Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Σχέδιο Δράσης: Χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης»

[COM(2018) 97 final]

(2019/C 62/12)

Εισηγητής: ο κ.

Carlos TRIAS PINTÓ

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 10.4.2018
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	7.9.2018
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	17.10.2018
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	538
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	164/6/5

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Για να αντιμετωπιστούν οι βασικές προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η Ένωση Κεφαλαιαγορών (CMU/Capital Markets Union) και να βελτιωθεί η ανθεκτικότητα της ζώνης του ευρώ, ένα στιβαρό σύστημα για τη χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης, με μακρόπνοη θεώρηση αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης στις αγορές και τη σύνδεση των αποταμιεύσεων με τις βιώσιμες επενδύσεις, με τη δημιουργία συμπληρωματικών πηγών χρηματοδότησης για τις ΜΜΕ και την ενίσχυση των έργων οικολογικών και κοινωνικών υποδομών.

1.2

H ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμφωνεί με την άποψη ότι η Ευρώπη «μπορεί να καταστεί [παγκοσμίως] ο απόλυτος προορισμός για αειφόρες επενδύσεις» (1). Για την ΕΟΚΕ είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Αυτό αφορά, ευρύτερα, την προώθηση διαρκούς, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης και αξιοπρεπούς εργασίας για όλους (Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης 8).

1.3

Οι προκλήσεις αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν με εναρμονισμένο τρόπο, μέσω κοινής προσπάθειας από όλους, συμπεριλαμβανομένων των φορέων του χρηματοπιστωτικού τομέα, των επιχειρήσεων, των πολιτών και των αρχών. Επιπλέον, η επίτευξη της μετάβασης σε ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης είναι πολύπλοκη και πρόκειται αδιαμφισβήτητα για σταδιακή διαδικασία, στην οποία λαμβάνονται υπόψη οι τομεακές ιδιαιτερότητες.

1.4

Πρέπει να επικρατήσει μια ολιστική θεώρηση, η συνεργασία και η περαιτέρω ολοκλήρωση μεταξύ των κρατών μελών. Έχει ύψιστη σημασία στον συγκεκριμένο τομέα το σύνολο της ΕΕ να ομιλεί με μία φωνή και να ακολουθεί την ίδια προσέγγιση. Αυτό θα συμβάλλει αφενός στην επίτευξη των τεθέντων στόχων και, αφετέρου, θα επιτρέψει επίσης την πρόοδο σε άλλους σημαντικούς τομείς, όπως η Ενεργειακή Ένωση, η Τραπεζική Ένωση, η Ένωση Κεφαλαιαγορών και το Ψηφιακό Θεματολόγιο.

1.5

Τα βιώσιμα οικονομικά μοντέλα πρέπει να προβλέπουν ένα πολύμορφο χρηματοοικονομικό σύστημα όπου συνυπάρχουν ισότιμα τραπεζικές οντότητες ποικίλου μεγέθους και επιχειρηματικών προτύπων, καθώς και άλλοι χρηματοοικονομικοί παράγοντες. Προς τούτο, είναι απαραίτητη η συμπλήρωση των κανόνων και η βελτίωση της συνέπειας και της ορθής εφαρμογής τους, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ο αναπροσανατολισμός των ροών κεφαλαίων σε μια πιο βιώσιμη οικονομία πρέπει να συμβαδίζει απαραιτήτως με την οικονομική ένταξη των ατόμων και την κοινωνική συνοχή σε μια Ευρώπη όπου κανείς δεν υστερεί. Πράγματι, η αύξηση των διαφορών μεταξύ των εισοδημάτων των πολιτών μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και η εταιρική και θεσμική διοίκηση πρέπει, συνεπώς, να εξισορροπήσουν εκ νέου την τρέχουσα κατάσταση.

1.6

Θα πρέπει να διασφαλιστεί ένα κατάλληλο επίπεδο συνάφειας μεταξύ των διαφόρων υφιστάμενων δημοσιονομικών πλαισίων σε παγκόσμιο επίπεδο, λαμβάνοντας ως κοινό σημείο αναφοράς τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών, με τη χαρτογράφηση της βιώσιμης ταξινόμησης υπό αυτό το πρίσμα (2). Η ανανεωμένη ταξινόμηση που προτείνεται στο Σχέδιο Δράσης πρέπει να προωθηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο και να ενσωματωθεί στο δίκαιο της ΕΕ κατά τρόπο ομοιόμορφο και ταυτόχρονο σε όλα τα κράτη μέλη, καθώς και να εξασφαλιστεί η τακτική αναθεώρηση και επικαιροποίησή της.

