τη ΛΑΚ θα πρέπει να εστιάζεται στα εξής:

Ατζέντα για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, στόχος της οποίας είναι η διαχείριση των κλιματικών κινδύνων, ιδίως στα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη στην Καραϊβική και η προώθηση προσεγγίσεων βασιζόμενων στα οικοσυστήματα που στηρίζουν τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Η μελλοντική συνεργασία μπορεί να βασιστεί στην προσέγγιση του προγράμματος EUROCLIMA+ 16 , και στη χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για επενδυτικά σχέδια που συμβάλλουν στην κλιματική δράση και την περιβαλλοντική προστασία.

Οι δύο περιοχές θα πρέπει να επωφεληθούν από τον στόχο να καταστούν οι χρηματοδοτικές ροές συμβατές με την κατεύθυνση προς μια ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ανθεκτική στις κλιματικές μεταβολές, για παράδειγμα με τη θέσπιση επενδυτικών πλαισίων χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Η συνεργασία για την ανάπτυξη βιώσιμων συστημάτων τροφίμων είναι πολύ σημαντική. Η καθιέρωση μέτρων προσαρμογής και μετριασμού στον γεωργικό τομέα θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί βασικό στοιχείο.

Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το κέντρο συντονισμού αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών μπορούν να συμπληρώσουν τις προσπάθειες αρωγής της ΛΑΚ για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, μεταξύ άλλων με την προώθηση της εφαρμογής του πλαισίου του Sendai για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών 2015-2030.

Περιβάλλον και βιοποικιλότητα. Η ΛΑΚ αντιπροσωπεύει το 40 % της παγκόσμιας βιοποικιλότητας και σε αυτήν βρίσκονται 7 από τις 25 περιοχές μεγάλης βιοποικιλότητας στον κόσμο 17 . Η απώλεια βιοποικιλότητας, η μη βιώσιμη εξόρυξη, η διαχείριση των φυσικών πόρων και η υποβάθμιση γαιών, δασών, υδάτινου και παράκτιου περιβάλλοντος αποτελούν καθοριστικής σημασίας περιβαλλοντικές προκλήσεις με σημαντικές επιπτώσεις στις οικοσυστημικές υπηρεσίες και στην ποιότητα ζωής των ευπαθών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των αυτοχθόνων και των τοπικών κοινοτήτων. Η παγκόσμια ζήτηση για βασικά αγαθά αυξάνει την πίεση στους φυσικούς πόρους και οδηγεί σε έντονη αποψίλωση των δασών και περιβαλλοντική υποβάθμιση, πλήττοντας τους πόρους διαβίωσης και την ανάπτυξη. Η εταιρική σχέση θα πρέπει να προωθήσει τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων στις δύο περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των γαιών, δασών και υδάτων, τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τις βιώσιμες γεωργικές αλυσίδες εφοδιασμού. Επιπλέον, θα πρέπει να προωθήσει την εφαρμογή του βραχυπρόθεσμου σχεδίου δράσης για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, το οποίο εγκρίθηκε δυνάμει της σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα (1992), του στρατηγικού σχεδίου για τη βιοποικιλότητα 2011-2020 και του πλαισίου για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020, καθώς και άλλων διεθνών δεσμεύσεων και πολυμερών περιβαλλοντικών συμφωνιών.

Καταπολέμηση των ανισοτήτων. Οι συνεχιζόμενες ανισότητες αποτελούν τροχοπέδη για την κοινωνική συνοχή, έχουν ως συνέπεια την απώλεια ευκαιριών και οικονομικής ανάπτυξης, το έγκλημα και τη βία και την περιορισμένη εμπιστοσύνη στους θεσμούς, και τελικά οδηγούν στη διάβρωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Ο δείκτης GINI συνέχισε την πτωτική του πορεία στη Λατινική Αμερική από 0,543 το 2002 σε 0,466 το 2017, ωστόσο ο ρυθμός μείωσης έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια 18 . Το 2017, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας ανήλθε σε 184 εκατομμύρια (30,2 % του πληθυσμού) και το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας συνέχισε να αυξάνεται (62 εκατομμύρια, ήτοι 10,2 % του πληθυσμού, το υψηλότερο ποσοστό από το 2008) 19 . Τα επόμενα χρόνια, η κοινή δέσμευση για την κοινωνική συνοχή θα πρέπει να υλοποιηθεί με στενότερο διάλογο, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών στον τομέα αυτόν.

Αμφότερες οι περοχές θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία για δίκαια και αποτελεσματικά φορολογικά συστήματα και για την κοινωνική προστασία, ως βάση για την προώθηση μιας οικονομικής ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και την καταπολέμηση των ανισοτήτων. Θεμέλιο λίθο μπορεί να αποτελέσει η αναδυόμενη συνεργασία για τη χρηστή φορολογική διακυβέρνηση, όπου υπάρχει υψηλό επίπεδο δέσμευσης για την αντιμετώπιση της φορολογικής απάτης, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Μέσω προγραμμάτων όπως το EuroSOCIAL, αμφότερες οι πλευρές θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν εμπειρίες για τη φορολόγηση, τις αναδιανεμητικές πολιτικές και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, μεταξύ άλλων αξιοποιώντας τα καινοτόμα μέτρα στη ΛΑΚ όσον αφορά την ψηφιοποίηση της διαδικασίας φορολογικής συμμόρφωσης. Ο διπεριφερειακός διάλογος για την κοινωνική συνοχή θα πρέπει να ενεργοποιηθεί. Οι δύο περιοχές θα πρέπει να συνεχίσουν να συνεργάζονται ώστε να διασφαλίσουν τη μελλοντική εφαρμογή των εξελισσόμενων παγκόσμιων προτύπων για τη διαφάνεια και την ανταλλαγή πληροφοριών, τη δίκαιη φορολόγηση, καθώς και τα ελάχιστα πρότυπα κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης των κερδών 20 .

