Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Η πολιτιστική κληρονομιά ως στρατηγικός πόρος για πιο συνεκτικές και βιώσιμες περιφέρειες στην ΕΕ»

(2018/C 361/06)

Εισηγήτρια: Babette WINTER (DE/PES), υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Πολιτισμού στην καγκελαρία του ομόσπονδου κράτους της Θουριγγίας

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Πολιτιστική πολυμορφία και κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά

1.

επισημαίνει ότι η πολυμορφία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί πολύτιμο αγαθό για την Ευρώπη: ένα μέσο με δυνητικά υψηλού επιπέδου μόχλευση για πιο συνεκτικές και βιώσιμες περιφέρειες στην ΕΕ, το οποίο μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της ταυτότητας σε μια περιφέρεια αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, αντιπροσωπεύει, σε μεγάλο βαθμό, το σύνθημα της ΕΕ: «Ενωμένοι στην πολυμορφία» και συμπληρώνει την προσήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον σεβασμό της πολιτιστικής πολυμορφίας, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 22 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ·

2.

αναφέρεται, στην παρούσα γνωμοδότηση, σε έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1), (2), του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (3) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ) (4) τα οποία πραγματεύονται το μέλλον της Ευρώπης και την ισχυροποίηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού·

3.

τονίζει τη σημασία των αξιών της ΕΕ που περιέχονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων — αξιοπρέπεια, ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη — για την επίτευξη του κοινού καλού, και, ως εκ τούτου, ζητεί μεγαλύτερο σεβασμό των αξιών αυτών κατά την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς·

4.

τονίζει ότι η πολιτιστική κληρονομιά και η πολιτιστική ταυτότητα αποτελούν σημαντικό μέσο προώθησης της γνώσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με τις κοινές πολιτιστικές, πνευματικές και θρησκευτικές ρίζες στην Ευρώπη, όπως αυτές έχουν επηρεαστεί από τις αξίες του Διαφωτισμού, σε όλες τις μορφές τους. Η πολιτιστική κληρονομιά και η πολιτιστική ταυτότητα μπορούν να βελτιώσουν την κατανόηση των μεταβολών και της ιστορίας της κοινωνίας και επίσης να ενισχύσουν την ανοχή και την αποδοχή των διαφορών ως απάντηση στον ευρωσκεπτικισμό και τον αυξανόμενο αντιευρωπαϊκό διχασμό·

5.

τονίζει ότι η γνώση των μακραίωνων διασυνδέσεων που έχουν αναπτυχθεί εντός της Ευρώπης είναι ακριβώς το στοιχείο που καθιστά δυνατή την αναγνώριση της πολυμορφίας και των διαφορών με αμοιβαίο σεβασμό, οι οποίες δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε καμία περίπτωση με σκοπό την απομόνωση ή ακόμα και τον αποκλεισμό, και απορρίπτει, ως εκ τούτου, κάθε κατάχρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό την καλλιέργεια διαχωρισμών τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ·

6.

επισημαίνει ότι, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου (5), οι πολίτες της ΕΕ αντιμετωπίζουν αφενός τον πολιτισμό ως το ισχυρότερο συνδετικό στοιχείο στην Ευρωπαϊκή Ένωση — περισσότερο και από τις ευρωπαϊκές αξίες και το κράτος δικαίου — ενώ, ταυτόχρονα, απορρίπτεται η ύπαρξη ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού από ποσοστό άνω του 50 % των ερωτηθέντων (6)·

7.

πιστεύει ότι τα αποτελέσματα αυτά είναι μόνο φαινομενικά αντιφατικά: στην πραγματικότητα, αποτελούν μάλλον έκφραση των κοινών πολιτιστικών ριζών και δεσμών της Ευρώπης που διασταυρώνονται με διαφορετικά χαρακτηριστικά σε περιφερειακό επίπεδο, και αντικατοπτρίζουν το όραμα της ΕΕ «Ενωμένοι στην πολυμορφία»·

8.