1.7

Εν ολίγοις, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά τον οδικό χάρτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης, που θα καταστήσει τη χρηματοοικονομική αξιακή αλυσίδα περισσότερο βιώσιμη, θα ήθελε όμως να διατυπώσει ορισμένες παρατηρήσεις όσον αφορά τα μέτρα του Σχεδίου Δράσης και την υλοποίησή τους: I. Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός που χρησιμοποιεί τη μεθοδολογία του κύκλου ζωής, για την ενσωμάτωση της χρηματοοικονομικής σημαντικότητας (3) στην επενδυτική διαδικασία, απαιτεί βιώσιμες επενδύσεις και υπεύθυνο δανεισμό: το ένα χωρίς το άλλο θα ήταν ασυνεπές και θα εμπόδιζε την ολοκλήρωση της Χρηματοπιστωτικής Ένωσης (τραπεζικής και κεφαλαιακής). II. Η ταξινόμηση πρέπει να είναι δυναμική και να δομείται σταδιακά ξεκινώντας από τον σαφή ορισμό των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση κριτηρίων για βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Κρίνεται δε κατάλληλο κατά την αρχική φάση να καθοριστούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, με ταυτόχρονη, ωστόσο, θέσπιση ρητρών ασφαλείας στον κοινωνικό τομέα και όσον αφορά την ορθή εταιρική διακυβέρνηση. III. Οι δέκα δράσεις εξασφαλίζουν μεγάλη εσωτερική συνοχή και αλληλεπιδρούν. Για αυτό, είναι αναγκαία η ορθή αντιστοίχιση μεταξύ του καθορισμού της νέας ταξινόμησης (Δράση 1), της εξέτασής της από τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας (Δράση 6) για την κατάρτιση των συστημάτων βαθμολόγησης («scorings») με βάση αξιόπιστες πληροφορίες που παρέχονται από τις επιχειρήσεις (Δράση 9), η οποία θα συμπληρώνει τα σήματα (Δράση 2) και τους δείκτες αξιολόγησης της αειφορίας («benchmarks») (Δράση 5). Έτσι, οι παράγοντες του χρηματοοικονομικού συστήματος θα διαθέτουν μια αξιόπιστη βάση για να συμπεριλάβουν τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με την εταιρική διοίκηση πτυχές στις επενδυτικές τους αποφάσεις (Δράση 7), ξεκινώντας από την προηγούμενη διαβούλευση και την προορατική επικοινωνία με τους πελάτες τους (Δράση 4). Όλα αυτά θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του καθήκοντος καταπιστευματοδόχου περί δράσης προς το συμφέρον των επενδυτών ή των δικαιούχων (το οποίο πηγάζει από την «αρχή της συνετής διαχείρισης» η οποία ορίζεται στο κεκτημένο της ΕΕ). IV. Η τυποποίηση και, ενίοτε, η επισήμανση των βιώσιμων χρηματοοικονομικών προϊόντων θα μπορούσαν να συμπληρωθούν με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο περί καλυμμένων ομολόγων (4), τροφοδοτώντας τα σχεδιαζόμενα βιώσιμα πανευρωπαϊκά προϊόντα, αρχής γενομένης από το κεφάλαιο των συντάξεων. V. Έχει μεγάλη σημασία να ευθυγραμμιστούν τα διαφορετικά κίνητρα για την τόνωση των βιώσιμων επενδύσεων, εφόσον επιβεβαιώνονται οι σχετικές θετικές εξωτερικές συνέπειες. Μια εναρμονισμένη μεθοδολογία για τους δείκτες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών πρέπει να χρησιμεύει ως οδηγός για τον υπολογισμό άλλων μορφών αντικτύπου. Λαμβανομένης υπόψη της ανθεκτικότητας και της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού τομέα, πρέπει να εξεταστεί η ευκαιρία παροχής ενός οικολογικού συντελεστή στήριξης, προκειμένου να καθοριστεί με σαφήνεια το πλαίσιό του. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσον αφορά την προώθηση της ενσωμάτωσης των κινδύνων βιωσιμότητας στο πλαίσιο της Βασιλείας IV (5). Θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστούν και άλλες εναλλακτικές λύσεις που ωφελούν άμεσα τους τελικούς δανειολήπτες και τους επενδυτές, όπως τα φορολογικά κίνητρα. VI. Πρέπει να επιδιωχθεί η δημοσίευση υψηλής ποιότητας, ει δυνατόν εναρμονισμένων, πληρέστερων, σχετικότερων και συγκρίσιμων μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, για τη διευκόλυνση του εξωτερικού κόστους. Για την υλοποίηση αυτής της πρότασης, πρέπει να αξιολογηθεί επίσης ο αντίκτυπος της Οδηγίας για τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες (2014/95/ΕΕ). Παράλληλα, πρέπει να εξεταστούν εναλλακτικοί τρόποι λογιστικής επεξεργασίας. VII. Οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές και η μικτή τους επιτροπή πρέπει να υποστηρίζονται από εξειδικευμένους τεχνικούς πόρους (υφίστανται πολλοί οργανισμοί με ευρεία πείρα σε κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις) για να καθορίσουν τους τεχνικούς κανόνες που σχετίζονται με τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την μελλοντική εποπτεία της ευρείας κανονιστικής εφαρμογής, θεσπίζοντας αναλογικές και αποτελεσματικές διαδικασίες χωρίς να καταφεύγουν στις συχνές υπερβολές της τεχνοκρατίας. VIII. Ομοίως, ο θεματοφύλακας της επένδυσης επενδυτής πρέπει να δύναται να εκτελέσει αποτελεσματικά το έργο της εποπτείας των δραστηριοτήτων της εταιρίας διαχείρισης ή της επενδυτικής εταιρίας, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του. Αυτό απαιτεί, ειδικότερα, την ύπαρξη πολιτικής για τη σύγκρουση συμφερόντων σε περίπτωση μετοχικών σχέσεων ή διασταυρούμενων συμμετοχών (6). IX. Όσον αφορά τη σχέση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 (7), η ΕΟΚΕ θεωρεί τη συγκεκριμένη πρόταση ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, παρότι θα έπρεπε να είναι πιο φιλόδοξη προκειμένου να επιτύχει τις δεσμεύσεις της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ως προς τούτο, η ΕΟΚΕ ζητεί την αύξηση κατά τουλάχιστον 30 % των δαπανών της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα (8), χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο άλλες υποχρεώσεις. H ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τους σημαντικές «σε ποσοστά» αυξήσεις στους πόρους για την περιβαλλοντική και κλιματική δράση (+46 %). Ωστόσο, τα ποσά του προϋπολογισμού που προβλέπονται για τον σκοπό αυτό παραμένουν ανεπαρκή για τη μετάβαση προς τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

1.8

Μελέτες (9) καταδεικνύουν ότι οι επενδυτές θα επιθυμούσαν οι επενδύσεις τους να λαμβάνουν υπόψη τις κλιματικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές. Για να διευκολυνθεί η ευχερέστερη και ασφαλής πρόσβαση των επενδυτών, θα πρέπει να δημιουργηθούν «εμβληματικά πανευρωπαϊκά βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα», ξεκινώντας από τα «πανευρωπαϊκά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα» (PEPP/Pan-European Personal Pensions Products). Η διεθνής προώθηση αυτών των ασφαλών και βιώσιμων προϊόντων θα αποτελούσε κίνητρο προσέλκυσης εξωτερικών επενδύσεων προς την Ευρώπη.

1.9

Η ενημέρωση ως προς τις δράσεις αυτές είναι εξαιρετικά σημαντική προκειμένου να γνωρίζουν οι πολίτες τι πράττει η ΕΕ για αυτούς. Χρειάζεται ισότιμος επιμερισμός των ευθυνών μεταξύ των δημόσιων και των ιδιωτικών φορέων και η χρηματοοικονομική εκπαίδευση (10) πρέπει να καταστεί υποχρεωτική, έτσι ώστε οι πολίτες να κατανοούν αυτή τη νέα προσέγγιση και έτσι να ενθαρρυνθούν τόσο οι κοινωνικά υπεύθυνες ιδιωτικές επενδύσεις όσο και η βιώσιμη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών

1.10

Τέλος, η ΕΟΚΕ τονίζει το δυναμικό της τεχνητής νοημοσύνης όσον αφορά την ευθυγράμμιση των συμφερόντων των τελικών επενδυτών με τον προορισμό των επενδύσεων. Λαμβανομένων υπόψη των εμπειριών προστιθέμενης αξίας του ESG Machine Learning (που συνδυάζει δείκτες κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων, δείκτες αναφοράς αειφορίας κλπ.), θα μπορούσε να διερευνηθεί η νέα ταξινόμηση σε αυτές τις νέες πρωτοβουλίες. Επίσης, πρέπει να αναλυθούν οι λύσεις μηχανικής μάθησης («machine learning») ώστε οι τράπεζες και οι επενδυτές να αυξήσουν το δανεισμό τους σε συγκεκριμένους τομείς ή δραστηριότητες που περιλαμβάνουν περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διοίκηση αρχές.

1.11

Η ΕΟΚΕ καλεί δημοσίως τους συννομοθέτες να συζητήσουν και να εγκρίνουν άμεσα τις τρεις νομοθετικές προτάσεις που απορρέουν από το Σχέδιο Δράσης και οι οποίες εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Μαΐου 2018.

2.   Εισαγωγή: Η πορεία προς το νέο σενάριο

2.1

Η επιταχυνόμενη άνοδος της χρηματιστικοποίησης ή του χρηματοοικονομικού βάθους των οικονομιών ξεκίνησε το 1971, όταν οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν τη σταθερή ισοτιμία δολαρίου-χρυσού και το χρήμα κινήθηκε περισσότερο προς την κατεύθυνση της καταπίστευσης και των άυλων τίτλων, εξαρτώμενο από την εμπιστοσύνη. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, η προσφορά χρήματος (Μ2) αντιστοιχούσε περίπου στο 50 % του παγκόσμιου ΑΕγχΠ, ποσοστό παρόμοιο με τα χρηματοοικονομικά παράγωγα.

2.2

Αφού ελαττώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης, το ποσοστό αυτό επέστρεψε στα προηγούμενα επίπεδα το 2015, με τον τετραπλασιασμό τα χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ως προς την Μ2 και τον υπερδεκαπλασιασμό των παραγώγων.