Ασφάλεια των πολιτών και καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Αμφότερες οι περιοχές θα πρέπει να ενισχύσουν τον διπεριφερειακό διάλογο για την ασφάλεια των πολιτών ως μηχανισμό ανταλλαγής εμπειριών και προσδιορισμού των ευκαιριών για περαιτέρω συνεργασία, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ανθρωπιστικές συνέπειες του οργανωμένου εγκλήματος 21 . Βάση για αυτό θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα σεμινάρια ΕΕ-Κοινότητας των Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC) για την ασφάλεια των πολιτών και τα θετικά προγράμματα διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας για τα ναρκωτικά (π.χ. Πρόγραμμα Συνεργασίας για τις Πολιτικές περί Ναρκωτικών - COPOLAD, πρόγραμμα για τον δρόμο της κοκαΐνης) και το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα (π.χ. EL PAcCTO). Επιπλέον, και λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα της πρόκλησης, θα πρέπει να αναπτυχθεί πρακτική συνεργασία μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου σε αμφότερες τις περιοχές, καθώς και μεταξύ οργανισμών όπως η ΕΥΡΩΠΟΛ, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κατάρτιση στον τομέα της επιβολής του νόμου (CEPOL), η Αστυνομική κοινότητα της αμερικανικής ηπείρου (AMERIPOL) και η Υπηρεσία δίωξης εγκλήματος και ασφάλειας της κοινότητας της Καραϊβικής (IMPACS). Η συνεργασία θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να αντιμετωπίζει τις κινητήριες δυνάμεις του εγκλήματος, δηλαδή τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την κακοδιαχείριση των φυσικών πόρων.

Μετανάστευση και κινητικότητα. Οι άνθρωποι υποστηρίζουν τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της ΕΕ και της ΛΑΚ. Παράλληλα, αμφότερες οι περιοχές έχουν έρθει αντιμέτωπες με τις μεταναστευτικές προκλήσεις και θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών. Η κρίση στη Βενεζουέλα δημιούργησε τη μεγαλύτερη μετακίνηση ανθρώπων στη σύγχρονη ιστορία της Λατινικής Αμερικής: τρία και πλέον εκατομμύρια πολίτες της Βενεζουέλας ζουν σήμερα στο εξωτερικό 22 , διογκώνοντας έτσι τις παραδοσιακές μεταναστευτικές τάσεις στην αμερικανική ήπειρο.

Η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει την εμβάθυνση του διαλόγου και της συνεργασίας για τη μετανάστευση και την κινητικότητα μεταξύ των δύο περιοχών, ιδίως για να καταπολεμήσει την παράνομη μετανάστευση, την εμπορία ανθρώπων, να αυξήσει τις περιπτώσεις επιστροφής και επανεισδοχής, να ενδυναμώσει τη διαχείριση των συνόρων, την ασφάλεια των εγγράφων, την ενσωμάτωση των μεταναστών στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία, καθώς και να παρέχει προστασία σε όσους τη χρειάζονται. Με βάση την αντίστοιχη εμπειρογνωσία των δύο περιοχών, θα πρέπει να επιδιωχθεί η διπεριφερειακή συνεργασία για την πολυμερή διακυβέρνηση της μετανάστευσης και της κινητικότητας, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.

Η θεσμική ανθεκτικότητα είναι απαραίτητη για τη χρηστή πολιτική και οικονομική διακυβέρνηση και τη διασφάλιση του σεβασμού του κράτους δικαίου. Η ανθεκτικότητα πρέπει να εξετάζεται σε πολλαπλά επίπεδα – κράτος, κοινωνία και κοινότητα. Οι τοπικές κυβερνήσεις και η κοινωνία των πολιτών αποτελούν συχνά τη βάση επί της οποίας μπορεί η ανθεκτικότητα να εδραιωθεί και να αναπτυχθεί σε επίπεδο κοινότητας. Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τον διάλογο τομεακής πολιτικής με τις χώρες ΛΑΚ, αξιοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ για την προώθηση της ανθεκτικότητας.

Η πολιτισμική συνεργασία μπορεί να αναδείξει την κοινή πολιτισμική πολυμορφία ΕΕ-ΛΑΚ και την πλούσια κληρονομιά τους ως εφαλτήριο για την ανθρώπινη ανάπτυξη και την οικονομική μεγέθυνση. Η ΕΕ προτείνει μια διαπροσωπική πολιτισμική πολιτική που στοχεύει στους πολιτιστικούς φορείς, προάγει τις εταιρικές σχέσεις, τις συμπαραγωγές και τις ανταλλαγές και διαρθρώνεται γύρω από τρεις πυλώνες: i) στήριξη του πολιτισμού ως κινητήριας δύναμης για την κοινωνική και την οικονομική ανάπτυξη, ii) προαγωγή του πολιτισμού και του διαπολιτισμικού διαλόγου για την επίτευξη ειρηνικών διακοινοτικών σχέσεων και iii) ενίσχυση της συνεργασίας για την πολιτισμική κληρονομιά. Αυτή η πολιτική θα συμβάλλει επίσης στην αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού των δύο περιοχών στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας, όπως ο βιομηχανικός σχεδιασμός, οι ψηφιακές υπηρεσίες, η μόδα, η μουσική και οι οπτικοακουστικές τέχνες.