επισημαίνει ότι, ως εκ τούτου, αναδεικνύεται, ιδίως σε περιφερειακό επίπεδο, μια ιδιαίτερη ευθύνη προώθησης του πολιτισμού ως ισχυρού κοινωνικού συνδετικού στοιχείου — με τα ιδιαίτερα περιφερειακά χαρακτηριστικά του και ως προς τη δικτύωση και τις ανταλλαγές εντός της Ευρώπης, αλλά και πέραν των συνόρων της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης — τούτο θα καταστήσει την ΕΕ το σταθερό σημείο αναφοράς στη γεωγραφική περιοχή της Ευρώπης·

9.

ενθαρρύνει συνεπώς την Ένωση να προσθέσει τη δική της ταυτότητα και τις κοινές της αξίες στις υφιστάμενες περιφερειακές και εθνικές έννοιες του ανήκειν για την προώθηση πολυεπίπεδης ιθαγένειας, όπως προβλέπεται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο άρθρο 2 της Συνθήκης της Λισαβόνας·

10.

παραπέμπει στις εθνικές εκθέσεις για την εφαρμογή της σύμβασης της Unesco (7), στην οποία έχουν προσχωρήσει πολλά — αν και όχι όλα — τα κράτη μέλη της ΕΕ·

11.

συμμερίζεται τη δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (8) ότι οι αρμοδιότητες για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό ανήκουν κατά κύριο λόγο στα κράτη μέλη σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο· Λαμβανομένου υπόψη ότι τα άρθρα 6 και 167 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίζουν τις αρμοδιότητες της ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού απλώς ως αρμοδιότητες στήριξης, συντονισμού ή συμπλήρωσης της δράσης των κρατών μελών, η ΕτΠ στηρίζει πρωτοβουλίες της ΕΕ σε αυτό το πλαίσιο, που αναδεικνύουν τη σημαντική διακρατική και ευρωπαϊκή διάσταση του εν λόγω τομέα πολιτικής·

12.

επικροτεί το γεγονός ότι στο πλαίσιο της άτυπης συνεδρίασης των υπουργών Πολιτισμού με θέμα «Πολιτισμός — η αξία της ΕΕ χωρίς αποκλεισμούς» και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για το «Πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα» (9) επισημαίνεται η σημασία της πρόσβασης στον πολιτισμό, η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, η κινητικότητα των καλλιτεχνών και η ενισχυμένη δημόσια στήριξη·

Πολιτιστική κληρονομιά και πολιτιστική προσφορά για αναγνώριση, κοινωνική συνοχή, κοινωνική ανάπτυξη

13.

υπογραμμίζει ότι η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση της κοινοτικής ταυτότητας εντός μιας περιφέρειας και τη σχέση της με την περιφερειακή παράδοση και ιστορία και να στηρίξει την ανάπτυξη αποτελεσμάτων ενδοπεριφερειακής συνεργασίας. Έτσι μπορούν να προωθηθούν νέες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, ο διαπολιτισμικός διάλογος και, συνεπώς, οι κοινωνικές δραστηριότητες·

14.

τονίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαθέτουν σημαντικές αρμοδιότητες για την προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου, ιδίως μέσω του συντονισμού πολυδιάστατων τοπικών και περιφερειακών δικτύων στον τομέα του πολιτισμού, με τη συμμετοχή όλων των βασικών παραγόντων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να ενισχυθούν οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα·

15.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την αναγνώριση της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και στρατηγικών που αποσκοπούν στη νεολαία στη Διακήρυξη της Ρώμης από τους ηγέτες της ΕΕ (10) και υποστηρίζει την εκτίμηση ότι «η εκπαίδευση […] και ο πολιτισμός είναι σημαντικοί όχι μόνο για την ανταγωνιστικότητα, αλλά και για τη συμμετοχικότητα και τη συνοχή των κοινωνιών μας»·

16.

υπογραμμίζει τη σημασία του ευρωπαϊκού έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 (ΕΕΠΚ 2018) ως σημαντική πρωτοβουλία και επικροτεί το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ανακοινώσει τη διενέργεια αξιολόγησης. Τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι ο θετικός αντίκτυπος του ΕΕΠΚ 2018 θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω με μέτρα παρακολούθησης τα προσεχή έτη. Οι δράσεις αυτές θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται και στο προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), ούτως ώστε να στηριχθεί η διάδοση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και μετά το 2018·

17.