2.3

Αυτή η ανισορροπία μεταξύ της πραγματικής και της χρηματοοικονομικής οικονομίας αυξάνεται συνεχώς, με την ανάδυση των χρηματοοικονομικών και ασφαλιστικών τεχνολογιών, γεγονός το οποίο απαιτεί μεγαλύτερες προσπάθειες για την επίτευξη ορθής ρύθμισης και εποπτείας με στόχο τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας.

2.4

Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 και η Συμφωνία του Παρισιού για την προσαρμογή και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να διασφαλίζουν τη σταθερότητα, την ανάκαμψη και τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς και οικονομιών που θα ευημερούν.

2.5

Σύμφωνα με το πνεύμα των συνθηκών της ΕΕ και τις επακόλουθες πολιτικές, η μετάβαση σε μια πιο αποδοτική από πλευράς πόρων κυκλική οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών είναι ζήτημα καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, αλλά και για την ενσωμάτωση ισορροπημένων οικονομικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση διαστάσεων.

2.6

Ουσιαστικά, η ευρωπαϊκή απάντηση στην Ατζέντα του 2030 πρέπει να συμμορφώνεται με τις συνθήκες και να είναι εκ νέου σύμφωνη με το μακροπρόθεσμο όραμα της αειφορίας, βάσει του οποίου η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή και η προστασία του περιβάλλοντος συμβαδίζουν και αλληλοϋποστηρίζονται.

2.7

Το χρηματοοικονομικό σύστημα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της αειφορίας, ιδίως σε ό,τι αφορά την ανεύρεση των αναγκαίων πόρων για την κάλυψη του χάσματος 180 δισ. ευρώ περίπου που χρειάζονται για τη συμμόρφωση με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια μέχρι το 2030 (11). Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την παρατήρηση της ομάδας υψηλού επιπέδου για τη βιώσιμη χρηματοδότηση ότι ο μετασχηματισμός της οικονομίας της ΕΕ πρέπει να πραγματοποιηθεί στην πραγματική οικονομία, ενθαρρύνοντας τη σταθερή συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.

2.8

Η μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία θα συνοδεύεται από τις ψηφιακές τεχνολογίες και την ψηφιακή καινοτομία, ενώ θα πρέπει να προστατεύει και να προάγει τις παγκόσμιες αξίες (12), όπως αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Οι νομικοί και λειτουργικοί κίνδυνοι των αλυσίδων συστοιχιών, των κρυπτονομισμάτων και των έξυπνων συμβάσεων αυξάνονται με την έλλειψη ρύθμισης και διαφάνειάς τους. Η καλύτερη προστασία των καταναλωτών και των επενδυτών, η διατήρηση της ακεραιότητας των αγορών και η πρόληψη επιβλαβών πρακτικών (φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας) απαιτούν την προώθηση της ασφάλειας και της διαφάνειας στα δίκτυα χρηματοοικονομικής καινοτομίας (13).

2.9

Τα έργα που σχετίζονται με τους στόχους της COP21 (14) απαιτούν επαρκή, σταθερά και δεσμευμένα κεφάλαια, τόσο οικονομικά όσο και άυλα (ανθρώπινες, τεχνολογικές και άλλες μορφές σχεσιακού κεφαλαίου, συμπεριλαμβανομένου του θεσμικού κεφαλαίου).

2.10

Η προσαρμογή των δημόσιων πολιτικών, η κινητοποίηση των ιδιωτικών φορέων και η ενίσχυση των δημοσιονομικών πόρων είναι απαραίτητες, και ενισχύουν τη διαφάνεια και το μακρόπνοο χαρακτήρα στην οικονομία.

2.11

Μια βιώσιμη θεώρηση απαιτεί στενότερη, πληρέστερη και ολιστική σύνδεση με συγκεκριμένες πολιτικές όπως η Ενεργειακή Ένωση, το Ψηφιακό Θεματολόγιο και ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, προκειμένου να τονωθούν οι κοινωνικές και οικολογικές επενδύσεις, δημόσιες αλλά και ιδιωτικές.

2.12

Αυτό το σκεπτικό βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο του σχεδίου της ΕΕ για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η δε ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι τα ιδιωτικά κεφάλαια, η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και τα άλλα ταμεία της ΕΕ πρέπει να συνδυάζονται με αποτελεσματικό τρόπο ώστε οι επενδύσεις να στρέφονται προς εταιρείες που παρουσιάζουν θετικούς εξωγενείς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

2.13

Είναι ώρα να δράσουμε. Η Ευρώπη βρίσκεται στην πρωτοπορία της αειφορίας τα τελευταία είκοσι οκτώ χρόνια, όμως, σε καμία περίπτωση, δεν είναι μόνη της.

3.   Χρηματοδότηση για έναν πιο βιώσιμο κόσμο

3.1

Αντιμετωπίζουμε ολοένα και περισσότερο τις καταστροφικές και απρόβλεπτες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της εξάντλησης των πόρων. Αυτά τα φαινόμενα τείνουν να επιδεινώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις ανισότητες.

3.2

Το άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ότι η ΕΕ πρέπει να προωθεί βιώσιμη ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον. Η ανάγκη αντίδρασης στα θέματα του κλίματος αποτελεί πλέον ύψιστη προτεραιότητα —της ΕΟΚΕ μη εξαιρουμένης— και επηρεάζει τη δράση όχι μόνο των κυβερνήσεων, αλλά και των οικονομικούς φορέων, των εργαζομένων και των πολιτών. Κατά συνέπεια, πρέπει να οργανωθεί και, πρωτίστως, να χρηματοδοτηθεί μια ευρεία οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική μετάβαση.

3.3

Οι προκλήσεις αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν με εναρμονισμένο τρόπο, μέσω κοινής προσπάθειας από όλους. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διοχέτευση κεφαλαίων, αποταμιεύσεων και επενδύσεων των πολιτών, των αποταμιευτών και των επενδυτών στην οικονομία. Εν τέλει, στην οικονομία θα πραγματοποιηθεί η μετάβαση και ο ρόλος των εταιρειών είναι, συνεπώς, ουσιαστικής σημασίας και απαραίτητος. Οι αρχές θα πρέπει επίσης να ανταποκριθούν στις ευθύνες τους στον τομέα αυτό.

3.4

Η Ευρώπη δεν θα επιτύχει ισχυρή θέση παρά μόνο με τη μέγιστη δυνατή συναίνεση επί του σχεδίου. Τα κράτη μέλη πρέπει να συνενώσουν τις δυνάμεις τους. Οι επιμέρους προσεγγίσεις και τα επιμέρους συμφέροντα πρέπει να δώσουν τη θέση τους σε ένα κοινό εγχείρημα για το μέλλον, το οποίο ταυτόχρονα πρέπει να προστατεύει το μέλλον των επερχόμενων γενεών. Ουσιαστικά, η ευρωπαϊκή απάντηση στην Ατζέντα του 2030 χρειάζεται ένα μακροπρόθεσμο όραμα αειφορίας και ξεκάθαρων στόχων, βάσει του οποίου η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή και η προστασία του περιβάλλοντος συμβαδίζουν και αλληλοϋποστηρίζονται.

