ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

?????????, 1.6.2016

JOIN(2016) 24 final

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Στοιχεία για τη χάραξη στρατηγικής της ΕΕ έναντι της Μιανμάρ/Βιρμανίας: Μία ειδική εταιρική σχέση για τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ευημερία

1. ΜΙΑΝΜΑΡ/ΒΙΡΜΑΝΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Στη Μιανμάρ/Βιρμανία σημειώθηκαν αξιοσημείωτες αλλαγές από το 2011, αφότου άρχισαν οι μεταρρυθμίσεις. Η ανάληψη των καθηκόντων της νέας, δημοκρατικά εκλεγμένης, κυβέρνησης τον Απρίλιο του 2016 αποτελεί ιστορική ευκαιρία. Είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποστηρίξει πλήρως την επιτυχή μετάβαση προς την αποτελεσματική δημοκρατική διακυβέρνηση και τη διατηρήσιμη ανάπτυξη και να κινητοποιήσει όλες τις σχετικές πολιτικές και τα μέσα της ΕΕ προς τον σκοπό αυτό.

Στις 8 Νοεμβρίου 2015, ο λαός της Μιανμάρ/Βιρμανίας ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία κατά του ισχύοντος στρατιωτικού καθεστώτος δίνοντας στην αντιπολίτευση, την Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία (NLD), την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Ο Htin Kyaw, σύμμαχος της Aung San Suu Kyi, εξελέγη πρόεδρος στις 15 Μαρτίου 2016. Είναι ο πρώτος μη στρατιωτικός που γίνεται πρόεδρος της χώρας τα τελευταία πενήντα και πλέον χρόνια. Η Aung San Suu Kyi ανέλαβε καθήκοντα κρατικού συμβούλου, υπουργού Εξωτερικών και υπουργού του προεδρικού γραφείου.

Η νέα κυβέρνηση, με περιορισμένη διοικητική πείρα, αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για την εδραίωση της δημοκρατίας, την προώθηση της ειρήνης και συμφιλίωσης μεταξύ των εθνοτήτων, την προώθηση των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, τη δημιουργία θεσμών και τη μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας, καθώς και την προαγωγή του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση της NLD πρέπει να αντιμετωπίσει τις τεράστιες προσδοκίες του λαού για την επίτευξη υψηλότερων εισοδημάτων και ποιοτικών βασικών υπηρεσιών μέσω της οικονομικής μεγέθυνσης και της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Η ΕΕ έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον μετασχηματισμό της χώρας

Κατά τα τελευταία πέντε έτη, η ΕΕ βρέθηκε στην πρώτη γραμμή επανασύνδεσης της διεθνούς κοινότητας με τη Μιανμάρ/Βιρμανία. Σε αναγνώριση των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης, η ΕΕ υιοθέτησε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά την περίπλοκη μετάβαση της χώρας μέσω του πολιτικού διαλόγου σε συνδυασμό με χρηματοοικονομικά μέσα και άλλα μέσα πολιτικής. Η ΕΕ ανέστειλε τις κυρώσεις και άνοιξε Γραφείο το 2012. Το 2013, η ΕΕ ήρε τις κυρώσεις, άνοιξε πλήρη αντιπροσωπεία της ΕΕ και απεκατέστησε τις εμπορικές προτιμήσεις στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Όλα εκτός από όπλα». Το ίδιο έτος, η ΕΕ καθόρισε τις προτεραιότητές της στο λεγόμενο ολοκληρωμένο πλαίσιο 1 , το οποίο είχε ειδικά ως στόχο τον προσανατολισμό της πολιτικής της ΕΕ κατά την περίοδο πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου 2015, για τις οποίες η ΕΕ έστειλε τη μεγαλύτερη διεθνή αποστολή παρατήρησης των εκλογών.

Κατά την περίοδο 2012-2013 η ΕΕ αύξησε την αναπτυξιακή βοήθεια προς τη χώρα με μία πρώτη δέσμη 150 εκατ. ευρώ, ενώ τον Δεκέμβριο του 2014 εγκρίθηκε το πολυετές ενδεικτικό πρόγραμμα 2014-2020 για τη Μιανμάρ/Βιρμανία 2 στο πλαίσιο του μέσου αναπτυξιακής συνεργασίας, με ενδεικτική χορήγηση κονδυλίων ύψους 688 εκατ. ευρώ. Προκειμένου να προωθηθεί η αποτελεσματικότητα της βοήθειας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν ξεκινήσει από το 2013 τον κοινό προγραμματισμό της αναπτυξιακής συνεργασίας 3 ο οποίος αναμένεται να συνεχιστεί σε στενή συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί συνεκτική αντίδραση της ΕΕ στις προκλήσεις που προσδιορίστηκαν.