υπενθυμίζει ότι η κινητικότητα των καλλιτεχνών, η οποία κατέστη δυνατή και με το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», συμβάλλει στην επιτυχημένη πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και, συνεπώς, θεωρεί αναγκαία τη συνέχιση και την επέκταση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη»·

18.

είναι πεπεισμένη ότι η πολιτιστική κληρονομιά συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή και στην ποιότητα ζωής. Χάρη στους ιστορικούς δεσμούς που έχουν διαμορφωθεί σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, οι οποίες δεν βρίσκονται μόνον σε προνομιούχες τουριστικές περιοχές, αλλά και σε περιοχές και περιφέρειες που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις, η πολιτιστική κληρονομιά δύναται να προσφέρει ευκαιρίες ανάπτυξης, μεταξύ άλλων, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Τούτο ισχύει ιδιαιτέρως για τις περιφέρειες που πλήττονται από τις δημογραφικές μεταβολές και τη μείωση του πληθυσμού, για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, καθώς και για τις μητροπολιτικές περιοχές που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις στον τομέα της ένταξης·

19.

τονίζει ότι οι συμμετοχικές προσεγγίσεις στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές μπορεί να είναι κατάλληλες ώστε να τεθούν οι έννοιες της πολιτιστικής ανάπτυξης σε μια ευρεία κοινωνική βάση και να επιτευχθεί μεγαλύτερη στήριξη και αναγνώριση των πολιτιστικών επενδύσεων. Έτσι θα επιτευχθεί η βιώσιμη ενίσχυση της κοινωνικής συνύπαρξης και της ευθύνης της κοινωνίας για την τοπική πολιτιστική κληρονομιά·

20.

παροτρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να αξιολογούν και να ανταλλάσσουν μεταξύ τους τις εμπειρίες τους όσον αφορά τέτοιες συμμετοχικές προσεγγίσεις·

21.

ζητεί την ενίσχυση της ανταλλαγής ιδεών μεταξύ διαφόρων ενδιαφερόμενων φορέων σχετικά με πιθανές προσεγγίσεις βάσει των οποίων μπορούν να δημιουργηθούν βιβλιοθήκες, μουσεία και άλλες πολιτιστικές τοποθεσίες ως «αγορές» ή ως «τρίτοι χώροι», για ανταλλαγές και συμμετοχή σε συζητήσεις σχετικά με το μέλλον των πόλεων και των περιφερειών μας. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνεται η δυνατότητα χρήσης των γενικών δικτύων πληροφόρησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως το Europe Direct·

22.

ζητεί ταυτόχρονα να προωθηθεί πιο εντατικά σε επίπεδο ΕΕ η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ τοπικών και περιφερειακών αρχών, αλλά και μεταξύ εκπροσώπων πολιτιστικών ιδρυμάτων από διάφορες περιφέρειες και κράτη μέλη·

23.

επισημαίνει, ειδικότερα, στο πλαίσιο αυτό, ότι οι γλωσσικοί φραγμοί αποτελούν εμπόδιο για τους τοπικούς παράγοντες και ότι η υπέρβασή τους πρέπει να υποστηριχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

24.

υποστηρίζει επίσης ότι το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) θα συνεχίσει την προώθηση των υποδομών πολιτιστικής κληρονομιάς, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνικοπολιτισμική συνοχή. Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχυθούν οι αλυσίδες παραγωγής που συνδέονται με τη βιώσιμη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και τα διατομεακά σχέδια συνεργασίας, π.χ. μεταξύ της πολιτιστικής κληρονομιάς και της εκπαίδευσης·

25.

τονίζει ότι ο πολιτισμός αποτελεί κοινό καθήκον όλων των κοινωνικών φορέων — των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και των κρατών μελών — αλλά, συγχρόνως, απαιτούνται ειδικοί δίαυλοι χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα και εθελοντικές δραστηριότητες και δράσεις της κοινωνίας των πολιτών·

26.