3.5

Μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να συμβαδίζει με δημόσιες πολιτικές που αξιολογούν δεόντως τους αρνητικούς εξωτερικούς παράγοντες και τις μη βιώσιμες επενδυτικές επιλογές. Πρέπει επίσης να συνοδεύεται από την υγιή προβλεψιμότητα μιας βιομηχανικής πολιτικής ενσωματωμένης καλύτερα στις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες, σε όλα τα κράτη μέλη. Αυτό πρέπει να γίνει μέσω ενδελεχούς ανάλυσης την οποία θα ακολουθήσει ικανή πολιτική διαδικασία, που πρέπει να υποστηριχθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη.

3.6

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να αναφέρεται στις περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και τις σχετικές με τη διακυβέρνηση διαστάσεις σε μια ισορροπημένη, σφαιρική και ολοκληρωμένη προσέγγιση που ευθυγραμμίζεται με όλους τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, με τη θέσπιση ελάχιστων διατομεακών όρων που δεν μπορούν να υποκατασταθούν. Αυτό το ελάχιστο απαραβίαστο κατώτατο όριο κατοχυρώνεται στις διεθνείς συμβάσεις για τα δικαιώματα των ευάλωτων ατόμων (όπως γυναικών και κοριτσιών, παιδιών, προσφύγων και μεταναστών εργαζομένων, ατόμων με ειδικές ανάγκες κλπ.) (15) και εκτελείται μέσω της συμμόρφωσης με τη χρηστή δημοσιονομική διοίκηση.

3.7

Λαμβάνοντας υπόψη τα άφθονα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες επιθυμούν οι αποταμιεύσεις και οι επενδύσεις τους να συνδέονται με κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους, πρέπει να τους δοθούν αρμοδιότητες και δυνατότητα σύνδεσης με τα ζητήματα βιώσιμης χρηματοδότησης.

3.8

Για τον σκοπό αυτό, το χρηματοπιστωτικό σύστημα πρέπει εν τέλει να είναι γίνει περισσότερο διαφανές, εμπεριστατωμένο και κατανοητό για τους πολίτες της ΕΕ. Η βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις ως προς την αειφορία και η προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας (της βαθύτερης δηλαδή κατανόησης του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα χρηματοοικονομικά) αποτελούν ουσιώδη στοιχεία.

4.   Αναπροσανατολισμός των ροών κεφαλαίων προς μια πιο βιώσιμη οικονομία

4.1

Από τη στιγμή που ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), έχει κινητοποιήσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε σημαντικά από στρατηγικής άποψης έργα της ΕΕ και έχει διαθέσει πόρους σύμφωνα με τον κατάλογο έργων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ): επενδύσεις στην περιβαλλοντική ενέργεια και την αποδοτικότητα των πόρων, στο νερό, σε ψηφιακούς τομείς, στις μεταφορές κλπ.

4.2

Ωστόσο, πέραν του ΕΤΣΕ απαιτείται μεγαλύτερη κάλυψη και σε άλλους τομείς, ιδίως σε όσους επικεντρώνονται στην κοινωνική υποδομή και στους θεσμούς που ενισχύουν το άυλο κεφάλαιο των νέων, των γυναικών και άλλων αποκλεισμένων ή ευάλωτων κοινωνικών τομέων.

4.3

Οι ενδογενείς αποταμιεύσεις αποτελούν ζωτικής σημασίας πηγή υγιούς οικονομικής ανάπτυξης, συνεπάγονται δε τη χρηματοδότηση βιώσιμων έργων των ΜΜΕ μέσω τοπικών τραπεζών.

4.4

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η χρηματοδότηση του ΕΤΣΕ θα πρέπει να αυξηθεί με την ενσωμάτωση κεφαλαίων από τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τις δημόσιες τράπεζες των κρατών μελών της ΕΕ, οι οποίες θα πρέπει να λειτουργούν ως δίκτυο για τον από κοινού σχεδιασμό μιας πιο στρατηγικής και χωρίς αποκλεισμούς μακροπρόθεσμης προοπτικής, ακολουθώντας έναν κοινό ορισμό τού τι πραγματικά σημαίνει ο όρος «βιώσιμος», αλλά και καθορίζοντας έναν μεταβατικό οδικό χάρτη για την απαλλαγή των επιχειρήσεων από τις ανθρακούχες εκπομπές.

4.5

Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να εξετάσει τη σκοπιμότητα ενός οικολογικού και κοινωνικού επιτοκίου για την ενθάρρυνση βιώσιμων επενδύσεων και δανειοδότησης, και συμφωνεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συνυπολογίζει ρητά τη Συμφωνία του Παρισιού και τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη διακυβέρνηση στόχους στις κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν τα προγράμματα αγορών της.

4.6   Ένα ενιαίο σύστημα ταξινόμησης για αειφόρες δραστηριότητες

4.6.1

Οι παραδοσιακές μέθοδοι υπολογισμού και διενέργειας αξιολόγησης αντικτύπου πρέπει να επανεξεταστούν. Πρέπει να καθιερωθούν πιο αξιόπιστοι νέοι ορισμοί ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών, που θα συνδυάζουν τις οικονομικές και περιβαλλοντικές αξίες προτεραιότητας με τις αξίες της κοινωνίας και την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

4.6.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά την επείγουσα ανάγκη ενεργοποίησης του πρώτου σταδίου οικοδόμησης μιας ισχυρής αλλά δυναμικής «ταξινόμησης της αειφορίας», η οποία θα διασφαλίζει τη συνοχή της αγοράς και σαφή καθοδήγηση σχετικά με το τι είναι οικολογικό, κοινωνικό και σχετικό με τη χρηστή διακυβέρνηση, από ολιστική σκοπιά.

4.6.3

Η ραχοκοκαλιά της διαδικασίας αυτής είναι μια Ομάδα τεχνικών εμπειρογνωμόνων σε ζητήματα βιώσιμων χρηματοοικονομικών που πρέπει, ανά πάσα στιγμή, να διαθέτει υψηλή ειδίκευση και ακριβή γνώση των στρατηγικών τομέων της βιομηχανίας για την κατάρτιση μιας στιβαρής και αξιόπιστης οικολογικής και κοινωνικής ταξινόμησης.

4.6.4

Η θητεία της ομάδας θα πρέπει να ξεκινήσει με σαφείς στόχους όσον αφορά το περιεχόμενο και το χρονοδιάγραμμα, ενώ το πρώτο βήμα θα είναι η επανένωση της νέας ταξινόμησης με άλλες υφιστάμενες διεθνείς ταξινομήσεις (οικονομικές δραστηριότητες, επαγγέλματα, μελέτες κλπ.) προκειμένου να πληρούνται καλύτερα τα κριτήρια και οι αναφορές των Ηνωμένων Εθνών.

4.6.5

Η ευρωπαϊκή ταξινόμηση θα πρέπει να περιλαμβάνει τρία επίπεδα: — ένα ελάχιστο πρότυπο που ευθυγραμμίζεται με τους ΣΒΑ για το 2030, τη Συμφωνία του Παρισιού και την αρχή της αποφυγής ζημιάς σύμφωνα με την ανάλυση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση κινδύνων· — ένα ενδιάμεσο επίπεδο που προσδιορίζει δραστηριότητες οι οποίες επιτυγχάνουν επαληθεύσιμο «θετικό αντίκτυπο», όπως ορίζεται από την Οικονομική Πρωτοβουλία του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP FI/United Nations Environment Programme Finance Initiative)· και — ένα επίπεδο που περιλαμβάνει δραστηριότητες που μπορούν να επιταχύνουν τον θετικό μετασχηματισμό και την υποστήριξη της οικολογικής, οικονομικής και κοινωνικής πρόκλησης, σύμφωνα με τις ανάγκες διαφόρων φορέων που θα αναλάβουν την ταξινόμηση ως σημείο αναφοράς.