2.4. Συνεργασία για μια αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση

Η διατήρηση, η μεταρρύθμιση και η ενδυνάμωση της αποτελεσματικής πολυμερούς προσέγγισης θα πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν κεντρικό στόχο της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ. Μαζί, οι δύο περιοχές αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο των μελών των ΟΗΕ, σημαντικό ποσοστό των μελών της ομάδας των Είκοσι (G20) και τα δύο τρίτα των μελών του ΟΟΣΑ.

Για να συμβάλλουν στην αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση και για να διαμορφώσουν και να προωθήσουν περαιτέρω τη διεθνή ατζέντα, η ΕΕ και η ΛΑΚ θα μπορούσαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε πολυμερές επίπεδο με τους εξής στόχους:

Ενίσχυση του πολυμερούς συστήματος: Η ΕΕ και η ΛΑΚ θα πρέπει να συνεχίσουν να στηρίζουν τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ που στοχεύουν σε ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του συστήματος των ΗΕ, μεταξύ άλλων του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και στην αναζωογόνηση της Γενικής Συνέλευσης και του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου. Η υποστήριξη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θα πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα.

Εμβάθυνση της συνεργασίας για την ειρήνη και την ασφάλεια. Το ιστορικό της ΕΕ στην αντιμετώπιση διακρατικών συγκρούσεων την καθιστά φυσικό εταίρο της ΛΑΚ για την προώθηση μιας ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Οι δύο περιοχές, από κοινού, μπορούν να εργαστούν για την υποστήριξη των διαδικασιών διαμεσολάβησης και συμφιλίωσης. Η ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να συνεργάζεται για την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας στην Κολομβία.

Επίσης, οι χώρες της ΛΑΚ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή όσον αφορά τη σύναψη συμφωνιών-πλαισίων για συμμετοχή στις επιχειρήσεις της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΕΠΑΑ) της ΕΕ (Χιλή και Κολομβία) και τη συμβολή σε ορισμένες εξ αυτών (Βραζιλία, Αργεντινή και Δομινικανή Δημοκρατία).

Η συνεργασία θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί σε σειρά ζητημάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια, όπως οι υβριδικές απειλές, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η μεταρρύθμιση του τομέα ασφαλείας, η ασφάλεια των συνόρων, η εμπορία ανθρώπων, το οργανωμένο έγκλημα και η παράνομη εμπορία όπλων, το λαθρεμπόριο φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και η καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και της τρομοκρατίας. Για την εφαρμογή του εγγράφου αποτελεσμάτων της ειδικής συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών του 2016 σχετικά με το παγκόσμιο πρόβλημα των ναρκωτικών απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες.

Η απόφαση των χωρών της ΛΑΚ να αναδειχθούν σε ζώνη χωρίς πυρηνικά όπλα 23 καθιστά την περιοχή βασικό εταίρο στην προώθηση των στόχων της συνθήκης περί μη διασποράς των πυρηνικών όπλων και στην επικύρωση και την εφαρμογή της συνθήκης για το εμπόριο όπλων.

Προώθηση της πολυμερούς κλιματικής και περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Με βάση τον μείζονα ρόλο της ΕΕ και της ΛΑΚ όσον αφορά την έγκριση της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015, απαιτούνται συλλογικές προσπάθειες για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της και μια παγκόσμια μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια. Οι δύο περιοχές θα πρέπει να κινητοποιήσουν τους εταίρους ώστε να αντιμετωπίσουν τη κρίση της βιοποικιλότητας και να συνεργαστούν για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή των πολυμερών περιβαλλοντικών συμφωνιών, όπως οι στόχοι του Aichi για τη βιοποικιλότητα, το στρατηγικό σχέδιο για τη βιοποικιλότητα και ένα άρτιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020. Η μελλοντική διεθνής συνεργασία μπορεί να βασιστεί στις εμπειρίες πρωτοβουλιών όπως η παγκόσμια συμμαχία για την κλιματική αλλαγή 24 και οι στρατηγικές εταιρικές σχέσεις της ΕΕ για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού 25 .

Ενίσχυση της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών. Η στενότερη συνεργασία για την αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS) και των εκτελεστικών συμφωνιών της θα δημιουργήσει συνθήκες ευνοϊκές για τη βιώσιμη διαχείριση των ωκεανών και τη γαλάζια οικονομία. Θα είναι σημαντικό να υπάρξει συνεργασία για τη συνεχή ανάπτυξη ενός διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου στο πλαίσιο της UNCLOS, για τη διατήρηση και τη βιώσιμη αξιοποίηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας σε περιοχές πέραν της εθνικής δικαιοδοσίας και για την καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας. Απαιτείται ενισχυμένη συνεργασία στους περιφερειακούς και πολυμερείς οργανισμούς σε σχέση με τους ωκεανούς, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της αλιείας. Επίσης, απαιτείται στήριξη για την ανάπτυξη επιστημονικών γνώσεων και γνωμοδοτήσεων.