επισημαίνει ότι ιδίως η ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των μέσων διάδοσής της διαθέτει σημαντικές δυνατότητες μελλοντικής ανάπτυξης: μπορεί να δημιουργήσει νέους τρόπους πρόσβασης, ειδικά για τις νέες γενιές, αλλά και να διαδώσει τη γνώση σχετικά με την πολιτιστική πολυμορφία σε ολόκληρη την Ευρώπη σε διασυνοριακό επίπεδο. Η ψηφιοποίηση είναι επίσης από μόνη της διακρατική· και αποτελεί, ταυτόχρονα, ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη ενός είδους διαφοροποιημένου και βιώσιμου τουρισμού.

27.

παροτρύνει, ως εκ τούτου, όλα τα επίπεδα να υποστηρίξουν σθεναρά την Europeana ως δημόσιο, ψηφιακό χώρο της κληρονομιάς μας·

28.

υποστηρίζει το αίτημα της οργάνωσης «Culture Action Europe» (11) να διασφαλίσει ότι τουλάχιστον το 1 % του επόμενου ΠΔΠ θα διατεθεί σε όλους τους τομείς πολιτικής και σε προγράμματα προώθησης του πολιτισμού·

Η επίδραση της πολιτιστικής κληρονομιάς στον τουρισμό και στην οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών

29.

υπογραμμίζει την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών, και ιδίως τον τουρισμό, δεδομένου ότι το 26 % των ταξιδιωτών στην ΕΕ (12) δηλώνουν ότι ο πολιτισμός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιλογής του ταξιδιωτικού προορισμού τους, ενώ λειτουργεί και ως δευτερεύων παράγοντας χωροθέτησης όσον αφορά την ελκυστικότητα των θέσεων εργασίας·

30.

επισημαίνει ότι οι πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες συμβάλλουν σε ποσοστό άνω του 3 % του ΑΕΠ και περίπου στο ίδιο ποσοστό στην απασχόληση στην ΕΕ (13) και καθίστανται ολοένα σημαντικότεροι οικονομικοί παράγοντες, ιδίως στα αστικά κέντρα·

31.

υπενθυμίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές έχουν ενσωματώσει με επιτυχία τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες στις αναπτυξιακές στρατηγικές τους και ότι αυτό έχει συμβάλει στην τόνωση της τοπικής οικονομίας, ακόμη και με την προώθηση της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων παροχής ειδικευμένων και πολυτομεακών υπηρεσιών· Προκειμένου να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο το δημιουργικό δυναμικό των περιφερειών, κρίνεται σκόπιμο να διευρυνθούν τα σενάρια χρηματοδότησης, τόσο σε οικονομικό όσο και σε διαπολιτισμικό επίπεδο·

32.

επισημαίνει ότι, εκτός από την προτεραιότητα που δίδεται στην αποκατάσταση και τη συντήρηση των πολιτιστικών μνημείων, το ζήτημα της διαχείρισης και της παιδαγωγικής διάδοσης των πολιτιστικών ιδρυμάτων είναι ουσιαστικής σημασίας και συνιστά καθοριστικό παράγοντα για το κατά πόσο ένα πολιτιστικό μνημείο μπορεί να αναπτύξει πλήρως το πολιτιστικό τουριστικό, οικονομικό και κοινωνικό δυναμικό του·

33.

τονίζει ότι η δημιουργική προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς από τους καλλιτέχνες προσφέρει ιδιαίτερες και καινοτόμες δυνατότητες μάθησης από την ιστορική παράδοση προκειμένου να αποκομιστούν οφέλη για το μέλλον της κοινωνίας·

34.

επισημαίνει ότι η έλλειψη οικονομικών πόρων, καθώς και η εν μέρει ελλιπής προβολή και ελλιπής πολιτική ευαισθητοποίηση για τους πολιτιστικούς πόρους αποτελούν εμπόδιο για την περαιτέρω εξέλιξη της πολιτιστικής κληρονομιάς σε στρατηγικό πόρο μιας περιφέρειας·

35.