4.6.6

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη ταξινόμησης διαφορετικών ειδών οφελών των επενδύσεων που μπορούν να αποδοθούν στην εισαγωγή του παράγοντα αειφορίας (ταξινόμηση). Ουσιαστικά, τα θετικά κριτήρια πρέπει να συμπληρώνονται με περιβαλλοντικά επιβλαβείς επιπτώσεις (16), επιτρέποντας τον προσδιορισμό μη βιώσιμων περιουσιακών στοιχείων.

4.6.7

Η νέα ταξινόμηση θα πρέπει να συνδέεται με τη στρατηγική της ΕΕ και το επενδυτικό σχέδιο για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Πρέπει δε να συμπεριλαμβάνει χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών στους τομείς του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) (17) και στους τομείς του κανονισμού περί επιμερισμού των προσπαθειών (Effort Sharing Regulation) (18).

4.7   Πρότυπα και σήματα για βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα

4.7.1

Η διευκόλυνση της ευχερέστερης και ασφαλούς πρόσβασης των επενδυτών είναι πρωταρχικής σημασίας για την επέκταση των βιώσιμων χρηματοπιστωτικών αγορών. Θα πρέπει να διαμορφωθούν προσεκτικά ευρωπαϊκά πρότυπα βιώσιμων χρηματοοικονομικών, με καθιέρωση προτύπων για κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις.

4.7.2

Για τον σκοπό αυτό, πρέπει κατ' αρχήν να καθιερωθεί επίσημο ευρωπαϊκό πρότυπο πράσινου ομολόγου (EU GBS/Green Bond Standard) και με να εξεταστεί το ενδεχόμενο υιοθέτησης σήματος ή πιστοποιητικού πράσινου ομόλογου της ΕΕ που θα υπόκειται σε υποχρεωτική εξωτερική αναθεώρηση ώστε να διασφαλίζονται επενδύσεις θετικού αντικτύπου. Στο πλαίσιο του «Σχεδίου Δράσης για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες προς τους καταναλωτές: Καλύτερα προϊόντα, περισσότερες δυνατότητες επιλογής», η ΕΟΚΕ συνιστά (19) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθορίσει εύκολα συγκρίσιμα και απολύτως διαφανή προϊόντα, τα οποία να είναι απλά και να έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά.

4.7.3

Με τον τρόπο αυτό ανοίγεται η δυνατότητα να προσφέρονται «εμβληματικά πανευρωπαϊκά βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα» και να παρέχονται κατάλληλα, ανεξάρτητα, υποχρεωτικά πιστοποιημένα εργαλεία σύγκρισης (20) για διαφορετικά βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα στις διάφορες νομικές δικαιοδοσίες της ΕΕ.

4.7.4

Η διαμόρφωση των «πανευρωπαϊκών ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων»(PEPP/Pan-European Personal Pensions Products) (21), όπως προβλέπεται στη νομοθετική πρόταση που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29 Ιουνίου 2017, απαιτεί από τους παρόχους συνταξιοδότησης να γνωστοποιούν δημοσίως εάν και με ποιον τρόπο συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη διακυβέρνηση παράγοντες στα συστήματα διαχείρισης κινδύνου τους, όμως οι διατάξεις αυτές δεν τους υποχρεώνουν να λαμβάνουν υπόψη τους εν λόγω παράγοντες στις επενδυτικές τους πολιτικές. Η συμπερίληψη αυτής της υποχρέωσης θα συνέβαλλε στην επέκταση της χρήσης της ως μίας εκ των λύσεων αειφορίας.

4.7.5

Η ΕΟΚΕ προτρέπει τα κράτη μέλη να επεκτείνουν εγκαίρως αυτήν την υποχρέωση σε όλα τα προϊόντα που συνδέονται με τις συντάξεις. Αυτό θα βοηθήσει στην επέκταση της χρήσης της ως μίας από τις λύσεις βιωσιμότητας στα προβλήματα με το τρέχον σύστημα διανεμητικού χαρακτήρα.

4.8   Προώθηση των επενδύσεων σε αειφόρα έργα

4.8.1

Σύμφωνα με τους ανανεωμένους στρατηγικούς στόχους της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΕ, ο αναπροσανατολισμός της κατανομής κεφαλαίων προς τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με αυτούς για την ενίσχυση της ανάπτυξης των ΜΜΕ, την υποστήριξη των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών, την αναβάθμιση των υποδομών και την ενίσχυση των ατόμων μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

4.8.2

Για τη συμπλήρωση των βιώσιμων επενδύσεων στις υποδομές, απαιτείται —σύμφωνα με την οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ»— ευρύτερη πολιτική μακροπροληπτικής εποπτείας που θα λαμβάνει υπόψη τις υλικές επιπτώσεις (αύξηση της έκθεσης σε κινδύνους που συνδέονται με την αλλαγή του κλίματος). Για παράδειγμα, οι κώδικες κατασκευής που ελαχιστοποιούν τον αντίκτυπο των φυσικών καταστροφών απαιτούν οι ασφαλιστικές εταιρείες να αναπροσαρμόσουν τη διαχείριση κινδύνων σύμφωνα με τις νέες αρχές βιώσιμης ασφάλισης.

4.8.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενίσχυση του ΕΤΣΕ 2.0 και του ΕΤΒΑ. Όσον αφορά το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2021-2027, δηλώνει ικανοποιημένη για τη δημιουργία του InvestEU, που αναμένεται να κινητοποιήσει αξιόλογο ιδιωτικό κεφάλαιο και να υλοποιήσει την αγορά ομολόγων, τίτλων και συνταξιοδοτικών προγραμμάτων.

4.8.4

Πρέπει να βρεθούν και άλλα ιδιωτικά κεφάλαια για να ενθαρρύνουν και να στηρίξουν τις επιχειρήσεις, και ιδίως τις ΜΜΕ, στις επενδύσεις τους στην καινοτομία και στην έρευνα και ανάπτυξη.

4.8.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ συνιστά καλύτερο εντοπισμό των περιπτώσεων κατά τις οποίες οι υφιστάμενες δημόσιες και ιδιωτικές πρωτοβουλίες επιτυγχάνουν τη μέγιστη δυνατή βιώσιμη και ανθεκτική υποδομή ώστε να τις αναπαράγει τόσο στην ΕΕ όσο και στις χώρες εταίρους, χρησιμοποιώντας λύσεις στην απαιτούμενη κλίμακα.

4.9   Παράμετροι αειφορίας στις χρηματοοικονομικές συμβουλές

4.9.1

Όπως ανέφερε στη γνωμοδότησή της με θέμα «Τα καθήκοντα των θεσμικών επενδυτών και των διαχειριστών περιουσιακών στοιχείων σχετικά με τη βιωσιμότητα» (22), η Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της τροποποίησης της οδηγίας για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID II) και της οδηγίας για τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων (IDD/Insurance Distribution Directive), προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα καταστεί υποχρεωτική η εξέταση του πώς μπορούν να συμπεριληφθούν οι προτιμήσεις αειφορίας των επενδυτών. Οι σύμβουλοι θα είναι με τον τρόπο αυτό σε θέση να εκδίδουν κατάλληλες συστάσεις σχετικά με τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, παρέχοντας σαφείς πληροφορίες για τους πιθανούς κινδύνους και οφέλη που σχετίζονται με τους διάφορους παράγοντες αειφορίας.