Με την έλευση της νέας και δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης, η ΕΕ πρέπει να εντείνει τη συμμετοχή της

Στο πλαίσιο του εκδημοκρατισμού και της σημαντικής πολιτικής αλλαγής, οι προσδοκίες στην ΕΕ είναι υψηλές. Η ΕΕ έχει υιοθετήσει νέα προσέγγιση όσον αφορά τη στρατηγική της σχετικά με την επανεξέταση της δέσμευσής της για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ειρηνευτική διαδικασία, την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η ΕΕ έχει επίσης συμφέρον να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση σε περιφερειακό πλαίσιο, ιδίως για την ολοκλήρωση της ASEAN. Η επιτυχής μετάβαση στη δημοκρατία της Μιανμάρ/Βιρμανίας θα αποτελέσει σημαντικό και θετικό παράδειγμα για την ευρύτερη περιοχή.

Είναι σαφές ότι η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στην προώθηση του θετικού παραδείγματος εκδημοκρατισμού και μεταρρύθμισης της στρατηγικά σημαντικής αυτής χώρας της Νοτιανατολικής Ασίας και της ευρύτερης περιοχής της Ασίας-Ειρηνικού. Η αναβάθμιση της δέσμευσης της ΕΕ στη Μιανμάρ/Βιρμανία και η στενή συνεργασία με την κυβέρνηση θα αποτελέσουν επίσης τον καλύτερο τρόπο προώθησης των χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων και μεγιστοποίησης των ευκαιριών για τις επιχειρήσεις της ΕΕ, καθώς η χώρα θα ακολουθεί τη μεταρρυθμιστική της πορεία. Εν συντομία, η ΕΕ έχει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της εν εξελίξει μετάβασης και συμφέρον για τη διασφάλιση της υλοποίησής της.

Σκοπός της παρούσας κοινής ανακοίνωσης είναι να υπάρξει μια συνεκτική ευρωπαϊκή θέση και συγκεκριμένες δεσμεύσεις όσον αφορά την πολιτική στήριξη και τη στήριξη στους τομείς της ασφάλειας και της ανάπτυξης, καθώς και τις οικονομικές σχέσεις για τα προσεχή έτη.

2. ΠΕΔΙΑ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ

2.1. Δημοκρατία, κράτος δικαίου και χρηστή διακυβέρνηση:

Προκειμένου η Μιανμάρ/Βιρμανία να εξελιχθεί σε μια βιώσιμη δημοκρατία, με πλήρη σεβασμό του κράτους δικαίου, η ΕΕ θα πρέπει να συμβάλει στην οικοδόμηση αποτελεσματικών θεσμών, να στηρίξει τη μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας και να συνεργαστεί περισσότερο και με διαφορετικό τρόπο με το σύνολο της κοινωνίας — τις τοπικές κυβερνήσεις, το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, τα κοινοβούλια και την κοινωνία των πολιτών. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να συνδιαλεχθεί με τον στρατό όσον αφορά τον ρόλο του σε μια σύγχρονη δημοκρατία και να υποστηρίξει τον εκσυγχρονισμό και την αναμόρφωση της αστυνομίας.

Το πολιτικό τοπίο μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2015

Μετά τη συντριπτική νίκη της το 2015, η Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία έχει λάβει άνευ προηγουμένου δημοκρατική νομιμοποίηση, με ισχυρή εντολή για την προώθηση εκτενών μεταρρυθμίσεων. 400 και πλέον νέοι βουλευτές ανέλαβαν καθήκοντα την 1η Φεβρουαρίου 2016 και πρέπει να εξοικειωθούν με όλες τις πτυχές ενός σύγχρονου κοινοβουλίου.