επικροτεί, στο πλαίσιο αυτό, τη δημιουργία του σήματος ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει μέτρα προκειμένου να ενισχύσει την προβολή του·

36.

υπογραμμίζει ότι ο πολιτισμός — μετά τις δημόσιες υπηρεσίες και τις υποδομές (τη στέγαση, τις δημόσιες συγκοινωνίες και τη σχολική εκπαίδευση των παιδιών) — διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στην ελκυστικότητα ενός τόπου. Υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στον τομέα τη μετανάστευσης, της ενδοπεριφερειακής και της εξωπεριφερειακής κινητικότητας και της δημογραφίας, τούτο καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικό για τις τοπικές και τις περιφερειακές στρατηγικές ανάπτυξης με σκοπό να ενισχυθούν οι δεσμοί του εργατικού δυναμικού σε μειονεκτικές περιοχές και να επιτευχθεί ισορροπία στα αστικά κέντρα·

37.

επισημαίνει ότι, εκτός από μια ελκυστική σύγχρονη πολιτιστική προσφορά, η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να αποτελεί παράγοντα βιώσιμου τουρισμού, ειδικά σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτό ισχύει στον ίδιο βαθμό για τους προορισμούς υψηλής ελκυστικότητας — τους λεγόμενους «τουριστικούς φάρους», όπως οι περιοχές παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco ή οι περιοχές στις οποίες έχει αποδοθεί το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και για τις ποικίλες περιοχές τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς·

38.

επισημαίνει ότι η ευρέως κατανεμημένη πολιτιστική κληρονομιά προσφέρει την ευκαιρία, μέσω μιας ευρέως κατανεμημένης τουριστικής προσφοράς, να ανακατανεμηθούν και να διανεμηθούν καλύτερα τα αποτελέσματα του πολιτιστικού τουρισμού. Έτσι είναι δυνατό να απαλλαγούν από το βάρος περιοχές, οι οποίες φθάνουν τα όρια δυναμικότητάς τους όσον αφορά τον αριθμό των τουριστών και στις οποίες τυχόν περαιτέρω αύξηση θα προκαλούσε ζημιές στην πολιτιστική κληρονομιά. Υπογραμμίζει ότι η αξιοποίηση της λιγότερο γνωστής πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τη διαφοροποίηση της τουριστικής προσφοράς και την τόνωση της βιώσιμης ανάπτυξης σε απομακρυσμένες περιοχές, πόσο μάλλον όταν τα μεμονωμένα έργα τουριστικής αξιοποίησης συνάδουν με ευρύτερα σχέδια εδαφικής ανάπτυξης και ενσωματώνονται στο σύστημα των τοπικών υπηρεσιών, ιδίως στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί ιδιαιτέρως υπόψη δεδομένου ότι ο πολιτιστικός τουρισμός στην Ευρώπη αυξάνεται και, ειδικότερα, δημιουργεί τοπικές θέσεις εργασίας·

Αναγκαίες δράσεις για την ανάπτυξη και την αξιοποίηση του δυναμικού της πολιτιστικής κληρονομιάς

39.

επικρίνει το γεγονός ότι στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την περαιτέρω ανάπτυξη της ΕΕ δεν συνυπολογίστηκε ο πολιτισμός·

40.

ζητεί, ως εκ τούτου, λόγω της αποδεδειγμένης σημασίας για τη συνοχή στην ΕΕ και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη σε πολλές περιφέρειες, να ληφθεί υπόψη ο πολιτισμός — συμπεριλαμβανομένων των ιδρυμάτων και των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς — ως στρατηγικός τομέας στο πλαίσιο της διάδοχης στρατηγικής και του σχεδιασμού πολιτικής·

41.

εμμένει στην άποψη ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά θα πρέπει να ενσωματωθούν καλύτερα στις προτεραιότητες του επόμενου ΠΔΠ, μέσω του συνυπολογισμού τους και της θέσπισης δημοσιονομικού στόχου άνω των 2 δισεκατ. ευρώ για το πρόγραμμα που θα διαδεχθεί την «Δημιουργική Ευρώπη»·

42.