4.9.2

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την έκκληση η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) να συμπεριλάβει τις προτιμήσεις για την παροχή αειφορίας στις κατευθυντήριες γραμμές αξιολόγησης της καταλληλότητας.

4.10   Δείκτες αξιολόγησης της αειφορίας

4.10.1

Βέλτιστο στόχο αποτελεί η υιοθέτηση κοινής μεθοδολογίας για τη μέτρηση των μη οικονομικών επιδόσεων των βιώσιμων επενδύσεων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη ρύθμιση για την εναρμόνιση των δεικτών αναφοράς που περιλαμβάνουν εκδότες με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές, ένα πρώτο βήμα που πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες παραμέτρους αειφορίας.

4.10.2

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεκτείνει την προσοχή της στον κοινωνικό τομέα μέσω της ομάδας τεχνικών εμπειρογνωμόνων και να είναι υπεύθυνη για τη διαβούλευση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και τη δημοσίευση έκθεσης σχετικά με τον σχεδιασμό και τη μεθοδολογία του δείκτη αξιολόγησης στον άνθρακα.

5.   Ενσωμάτωση της διάστασης της αειφορίας στη διαχείριση κινδύνων

Η αειφορία αντιμετωπίζει το σύνολο των κινδύνων που συνδέονται με την παραγωγή πλούτου και δεν μπορεί να αποφύγει τον αντίκτυπο της εξόρυξης, απόκτησης και υποβάθμισης των πόρων.

5.1   Διάσταση της αειφορίας στην έρευνα αγοράς και στην αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας

5.1.1

Η ΕΟΚΕ επιμένει ότι οι οργανισμοί αξιολόγησης πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από κάθε σύγκρουση συμφερόντων ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία των παρόχων έρευνας/βαθμολόγησης. Επιπλέον, απαιτείται διαφανής και έγκαιρη αιτιολόγηση της μεθοδολογίας που χρησιμοποιούν, κατά περίπτωση.

5.1.2

Οι υπάρχοντες οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη την επίδραση των ανατρεπτικών τάσεων των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση παραγόντων στη μελλοντική πιστοληπτική ικανότητα των εκδοτών. Η ΕΟΚΕ ζητεί να θεσπιστούν σαφή πρότυπα και εποπτεία της ΕΕ όσον αφορά τη συμπερίληψη περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση παραγόντων σε αξιολογήσεις για όλους τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ. Ζητεί επίσης την καθιέρωση διαδικασίας διαπίστευσης για «σήμα οικολογικής χρηματοδότησης» (Green Finance Brand) από τους πιστοποιημένους αντιπροσώπους της ΕΑΚΑΑ.

5.1.3

Πρέπει επίσης να υλοποιηθεί η πιστοποίηση των φορέων: τραπεζών, διαχειριστών κεφαλαίων κλπ. Αυτό θα δημιουργήσει περισσότερες υποχρεώσεις στους διάφορους χρηματοοικονομικούς φορείς και θα αποτρέψει την τάση να διατηρείται ένα σχέδιο βιώσιμων προϊόντων στο πλαίσιο μιας ψευδεπίγραφης οικολογικής ταυτότητας.

5.1.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ συνιστά την εξερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας αξιολογήσεων οικολογικής πιστοληπτικής ικανότητας χωρών. Η παροχή σαφούς οικολογικής βαθμολόγησης παράλληλα με την αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας της εκάστοτε χώρας θα ενθαρρύνει τις χώρες να βελτιώνουν συνεχώς τις επιδόσεις τους. Ταυτόχρονα, θα αποτελέσει κίνητρο για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

5.2   Υποχρεώσεις των θεσμικών επενδυτών και των διαχειριστών περιουσιακών στοιχείων όσον αφορά την αειφορία: το καθήκον καταπιστευματοδόχου

5.2.1

Οι εποπτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να εγγυηθούν την αυστηρή τήρηση των καθηκόντων των υπηρεσιών χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης.

5.2.2

Απαιτείται μια πιο ολιστική προσέγγιση από την προβλεπόμενη στο Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα δίνει προτεραιότητα στις σχέσεις στους εκπαιδευτικούς, παραγοντικούς, γεωγραφικούς, φυλετικούς ή εθνοτικούς, θρησκευτικούς, πολιτιστικούς ή άλλους τομείς πολυμορφίας, καθώς και στους συνδεόμενους με τη διάσταση του φύλου.

5.2.3

Ως θεμελιώδες μέρος των νομικών υποχρεώσεων, οι επενδυτές θα πρέπει να συνεργάζονται ενεργά με τους πελάτες προκειμένου να κατανοούν τα μη οικονομικά τους συμφέροντα, παρέχοντας επίσης σαφή πληροφόρηση σχετικά με τους πιθανούς χρηματοοικονομικούς κινδύνους και οφέλη σχετικά με τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη διακυβέρνηση παράγοντες.

5.2.4

Οι ρυθμιστικές αρχές, οι επενδυτές, οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, οι εργαζόμενοι του χρηματοπιστωτικού κλάδου και οι σύμβουλοι πρέπει να ενεργούν προς το συμφέρον του δικαιούχου (π.χ. μελλοντικών συνταξιούχων) ή του πελάτη (ιδιωτών ή θεσμικών επενδυτών). Όλες οι δραστηριότητες διακυβέρνησης και ψήφου πρέπει να αποσκοπούν στην προστασία της βιώσιμης αξίας των επενδυτικών περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τα καθήκοντα καταπιστευματοδόχου. Πρέπει να αναφέρουν με ποιον τρόπο χρησιμοποιούν τα δικαιώματα ψήφου τους ως κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων των ταμείων.

5.2.5

Αποσαφηνίζοντας τις υποχρεώσεις των επενδυτών σε σχέση με τους παράγοντες αειφορίας, η ΕΕ θα ενισχύσει τις μακρόπνοες επενδύσεις (τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά συνδέονται εξ ορισμού με τον μακρόπνοο χαρακτήρα).

5.3   Απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες

5.3.1

Η ΕΟΚΕ έδωσε πρόσφατα έμφαση στον «δυνητικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι τράπεζες μέσω των καθηκόντων διαμεσολάβησης που επιτελούν μεταξύ συνετών αποταμιεύσεων και κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων. Η ΕΟΚΕ συνιστά να δοθεί στις κεφαλαιακές απαιτήσεις για τους τραπεζικούς οργανισμούς ευνοϊκότερη μεταχείριση για την πραγματοποίηση επενδύσεων στην πράσινη οικονομία και μακροπρόθεσμες μη σύνθετες δανειοδοτικές πράξεις «χωρίς αποκλεισμούς» όπως ενυπόθηκα δάνεια, ιδίως όσες συνδέονται με την ενεργειακή απόδοση, την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών κλπ. Επιπλέον, πρέπει να εξεταστεί η εφαρμογή πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων για επενδύσεις σε περιβαλλοντικά επιβλαβή προϊόντα προκειμένου να ενθαρρυνθεί η θετική μετάβαση σε αειφόρες δραστηριότητες. Θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστούν εναλλακτικές επιλογές που ωφελούν άμεσα τους τελικούς δανειολήπτες και τους επενδυτές, π.χ. φορολογικά κίνητρα. Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕΜ) θα πρέπει να ασκεί συγκεκριμένη εποπτεία στο ζήτημα αυτό (23).