Ο στρατός συνεχίζει να κατέχει το 25 % των βουλευτικών εδρών, έχει δικαίωμα αρνησικυρίας για τις συνταγματικές αλλαγές και διατηρεί τρεις καίριες υπουργικές θέσεις (εσωτερικών, άμυνας και συνόρων). Το νέο πλαίσιο απαιτεί να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος του στρατού σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Η αποστολή εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ χαιρέτισε 4 την ομαλή διεξαγωγή των εκλογών του Νοεμβρίου 2015 και τον ανταγωνιστικό τους χαρακτήρα, αλλά τόνισε την ανάγκη περαιτέρω μεταρρυθμίσεων. Η στέρηση του δικαιώματος ψήφου από τους πρώην κατόχους προσωρινής κάρτας εγγραφής —ως επί το πλείστον από εθνοτικές κοινότητες— ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο 5 . Η στήριξη των εκλογών εκ μέρους της ΕΕ με σκοπό την αποτελεσματική, ανεξάρτητη, διαφανή διεξαγωγή τους υπό συνθήκες που εξασφαλίζουν τη λογοδοσία, καθώς και την αναβάθμιση του ενστερνισμού της εκλογικής διαδικασίας θα συνεχιστεί με βάση τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην τελική έκθεση της αποστολής εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ.  6  

Το κράτος δικαίου και η χρηστή διακυβέρνηση αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες για τη νέα κυβέρνηση. Οι προκλήσεις είναι πολλές, και οι θεσμοί συχνά δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό και εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα των νομοθετικών διαδικασιών. Οι βελτιώσεις στον τομέα του κράτους δικαίου θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς, θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη διαφάνεια, καταπολέμηση της διαφθοράς και αναβάθμιση του ρόλου και της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας. Η μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης της αστυνομίας, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας.

Από ένα θεσμικό πλαίσιο υπό την ηγεσία του στρατού προς μια βιώσιμη δημοκρατία: Ο ρόλος της ΕΕ

Η συνταγματική μεταρρύθμιση παραμένει καίριας σημασίας για την εδραίωση της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Το Σύνταγμα του 2008 διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία μετάβασης, αναμένονται δε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Η ΕΕ μπορεί να μοιραστεί την πλούσια πείρα της όσον αφορά τη μετάβαση από απολυταρχικά καθεστώτα στη δημοκρατία, με έμφαση στο πολυκομματικό κοινοβουλευτικό σύστημα και την ενισχυμένη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης.

Η ΕΕ θα συνεργαστεί με την κοινωνία των πολιτών όσον αφορά την εφαρμογή του χάρτη πορείας της ΕΕ για τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών που δρομολογήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν παραδοσιακά διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παροχή βασικών υπηρεσιών, ιδίως στις περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις. Επίσης, αποτελούν τη βασική κινητήρια δύναμη για την προώθηση και προστασία της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στην παρατήρηση των εθνικών εκλογικών διαδικασιών και στα πεδία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της πολιτιστικής πολυμορφίας. Ωστόσο, η κοινωνία των πολιτών εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλούς περιορισμούς.

Πιθανές πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα αυτόν είναι οι εξής:

Δρομολόγηση εταιρικής σχέσης με την κυβέρνηση ώστε να ενισχυθεί ο πολιτικός διάλογος και να αντιμετωπιστούν οι αναδυόμενες ανάγκες μέσω της εξασφάλισης του πολιτικού διαλόγου και της τεχνικής συνεργασίας με κρατικά όργανα στο πλαίσιο της οικοδόμησης κρατικού μηχανισμού. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με ευρύ φάσμα εταίρων —από τις οργανώσεις βάσης έως τα κοινοβούλια και από τις οργανώσεις υπεράσπισης δικαιωμάτων έως τα συνδικάτα και τα μέσα ενημέρωσης— για την υποστήριξη της δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο.

Διάλογος με τον στρατό ώστε να γίνει γνωστή η ενωσιακή εμπειρία της μετάβασης στη δημοκρατία και του ρόλου του στρατού σε μια σύγχρονη δημοκρατία, μεταξύ άλλων με την προαγωγή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.

Βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και τη νομική αρωγή για τους φτωχούς και ευάλωτους, ανάπτυξη νομικών δεξιοτήτων των νομικών και ενίσχυση επιλεγμένων θεσμών του κράτους δικαίου ώστε να εκπληρώνουν καλύτερα τα καθήκοντά τους.

Διεύρυνση της στήριξης προς την αστυνομία της Μιανμάρ, ώστε να μετατραπεί σε μία σύγχρονη οργάνωση, στην υπηρεσία του λαού η οποία να απολαύει της εμπιστοσύνης του. Εν προκειμένω πρέπει να ενισχυθεί η υποχρέωση λογοδοσίας, σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, αλλά και να καταβάλλονται συνεχείς προσπάθειες για την ενίσχυση των σχέσεών της με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις τοπικές κοινότητες.