τονίζει ότι σε όλα τα κράτη μέλη διαμορφώνονται πολιτιστικές εταιρικές σχέσεις και, υπό αυτό το πρίσμα, προτείνει ενίσχυση της προώθησης θεματικών πολιτιστικών διαδρομών πέραν των συνόρων των κρατών μελών, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg·

43.

ζητεί η υποστήριξη των πόρων πολιτιστικής κληρονομιάς για την περιφερειακή ανάπτυξη να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο της πολιτικής συνοχής μετά το 2020. Θα πρέπει να αυξηθεί η κατανομή πόρων για σκοπούς πολιτιστικής κληρονομιάς με την ευρεία έννοια, και, σε καμία περίπτωση, δεν θα πρέπει να μειωθεί. Η «θεματική συγκέντρωση» — εφόσον διατηρηθεί ως κανόνας μετά το 2020 — θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα πολιτιστικά ζητήματα·

44.

τονίζει ότι είναι σημαντικό η Ευρωπαϊκή Ένωση να δρομολογήσει μια πραγματική στρατηγική πολιτιστικής διπλωματίας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, είναι σημαντικό να τονωθούν οι πολιτιστικές και καλλιτεχνικές σχέσεις και οι αντίστοιχες ανταλλαγές ιδεών μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών — ιδίως των εξόχως απόκεντρων περιφερειών — με την προώθηση μέτρων που διευκολύνουν την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των έργων τους από και προς τρίτες χώρες. Υπό αυτό το πρίσμα, επαναλαμβάνει το αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει σε προτεραιότητα την ανάπτυξη της πολιτιστικής διπλωματίας και να την εντάξει στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ (14)·

45.

επικρίνει το γεγονός ότι το ανώτατο όριο ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής για τον προϋπολογισμό των έργων για τις επενδύσεις του ΕΤΠΑ σε πολιτιστικές υποδομές αποτρέπει την ανάπτυξη μεγαλύτερων πολιτιστικών υποδομών·

46.

ζητεί, ως εκ τούτου, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταργήσει αυτό το αυθαίρετο ανώτατο όριο και να καθορίσει τα προγράμματα με κριτήριο το περιεχόμενο και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, και ιδίως βάσει της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας·

47.

απευθύνεται εκ νέου στα μέρη που διαπραγματεύονται τη συμφωνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου να λάβουν υπόψη τον πιθανό αντίκτυπο της αποχώρησης της Βρετανίας από τα προγράμματα εκπαίδευσης, πολιτισμού και νεολαίας της ΕΕ και τα καλεί να αναζητήσουν ενδεδειγμένες λύσεις που θα επιτρέψουν τη συμμετοχή χωρών εκτός ΕΕ·

48.

θεωρεί απαραίτητο το Συμβούλιο να συνεχίσει και να αναπτύξει περαιτέρω το πρόγραμμα εργασιών του στον πολιτιστικό τομέα για την περίοδο 2015-2018 (15)·

49.

υποστηρίζει τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση μακροπρόθεσμου σχεδίου δράσης της ΕΕ για την πολιτιστική κληρονομιά (16), το οποίο θα προσδίδει βιωσιμότητα στις δραστηριότητες του ΕΕΠΚ 2018·

50.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο να συμπεριλάβουν δεόντως και σαφώς πιο ενεργά εκπροσώπους περιφερειών, οι οποίοι διαθέτουν άμεση εμπειρία, στις διασκέψεις και τις πρωτοβουλίες μάθησης από ομοτίμους οι οποίες καθορίζονται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα·

51.

υποστηρίζει την ενίσχυση της χρηματοδοτικής ισχύος του μηχανισμού εγγυήσεων στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας και εμμένει στην άποψη ότι το πεδίο εφαρμογής του είναι ευρύτερο και ενσωματώνει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), δεδομένου ότι κάτι τέτοιο αντικατοπτρίζει εύστοχα τον τομέα του πολιτισμού και της δημιουργίας·

52.

καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν εντατικά τα έργα πολιτιστικών υποδομών, εκπαίδευσης, επαγγελματικής εξειδίκευσης, καινοτομίας και συνεργασίας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)·

53.

παροτρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των ομάδων εργασίας του προγράμματος Leader, να λάβουν υπόψη τις πολιτιστικές υποδομές στις αγροτικές περιοχές ως σημαντικό παράγοντα για την κοινωνική συνοχή, εξασφαλίζοντας μορφές βιώσιμης κινητικότητας που να επιτρέπουν στους επισκέπτες να απολαμβάνουν το τοπίο με ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως είναι οι ποδηλατοδρόμοι, οι διαδρομές πεζοπορίας ή οι πλωτές οδοί·

54.

καλεί επίσης τους επαγγελματίες στον τομέα του πολιτισμού και της δημιουργίας να προωθήσουν ενεργά την ανάπτυξη της κοινότητας και της κοινωνίας, με την αναπαραγωγή επιτυχών μοντέλων οργάνωσης των δικτύων μεταξύ επιχειρήσεων και με τη στήριξη των ΜΜΕ στον τομέα του πολιτισμού για την προώθηση της αριστείας·

55.

προτείνει να συνεργαστεί στενά με την Ένωση Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ (EFA/European Festivals Association) για την ανάπτυξη ανταλλαγών και εθελοντικών δράσεων υπό την αιγίδα του Σώματος Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης στον τομέα του πολιτισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο του ΕΕΠΚ 2018 και μετά·

56.

προτείνει εντατικότερη εστίαση της ΕΕ στο ρόλο της ως προαγωγού της επικουρικότητας σε πολιτιστικές ιδέες, ιδίως σε περιφερειακό και σε διαπεριφερειακό επίπεδο·

57.

επικρίνει το γεγονός ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη απουσιάζουν οι συγκριτικές αξιολογήσεις και καλεί, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διενεργούν τακτικά αξιολογήσεις και ειδικές μελέτες με σκοπό τη σύγκριση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενσωματώνουν τα πορίσματα στις πολιτικές συζητήσεις σε όλα τα επίπεδα·

58.

απορρίπτει, ωστόσο, μια τακτική ευρεία υποχρέωση συλλογής δεδομένων και υποβολής εκθέσεων ως υπερβολικά γραφειοκρατική·

59.

επισημαίνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι όλο και περισσότερες περιφέρειες ορίζουν την πολιτιστική κληρονομιά και την πολιτιστική δημιουργία ως σημαντικό παράγοντα περιφερειακής ανάπτυξης, όπως αντανακλάται στις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης (Smart Specialisation Strategies — S3)·

60.

ζητεί, ως εκ τούτου, να βελτιωθεί η χρηματοδότηση της έρευνας στο πλαίσιο αυτό και πέρα από τη στενή εστίαση στις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης (S3)·

61.

καλεί τις περιφέρειες που θεωρούν την πολιτιστική τους κληρονομιά ιδιαίτερα ισχυρό πόρο να τη λάβουν υπόψη στις δικές τους στρατηγικές S3·

62.

εκφράζει, ταυτόχρονα, την απογοήτευσή της από το γεγονός ότι η πρόσβαση στην τέχνη και τον πολιτισμό, που αποτελούν βασικούς παράγοντες κοινωνικής συνοχής και άρσης των αποκλεισμών, δεν κατοχυρώνεται στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων (17)·

63.

ζητεί να προωθηθεί περαιτέρω και εντατικότερα η εικονική βιβλιοθήκη Europeana με την ενσωμάτωση εθνικών προσεγγίσεων ψηφιοποίησης. Η 10η επέτειος της Europeana το 2018 παρέχει την ιδανική ευκαιρία προώθησης της εικονικής βιβλιοθήκης στο επόμενο επίπεδο ανάπτυξης·

64.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεκτείνει τα βραβεία και τις διακρίσεις, ανεξάρτητα από το εάν δαπανήθηκαν στα έργα κονδύλια της ΕΕ. Η διάκριση για καινοτόμα έργα επιτρέπει μια βελτιωμένη αντίληψη πέραν της περιφέρειας και του κράτους μέλους, προωθεί την ευρωπαϊκή ανταλλαγή δεδομένων και ενθαρρύνει άλλες περιφέρειες της Ευρώπης να ακολουθήσουν το παράδειγμα·

65.