Υλοποίηση της ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η ΕΕ και η ΛΑΚ διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της πολυμερούς διακήρυξης για τη βιώσιμη ανάπτυξη και θα πρέπει επίσης να ηγηθούν της εφαρμογής της. Όπως ορίζεται στην ατζέντα δράσης της Αντίς Αμπέμπα, όλα τα διαθέσιμα μέσα υλοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων και ιδιωτικών εσωτερικών επενδυτικών ροών, πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ).

Μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς τάσεις προστατευτισμού, οι κοινές προσπάθειες θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν ώστε να διατηρηθεί το ανοικτό, χωρίς διακρίσεις και βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές σύστημα εμπορίου, με έναν ισχυρό και εύρυθμο ΠΟΕ στον πυρήνα του. Παράλληλα θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες προς τη μεταρρύθμιση των λειτουργιών του Οργανισμού: τη χάραξη κανόνων, την παρακολούθηση και την επίλυση διαφορών.

Ενίσχυση της παγκόσμιας μακροοικονομικής ανθεκτικότητας. Οι ενισχυμένες ανταλλαγές όσον αφορά τις μακροοικονομικές εξελίξεις και οι κατάλληλες στρατηγικές πολιτικής, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στις δύο περιοχές, είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση μιας ισχυρής, βιώσιμης, ισόρροπης και χωρίς αποκλεισμούς παγκόσμιας ανάπτυξης.

3. Μετάβαση από το όραμα στην πράξη

Η μετάβαση από το όραμα στη δράση, για την αποτελεσματική εφαρμογή του θεματολογίου που ορίζεται ανωτέρω, θα απαιτήσει από την ΕΕ και τη ΛΑΚ να ανανεώσουν τις μορφές δέσμευσής τους. Κατά τα προσεχή έτη, με γνώμονα τις προτεραιότητες που περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση, η ΕΕ θα επιδιώξει μια πιο στρατηγική προσέγγιση με τη ΛΑΚ, αναβαθμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο συνεργάζεται με την περιοχή αυτή σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και μέσω των εμπορικών και επενδυτικών της εργαλείων και των εργαλείων συνεργασίας.

3.1. Πιο στρατηγική πολιτική δέσμευση

Η εξωτερική δράση της Ευρώπης με τη ΛΑΚ θα πρέπει να διέπεται από έναν πραγματισμό βασιζόμενο σε αρχές. Μια προσέγγιση «ενιαία για όλους» για την εταιρική σχέση δεν συνάδει με τις πολυάριθμες και ποικίλες πραγματικότητες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής· οι χώρες εταίροι έχουν διαφορετικές πολιτικές προτεραιότητες, ανάγκες και αξίες. Διατηρώντας τα υφιστάμενα επίπεδα δέσμευσης – πολυμερές, διπεριφερειακό, υποπεριφερειακό, διμερές — η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει την εμβάθυνση της σύνδεσης με ενδιαφερόμενες περιφερειακές ομάδες και χώρες που είναι πρόθυμες και ικανές να διευρύνουν περαιτέρω τη δέσμευση σε κοινούς στόχους.

Οι πολιτικοί διάλογοι της ΕΕ με διαφορετικές χώρες και περιφερειακές ομάδες της ΛΑΚ θα πρέπει να συνεχίσουν να καθοδηγούν τις σχέσεις ΕΕ-ΛΑΚ. Οι διάλογοι θα πρέπει να συμβάλλουν στον προσδιορισμό κοινών προτεραιοτήτων, συμφερόντων και νέων ευκαιριών συνεργασίας. Οι συμφωνίες σύνδεσης που έχουν συναφθεί ή βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση με πλήθος χωρών 26 , καθώς και η συμφωνία πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας που υπογράφηκε με την Κούβα το 2016, καθιέρωσαν πολιτικούς διαλόγους σε ευρύ φάσμα τομέων, παρέχοντας το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διμερή και περιφερειακά θέματα.

Η στήριξη στην περιφερειακή ολοκλήρωση θα πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα στις σχέσεις της ΕΕ με τις χώρες της ΛΑΚ, δεδομένου ότι τόσο εκ πεποιθήσεως όσο και εκ πείρας η ενδοπεριφερειακή ολοκλήρωση αποφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια, καθώς και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Εδώ περιλαμβάνονται οι διαπεριφερειακοί μηχανισμοί, όπως η CELAC, καθώς και οι επιμέρους υπο-περιφερειακές προσπάθειες, όπως η Συμμαχία του Ειρηνικού, η Mercosur, το Σύστημα ολοκλήρωσης της Κεντρικής Αμερικής (SICA) και το Φόρουμ της Καραϊβικής (CARIFORUM) / Κοινότητα της Καραϊβικής (CARICOM).

Η εταιρική σχέση ΕΕ-ΛΑΚ θα πρέπει να αναδειχθεί περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο και να βελτιωθεί σε σχέση με την προστασία και την παροχή παγκόσμιων δημόσιων αγαθών, μεταξύ άλλων μέσω κοινών θέσεων σε πολυμερή φόρουμ. Η πρακτική των άτυπων διαβουλεύσεων μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της ΛΑΚ πριν από σημαντικές διεθνείς διασκέψεις θα πρέπει να εντατικοποιηθεί. Η πολυμερής συνεργασία θα πρέπει να καταστεί μόνιμη συνιστώσα των διαλόγων σε όλα τα επίπεδα με τους εταίρους της ΛΑΚ.

