ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 3

Πώς μπορεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ να υποστηρίξει μια καλύτερη
διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ;

Οι ηγέτες ζήτησαν την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων ως προϋπόθεση για την άρση των εσωτερικών συνόρων. Το 2016, δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή βάσει προτάσεως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έως το 2020, ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα διαθέτει προσωπικό 1.015 ατόμων, συμπεριλαμβανομένου του επιτόπιου προσωπικού, καθώς και εθνικό προσωπικό τουλάχιστον 1.500 ατόμων σε ετοιμότητα στην εφεδρεία ταχείας αντίδρασης. Ο ετήσιος προϋπολογισμός της ύψους 292 εκατ. ευρώ αναμένεται ότι θα αυξηθεί κατά το διάστημα αυτό σε 335 εκατ. ευρώ. Επίσης, η ΕΕ παρέχει χρηματοδότηση για τη συγχρηματοδότηση της εθνικής διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης από 96.000 εθνικούς συνοριοφύλακες και στήριξη έκτακτης ανάγκης μέσω του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (Σύνορα). Από κοινού, οι δραστηριότητες αυτές ανέρχονται σε περίπου 4 δισ. ευρώ για επτά έτη, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,4 % του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ.

Η μελλοντική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν σχετικά με το μελλοντικό Δημοσιονομικό Πλαίσιο. Ανάλογα με το επίπεδο φιλοδοξίας, θα μπορούσαν να εξεταστούν διάφορα σενάρια:

Η αξιοποίηση της υφιστάμενης Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής στο μέγιστο θα στηρίζει τη συνεχή ανάπτυξη του πλαισίου ανταλλαγής πληροφοριών (Eurosur), καθώς και τις επενδύσεις των κρατών μελών σε δυναμικότητα για τη διαχείριση των συνόρων. Αυτό θα εξασφαλίσει επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή θα έχει πρόσβαση στον εξοπλισμό που χρειάζεται. Αυτό θα απαιτήσει έναν προϋπολογισμό ύψους περίπου 8 δισ. ευρώ για περίοδο επτά ετών, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 0,8 % του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Μια αναβαθμισμένη Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή θα επιτρέψει την παροχή στήριξης για ένα πλήρως ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ. Αυτό θα βασίζεται σε ένα νέο νομικό πλαίσιο με διευρυμένη εντολή, με τη συμμετοχή και ενίσχυση των υφιστάμενων εργαλείων που σχετίζονται με την εκτίμηση του κινδύνου και τις εικόνες της κατάστασης· με αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας του οργανισμού με μόνιμο σώμα ευρωπαίων συνοριοφυλάκων που θα περιλαμβάνει τουλάχιστον 3,000 προσωπικό της ΕΕ· με παροχή χρηματοδοτικής στήριξης και εκπαίδευσης για την αύξηση της εθνικής συνιστώσας τού σώματος συνοριοφυλακής σε ευάλωτα κράτη μέλη· με μεγαλύτερες και πιο επιχειρησιακές ομάδες εμπειρογνωμόνων· και ενισχυμένο ίδιο εξοπλισμό. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα έναν πολύ ισχυρότερο ρόλο επιστροφών σε επίπεδο ΕΕ· και χαμηλότερα κατώφλια παρέμβασης για τον Οργανισμό ώστε να μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη σοβαρών ελλείψεων όσον αφορά τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κρίση. Αυτό θα απαιτήσει έναν προϋπολογισμό ύψους περίπου 20 – 25 δισ. ευρώ για περίοδο επτά ετών, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 1,8 – 2,3 % του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Ένα πλήρες σύστημα διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ θα χρειάζεται 100,000 υπαλλήλους της ΕΕ και ένα σημαντικό απόθεμα εξοπλισμού της ΕΕ, συγκρίσιμα με το σύστημα των ΗΠΑ ή το καναδικό σύστημα. Θα απαιτηθούν περίπου 150 δισ. ευρώ για περίοδο επτά ετών, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις εθνικές δαπάνες για την προστασία των συνόρων. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 14 % του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, το αντίστοιχο με έναν ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ. Για παράδειγμα, μόνον η υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ διαθέτει ετήσιο προϋπολογισμό ύψους 13,56 δισεκατομμυρίων δολαρίων Ηνωμένων Πολιτειών και περισσότερους από 62.000 υπαλλήλους. Το Γραφείο συνοριακών υπηρεσιών του Καναδά διαθέτει ετήσιο προϋπολογισμό ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων Καναδά και περισσότερους από 14.000 υπαλλήλους.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να στηριχθεί μια πραγματική
Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση;

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας δρομολογήθηκε τον Ιούνιο του 2017 και αναπτύσσεται σταδιακά. Με περιορισμένο αρχικό προϋπολογισμό ύψους 90 εκατ. ευρώ για την έρευνα στον τομέα της άμυνας και 500 εκατ. ευρώ για τη βιομηχανική ανάπτυξη για την περίοδο 2017-2020 (συνολικά, ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει περίπου το 0,05 % του τρέχοντος Δημοσιονομικού Πλαισίου), στην πρώτη φάση του θα είναι σε θέση να υποστηρίζει έναν περιορισμένο αριθμό συνεργατικών έργων έρευνας και ανάπτυξης.

Τι είδους Ταμείο Άμυνας θέλουμε για το μέλλον; Μια πραγματική Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση θα απαιτούσε σημαντικές δημοσιονομικές επενδύσεις.

Δεδομένης της κλίμακας των υφιστάμενων εθνικών αμυντικών προϋπολογισμών έρευνας – η Γαλλία και η Γερμανία δαπανούν η καθεμία περισσότερα από 1 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την έρευνα στον τομέα της άμυνας – και του υψηλού κόστους ανάπτυξης των αμυντικών τεχνολογιών αιχμής, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας στον κυβερνοχώρο, το σκέλος της έρευνας του Ταμείου θα χρειαστεί κατ’ εκτίμηση προϋπολογισμό ύψους τουλάχιστον 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ κατά την εν λόγω περίοδο ώστε να επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα.

