17.8.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 272/8

—

έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2014 με τίτλο «Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου» [COM(2014) 158], και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ και των κρατών μελών συνερχομένων στα πλαίσια του Συμβουλίου με θέμα την εξασφάλιση του σεβασμού του κράτους δικαίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2014,

—

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της, της 12ης Φεβρουαρίου 2015, με θέμα «Ο ρόλος των αυτοδιοικητικών αρχών στην πολυεπίπεδη προστασία του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση»,

—

έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2016, στο οποίο διατυπώνονται συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τη θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα,

—

έχοντας υπόψη το άρθρο 4 παράγραφος 3 και το άρθρο 5 της ΣΕΕ για την εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας,

1.

εκφράζει την ανησυχία της για μια σειρά εξελίξεων κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ετών, τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε παγκόσμια κλίμακα, οι οποίες απειλούν το κράτος δικαίου, έναν θεμελιώδη πυλώνα της δημοκρατίας·

2.

επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θεμελιώνεται σε κοινή δέσμη βασικών αξιών, που συμπεριλαμβάνουν τον σεβασμό της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, όπως ορίζεται στο Άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ)·

3.

αναμένει από τα κράτη μέλη να τηρούν την υποχρέωσή τους να σέβονται τις εν λόγω αξίες, δεδομένου ότι αυτές αποτελούν τη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, και ιδίως μεταξύ των πολιτών και όλων των επιπέδων διακυβέρνησης·

4.

επισημαίνει επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και το Συμβούλιο της Ευρώπης, έχουν κατά καιρούς επιβεβαιώσει ότι το κράτος δικαίου προϋποθέτει, τουλάχιστον, τη συμμόρφωση με τις ακόλουθες αρχές: νομιμότητα, διαφάνεια, λογοδοσία, διάκριση των εξουσιών, δημοκρατική και πλουραλιστική διαδικασία για την έκδοση των νόμων, ασφάλεια δικαίου, απαγόρευση της αυθαιρεσίας των εκτελεστικών εξουσιών, ανεξαρτησία και αμεροληψία των δικαστηρίων, αποτελεσματικός δικαστικός έλεγχος, σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ισότητα έναντι του νόμου, ελευθερία έκφρασης και ελευθερία του συνέρχεσθαι·

5.

τονίζει ωστόσο ότι τα υφιστάμενα μέσα έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή για την εξασφάλιση της πλήρους εφαρμογής και επιβολής αυτών των αρχών·

6.

υπογραμμίζει κατά συνέπεια ότι ο τρόπος με τον οποίο οι πολίτες βιώνουν το κράτος δικαίου σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο είναι εξίσου σημαντικός με τον τρόπο με τον οποίο το βιώνουν σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο·

7.

επισημαίνει ότι υφίστανται σχεδόν εκατό χιλιάδες υποεθνικές αρχές στην ΕΕ, οι οποίες επωμίζονται μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών στις σχέσεις τους με τους πολίτες σε όλη τους την ποικιλομορφία·

8.

θεωρεί ότι το διακύβευμα είναι υψηλότερο από ποτέ όσον αφορά τον εφοδιασμό της ΕΕ με αποτελεσματικό μηχανισμό κράτους δικαίου: σε μια συγκυρία μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος ασφάλειας για την Ευρώπη και αποχώρησης ενός εκ των κρατών μελών της, η ΕΕ πρέπει να καταστεί πιο συνεκτική, με βάση την αντίληψη ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν είναι μονόδρομος. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις αμοιβαίες υποχρεώσεις τους και να προασπίζονται το ευρωπαϊκό εγχείρημα ως μια οντότητα βασισμένη σε αξίες, απέναντι σε ένα αναδυόμενο πανευρωπαϊκό κίνημα που θέτει υπό αμφισβήτηση τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης·

9.

τονίζει ότι, για την προάσπιση του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, είναι ζωτικής σημασίας η συμμετοχή δραστήριων, ανεξάρτητων και πλουραλιστικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ΜΚΟ στις δημοκρατικές διαδικασίες και στην εποπτεία της ορθής διενέργειας των ελέγχων και της τήρησης των ισορροπιών όσον αφορά τους κρατικούς θεσμούς και τις εξουσίες·

10.

επισημαίνει ότι, παρότι οι συστάσεις για το κράτος δικαίου δυνάμει του Πλαισίου του 2014 παραμένουν σε ισχύ, το Πλαίσιο δεν έχει οδηγήσει μέχρι στιγμής σε απτά αποτελέσματα. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό ότι το Πλαίσιο για το κράτος δικαίου παρέχει καθοδήγηση για «εποικοδομητικό διάλογο» μεταξύ της Επιτροπής και του ενδιαφερομένου κράτους μέλους, χωρίς ωστόσο να προβλέπει τη συμμετοχή, στο πρωιμότερο δυνατό στάδιο, των διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου, αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Είναι δε ακόμη πιο λυπηρό αν ληφθεί υπόψη ότι τα όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιστούν πάντοτε σαφές ότι –ενόσω βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες με την κυβέρνηση ενός δεδομένου κράτους μέλους– δεν προτίθενται να απομονώσουν τη συγκεκριμένη χώρα και ότι εξακολουθούν να επιθυμούν την ανάπτυξη συνεργασίας με την κοινωνία του εν λόγω κράτους·

11.