Η πολιτική δέσμευση και οι κοινές προσεγγίσεις μεταξύ των δύο περιοχών αποτελούν επίσης μέσα, αφενός, για την προώθηση της δημοκρατίας, της ειρήνης και της ασφάλειας και, αφετέρου, για την αντιμετώπιση των καταστάσεων κρίσης. Στη δεκαετία του 1980, η Λατινική Αμερική και η Ευρώπη ένωσαν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο της ομάδας Contadora για την προώθηση της ειρήνης στην Κεντρική Αμερική, θέτοντας τις βάσεις για τις ειρηνευτικές συμφωνίες Esquipulas. Η διεθνής ομάδα επαφής για τη Βενεζουέλα (ICG) είναι ένα ακόμη παράδειγμα πρωτοβουλίας που συγκεντρώνει μέλη από τις δύο περιοχές με στόχο την προώθηση πολιτικών, δημοκρατικών και ειρηνευτικών λύσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης στη χώρα, ο αντίκτυπος της οποίας είναι αισθητός πέρα από τα σύνορα της Βενεζουέλας. Η ICG βασίζεται σε κοινές αξίες της ΕΕ και της ΛΑΚ και στην ανάγκη διατήρησης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή. Ενσαρκώνει τη συνεργατική και βασισμένη σε κανόνες προσέγγιση που αποτελεί τη βάση της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ: σε συνεργασία με περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους, επιδιώκει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια πολιτική λύση μέσω ελεύθερων και δίκαιων εκλογών και την παροχή βοήθειας σύμφωνα με τις ανθρωπιστικές αρχές. Η ΕΕ είναι επίσης έτοιμη να συμμετάσχει σε μια διεθνή προσπάθεια για την ανοικοδόμηση των θεσμών και της οικονομίας της χώρας μόλις αποκατασταθεί η δημοκρατία. Η κοινή διπλωματική δράση που βασίζεται σε πολυμερείς και χωρίς αποκλεισμούς προσεγγίσεις θα πρέπει να προωθείται ως εργαλείο των διπεριφερειακών μας σχέσεων για την αντιμετώπιση των καταστάσεων κρίσης.

Έχοντας επίγνωση ότι στον σημερινό κόσμο υπάρχουν διάφοροι διεθνείς φορείς που ανταγωνίζονται για την άσκηση επιρροής, για την οικονομική παρουσία ή ακόμη για πολιτικά και κοινωνικά μοντέλα, η ΕΕ θα πρέπει να διαφοροποιηθεί μέσω της δικής της πολιτικής που βασίζεται σε αξίες και να προωθήσει μια λογική συμπληρωματικότητας και αμοιβαίου οφέλους. Η θεώρηση των διεθνών σχέσεων ως πεδίο αποκλεισμού, όπου το κέρδος του ενός ατόμου είναι η ζημία του άλλου, είναι επιζήμια για τις δύο περιοχές· η πρόταση της ΕΕ προς τη ΛΑΚ εδράζεται στην ανοικτή περιφερειακή πολιτική και στις αμοιβαία επωφελείς λύσεις.

Επίσης, η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώκει μια υπεύθυνη εμπορική και επενδυτική πολιτική στις σχέσεις της με τη ΛΑΚ, αξιοποιώντας τις εμπορικές της συμφωνίες για την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και των διεθνών αξιών που διέπουν την εταιρική σχέση ΕΕ-ΛΑΚ, διαδραματίζοντας ρόλο στην προαγωγή της δημοκρατίας, της ευημερίας και της ανθεκτικότητας, καθώς και στη διαμόρφωση μιας περισσότερο βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς παγκοσμιοποίησης.

3.2. Συνεργασία για σημαντικό αντίκτυπο

Για να υλοποιηθούν οι κοινοί στόχοι και να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ, η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με τους εταίρους της ΛΑΚ με στόχο την εφαρμογή αυτού του προτεινόμενου ολοκληρωμένου πλαισίου συνεργασίας. Το πλαίσιο θα πρέπει να καλύπτει τους τέσσερις τομείς προτεραιότητας που περιγράφονται ανωτέρω – ευημερία, δημοκρατία, ανθεκτικότητα και αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση – αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μια αποφασιστική δράση για τα κοινά συμφέροντα όπου οι δυο περιοχές θα δεσμεύονται ως ισότιμοι εταίροι.

Το νέο ολοκληρωμένο πλαίσιο θα πρέπει:

·να είναι ειδικά σχεδιασμένο, ώστε να λαμβάνει υπόψη τις ποικίλες πραγματικότητες εντός των περιοχών.

·να ανταποκρίνεται στις πολιτικές προτεραιότητες, ώστε να προωθεί τους κοινούς στόχους και τα συμφέροντα της/των εταιρικής/-ών σχέσης/-εων ΕΕ-ΛΑΚ, όπως ορίζονται από τους πολιτικούς διαλόγους που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά επίπεδα των σχέσεων ΕΕ-ΛΑΚ, και από τις διαβουλεύσεις με ομάδες του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών·

·να είναι ολοκληρωμένο και να αξιοποιεί τους διαφορετικούς τομείς και τα εργαλεία πολιτικής ώστε να ανταποκρίνεται σε μια διευρυνόμενη ατζέντα εταιρικής σχέσης και στις ολοένα και πιο πολύπλοκες προκλήσεις·

·να είναι συνεκτικό, ώστε να διασφαλίζει ότι οι διαφορετικές πολιτικές και τα μέσα εξωτερικής δράσης της ΕΕ στις χώρες της ΛΑΚ συμβάλλουν στους ευρύτερους στόχους της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ.