Ομοίως, τουλάχιστον 7 δισ. ευρώ περίπου θα χρειαστούν μεταξύ 2021 και 2027, προκειμένου να καλυφθεί μέρος του κόστους ανάπτυξης για την αμυντική βιομηχανία. Αυτό θα επιτρέψει τη μόχλευση σημαντικών συνολικών επενδύσεων για την ανάπτυξη αμυντικών ικανοτήτων ύψους τουλάχιστον 35 δισεκατ. ευρώ σε διάστημα επτά ετών. Αυτό αντιστοιχεί στο 14 % των εθνικών δαπανών για αμυντικές δυνατότητες. Ένα σημαντικό βήμα προς την επίτευξη του στόχου που έχει συμφωνηθεί από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας θα ήταν να χρησιμοποιήσουν το 35 % των δαπανών τους για εξοπλισμό σε σχέδια συνεργασίας.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας έχει τη δυνατότητα να δώσει σημαντική ώθηση για τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ και την ανταγωνιστικότητα της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης. Ωστόσο, λόγω των περιορισμών των Συνθηκών, ο προϋπολογισμός της ΕΕ δεν είναι σε θέση να καλύψει όλα τα πεδία δράσης της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Ένας ξεχωριστός μηχανισμός χρηματοδότησης ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027 θα αυξήσει σημαντικά την ικανότητα της ΕΕ να υποστηρίζει οικονομικά δραστηριότητες που συνδέονται με τον τομέα της άμυνας. Αυτό είναι συγκρίσιμο με έως 3,5 δισ. ευρώ κατά την τρέχουσα περίοδο.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να υποστηριχθεί η κινητικότητα των νέων;

Μετά από 30 χρόνια, το πρόγραμμα Erasmus+ έχει βοηθήσει εννέα εκατομμύρια νέους να σπουδάσουν, να καταρτιστούν, να διδάξουν ή να προσφέρουν εθελοντική εργασία σε άλλη χώρα, αυξάνοντας τις ευκαιρίες τους στην αγορά εργασίας. Το σημερινό πρόγραμμα Erasmus+ 2014-2020 έχει προϋπολογισμό ύψους 14,7 δισ. ευρώ (περίπου το 1,3 % του συνολικού μεγέθους του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου), που μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες μαθησιακής κινητικότητας μόνον για λιγότερο από το 4 % των νέων που ζουν στην Ευρώπη.

Υπάρχει ευρεία συναίνεση για την ανάγκη να ενισχυθεί η κινητικότητα και οι ανταλλαγές, μεταξύ άλλων με ένα ουσιαστικά ενισχυμένο, χωρίς αποκλεισμούς και διευρυμένο πρόγραμμα Erasmus+. Ανάλογα με το επίπεδο φιλοδοξίας, θα μπορούσαν να εξεταστούν διάφορα σενάρια:

Ο διπλασιασμός του αριθμού των νέων στην ΕΕ που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus+ ώστε να φθάσουν το 7,5% των νέων ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη θα απαιτούσε επένδυση ύψους 30 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (κατά τη διάρκεια επταετούς περιόδου).

Για την παροχή της ευκαιρίας για 1 στους 3 νέους να συμμετάσχουν σε μια εμπειρία μάθησης στο εξωτερικό στο πλαίσιο του Erasmus+ θα απαιτηθεί προϋπολογισμός για την περίοδο 2021-2027 της τάξης των 90 δισεκατομμυρίων ευρώ.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης;

Η στήριξη της ΕΕ για την ευρωπαϊκή υποδομή δεδομένων, τη συνδεσιμότητα και τις ψηφιακές δεξιότητες, ανέρχεται σε περίπου 35 δισεκατομμύρια ευρώ για την επταετή περίοδο. Αυτή παρέχεται μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (17 δισ. ευρώ), του προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία (13 δισεκατομμύρια ευρώ), του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (2,3 δισεκατομμύρια ευρώ), της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» (1 δισεκατομμύριο ευρώ) και του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (1 δισεκατομμύριο ευρώ).

Η διατήρηση ή ακόμη και μείωση των σημερινών επιπέδων επενδύσεων ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα της ΕΕ να παραμείνει ανταγωνιστική σε βασικούς τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών όπως η βιομηχανική παραγωγή και τα μηχανήματα, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι μεταφορές, η ενέργεια ή η αυτοκινητοβιομηχανία. Οι ανεπαρκείς επενδύσεις στις ψηφιακές δεξιότητες θα διευρύνουν περαιτέρω το χάσμα που υπάρχει μεταξύ της ζήτησης και της διαθέσιμης εμπειρογνωμοσύνης, ενώ η αυτοματοποίηση θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές εργασίες. Αυτό θα οδηγήσει σε χαμηλότερη απασχόληση και προοπτικές ανάπτυξης, κατώτερες των προδιαγραφών δημόσιες υπηρεσίες και μεγαλύτερη ευπάθεια σε απειλές κατά της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.

Ο διπλασιασμός των κονδυλίων που επενδύονται στην ψηφιακή οικονομία σε περίπου 70 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027 θα αποφέρει μεγάλη πρόοδο προς την έξυπνη ανάπτυξη σε τομείς όπως οι υψηλής ποιότητας υποδομές δεδομένων, η συνδεσιμότητα και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Θα επιτρέψει την ανάπτυξη νέων αξιόπιστων και ασφαλών υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας, ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ή κινητικότητας. Θα βοηθήσει να εξασφαλιστεί η υπεροχή της Ευρώπης στους υπερυπολογιστές, στο διαδίκτυο επόμενης γενιάς , στην τεχνητή νοημοσύνη, στη ρομποτική και στα μαζικά δεδομένα. Αυτό θα ενισχύσει την ανταγωνιστική θέση της βιομηχανίας και των επιχειρήσεων της Ευρώπης στην ψηφιακή οικονομία. Επίσης, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κάλυψη του χάσματος δεξιοτήτων σε ολόκληρη την Ένωση.

      ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

       Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα
μέσω της έρευνας και της καινοτομίας;

Για τις προηγμένες οικονομίες, όπως η Ευρώπη, η έρευνα και η καινοτομία έχουν καθοριστική σημασία διότι καθιστούν δυνατή την αύξηση της παραγωγικότητας και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Ο μελλοντικός προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει συνεπώς να δώσει στην ΕΕ τη δυνατότητα να επενδύσει στις κινητήριες δυνάμεις της καινοτομίας, με σκοπό την προώθηση της ανάπτυξης και της εξέλιξης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.. Επί του παρόντος, η Ένωση προβλέπει κονδύλια ύψους σχεδόν 80 δισ. EUR στο οικείο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία «Ορίζων 2020», το οποίο καλύπτει την περίοδο 2014-2020. Ποιος θα πρέπει να είναι ο προϋπολογισμός έρευνας της Ένωσης στο μέλλον;

Το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης δεν θα επιλυθεί με τη διατήρηση, πόσο μάλλον με τη μείωση, των σημερινών επιπέδων των επενδύσεων. Ένα τέτοιο μέτρο θα είχε παράπλευρες συνέπειες στις εθνικές και ιδιωτικές επενδύσεις και θα υπονόμευε τις προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου που θέτει η στρατηγική «Ευρώπη 2020», δηλαδή την επένδυση του 3 % του ΑΕΠ στην έρευνα και ανάπτυξη. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα η Ένωση να υστερήσει περαιτέρω σε σχέση με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις και να μειωθεί η στήριξη που παρέχει η έρευνα στις λοιπές πολιτικές της ΕΕ.

Εκτιμάται ότι η αύξηση κατά 50 % του προϋπολογισμού του προγράμματος-πλαισίου, σε 120 δισ. EUR, θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία 420 000 επιπλέον θέσεων εργασίας έως το 2040 και την αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά περίπου 0,33 % την ίδια περίοδο. Με τον τρόπο αυτό θα συνεχιζόταν η ανοδική τάση των προϋπολογισμών έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ που σημειώθηκε πρόσφατα και θα εξασφαλιζόταν η χρηματοδότηση σημαντικού αριθμού προτάσεων υψηλής ποιότητας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, θα αυξανόταν η ελκυστικότητα της Ένωσης για τους κορυφαίους ερευνητές και θα ήταν επίσης δυνατόν να αντιμετωπιστούν ορισμένες αδυναμίες στον τομέα της καινοτομίας και των δυνατοτήτων κλιμάκωσης. Τέλος, ένα τέτοιο μέτρο θα συνέβαλε στην επίτευξη προόδου όσον αφορά προτεραιότητες όπως η ψηφιοποίηση, η ενέργεια, το κλίμα και η υγεία.

Εκτιμάται ότι ο διπλασιασμός του προγράμματος-πλαισίου σε 160 δισ. EUR θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία 650 000 θέσεων εργασίας έως το 2040 και την αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά 0,46 % την ίδια περίοδο. Η ΕΕ θα ήταν τότε σε θέση να αναδειχτεί σε παγκόσμιο ηγέτη στον τομέα των πρωτοβουλιών μεγάλης κλίμακας, με την προετοιμασία της εμπορικής ανάπτυξης λύσεων πλήρους κλίμακας σε τομείς όπως οι συσσωρευτές, οι λοιμώδεις νόσοι, τα καθαρά και έξυπνα κτίρια και οχήματα, οι τεχνολογίες απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, η κυκλική οικονομία, τα πλαστικά απόβλητα και τα συνδεδεμένα και αυτοματοποιημένα αυτοκίνητα.

      ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

  Πώς μπορεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ να υποστηρίξει μια
πραγματική Οικονομική και Νομισματική Ένωση;

Τον Δεκέμβριο του 2017 η Επιτροπή παρουσίασε το όραμά της σχετικά με το πώς θα μπορούσαν η ζώνη του ευρώ και η Ένωση στο σύνολό της να ενισχυθούν με τη χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ — σήμερα και στο μέλλον. Παρουσιάστηκαν τέσσερις ειδικές λειτουργίες του προϋπολογισμού: η στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο· η διευκόλυνση της σύγκλισης για τα κράτη μέλη που οδεύουν προς ένταξη στη ζώνη του ευρώ· η παροχή ενός μηχανισμού ασφάλειας για την Τραπεζική Ένωση· και η ανάπτυξη μιας σταθεροποιητικής λειτουργίας, με τη συνένωση διαφόρων ταμείων και μέσων σε κλίμακα ΕΕ και ζώνης του ευρώ, με σκοπό τη διατήρηση των επιπέδων των επενδύσεων σε περιπτώσεις μεγάλων ασύμμετρων κλυδωνισμών. Οι λειτουρίες αυτές απαιτούν μια εκ νέου προσέγγιση πέραν των περιορισμών του τρέχοντος προϋπολογισμού της ΕΕ. Προς τον σκοπό αυτό θα μπορούσαν, παραδείγματος χάριν, να αναπτυχθούν συνέργειες με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και ένα μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός μας για την περίοδο μετά το 2020 θα πρέπει επίσης να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο:

το εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και ο μηχανισμός σύγκλισης θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν ισχυρή στήριξη και κίνητρα σε όλα τα κράτη μέλη ώστε να εφαρμόσουν ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων. Ένα κονδύλι του προϋπολογισμού της τάξης των 25 δισ. EUR τουλάχιστον για επταετή περίοδο θα εξασφάλιζε την επίτευξη κρίσιμης μάζας και θα συνέβαλε στο να αποφευχθεί η συγκέντρωση των χρηματοδοτήσεων σε μικρό μόνον αριθμό κρατών μελών.