Προσπάθειες για την οριστικοποίηση και την εφαρμογή σχεδίου δράσης για τη Δημοκρατία σε συνεργασία με την χώρα-εταίρο.

Συνεχής προώθηση της διακοινοβουλευτικής συνεργασίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) και του Κοινοβουλίου της Μιανμάρ για την ενίσχυση των νομοθετικών ικανοτήτων, της εποπτείας της κυβέρνησης και των πολιτικών κομμάτων μέσω, μεταξύ άλλων, της ολοκληρωμένης προσέγγισης στήριξης της δημοκρατίας του ΕΚ.

2.2 Η ειρηνευτική διαδικασία

Η ειρήνη που επικρατεί εδώ και λίγο καιρό στη Μιανμάρ/Βιρμανία είναι εύθραυστη. Εκ μέρους της Δύσης μόνον η ΕΕ ήταν παρατηρητής κατά τη σύναψη της εθνικής συμφωνίας για την κατάπαυση του πυρός. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συνεργαστεί με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την υλοποίηση της συνολικής αρχιτεκτονική ειρήνης, του αφοπλισμού, της αποστράτευσης και της επανένταξης των πρώην μαχητών. Για τη διατήρηση της ειρήνης, η ΕΕ θα μοιραστεί την πείρα του φεντεραλισμού που διαθέτει και θα εργαστεί για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών και τη συμφιλίωση.

Συμφωνία-ορόσημο προκειμένου να δοθεί τέλος σε ένα ταραγμένο παρελθόν

Η Μιανμάρ/Βιρμανία μαστίζεται εδώ και δεκαετίες από ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων της Μιανμάρ (Tatmadaw) και εθνοτικών ομάδων διακριτών πολιτισμών που ζουν σε απομακρυσμένες μεθοριακές περιοχές με άφθονους φυσικούς πόρους. Πολλά από αυτά τα εδάφη δεν είχαν περιέλθει ποτέ υπό τον πλήρη έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης και έχουν διάφορα επίπεδα αυτοδιοίκησης. Υπάρχουν κεκτημένα οικονομικά συμφέροντα από παράνομες δραστηριότητες όπως το λαθρεμπόριο, το παράνομο εμπόριο νεφρίτη και ξυλείας, η παραγωγή οπίου και η διακίνηση ναρκωτικών. Περίπου 100 000 άτομα έχουν εκτοπιστεί από το 2011 στα κρατίδια του Kachin και Βορείου Shan, ενώ εν εξελίξει συγκρούσεις εξακολουθούν να προκαλούν εσωτερικές εκτοπίσεις και θύματα. Περίπου 106 000 πρόσφυγες, ως επί το πλείστον Karen και Karenni, ζουν σε καταυλισμούς στην ταϊλανδική πλευρά των συνόρων. Οι μάχες οδήγησαν επίσης σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι συνεχείς σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου επιδρούν αποσταθεροποιητικά στον πληττόμενο πληθυσμό.

Το 2011 ο Πρόεδρος Thein Sein κατέστησε την ειρήνη βασική προτεραιότητα. Στις 15 Οκτωβρίου 2015 η κυβέρνηση και οκτώ ένοπλες εθνοτικές ομάδες συνήψαν εθνική συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός, την οποία υπέγραψε η ΕΕ ως διεθνής παρατηρητής, παράλληλα με τα Ηνωμένα Έθνη, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία και την Ταϊλάνδη. Ορισμένες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Kachin, δεν αποτελούν ακόμη μέρος της συμφωνίας. Τον Ιανουάριο του 2016 δρομολογήθηκε εθνικός πολιτικός διάλογος για σημαντικά και ευαίσθητα θέματα.

Η ειρηνευτική διαδικασία αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης. Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των εμπλεκομένων μερών και η διατήρηση της δέσμευσής τους θα είναι ζωτικής σημασίας. Οι εθνοτικές μειονότητες προσδοκούν πολλά από την Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία. Περιμένουν να οικοδομήσει μίας δημοκρατική πολυεθνική ομοσπονδιακή ένωση ή οποία θα προσφέρει ισότιμη πρόσβαση στις οικονομικές προοπτικές. Τέλος, μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία θα απαιτήσει και τροποποιήσεις του Συντάγματος.