Η συνεργασία για τη στήριξη της εφαρμογής της παγκόσμιας ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και άλλων κοινών διεθνών δεσμεύσεων θα αποτελέσει βασική συνιστώσα του νέου πλαισίου, με δέσμευση σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της δέσμευσης είναι οι διάλογοι για τη βιώσιμη ανάπτυξη που καθορίστηκαν στο πλαίσιο των συμφωνιών που συνήφθησαν με διάφορες χώρες.

Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να συνεργάζεται με χώρες της ΛΑΚ σε διάφορα επίπεδα ανάπτυξης με ολοένα και πιο διαφοροποιημένο και προσαρμοσμένο τρόπο, στοχεύοντας σε χώρες όπου οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες, ιδίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, σε καταστάσεις αστάθειας και συγκρούσεων, όπου το δυναμικό άντλησης κεφαλαίων είναι το χαμηλότερο.

Αναγνωρίζοντας τις εναπομένουσες ευπάθειες και τους διαρθρωτικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες μεσαίων εισοδημάτων για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει να αξιοποιήσει τα αμοιβαία οφέλη της συνεργασίας και της κοινής ευημερίας. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει τη στοχοθετημένη συνεργασία για την ανάπτυξη, κατά περίπτωση, και να αναπτύξει περαιτέρω τον πολιτικό διάλογο και την ανταλλαγή εμπειριών και εμπειρογνωσίας σε ζητήματα όπως η εξάλειψη της φτώχειας, η διακυβέρνηση, οι προσφυγικές κρίσεις και άλλα κοινού συμφέροντος ζητήματα.

Οι πρωτοβουλίες διαλόγου και συνεργασίας για τη δημόσια πολιτική και μεταρρύθμιση θα λαμβάνουν υπόψη την πολυμορφία των χωρών εταίρων, θα προάγουν τα αμοιβαία συμφέροντα και θα εντοπίζουν κοινές πολιτικές και προκλήσεις. Η ΕΕ αναγνωρίζει επίσης τον σημαντικό ρόλο της συνεργασίας ανάμεσα στις πιο προηγμένες αναπτυσσόμενες χώρες της ΛΑΚ και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και τον αντίκτυπο αυτών στα παγκόσμια δημόσια αγαθά και τις προκλήσεις. Καθώς αυτές οι χώρες χρειάζονται λιγότερες ή μηδενικές ευνοϊκές μορφές συνδρομής, η ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξει καινοτόμες δεσμεύσεις μαζί τους ώστε να προωθήσει την εφαρμογή της ατζέντας του 2030 σε παγκόσμιο επίπεδο.

Για να στηρίξει το νέο πλαίσιο συνεργασίας, η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει με πλήρη και συμπληρωματικό τρόπο το φάσμα μέσων και προγραμμάτων που έχει στη διάθεσή της, και παράλληλα θα πρέπει να εισαγάγει καινοτόμα μέσα για την προώθηση των στόχων της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να έχουν:

·οι πολιτικοί διάλογοι για τον προσδιορισμό και την προώθηση των αμοιβαίων προσδοκιών της ΕΕ και της ΛΑΚ όσον αφορά τις εγχώριες μεταρρυθμίσεις, τη διμερή, την περιφερειακή και την πολυμερή συνεργασία·

·η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, μεταξύ άλλων: δημόσια πολιτική, θεσμική ενίσχυση και ρυθμιστικά περιβάλλοντα·

·η προώθηση και η μόχλευση τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής χρηματοδότησης για την αποδέσμευση επενδύσεων με υψηλό οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόσημο, μεταξύ άλλων μέσω μεικτής χρηματοδότησης και στήριξης στις επενδύσεις και μέσω διαρθρωμένου διαλόγου για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, με έμφαση στις χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη·

·η τριγωνική συνεργασία, η οποία κινητοποιεί και αυξάνει τις ικανότητες συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης των ΣΒΑ.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και οι οργανισμοί αναπτυξιακής χρηματοδότησης των κρατών μελών, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης στη ΛΑΚ, σε ένα πλαίσιο μειωμένων εισροών της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας.

Τέλος, η συνεργασία ΕΕ-ΛΑΚ θα αποκομίσει οφέλη από την τελειοποίηση των εργαλείων της χάρη σε μια απλοποιημένη αρχιτεκτονική των μέσων εξωτερικής χρηματοδότησης και σε μια αυξημένη ευελιξία ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και να μεγιστοποιεί τις ευκαιρίες της διπεριφερειακής εταιρικής σχέσης.

3.3. Οι κοινωνίες μας στο πηδάλιο

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να προωθεί τη στενή δέσμευση με την κοινωνία των πολιτών, τις ομάδες προβληματισμού, τις τοπικές κυβερνήσεις, τον επιχειρηματικό τομέα, τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων, τις πολιτιστικές οργανώσεις, τους πανεπιστημιακούς και τους νέους. Αυτή η δέσμευση θα πρέπει να συνεχίσει να τροφοδοτεί τον πολιτικό διάλογο και τους διαλόγους σε ζητήματα πολιτικής ΕΕ-ΛΑΚ, ώστε να διασφαλίζεται ότι ανταποκρίνονται στις ανησυχίες των πολιτών αμφότερων των περιοχών. Η ικανότητα της κοινωνίας των πολιτών να δεσμεύεται για την αποτελεσματική υπεράσπιση δικαιωμάτων και να προωθεί την κυβερνητική λογοδοσία και διαφάνεια θα πρέπει να αποτελεί διαρκή στόχο των πρωτοβουλιών συνεργασίας. Το Ίδρυμα ΕΕ-ΛΑΚ διαδραματίζει επίσης εξέχοντα ρόλο εν προκειμένω.