Η σταθεροποιητική λειτουργία θα τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή με την πάροδο του χρόνου, με βάση συνακόλουθες πράξεις δανειοληψίας εγγυημένες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, δάνεια από το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, έναν εθελοντικό μηχανισμό ασφάλισης βάσει των εθνικών συνεισφορών, καθώς και μια μη επιστρεπτέα ενίσχυση από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα απαιτούμενα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ποσά δεν θα πρέπει απαραιτήτως να είναι πολύ υψηλά, αλλά θα πρέπει να είναι αρκετά σημαντικά, ώστε, για παράδειγμα, να μειώσουν την επιβάρυνση από τους τόκους των δανείων και να παρέχουν κίνητρα για την ορθή εφαρμογή του καθεστώτος στήριξης.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ποιο επίπεδο φιλοδοξίας για μια αποδοτική πολιτική συνοχής;

πολιτική συνοχής αποτελεί απτή έκφραση της αλληλεγγύης μας με τα λιγότερο ανεπτυγμένα μέρη της Ένωσής μας. Σκοπός της είναι να ενισχυθεί η οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Επί του παρόντος όλα τα κράτη μέλη έχουν πρόσβαση στη στήριξη στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων. Θα πρέπει να συνεχιστεί η πολιτική αυτή ή να περιοριστεί στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και/ή τα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη μέλη; Εάν διατηρηθεί η επιλεξιμότητα για όλους, ποιο θα πρέπει να είναι το επίπεδο φιλοδοξίας;

Εάν η επιλεξιμότητα για στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής διατηρηθεί για όλα τα κράτη μέλη και όλες τις περιφέρειες, θα μπορούσε να επιτευχθεί βελτίωση της αποτελεσματικότητας με την αυξομείωση των εντάσεων ενίσχυσης και την καλύτερη στόχευση της στήριξης. Εάν διατηρηθούν τα τρέχοντα επίπεδα δαπανών, ύψους περίπου 370 δισ. EUR 4 , ποσό που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 35 % του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, θα είναι δυνατόν να διατηρηθεί η ισχυρή επικέντρωση των επενδύσεων, σε όλες τις περιφέρειες, σε τομείς όπως η καινοτομία, ο βιομηχανικός μετασχηματισμός, η μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, η δράση για το κλίμα και η βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης.

Ο τερματισμός της στήριξης των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφέρειων και των περιφέρειων σε μετάβαση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα αντιπροσώπευε μείωση κατά περίπου 95 δισ. EUR για την περίοδο, ήτοι άνω του ενός τέταρτου των σημερινών κονδυλίων των εν λόγω Ταμείων. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 8,7 % περίπου του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Στο σενάριο αυτό, διακόπτεται η στήριξη στις περιφέρειες της Αυστρίας, του Βελγίου, της Δανίας, της Φινλανδίας, της μητροπολιτικής Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιρλανδίας, των Κάτω Χωρών, της Σουηδίας και σε πολυάριθμες περιφέρειες της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Εάν η στήριξη περιοριστεί ακόμη περισσότερο στις χώρες της συνοχής, θα πρέπει επίσης να διακοπούν οι επενδύσεις σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Αυτό θα ισοδυναμούσε με μείωση κατά περίπου 124 δισ. EUR για την περίοδο, το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου 33 % των σημερινών κονδυλίων. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 11 % περίπου του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Στα σενάρια 2 και 3, η στήριξη για τις οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές προκλήσεις θα πρέπει να αναληφθεί από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

    Ποιο επίπεδο φιλοδοξίας για μια αποδοτική κοινή γεωργική πολιτική;

Στο πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020, η κοινή γεωργική πολιτική κινητοποιεί περίπου 400 δισ. EUR για τη χρηματοδότηση μέτρων παρέμβασης στην αγορά, άμεσων ενισχύσεων για τους γεωργούς και προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και για την προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και βιώσιμων αγροτικών οικονομιών. Οι άμεσες ενισχύσεις αντιπροσωπεύουν περίπου το 70 % αυτού του ποσού. Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης στηρίζουν τις επενδύσεις, την κατάρτιση και την πιο αποδοτική από πλευράς πόρων γεωργική παραγωγή και η αξία τους ανέρχεται, επί του παρόντος, σε περίπου 100 δισ. EUR για ολόκληρη την περίοδο. Τα προγράμματα αυτά συγχρηματοδοτούνται από τα κράτη μέλη. Με την κοινή γεωργική πολιτική της, η Ένωση συμβάλλει στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων στις αγροτικές περιοχές, όπως η έλλειψη ελκυστικών ευκαιριών απασχόλησης ή οι ελλείψεις δεξιοτήτων. Η δημιουργία νέων αλυσίδων αξίας, όπως η καθαρή ενέργεια και η βιοενέργεια, και η υποβοήθηση των αγροτικών περιοχών για την αξιοποίηση της αισθητικής τους αξίας συγκαταλέγονται στους βασικούς στόχους αυτών των προσπαθειών.

Οι συζητήσεις συνεχίζονται σχετικά με τους τρόπους βέλτιστης χρήσης των άμεσων ενισχύσεων. Μια σημαντική πρόταση είναι να μειωθούν οι άμεσες ενισχύσεις και να βελτιωθεί η στόχευσή τους, σύμφωνα με τους στόχους της πολιτικής. Σήμερα, το 80 % των άμεσων ενισχύσεων χορηγείται στο 20 % των γεωργών. Εξετάζονται επίσης τρόποι να μειωθούν οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της γεωργικής στήριξης. Οι μεταβολές στο σύστημα των άμεσων ενισχύσεων θα μπορούσαν να δώσουν τη δυνατότητα εστίασης των ενισχύσεων στα αναμενόμενα αποτελέσματα, όπως η βιώσιμη γεωργική παραγωγή στις λιγότερο αποδοτικές ή ορεινές περιοχές, η επικέντρωση των προσπαθειών στις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι επενδύσεις σε βιώσιμα και αποδοτικά από πλευράς πόρων συστήματα παραγωγής και ο καλύτερος συντονισμός με τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης.

Η διατήρηση των επιπέδων των δαπανών σε περίπου 400 δισ. EUR 5 κατά την περίοδο για την κοινή γεωργική πολιτική, που αντιπροσωπεύει περίπου το 37 % του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, θα επέτρεπε, μέσω της καλύτερα στοχοθετημένης στήριξης, να αυξηθεί η στήριξη ιδίως για τις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσις, πράγμα που θα είχε θετικές παράπλευρες συνέπειες και για τις αγροτικές περιοχές. 