5.3.2

Ωστόσο, κατά τον υπολογισμό των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο περιουσιακών στοιχείων, τα επικαιροποιημένα μοντέλα τραπεζικής αξιολόγησης πρέπει πάντοτε να αντανακλούν το πλέον πρόσφατο επίπεδο κινδύνου που συνδέεται με τα εν λόγω βιώσιμα περιουσιακά στοιχεία, διατηρώντας υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.

5.3.3

Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να οριστούν καλύτερα τα όρια του λεγόμενου «οικολογικού συντελεστή στήριξης», με την εξασφάλιση της ύπαρξης πλήρους και σχολαστικής εμπειρικής τεκμηρίωσης, αρχής γενομένης από ένα σαφή και ακριβή ορισμό του τι νοείται ως «οικολογική επένδυση». Η υπεύθυνη έρευνα και καινοτομία στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και του μελλοντικού προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» θα μπορούσε να αποτελέσει εξαιρετικό δίαυλο για την εξασφάλιση επιστημονικών αποτελεσμάτων.

5.3.4

Συνοπτικά, για να διατηρηθεί η ανθεκτικότητα και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το νέο αυτό σενάριο απαιτεί ορθό συνδυασμό διαχείρισης χρηματοοικονομικών κινδύνων, λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση παραμέτρων στην οικονομική απόδοση και προσαρμόζοντας τους κανόνες αναλόγως, σε μια δυναμική διαδικασία. Όπως αναφέρεται στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά (24), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να προωθήσει την ενσωμάτωση των κινδύνων βιωσιμότητας στο πλαίσιο της Βασιλείας IV.

6.   Προώθηση της διαφάνειας και του μακρόπνοου χαρακτήρα

6.1.1

Τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά έχουν ανάγκη ενός πλαισίου παροχής κινήτρων που θα ανακατευθύνει τις ροές κεφαλαίων προς τις απαραίτητες επενδύσεις, διασφαλίζοντας δίκαιη περιβαλλοντική και κοινωνική μετάβαση για την Ευρώπη, όπου η ηγετική της θέση στην κατοχύρωση των εν λόγω αξιών θα δημιουργεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

6.2   Δημοσιοποίηση και λογιστική

6.2.1

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η οδηγία της ΕΕ σχετικά με τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (οδηγία ΜΧΠ) μεταφέρθηκε με ελάχιστες φιλοδοξίες και με μη εναρμονισμένη μεθοδολογία, επηρεάζοντας μόνο τις μεγάλες επιχειρήσεις και, συνεπώς, συμβάλλοντας ελάχιστα σε δίκαιες και εκτεταμένες βιώσιμες επενδύσεις στην Ευρώπη.

6.2.2

Η αειφορία θέτει ορισμένα νέα ζητήματα και προκλήσεις σε ό,τι αφορά την αποκάλυψη μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ψηφιακός μετασχηματισμός, νέες μετρήσεις, τυποποίηση, υποχρεωτικοί δασμοί, νέα βιώσιμα οικονομικά μοντέλα κλπ.). Όντως, τα συστήματα ταξινόμησης και οι μεθοδολογίες πρέπει να τυποποιηθούν στο μέτρο του δυνατού, και οι κανόνες πρέπει να προσαρμοστούν με σκοπό τη συγκέντρωση περισσότερων και καλύτερα προσβάσιμων ΜΧΠ. Με τον τρόπο αυτό δίδεται στις ρυθμιστικές αρχές και τους εποπτικούς φορείς της αγοράς καλύτερη εικόνα των παγκόσμιων τάσεων και, ως εκ τούτου, μεγαλύτερη ικανότητα κατάλληλης δράσης. Αυτό το στάδιο αναφέρεται ως «έλεγχος καταλληλότητας» και κατά τη διάρκειά του θα ληφθούν υπόψη διάφορα σημεία σε συμφωνία με την Ειδική ομάδα για τη δημοσίευση σχετικών με το κλίμα χρηματοοικονομικών πληροφοριών του Συμβουλίου χρηματοοικονομικής σταθερότητας, μετά τη δημόσια διαβούλευση που δρομολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

6.2.3

Σε ό,τι αφορά τις πλατφόρμες πληθοχρηματοδότησης, το «βασικό ενημερωτικό δελτίο επενδύσεων» θα πρέπει επίσης να ενσωματώνει τους κύριους άυλους πλην χρηματοοικονομικά σημαντικούς κινδύνους και οφέλη που συνδέονται με τη χρηματοδότηση ενός έργου πληθοχρηματοδότησης, από λογιστική σκοπιά (25).

6.2.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ 9) (26) και ζητεί επειγόντως εκτίμηση των επιπτώσεων των ΔΠΧΑ στις αειφόρες επενδύσεις.

6.2.5

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την υποχρέωση εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Ομάδας για θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG/European Financial Reporting Advisory Group) να αξιολογεί τον αντίκτυπο νέων ή αναθεωρημένων ΔΠΧΑ στις αειφόρες επενδύσεις και να εξετάζει ενδεχόμενες εναλλακτικές λύσεις.

6.2.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καλέσει την ΕΑΚΑΑ: — να αξιολογήσει τις τρέχουσες πρακτικές στην αγορά αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, αναλύοντας τον βαθμό στον οποίο λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διακυβέρνηση παράμετροι, και — να συμπεριλάβει πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον και την κοινωνική βιωσιμότητα στις κατευθυντήριες γραμμές της σχετικά με τις πληροφορίες που πρέπει να δημοσιοποιούνται για τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, και να εξετάσει το ενδεχόμενο πρόσθετων μέτρων, όπου κρίνεται αναγκαίο.

6.3   Εταιρική διοίκηση και υπερβολικά βραχυπρόθεσμη προσέγγιση στις κεφαλαιαγορές

6.3.1

Πολλοί επενδυτές επιθυμούν να γνωρίζουν εάν μια εταιρεία χρησιμοποιεί ακριβείς και διαφανείς λογιστικές μεθόδους και εάν οι κοινοί μέτοχοι έχουν δικαίωμα ψήφου σε σημαντικά ζητήματα. Επιθυμούν επίσης οι εταιρείες να αποφεύγουν τις συγκρούσεις συμφερόντων κατά την επιλογή των μελών του διοικητικού τους συμβουλίου, των οργανισμών αξιολόγησης και των ελεγκτών.

6.3.2

Είναι καιρός να εξεταστεί σοβαρά όχι μόνον ο παράγοντας Π (περιβαλλοντικός) και Κ (κοινωνικός) (πρότυπα, σήματα, οικολογικός και κοινωνικός συντελεστής στήριξης για τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας, δείκτες αξιολόγησης της αειφορίας), αλλά και ο παράγοντας Δ (εταιρική διακυβέρνηση), αποκλείοντας όλα τα οφέλη και καταργώντας τις αξιολογήσεις αειφορίας για όσες εταιρείες παρακάμπτουν τη διαφανή δημοσιοποίηση βασικών πτυχών, όπως η δημοσιονομική διαχείριση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η διαφθορά, η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και άλλες παράνομες δραστηριότητες.

7.   Εκτέλεση του Σχεδίου Δράσης

7.1

Η ΕΟΚΕ ζητεί την ευθυγράμμιση όλων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, οργανισμών και μηχανισμών που συμμετέχουν, αλλάζοντας την εντολή τους, όπου αυτό είναι απαραίτητο, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με την εφαρμογή του χρονοδιαγράμματος του υπό εξέταση Σχεδίου Δράσης.