προσυπογράφει, συνεπώς, το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2016, στο οποίο διατυπώνονται συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τη δημιουργία ενός ενιαίου μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα ενσωματώνει τα υφιστάμενα μέσα, και ζητεί την εφαρμογή του εν λόγω μηχανισμού σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης·

12.

τονίζει ότι ο μηχανισμός αυτός θα πρέπει να είναι αντικειμενικός, να βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία και πραγματικά περιστατικά, σε δίκαιη αξιολόγηση, καθώς και στην αρχή της ίσης μεταχείρισης όλων των κρατών μελών, και να συνάδει με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας·

13.

προσδοκά ότι ο εν λόγω μηχανισμός θα προβλέπει, αφενός, την πλήρη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης στον διάλογο μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών και θα της παρέχει, αφετέρου, τη δυνατότητα να παραπέμπει ζητήματα απευθείας στην Επιτροπή σε περίπτωση που αντιληφθεί ότι απειλείται το κράτος δικαίου·

14.

επισημαίνει ότι οι υποχρεώσεις που προβλέπονται για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες βάσει των κριτηρίων της Κοπεγχάγης εξακολουθούν να ισχύουν για τα κράτη μέλη μετά την προσχώρησή τους στην ΕΕ, δυνάμει του άρθρου 2 της ΣΕΕ· ως εκ τούτου, εκτιμά ότι όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης στο σύνολο των κρατών μελών θα πρέπει να υπόκεινται σε συνεχείς αξιολογήσεις σύμφωνα με τον εν λόγω μηχανισμό προκειμένου να επαληθεύεται η αδιάλειπτη συμμόρφωσή τους προς τις βασικές αρχές της ΕΕ όσον αφορά τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου·

15.

τονίζει ότι το οργανωμένο έγκλημα και η διαφθορά υπονομεύουν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου και οδηγούν σε σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές στρεβλώσεις. Ο νέος μηχανισμός θα πρέπει να προβλέπει την καλύτερη εφαρμογή και επιβολή των διεθνών και ενωσιακών προτύπων, αντιμετωπίζοντας τις ελλείψεις και τους φραγμούς που παρεμποδίζουν την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Η ανάληψη ισχυρής δέσμευσης εκ μέρους των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να ενθαρρυνθούν έμπρακτα βήματα για την καταπολέμηση της διαφθοράς και να καταστούν βιώσιμες και μη αναστρέψιμες οι προσπάθειες πάταξης της διαφθοράς. Η νομοθεσία κατά της διαφθοράς πρέπει να εφαρμόζεται ισότιμα σε όλους και να επιβάλλεται σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης προκειμένου να διασφαλιστεί η εμπιστοσύνη των πολιτών, της κοινωνίας των πολιτών και των δημοσίων αρχών στα νομικά συστήματα των κρατών μελών της ΕΕ·

16.

εκφράζει την ανησυχία της ότι οι συστάσεις για το Κράτος Δικαίου ενδέχεται να ενθαρρύνουν φωνές που ζητούν την εισαγωγή πολιτικών προϋποθέσεων. Η Επιτροπή των Περιφερειών αντιτίθεται σθεναρά στην ιδέα της ομηρίας τοπικών και περιφερειακών αρχών από τις πολιτικές που ακολουθούν οι εθνικές κυβερνήσεις, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε διακοπή της χρηματοδότησης της ΕΕ σε δήμους και περιφέρειες· στηρίζει, παρόλα αυτά, τις διατάξεις που περιέχονται στις Συμφωνίες Εταιρικής Σχέσης για τη διακοπή της χρηματοδότησης σε περίπτωση παραβίασης του κράτους δικαίου από τοπικές και περιφερειακές αρχές·

17.

επισημαίνει ότι η περιστολή της ελευθεροτυπίας και της πολυφωνίας, καθώς και η χειραγώγηση της ενημέρωσης που διευκολύνθηκε από την ανάπτυξη των σύγχρονων τεχνολογιών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην άσκηση της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Η υπό εξέλιξη επανεξέταση της Οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ΟΥΟΜ) είναι συνεπώς ιδιαίτερα σημαντική. Όπως επισημαίνει η ΕτΠ, αυτή θα πρέπει να διασφαλίζει τα εξής:

18.

αναθέτει στον Πρόεδρό της να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στη Μαλτέζικη Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, καθώς και στο Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.