Η κοινοβουλευτική διάσταση αποτελεί ουσιαστική συνιστώσα της πολιτικής δέσμευσης μεταξύ ΕΕ-ΛΑΚ. Ο εποικοδομητικός και ενεργός ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλων κοινοβουλευτικών φορέων στη διπεριφερειακή εταιρική σχέση θα πρέπει να συνεχιστεί στο μέλλον.

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει τη στενή συνεργασία της με περιφερειακούς και διπεριφερειακούς οργανισμούς, όπως η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (ECLAC), ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών, η Ιβηροαμερικανική Γενική Γραμματεία, το Ινστιτούτο Ιταλίας-Λατινικής Αμερικής, η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης ή η Αναπτυξιακή Τράπεζα της Λατινικής Αμερικής.

4. Προς ένα κοινό θεματολόγιο

Η παρούσα ανακοίνωση διατυπώνει σειρά προτάσεων για την ενίσχυση της εταιρικής σχέσης ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη ΛΑΚ. Αντικατοπτρίζει το ισχυρό ενδιαφέρον της ΕΕ αφενός να εμβαθύνει τις σχέσεις με τις χώρες της ΛΑΚ και τις περιφερειακές ομάδες και αφετέρου να παραμείνει σταθερός και αξιόπιστος εταίρος για την περιοχή.

Η ΕΕ πιστεύει ότι η εταιρική σχέση θα πρέπει να στηρίξει με πιο σθεναρό τρόπο τις αξίες και τα ζωτικά συμφέροντα – ευημερία, δημοκρατία, ανθεκτικότητα και αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση – και να αξιοποιήσει με καλύτερο και πιο στοχοθετημένο τρόπο τις διαφορετικές διαστάσεις των σχέσεων ΕΕ-ΛΑΚ για τον σκοπό αυτό. Η ΕΕ θα εργαστεί προς την κατεύθυνση μιας πιο στρατηγικής πολιτικής δέσμευσης, εντείνοντας τις προσπάθειες σύναψης εταιρικών σχέσεων με όσες χώρες ή περιφερειακές ομάδες προτίθενται να συμβάλουν στην περαιτέρω προώθηση κοινών στόχων. Θα επιδιώξει να αναπτύξει περαιτέρω προοδευτικές εμπορικές και επενδυτικές πολιτικές, βασισμένες σε κανόνες, ενώ παράλληλα θα συνεργάζεται με τη ΛΑΚ με σκοπό τη διατήρηση και τη μεταρρύθμιση του ισχυρού πολυμερούς εμπορικού συστήματος. Θα συνεργαστεί σε δράσεις που θα επιτύχουν υψηλό αντίκτυπο στο πλαίσιο των κοινών προτεραιοτήτων και της ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ταυτόχρονα, η εταιρική σχέση ΕΕ-ΛΑΚ υπερβαίνει κατά πολύ τις κυβερνήσεις. Οι δεσμοί ανάμεσα στους λαούς των δύο περιοχών είναι σήμερα πιο δυναμικοί από ποτέ· οι πολίτες μας είναι αυτοί που χτίζουν γέφυρες μεταξύ των περιοχών, που ερευνούν και καινοτομούν, που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και απαιτούν λογοδοσία από τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων. Θα πρέπει να καταβάλουμε μεγαλύτερες προσπάθειες για να τους βοηθήσουμε να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους.

Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε πιο συντονισμένη και συνεκτική εξωτερική δράση της ΕΕ στη ΛΑΚ, με τη συνένωση δυνάμεων και πόρων. Η εφαρμογή της παρούσας ανακοίνωσης θα επιχειρηθεί σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ, των οποίων οι ποικίλοι δεσμοί με την περιοχή της ΛΑΚ ενισχύουν τον μοναδικό χαρακτήρα της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ. Όπου αυτό είναι εφικτό, θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να υπάρξουν κοινές πρωτοβουλίες και κοινός προγραμματισμός, ώστε η εξωτερική δράση της Ευρώπης να καταστεί πιο αποτελεσματική.

Αυτό είναι το όραμα της ΕΕ για το μέλλον της εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΛΑΚ. Ο διάλογος με τους εταίρους της ΛΑΚ θα επιτρέψει την συνένωση δυνάμεων για ένα κοινό μέλλον.

Κατάλογος ακρωνυμίων (με αλφαβητική σειρά)

(1)

Κοινό όραμα, κοινή δράση: Μία ισχυρότερη Ευρώπη. Μια συνολική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2016)

(2)

Οι συμφωνίες αφορούν όλες τις χώρες της ΛΑΚ, με εξαίρεση την Αργεντινή, τη Βολιβία, τη Βραζιλία, την Παραγουάη, την Ουρουγουάη και τη Βενεζουέλα. Οι πιο σημαντικές εξ αυτών είναι οι συμφωνίες σύνδεσης με το Μεξικό, τη Χιλή και την Κεντρική Αμερική, η συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης με το Φόρουμ της Καραϊβικής (CARIFORUM), καθώς και οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με την Κολομβία, το Περού και τον Ισημερινό.