7.2

Η αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον και η έλλειψη γνωστοποίησης μακροπρόθεσμου κινδύνου αποτελούν βασικούς περιορισμούς για την ανάλυση του χρονικού ορίζοντα (πράγματι, λίγες μόνον προβλέψεις καλύπτουν περισσότερα από 5 έτη).

7.3

Οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές θα πρέπει επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της αειφορίας. Για να επιτευχθεί κοινή μεθοδολογία της ΕΕ για την ανάλυση των σχετικών σεναρίων, θα πρέπει να διερευνηθεί η μελέτη των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση παραγόντων κινδύνου σε πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ-ESRB/European Systemic Risk Board) θα μπορούσε να τους ενσωματώσει σταδιακά στις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων.

7.4

Τέλος, ο Διεθνής Οργανισμός Επιτροπών Κινητών Αξιών (IOSCO/International Organization of Securities Commissions) πρέπει να καταρτίσει και να προωθήσει διεθνή πρότυπα ρύθμισης και εποπτείας (27) στο πλαίσιο των βιώσιμων χρηματοοικονομικών ώστε, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να δώσει συνέπεια σε παγκόσμιο επίπεδο στη νέα δομή της αειφορίας.

---

(1)  Βλ. το Σχέδιο Δράσης: Χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης [COM(2018) 97 final], κεφάλαιο 6: Η μελλοντική πορεία.

(2)  Βλ. σχέδιο ταξινόμησης της ΕΤΕπ: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/180131-sustainable-finance-final-report-annex-3_en.pdf

(3)  Το πλαίσιο σημαντικότητας αναλύει τους παράγοντες που είναι πιο σημαντικοί για τις χρηματοοικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων με την ενσωμάτωση χρηματοπιστωτικά σημαντικών παραγόντων βιωσιμότητας.

(4)  Τα καλυμμένα ομόλογα είναι δανειακά ομόλογα που εκδίδονται από πιστωτικά ιδρύματα και εξασφαλίζονται από μια κλειστής διάρθρωσης δέσμη περιουσιακών στοιχείων στα οποία οι ομολογιούχοι έχουν δικαίωμα άμεσης προσφυγής ως προνομιακοί πιστωτές. Βλ. νέες προτάσεις κανονισμών COM(2018) 93 final, 2018/0042 (COD) και COM(2018) 94 final, 2018/043 (COD).

(5)  Το πλαίσιο της Βασιλείας είναι διεθνής κανονιστική συμφωνία μέσω της οποίας θεσπίστηκε σειρά μεταρρυθμίσεων, με σκοπό τη βελτίωση της ρύθμισης, της εποπτείας και της διαχείρισης κινδύνων στον τραπεζικό τομέα. Όλα τα πρότυπα της Επιτροπής της Βασιλείας αποτελούν ελάχιστες απαιτήσεις που διέπουν τις τράπεζες με διεθνή δραστηριότητα και, συνεπώς, η συμπερίληψη διατάξεων αειφορίας σε αυτό το πλαίσιο θα συμβάλει ώστε να υπάρξει πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση σε παγκόσμιο επίπεδο. https://www.bis.org/bcbs/basel3.html

(6)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.L_.2016.078.01.0011.01.ELL

(7)  Για την ολοκληρωμένη θέση της ΕΟΚΕ, βλ. τη γνωμοδότηση με θέμα «Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο μετά το 2020» (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 106).

(8)  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να διαθέσει τουλάχιστον 25 % των δαπανών της ΕΕ την περίοδο 2021-2027 με σκοπό να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα (την περίοδο 2014-2020 το ποσοστό ήταν 20 %).

(9)  https://www.morganstanley.com/pub/content/dam/msdotcom/ideas/sustainable-signals/pdf/Sustainable_Signals_Whitepaper.pdf

(10)  Βλ. έκθεση των IOSCO/ΟΟΣΑ με τίτλο «The Application of Behavioural Insights to Financial Literacy and Investor Education Programmes and Initiatives».

(11)  Βλ. ανωτέρω το Σχέδιο Δράσης, γενική εισαγωγή, σημείο 1.1.

(12)  «Στόχος είναι να καθοριστεί πώς το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών θα στηρίξει τη χρήση αυτών των τεχνολογιών για την επιτάχυνση της υλοποίησης της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και για τη διευκόλυνση της ευθυγράμμισής τους με τις αξίες που κατοχυρώνονται στο Χάρτη του ΟΗΕ, στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στους κανόνες και τα πρότυπα του Διεθνούς Δικαίου.»http://www.un.org/en/newtechnologies/images/pdf/SGs-Strategy-on-New-Technologies.pdf

(13)  Βλ. γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Χρηματοοικονομική τεχνολογία (FinTech) (ανακοίνωση)» (σχέδιο δράσης για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία) (ΕΕ C 367 της 10.10. 2018, σ. 61).

(14)  COP21: Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή 2015.

(15)  Ειδικότερα, οι κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τα πρότυπα εργασίας της ΔΟΕ.

(16)  Βλ. ΟΟΣΑ, «Recommendation of the Council on Common Approaches for Officially Supported Export Credits and Environmental and Social Due Diligence» (Σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με κοινές προσεγγίσεις για τις επισήμως υποστηριζόμενες εξαγωγικές πιστώσεις και την περιβαλλοντική και κοινωνική δέουσα επιμέλεια).

(17)  Όπως παρατίθενται στην οδηγία 2003/87/ΕΚ, Παράρτημα Ι, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2009/29/ΕΚ.

(18)  Κανονισμός για τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030, στο πλαίσιο της συμβολής στη δράση για το κλίμα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013.

(19)  Βλ. τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες προς τους καταναλωτές» (ΕΕ C 434 της 15.12.2017, σ. 51).

(20)  Με βάση τις «Βασικές αρχές για τα εργαλεία σύγκρισης».

(21)  Τα περιουσιακά στοιχεία σε χρηματοδοτούμενες και ιδιωτικές συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις υπερέβαιναν στα τέλη του 2016 τα 38 τρισεκατομμύρια δολάρια στην περιοχή του ΟΟΣΑ.

(22)  Βλ. γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα «Τα καθήκοντα των θεσμικών επενδυτών και των διαχειριστών περιουσιακών στοιχείων σχετικά με τη βιωσιμότητα», σημείο 3.8 (Βλ. σελίδα 97 της παρούσας Επίσημης Εφημερίδας).

(23)  Βλ. γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης» (ΕΕ C 237 της 6.7.2018, σ. 46).

(24)  http://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20180529IPR04517/meps-back-resolution-on-sustainable-finance

(25)  Τα στοιχεία των δημοσιονομικών δελτίων θεωρούνται σημαντικά αν δύνανται να επηρεάσουν τις οικονομικές αποφάσεις των χρηστών. Η έννοια της σημαντικότητας αποτελεί την οικουμενικά αποδεκτή αρχή λογιστικής και οι εταιρίες υποβολής αναφοράς πρέπει να κοινοποιούν όλα αυτά τα ζητήματα. https://www.business-case-analysis.com/materiality-concept.html

(26)  http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2016-0381+0+DOC+XML+V0//EL

(27)  Βλ. «Methodology for Assessing Implementation of the IOSCO Objectives and Principles of Securities Regulation».