Μείωση της στήριξης κατά 30 % για την κοινή γεωργική πολιτική θα αντιπροσώπευε περίπου 120 δισ. EUR κατά την περίοδο που καλύπτει το προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, ή το 11 % περίπου του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Το σενάριο αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση του μέσου γεωργικού εισοδήματος κατά περισσότερο από 10 % σε ορισμένα κράτη μέλη και, ενδεχομένως, σε μεγαλύτερες μειώσεις εισοδημάτων σε συγκεκριμένους τομείς.

Μείωση της στήριξης κατά 15 % για την κοινή γεωργική πολιτική θα αντιπροσώπευε περίπου 60 δισ. EUR κατά την περίοδο του προσεχούς Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, ή το 5,5 % περίπου του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Στο σενάριο αυτό, η μείωση του μέσου γεωργικού εισοδήματος θα ήταν πιο περιορισμένη, αλλά και πάλι ενδέχεται να έχει αισθητή επίπτωση σε ορισμένους τομείς, ανάλογα με τις επιλογές.

Τα σενάρια αυτά δεν μπορούν να εξεταστούν μεμονωμένα. Κάθε μείωση των άμεσων ενισχύσεων θα πρέπει να συνοδεύεται από την καλύτερη στόχευση του υπόλοιπου προϋπολογισμού με, παραδείγματος χάριν, τη μεγαλύτερη εστίαση στις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και την εξασφάλιση καλύτερου συντονισμού με τις δράσεις αγροτικής ανάπτυξης.

    ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να προβάλουμε
τα συμφέροντά μας στο εξωτερικό;

Στο μέλλον, η Ένωση θα χρειαστεί να εφοδιαστεί με τα μέσα που θα της επιτρέψουν να υλοποιήσει τις φιλοδοξίες της και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, τόσο τις υφιστάμενες όσο και τις νέες. Στο δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020, ο προϋπολογισμός που προορίζεται για την εξωτερική δράση ανέρχεται σε περίπου 66 δισ. EUR. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 6 % περίπου του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, που δεν αποτελεί επί του παρόντος μέρος του προϋπολογισμού της Ένωσης, είναι το κύριο μέσο παροχής αναπτυξιακής βοήθειας στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, καθώς και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη. Οι συνολικοί οικονομικοί πόροι του 11ου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης ανέρχονται σε περίπου 31 δισ. EUR για την περίοδο 2014-2020.

Στο μέλλον:

Η αύξηση του τρέχοντος όγκου χρηματοδότησης για τα εξωτερικά μέσα σε ύψος άνω των 100 δισ. EUR κατά τη σχετική περίοδο θα επέτρεπε στην ΕΕ να εκπληρώσει υφιστάμενες και νέες φιλοδοξίες, οι οποίες αφορούν μεταξύ άλλων τη διεθνή συνεργασία, τη διαχείριση της μετανάστευσης, τις επενδύσεις, τη διακυβέρνηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, αλλά επίσης την προώθηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, την ανθρωπιστική βοήθεια, την αντιμετώπιση κρίσεων και την πρόληψη των συγκρούσεων. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη στήριξη της στρατηγικής της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς και των προσπαθειών σταθεροποίησης που καταβάλλει η ΕΕ στη γειτονία της και στην Αφρική.

Η απλούστευση και ο εξορθολογισμός, σε σημαντικό βαθμό, των εξωτερικών μέσων θα μπορούσε να βελτιώσει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του προϋπολογισμού για τις εξωτερικές σχέσεις. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης θα μπορούσε να ενταχθεί στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, με την προϋπόθεση ότι θα προσαρμοστεί αναλόγως το συνολικό ανώτατο όριο δαπανών και ότι θα διατηρηθεί η υφιστάμενη ευελιξία.

Ο προϋπολογισμός για τις εξωτερικές σχέσεις θα πρέπει επίσης να εξεταστεί στο πλαίσιο της συλλογικής δέσμευσης της ΕΕ και των κρατών μελών να διαθέσουν έως το 2030 το 0,7 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος στην επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια. Η τήρηση της δέσμευσης αυτής θα απαιτούσε πρόσθετη προσπάθεια της τάξης των 40 δισ. EUR επί επτά έτη στο προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, χωρίς τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει ότι η ΕΕ θα διατηρήσει το τρέχον μερίδιό της ύψους 20 % της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας. 

       ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πώς θα γίνουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα;

Στο έγγραφο προβληματισμού της Επιτροπής σχετικά με το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ υπογραμμίζεται ο σημαντικός ρόλος των εγγυήσεων και των χρηματοδοτικών μέσων προκειμένου να γίνουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων αναμένεται, για παράδειγμα, να κινητοποιήσει πάνω από 500 δισ. EUR και να τονώσει σημαντικά την ευρωπαϊκή οικονομία. Ωστόσο, το σημερινό τοπίο των αγορακεντρικών μέσων της ΕΕ είναι κατακερματισμένο: σχεδόν 40 χρηματοδοτικά μέσα και τρεις εγγυήσεις του προϋπολογισμού και ταμεία εγγυήσεων υπό κεντρική διαχείριση, ήτοι ποσοστό περίπου 4 % του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Μόνο στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων υπάρχουν επτά κεντρικά διαχειριζόμενα χρηματοδοτικά μέσα και πολλές εκατοντάδες στο πλαίσιο επιμερισμένης διαχείρισης. Υπάρχουν σαφή περιθώρια εξορθολογισμού και αύξησης της αποτελεσματικότητας.

