Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης

Ποιο είναι το πρόβλημα και γιατί αποτελεί πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ;

Παρά τις προσπάθειες και τις επενδύσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, η ΕΕ δεν διαθέτει τους αποδοτικότερους υπερυπολογιστές και οι υπάρχοντες εξαρτώνται από μη ευρωπαϊκή τεχνολογία. Ο διαθέσιμος υπολογιστικός χρόνος δεν μπορεί να ικανοποιήσει την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση. Για να καλυφθεί το κενό, οι Ευρωπαίοι επιστήμονες και η βιομηχανία αναγκάζονται να επεξεργάζονται τα δεδομένα τους εκτός ΕΕ. Το γεγονός αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής, των δεδομένων και του εμπορικού απορρήτου, καθώς και με την κυριότητα των δεδομένων, ιδίως για τις ευαίσθητες εφαρμογές.

Παρότι οι δαπάνες έχουν καταστεί απαγορευτικές για τους περισσότερους παράγοντες της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών κυβερνήσεων στην Ευρώπη, τα κράτη μέλη δεν συντονίζουν τις επενδυτικές στρατηγικές τους για την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (HPC) ούτε συνενώνουν τους πόρους τους. Σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της από τις ΗΠΑ, την Κίνα ή την Ιαπωνία, είναι σαφές ότι η Ευρώπη υποχρηματοδοτεί την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων, έχοντας χρηματοδοτικό κενό ύψους 500-750 εκατ. EUR ετησίως.

Η ευρωπαϊκή αλυσίδα τεχνολογικού εφοδιασμού στον τομέα της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων είναι αδύναμη και η ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών τεχνολογιών σε λειτουργικά μηχανήματα υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων παραμένει ασήμαντη. Χωρίς σαφείς προοπτικές για μια πρωτοπόρο αγορά, χωρίς σαφείς προοπτικές για την πώληση μηχανών εξακλίμακας στον δημόσιο τομέα, οι Ευρωπαίοι πάροχοι δεν θα αναλάβουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν από μόνοι τους τις εν λόγω μηχανές.

Χωρίς την απαραίτητη δράση για να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ολόκληρου του οικοσυστήματος υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων (από τα τεχνολογικά κατασκευαστικά στοιχεία ως τα συστήματα και τις μηχανές, καθώς και τις εφαρμογές και τις δεξιότητες), και χωρίς τον συντονισμό και τη συγκέντρωση των επενδύσεων σε πρωτοποριακές υποδομές υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων βασισμένες σε ενωσιακή τεχνολογία, τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα προβλέπονται αρνητικά, τόσο για την ψηφιακή οικονομία όσο και για την κυριαρχία και την επιστημονική και βιομηχανική υπεροχή της Ευρώπης.

Τι θα πρέπει να επιτευχθεί;

Οι στόχοι είναι να αποκτηθεί και να εγκατασταθεί στην Ευρώπη, σε ανταγωνιστικά χρονοδιαγράμματα, υποδομή υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων προεξακλίμακας παγκοσμίου κύρους· να τεθεί η εν λόγω υποδομή στη διάθεση των χρηστών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη κορυφαίων επιστημονικών και βιομηχανικών εφαρμογών, οι οποίες θα προωθήσουν την εξέλιξη ενός ευρύτερου οικοσυστήματος εξακλίμακας στην Ευρώπη· και να υποστηριχθεί η έγκαιρη ανάπτυξη της επόμενης γενιάς ευρωπαϊκών τεχνολογιών υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων και η ενσωμάτωσή τους σε συστήματα εξακλίμακας, ώστε να είμαστε σε θέση να τα προμηθευόμαστε σε ανταγωνιστικά χρονοδιαγράμματα σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές μας. Με αυτόν τον τρόπο, θα δοθεί η δυνατότητα στην ΕΕ να συμπεριληφθεί μεταξύ των κορυφαίων δυνάμεων υπερυπολογιστικής στον κόσμο, δημιουργώντας υπερυπολογιστές εξακλίμακας γύρω στο 2022, βασισμένους σε ανταγωνιστική ενωσιακή τεχνολογία. Για να επιτευχθεί ο στόχος, οι εργασίες πρέπει να ξεκινήσουν από τώρα, καθώς ο κύκλος ανάπτυξης διαρκεί συνήθως τέσσερα με πέντε έτη. 

Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ (επικουρικότητα); 

Ο κατακερματισμός των δημόσιων προσπαθειών για υπολογιστική υψηλών επιδόσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και εντός των κρατών μελών οδηγεί σε αναποτελεσματική χρήση των πόρων και σε μερική μόνο ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε διασυνοριακό επίπεδο. Κανένα μεμονωμένο κράτος μέλος δεν διαθέτει τα οικονομικά μέσα για να εξασφαλίσει υπολογιστικές ικανότητες εξακλίμακας, ούτε για να αναπτύξει, να αποκτήσει και να θέσει σε λειτουργία το απαραίτητο οικοσύστημα υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων εξακλίμακας από μόνο του και σε ανταγωνιστικά χρονοδιαγράμματα συγκριτικά με τις ΗΠΑ, την Κίνα ή την Ιαπωνία. Η κοινή υποδομή και χρήση των υφιστάμενων ικανοτήτων θα είναι επωφελής για όλους, από τη βιομηχανία, τις ΜΜΕ, την επιστήμη, τον δημόσιο τομέα και ιδίως τα κράτη μέλη χωρίς δυνατότητα για αυτάρκεις εθνικές υποδομές υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων. Θα διασφαλίσει πάνω απ’ όλα την ανεξάρτητη πρόσβαση της ίδιας της ΕΕ σε τεχνολογία υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων αιχμής.