(3)

Συμφωνία του Παρισιού (2015)

(4)

Μεταμορφώνοντας τον κόσμο μας: η ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη (2015)

(5)

Ηνωμένα Έθνη, International Migration Report 2017 (Έκθεση για τη διεθνή μετανάστευση, 2017)

(6)

Eurostat 2019 Οι επενδύσεις της ΕΕ στη ΛΑΚ είναι υψηλότερες από το σύνολο των αποθεμάτων άμεσων ξένων επενδύσεων της ΕΕ στην Κίνα (176,1 δισ. EUR, εκτός του Χονγκ Κονγκ), την Ινδία (76,7 δισ. EUR) και τη Ρωσία (216,1 δισ. EUR).

(7)

Εστίαση σε καίριους τομείς όπως η ασφάλεια και το κράτος δικαίου, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η κλιματική αλλαγή, η γεωργία, η επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, η οικονομική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, η μεταρρύθμιση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα και η περιφερειακή ολοκλήρωση.

(8)

Οι ετήσιες εκθέσεις της ΕΤΕπ είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση http://www.eib.org/en/infocentre/publications/all/index.htm .

(9)

 Η Νέα Ευρωπαϊκή Κοινή Αντίληψη για την Ανάπτυξη: «Ο κόσμος μας, η αξιοπρέπειά μας, το μέλλον μας», ΕΕ C 210 της 30.6.2017, σ. 1.

(10)

Εμπόριο για όλους: Προς μια πιο υπεύθυνη πολιτική για το εμπόριο και τις επενδύσεις, COM (2015) 0497· Οδηγίες διαπραγμάτευσης για τη σύναψη συμφωνίας εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και των χωρών μελών της ομάδας κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, αφετέρου, COUNCIL (2018) 8094/18/ADD1. Η παρούσα ανακοίνωση θα πρέπει επίσης να ερμηνευτεί υπό το πρίσμα των υφιστάμενων συμφωνιών ή των συμφωνιών που τελούν υπό διαπραγμάτευση ανάμεσα στην ΕΕ και σε επιμέρους χώρες ή υποπεριφέρειες της ΛΑΚ. Δεδομένου ότι στην ουσία καλύπτουν το σύνολο της περιοχής, αυτές οι συμφωνίες αποτελούν σημαντικό φορέα υλοποίησης του οράματος που αναπτύσσεται στην παρούσα.

(11)

Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης της Επιτροπής για τη χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης. «Σχέδιο δράσης: Χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης» COM (2018) 97

(12)

Η πρωτοβουλία προβλέπει ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο προκειμένου να βοηθήσει τα νησιά να παράγουν βιώσιμη, χαμηλού κόστους ενέργεια.

(13)

Το 2018, το 81 % του πληθυσμού στη ΛΑΚ και το 74 % του πληθυσμού στην Ευρώπη κατοικούσαν σε αστικές περιοχές. Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών (2018) Revision of World Urbanization Prospects (Αναθεώρηση των παγκόσμιων προοπτικών αστικοποίησης).

(14)

Σύμφωνα με τη ΔΟΕ, το 2014, η άτυπη απασχόληση αντιστοιχούσε στο 46,8 % της συνολικής μη γεωργικής απασχόλησης. Το 2012, η άτυπη απασχόληση αποτελούσε το 18,4 % στην ΕΕ των 27. Ευρωπαϊκή Επιτροπή & ΟΟΣΑ (2017) Policy Brief on Informal Entrepreneurship (Ενημερωτικό σημείωμα σχετικά με την πολιτική για την άτυπη επιχειρηματικότητα)

(15)

Έχουν ήδη υπογραφεί με τη Βραζιλία, τη Χιλή και την Κολομβία

(16)

Το EUROCLIMA+ είναι ένα πρόγραμμα το οποίο χρηματοδοτείται από την ΕΕ και στηρίζει την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού, http://euroclimaplus.org/  

(17)

Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (2012) Leveraging opportunities for sustaining growth: IDB biodiversity platform for the Latin America and the Caribbean (Μόχλευση ευκαιριών για τη βιώσιμη ανάπτυξη: Πλατφόρμα της Διαμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική).

(18)

ECLAC (2018) Social Panorama of Latin America.

(19)

ECLAC, Social Panorama of Latin America 2018 (Κοινωνικό πανόραμα της Λατινικής Αμερικής 2018).

(20)

 Η διάβρωση της φορολογικής βάσης και η μετατόπιση των κερδών αφορά τις στρατηγικές φοροαποφυγής, οι οποίες αξιοποιούν κενά και ασυμφωνίες στους φορολογικούς κανόνες με σκοπό την τεχνητή μετατόπιση κερδών σε τόπους με χαμηλή ή μηδενική φορολογία (ΟΟΣΑ).

(21)

Σύμφωνα με τη δήλωση της 2ης συνόδου υπουργών Εξωτερικών ΕΕ-CELAC τον Ιούλιο του 2018 και τη στρατηγική για την ασφάλεια των πολιτών του 2014.

(22)

UNHCR (2019)

(23)

Συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (συνθήκη του Tlatelolco), σε ισχύ από το 1968

(24)

Η παγκόσμια συμμαχία για την κλιματική αλλαγή είναι μια πρωτοβουλία της ΕΕ που βοηθά τις πλέον ευπαθείς χώρες του κόσμου, όπως τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη και τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.

(25)

Αυτό το πρόγραμμα προάγει τη συνεργασία για την ευρωπαϊκή κλιματική πολιτική με τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, με εστίαση στην G20, ιδίως μέσω της προώθησης της εφαρμογής των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών (ΕΚΣ).

(26)

Μεξικό, Χιλή, Κεντρική Αμερική, Mercosur.