Μία επιλογή για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και του αντικτύπου των μέσων που αποβλέπουν στη στήριξη των επενδύσεων στην ΕΕ θα μπορούσε να είναι η ένταξή τους σε ενιαίο μηχανισμό στήριξης των επενδύσεων. Αυτό θα ενισχύσει περαιτέρω το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων και θα έχει θετικό αντίκτυπο στα επίπεδα των επενδύσεων, της οικονομικής μεγέθυνσης και της απασχόλησης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η ευρύτερη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων και των εγγυήσεων από τον προϋπολογισμό θα μπορούσε να υπερδιπλασιάσει σε 2 τρισ. EUR τις επενδύσεις που θα κινητοποιηθούν για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο. 

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν πλήρως τα αποδεσμευμένα κονδύλια;

Επί του παρόντος, τα κονδύλια που έχουν δεσμευτεί στον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά τα οποία τελικά δεν δαπανήθηκαν κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων της ΕΕ ακυρώνονται. Οι πόροι αυτοί μειώνουν τους ετήσιους υπολογισμούς των ακαθάριστων εθνικών συνεισφορών των κρατών μελών σε σύγκριση με την πλήρη εκτέλεση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων.

Αντί να ακυρωθούν τα ποσά αυτά, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ενωσιακό αποθεματικό. Το αποθεματικό αυτό θα μπορούσε να επιστρατευθεί για την επίτευξη κοινών προτεραιοτήτων και την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Οι τρέχουσες εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου 21 έως 28 δισ. EUR θα μπορούσαν να διατεθούν μέσω του μηχανισμού αυτού εντός μιας περιόδου 7 ετών. Τα ποσά αυτά θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, το 2015, για τη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και για την αντιμετώπιση των επενδυτικών κενών, που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Θα είχε γίνει αυτό, αντί να περικοπούν σημαντικά προγράμματα όπως το «Ορίζων 2020» ή ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη». Ομοίως, το αποθεματικό θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί το 2016, για να στηριχθεί η δημιουργία της Διευκόλυνσης για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία, για την οποία απαιτήθηκε η χρήση όλης της ευελιξίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και μεμονωμένες συνεισφορές από τα κράτη μέλη. Θα είχε επίσης προσφέρει τη δυνατότητα να κινητοποιηθεί ταχέως περισσότερη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.

Στον σημερινό ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, τα απρόβλεπτα γεγονότα θα συμβαίνουν με αυξανόμενη συχνότητα. Το ενωσιακό αποθεματικό θα επιτρέψει ταχύτερη και αποφασιστικότερη αντίδραση σε τέτοιες εξελίξεις. Εμείς, σχεδόν δέκα χρόνια από σήμερα, ακόμη θα εφαρμόζουμε το επόμενο Δημοσιονομικό Πλαίσιο. Η μακροπρόθεσμη σταθερότητα συνιστά πλεονέκτημα, αλλά και περιορισμό. Το ενωσιακό αποθεματικό θα αποτελέσει ένα ισχυρό και ευέλικτο νέο εργαλείο για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων και για την ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σε τομείς όπως η ασφάλεια και η μετανάστευση.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Θα πρέπει να τίθενται όροι για τη χρηματοδότηση από την ΕΕ;

Το δυναμικό του προϋπολογισμού της ΕΕ μπορεί να ενεργοποιηθεί πλήρως μόνον εάν βοηθά το οικονομικό, ρυθμιστικό και διοικητικό περιβάλλον στα κράτη μέλη.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στο πλαίσιο του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, όλα τα κράτη μέλη και οι δικαιούχοι οφείλουν να δείξουν ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης είναι εύρωστο, ότι η σχετική νομοθεσία της ΕΕ εφαρμόζεται ορθά, και ότι υφίσταται η απαιτούμενη διοικητική και θεσμική ικανότητα ώστε να είναι επιτυχής η χρηματοδότηση από την ΕΕ. Επιπλέον, οι όροι πολιτικής μπορούν να προωθήσουν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε τομείς όπου παίζουν σημαντικό ρόλο οι οικονομίες κλίμακας ή τα εξωτερικά επακόλουθα. Θεσπίστηκαν επίσης νέες διατάξεις στο πλαίσιο του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, ώστε να αποφεύγονται καταστάσεις όπου υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης από την ΕΕ λόγω μη χρηστών οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών.

Το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο αποτελεί ευκαιρία να εξετάσουμε αν οι εν λόγω αρχές έχουν δημιουργήσει ένα στέρεο υπόβαθρο για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Είναι επίσης η στιγμή να εξετάσουμε με ποιον τρόπο μπορεί να ενισχυθεί η σχέση μεταξύ της χρηματοδότησης από την ΕΕ και του σεβασμού των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ.

Οποιοσδήποτε τέτοιος μηχανισμός χρειάζεται, ωστόσο, να είναι διαφανής, αναλογικός και νομικά ασφαλής. Παρότι θα μπορούσε, κατ’ αρχήν, να εφαρμόζεται σε όλες τις σχετικές πολιτικές που συνεπάγονται δαπάνη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι όποιοι χρηματοοικονομικοί όροι θα πρέπει να είναι ακριβείς, αναλογικοί και να απαιτούν επαρκή σύνδεση μεταξύ των όρων που επιβάλλονται και του σκοπού της χρηματοδότησης. Στη συζήτηση αυτή θα πρέπει επίσης να εξεταστεί ο αντίκτυπος των πιθανών παραβιάσεων των θεμελιωδών αξιών ή του κράτους δικαίου σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τους επιμέρους δικαιούχους της χρηματοδότησης από την ΕΕ, όπως οι φοιτητές Erasmus, οι ερευνητές ή οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που δεν ευθύνονται για τις παραβιάσεις αυτές 6 . 

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Τι θα μπορούσαν να προσφέρουν νέοι Ίδιοι Πόροι στον προϋπολογισμό της ΕΕ;

Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών : Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα. Ένας αριθμός δικαιωμάτων εκπομπής τίθενται σε πλειστηριασμό από τα κράτη μέλη και αγοράζονται από επιχειρήσεις, προκειμένου να καλύψουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Ένα μέρος των εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων θα μπορούσε να διατεθεί για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ανάλογα με τις τιμές της αγοράς για τα δικαιώματα εκπομπής, ένα μέρος των εσόδων που προκύπτουν από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα που εκτιμώνται μεταξύ 7 δισ. EUR και 105 δισ. EUR σε διάστημα επτά ετών.