Β. Λύσεις

Ποιες είναι οι διάφορες επιλογές για την επίτευξη των στόχων; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Αν όχι, γιατί;

Οι διάφορες επιλογές είναι: Διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, Κοινοπραξία Ευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής, κοινή επιχείρηση (ΚΕ), Ευρωπαϊκός Όμιλος Οικονομικού Σκοπού, πρόγραμμα τύπου Galileo και διακυβερνητικός οργανισμός. Η κοινή επιχείρηση αποτελεί την προτιμώμενη επιλογή, όντας το μόνο μέσο που επιτρέπει τον αποτελεσματικό και αποδοτικό συνδυασμό κοινών προμηθειών και κυριότητας των υπερυπολογιστών, καθώς και κοινών επενδύσεων στην ανάπτυξη τεχνολογίας για τις αποκτηθείσες μηχανές.

Ποιες απόψεις διατύπωσαν οι διάφοροι ενδιαφερόμενοι φορείς; Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή;

Το 85 % των ερωτηθέντων στη στοχευμένη διαβούλευση (εκ των οποίων το 61 % προέρχεται από πανεπιστήμια/ερευνητικά ιδρύματα, το 22 % από επιχειρήσεις, το 4 % από τον δημόσιο τομέα και το 2 % από βιομηχανικές ενώσεις) συμφώνησε ότι υπάρχει πρόβλημα με τη σημερινή κατάσταση της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων στην Ευρώπη και επιβεβαίωσε την ανάγκη για περαιτέρω δράση σε επίπεδο ΕΕ. Δεκατρείς χώρες (δώδεκα κράτη μέλη και μία συνδεδεμένη χώρα) έχουν υπογράψει ήδη τη δήλωση EuroHPC με την οποία δεσμεύονται να συνεργαστούν μεταξύ τους και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την απόκτηση και ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης υποδομής υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων παγκόσμιου κύρους.

Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής

Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (εάν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών);

Μια κοινή επιχείρηση θα έχει σαφώς θετικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες σε σύγκριση με όλες τις άλλες εξεταζόμενες επιλογές. Θα οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας υποδομής υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων παγκόσμιου κύρους στην Ευρώπη, με ανταγωνιστική υπολογιστική απόδοση και αυξημένη διαθεσιμότητα για τους Ευρωπαίους χρήστες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (τον επιστημονικό και τον βιομηχανικό κλάδο, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, καθώς και τον δημόσιο τομέα). Θα επιτρέψει την επιτάχυνση της προόδου της ευρωπαϊκής επιστήμης, καθώς και την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τεχνολογικού κλάδου, τόσο σε επίπεδο προμηθευτών όσο και σε επίπεδο χρηστών, σε πολλούς τομείς και πεδία εφαρμογής με υψηλό οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (εάν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών);

Η κοινή επιχείρηση EuroHPC θα χρηματοδοτείται από κοινού από τα συμμετέχοντα μέλη. Η χρηματοδοτική συνεισφορά της Ένωσης στην κοινή επιχείρηση για την κάλυψη διοικητικών και επιχειρησιακών δαπανών θα ανέρχεται σε 476 εκατ. EUR σύμφωνα με το τρέχον χρηματοδοτικό πλαίσιο.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ και στην ανταγωνιστικότητα;

Οι ΜΜΕ θα ωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό, αποκτώντας καλύτερη πρόσβαση στους αποδοτικότερους υπερυπολογιστές στον κόσμο, που σήμερα αποτελούν ουσιαστικό εργαλείο για την παροχή ανταγωνιστικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά. Η δημιουργία οικοσυστήματος υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων θα δώσει επίσης περισσότερες ευκαιρίες στις ΜΜΕ να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη και την εμπορευματοποίηση λύσεων υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων.

Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; 

Τα συμμετέχοντα κράτη στην EuroHPC αναμένεται να καταβάλλουν χρηματοδοτική εισφορά της τάξεως των 476 εκατ. EUR για τις επιχειρησιακές δαπάνες της κοινής επιχείρησης EuroHPC σύμφωνα με το τρέχον χρηματοδοτικό πλαίσιο.

Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; 

Αναμένεται μείωση του διοικητικού φόρτου, καθώς θα υπάρχει μία ενιαία νομική οντότητα που θα συντονίζει τα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και τις επενδύσεις στην υπολογιστική υψηλών επιδόσεων.

Αναλογικότητα; 

Η προτιμώμενη επιλογή περιλαμβάνει ισορροπημένα μέτρα, που κρίνονται ανεξαιρέτως απαραίτητα για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων, χωρίς να επιβαρύνουν υπέρμετρα τους αντίστοιχους ενδιαφερόμενους φορείς.

Δ. Παρακολούθηση

Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική;

Η κοινή επιχείρηση θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία έως το 2019, ιδίως για τη δρομολόγηση της προμήθειας υπολογιστών προεξακλίμακας εντός του ισχύοντος δημοσιονομικού πλαισίου. Μετά τις επακόλουθες δοκιμές αποδοχής των αποκτηθέντων μηχανήματων, η πολιτική θα επανεξεταστεί προκειμένου να εκτιμηθεί εάν η κοινή επιχείρηση είναι αποτελεσματική και αποδοτική για τον συντονισμό των ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων με στόχο τη δημιουργία οικοσυστήματος εξακλίμακας έως το 2022/2023.