επαναλαμβάνει τη σθεναρή της υποστήριξη στην πρωτοβουλία «Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες (2020-2033)» και ζητεί τη συνέχιση της πρωτοβουλίας μετά το 2020, αντικατοπτρίζοντας ακόμα περισσότερο την πλήρη πολυμορφία του πολιτιστικού πλούτου της Ευρώπης και προωθώντας τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτιστικού χώρου που θα βασίζεται στη συμμετοχή του κοινού. Σε αυτό το πλαίσιο, διαπιστώνει με λύπη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να μην συμπεριλάβει το Ηνωμένο Βασίλειο στην έκδοση του 2023. Ο κοινός ευρωπαϊκός πολιτιστικός χώρος υπερβαίνει όντως τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

66.

προτείνει να συμπεριληφθεί αυτή η γνωμοδότηση πρωτοβουλίας στο συμβούλιο των υπουργών Πολιτισμού της 22-23 Μαΐου 2018, στο οποίο θα εξεταστεί το μέλλον της ΕΕ μέσω ενός μακροπρόθεσμου οράματος του ευρωπαϊκού πολιτιστικού περιεχομένου και η ανάγκη ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλες τις οδηγίες·

67.

προτείνει τα μέλη της ΕτΠ να δρομολογήσουν την τακτική ανταλλαγή έργων και εμπειριών στις εκάστοτε τοποθεσίες τους πολιτιστικής κληρονομιάς.

---

(1)  «Λευκή Βίβλος για το μέλλον της Ευρώπης — Προβληματισμοί και σενάρια για την ΕΕ των 27 έως το 2025» [COM(2017) 2025 final].

(2)  Ανακοίνωση με τίτλο «Ισχυροποίηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού» για τη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στο Γκέτεμποργκ (Σουηδία), 17 Νοεμβρίου 2017 [COM(2017) 673 final].

(3)  «Σημείωμα του Θεματολογίου των Ηγετών για την παιδεία και τον πολιτισμό»: διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα στη διεύθυνση: http://www.european-council.europa.eu/media/31544/en_leaders-agenda-note-on-education-and-culture.pdf.

(4)  RESOL-VI/014, CdR 4785/2016 fin.

(5)  Τακτικό Ευρωβαρόμετρο 88.

(6)  Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 466.

(7)  Σύμβαση σχετικά με την προστασία της πολιτιστικής και της φυσικής κληρονομιά, που υιοθετήθηκε από τη Γενική διάσκεψη στη δέκατη έβδομη συνεδρία της στο Παρίσι, στις 16 Νοεμβρίου 1972.

(8)  COM(2017) 673 final.

(9)  Συμπεράσματα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα (2015-2018) (ΕΕ C 463 της 23.12.2014, σ. 4).

(10)  https://europa.eu/european-union/eu60_el.

(11)  https://cultureactioneurope.org/files/2018/03/CAE-Reflection-paper-Agenda-for-Culture-2018.pdf.

(12)  «Preferences of Europeans towards Tourism» (Προτιμήσεις των Ευρωπαίων σε ό,τι αφορά τον τουρισμό) — Έκθεση του Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου 432 (Μάρτιος 2016):

http://ec.europa.eu/COMMFrontOffice/publicopinion/index.cfm/Survey/getSurveyDetail/instruments/FLASH/surveyKy/2065.

(13)  https://ec.europa.eu/culture/policy/cultural-creative-industries_en.

(14)  COR-2016-05110.

(15)  ΕΕ C 463 της 23.12.2014, σ. 4.

(16)  Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει την κληρονομιά του ευρωπαϊκού έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και να αποφασιστεί κατά τη Assises du Patrimoine (Διάσκεψη για την Πολιτιστική Κληρονομιά).

(17)  CDR 3141/2017.