Ίδιος Πόρος βασιζόμενος στον ΦΠΑ: Ο φόρος προστιθέμενης αξίας αποτελεί φόρο κατανάλωσης που υπολογίζεται επί της προστιθέμενης αξίας σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που πωλούνται στην ΕΕ. Σήμερα, ο Ίδιος Πόρος βάσει του φόρου αυτού βασίζεται σε πολύ περίπλοκους στατιστικούς υπολογισμούς. Θα μπορούσε να εισπράττεται ένας αναθεωρημένος Ίδιος Πόρος από μια απλουστευμένη βάση φόρου προστιθέμενης αξίας. Τα έσοδα από τον ισχύοντα Ίδιο Πόρο βάσει του ΦΠΑ ανέρχονται επί του παρόντος σε περίπου 105-140 δισ. EUR, σε διάστημα επτά ετών, και θα μπορούσαν να προσαρμοστούν με τη βαθμονόμηση του συντελεστή καταβολής σε συνάρτηση με τα απαιτούμενα επίπεδα.

Κοινή Ενοποιημένη Βάση Φορολογίας Εταιρειών: Οι μεγάλες επιχειρήσεις επωφελούνται τα μέγιστα από την ενιαία αγορά. Η κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών είναι ένα ενιαίο σύνολο κοινών κανόνων για τον υπολογισμό των φορολογητέων κερδών των εταιρειών στην ΕΕ. Μια συνεισφορά βασισμένη σε μια εναρμονισμένη βάση φορολόγησης των εταιρειών, η οποία ενδεχομένως θα περιλαμβάνει ψηφιακή συνιστώσα, θα συνέβαλλε στην ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ των πλεονεκτημάτων της ενιαίας αγοράς και της χρηματοδότησης της Ένωσης. Κάθε κράτος μέλος θα διατηρούσε τη δυνατότητα να φορολογεί το μερίδιό του από τα κέρδη με τον δικό του εθνικό φορολογικό συντελεστή. Ανάλογα με το μοντέλο που θα επιλεγεί και τον εφαρμοζόμενο συντελεστή, ένας φόρος συνδεδεμένος με την κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών θα μπορούσε να αποφέρει μεταξύ 21 και 140 δισ. EUR, σε διάστημα επτά ετών, μη συμπεριλαμβανομένων των αναμενόμενων εσόδων από τη μείωση της φοροδιαφυγής.

Έσοδα από τη νομισματοκοπία είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα έσοδα που περιέρχονται στις κεντρικές τράπεζες και στις κυβερνήσεις από την έκδοση χρήματος. Δεδομένου ότι το νομισματικό εισόδημα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την έκδοση του ευρώ συνδέεται άμεσα με την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πιθανός νέος Ίδιος Πόρος. Θα μπορούσε να διατεθεί για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ως μια μορφή εθνικής συνεισφοράς, ποσό που αντιστοιχεί σε ένα μερίδιο των καθαρών κερδών που προκύπτουν από τα μερίδια συμμετοχής των εθνικών κεντρικών τραπεζών στο νομισματικό εισόδημα της ζώνης του ευρώ που καταβάλλονται στα Δημόσια Ταμεία. Παρόμοια λογική εφαρμόστηκε όσον αφορά το εισόδημα που δημιουργήθηκε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες από συσσωρευμένα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, όταν, το 2012, οι Υπουργοί της Ευρωομάδας συμφώνησαν σχετικά με τη μεταφορά του ισοδύναμου του εισοδήματος που δημιουργήθηκε από τη διακράτηση ελληνικών κρατικών ομολόγων από το Ευρωσύστημα (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και εθνικές κεντρικές τράπεζες) στην Ελλάδα. Ανάλογα με το εφαρμοζόμενο ποσοστό, τα εκτιμώμενα έσοδα από τη νομισματοκοπία θα μπορούσαν να κυμανθούν από 10,5 δισ. EUR (10 %) έως 56 δισ. EUR (50 %) σε διάστημα επτά ετών.

ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ;

Η έναρξη των προγραμμάτων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της περιόδου 2014-2020 καθυστέρησε σημαντικά. Η νομοθεσία για τα τομεακά προγράμματα ολοκληρώθηκε μόλις στα τέλη Δεκεμβρίου του 2013, κατόπιν συμφωνίας επί του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου κατά το πρώτο εξάμηνο του εν λόγω έτους. Το γεγονός αυτό καθυστέρησε την έγκριση των λεπτομερών κανόνων που χρειάζονται για να μπορέσουν τα προγράμματα να λειτουργήσουν στην πράξη, καθώς και την επακόλουθη διαπραγμάτευση των συμφωνιών εταιρικής σχέσης με τα κράτη μέλη.

Κατά συνέπεια, καθυστέρησαν οι επενδύσεις, όπως επίσης και η στήριξη για καθ’ όλα αναγκαία έργα και μεταρρυθμίσεις. Όλα αυτά ήρθαν να προστεθούν στη σημαντική μείωση των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων κατά την έναρξη της τρέχουσας περιόδου.

Εξέλιξη των ανώτατων ορίων ανάληψης υποχρεώσεων μεταξύ 2000 και 2020 (τρέχουσες τιμές)

Οι καθυστερήσεις έχουν πραγματικές συνέπειες για τους ανθρώπους.

Οι νομικές πράξεις για τα Ταμεία Ασύλου, Μετανάστευσης και Ασφάλειας εκδόθηκαν μόλις το 2014. Αυτό σημαίνει ότι ο ορισμός των αρχών και η έγκριση των προγραμμάτων πραγματοποιήθηκαν μόλις το 2015. Ως αποτέλεσμα της καθυστέρησης, τα κράτη μέλη δεν ήταν σε θέση να δρομολογήσουν τα έργα εγκαίρως. Αυτό είχε αντίκτυπο στην ικανότητα υποδοχής και στέγασης στα κράτη μέλη, καθώς και στη διαχείριση των συνόρων. Λόγω των καθυστερήσεων, ήταν δύσκολο για την ελληνική διοίκηση να χρησιμοποιήσει τη χρηματοδότηση από την ΕΕ ώστε να προετοιμαστεί για την κρίση το 2015. Τα καταλύματα δεν ήταν έτοιμα. Οι συνθήκες για την υποδοχή προσφύγων ήταν ανεπαρκείς, τη στιγμή που άνθρωποι που είχαν ανάγκη προστασίας κατέφθαναν μαζικά στα νησιά μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2015. Ταυτόχρονα, άλλα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας και της Αυστρίας, δεν είχαν στη διάθεσή τους χρηματοδότηση από την ΕΕ για τη φιλοξενία των ανθρώπων που έφθαναν μέσω της οδού των Βαλκανίων. Η ΕΕ χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει βοήθεια έκτακτης ανάγκης για τη στήριξη αυτών των κρατών μελών σε αυτή τη δύσκολη περίοδο.

Ορισμένες διεθνείς δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν το 2014, λόγω της καθυστερημένης έγκρισης του πρόσφατου Δημοσιονομικού Πλαισίου. Αυτό είχε ως συνέπεια ότι περίπου 25-30 000 ανταλλαγές μεταξύ φοιτητών και καθηγητών από τα κράτη μέλη και τις χώρες εταίρους μας, που προβλέπονταν για το 2014, δεν κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθούν κατά το εν λόγω έτος. Αν τέτοιες καθυστερήσεις συνέβαιναν για το σύνολο του προγράμματος, περίπου 1 000 000 νέοι δεν θα ήταν σε θέση να επωφεληθούν από ανταλλαγή στο πλαίσιο του Erasmus+ το 2021.

Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του επόμενου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα θα συνεπάγονταν την απώλεια περίπου 5 000 θέσεων εργασίας για ερευνητές ανά μήνα (περίπου το 3-4 % των συνολικών θέσεων εργασίας για ερευνητές στην ΕΕ) και επιπλέον 7 000 θέσεων εργασίας στην ευρύτερη οικονομία. Θα υπήρχε απώλεια περισσότερων από 200 δημοσιεύσεων στον τομέα της έρευνας κατά την ίδια περίοδο, συμπεριλαμβανομένων περίπου 100 άρθρων με μεγάλο αντίκτυπο.

Οι καθυστερήσεις στην επιλογή των έργων στο αρχικό στάδιο της υλοποίησης των προγραμμάτων συνοχής θα συνεπάγονταν ότι πάνω από 100 000 έργα δεν θα ήταν σε θέση να ξεκινήσουν εγκαίρως. Στους τομείς που επηρεάζονται συγκαταλέγονται η υποστήριξη των επιχειρήσεων, η ενεργειακή απόδοση, η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και η κοινωνική ένταξη.

Διάφορα προγράμματα υποδομών μεγάλης κλίμακας επίσης θα επηρεάζονταν έντονα από τις καθυστερήσεις. Τα διαστημικά προγράμματα, όπως το Galileo ή το Copernicus έχουν μακροχρόνιους επενδυτικούς κύκλους. Για τον λόγο αυτό, έχουν ανάγκη προβλεψιμότητας όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις. Μια τρέχουσα διαδικασία δημόσιων συμβάσεων για μια σειρά δορυφόρων Galileo θα ολοκληρωθεί το 2019 και μπορεί να υλοποιηθεί πλήρως μόνον εφόσον τεθούν πλήρως σε εφαρμογή οι νέες νομικές και δημοσιονομικές απαιτήσεις.

Άλλα παραδείγματα των αρνητικών συνεπειών των καθυστερήσεων στην έγκριση ενός νέου δημοσιονομικού πλαισίου περιλαμβάνουν τη Rail Baltica. Το έργο αφορά την κατασκευή μιας σιδηροδρομικής σύνδεσης ζωτικής σημασίας στις χώρες της Βαλτικής και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το 2025/2027. Το έργο πρέπει να είναι σε θέση να δρομολογήσει τις σημαντικές συμβάσεις που χρειάζεται για την κατασκευή το 2021. Αυτό έχει καθοριστική σημασία για την ολοκλήρωση του έργου, το οποίο θα συμβάλει στη σύνδεση πέντε εκατομμυρίων ατόμων στα κράτη της Βαλτικής με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η σιδηροδρομική σύνδεση υψηλής ταχύτητας θα καλύπτει ταυτόχρονα τις εμπορευματικές ροές σε ολόκληρη τη διαδρομή από τη Φινλανδία μέχρι τη Γερμανία, τη Benelux και την Αδριατική.

Η βασική σήραγγα Brenner προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως το 2027, οι δε σιδηροδρομικές κατασκευαστικές εργασίες πρόκειται να αρχίσουν στο πλαίσιο του επόμενου ΠΔΠ. Είναι ένα έργο καίριας σημασίας, με σκοπό να μετατοπιστεί το ήμισυ των 2,2 εκατομμυρίων φορτηγών από τον αυτοκινητόδρομο του Brenner προς τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Έτσι θα μειωθεί η ρύπανση στις περίφημες κοιλάδες μεταξύ Μονάχου-Ίνσμπρουκ και Βερόνας.

Ο άξονας Fehmarn Belt μεταξύ Δανίας και Γερμανίας, η σιδηροδρομική σύνδεση Evora-Merida, που θα συνδέσει τελικά τη Λισαβόνα και τη Μαδρίτη, η βασική σήραγγα Λυόν-Τορίνο, που θα συνδέσει τα σιδηροδρομικά δίκτυα υψηλής ταχύτητας της Γαλλίας και της Ιταλίας, είναι όλα έργα που επίσης προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Για τα εν λόγω έργα δεν υπάρχουν οικονομικά περιθώρια για καθυστερήσεις στον προγραμματισμό ή στις δημόσιες συμβάσεις, απλώς και μόνο λόγω της καθυστέρησης στην έγκριση του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.