Εδραίωση της διαρκούς ειρήνης: Η συμβολή της ΕΕ

Η ΕΕ, ως ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούς συνδρομής στην ειρηνευτική διαδικασία, είναι σε θέση να συνεχίσει να συμβάλει σε μια διαρκή ειρήνη. Το Κέντρο Ειρήνης της Μιανμάρ, το οποίο η ΕΕ υποστηρίζει από το 2012, δηλαδή από την ίδρυσή του, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην προσέγγιση της κυβέρνησης με τις εθνικές ένοπλες οργανώσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και στην παροχή συμβουλών εμπειρογνωμόνων για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Μια διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς και με ευρεία βάση, η οποία περιλαμβάνει τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των γυναικών, θα είναι καίριας σημασίας για τη συνεχή επιτυχία. Το μεγαλύτερο μέρος της στήριξης που παρέχει η ΕΕ κατευθύνθηκε σε εθνοτικές περιφέρειες. Οι δραστηριότητες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη των κοινοτήτων σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις, στη συμφιλίωση, στην εδραίωση της ειρήνης, στην εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός και την παρακολούθηση της κατάπαυσης πυρός όσον αφορά τους αμάχους. Άλλα έργα στοχεύουν στη βελτίωση της πρόσβασης στα μέσα διαβίωσης, στη μείωση της φτώχειας και στην ανάπτυξη σε εθνοτικές περιοχές. Η ΕΕ έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο για τη σύσταση του νέου κοινού ταμείου για την ειρήνη με συμμετοχή πολλαπλών χορηγών προς στήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας με πιο συντονισμένο τρόπο.

Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει ότι όλες οι υποστηριζόμενες δραστηριότητες είναι προσαρμοσμένες στα δεδομένα των συγκρούσεων, σύμφωνα με τις αρχές του «μη βλάπτειν», και υλοποιούνται χωρίς αποκλεισμούς, με αμερόληπτο και διαφανή τρόπο.

Η ΕΕ συνεχίζει επίσης να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε περιοχές περιορισμένης πρόσβασης που πλήττονται από μάχες και εκτοπίσεις. Η απρόσκοπτη πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια όλων των πληθυσμών που πλήττονται από συγκρούσεις είναι ουσιαστικής σημασίας.

Στις πιθανές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται οι εξής:

Παροχή ισχυρής πολιτικής και οικονομικής στήριξης για μια αρχιτεκτονική ειρήνης χωρίς αποκλεισμούς, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής της εθνικής συμφωνίας για την κατάπαυση του πυρός, με ενθάρρυνση των προσπαθειών προκειμένου να συμπεριληφθούν σε αυτήν οι ομάδες που δεν την έχουν ακόμη υπογράψει.

Συμμετοχή σε δραστηριότητες πρόληψης των συγκρούσεων και εδραίωσης της ειρήνης με τη στήριξη π.χ. μέτρων ανάπτυξης εμπιστοσύνης, της αυτεξουσιότητας των τοπικών κοινοτήτων, του διαπολιτισμικού διαλόγου, της συμμετοχής των γυναικών, της χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης καθώς και της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης σε εθνοτικές περιοχές - όπου είναι αναγκαίο με τη σύνδεση της αρωγής, της αποκατάστασης και της ανάπτυξης.

Ανάπτυξη της ικανότητας όλων των εμπλεκομένων μερών να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης του τομέα της ασφάλειας, καθώς και του αφοπλισμού, της αποστράτευσης και την κοινωνικής επανένταξης.

Υποστήριξη της ενημέρωσης όσον αφορά τις νάρκες, της άρσης ναρκοπεδίων και συναφών δραστηριοτήτων.

Συμβολή στη συζήτηση στη Μιανμάρ/Βιρμανία σχετικά με την εκχώρηση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και την αποκέντρωση, με βάση την πείρα από τα διάφορα συστήματα που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Παροχή συγκριτικών παραδειγμάτων εμπειριών τόσο της ΕΕ όσο και τρίτων χωρών από μετασυγκρουσιακούς εθνικούς διαλόγους.

2.3 Ανθρώπινα δικαιώματα

Η Μιανμάρ/Βιρμανία θα πρέπει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρωτίστως την κατάσταση στο κρατίδιο Rakhine όπου μουσουλμανικές μειονότητες υφίστανται διακρίσεις διαφόρων μορφών. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με την κυβέρνηση για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της μισαλλοδοξίας. Οι αποφάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει να υλοποιούνται και η νομοθεσία θα πρέπει να εναρμονιστεί με τα διεθνή πρότυπα.

Μολονότι έχει συντελεσθεί σημαντική πρόοδος, τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένουν μία από τις κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα.

Η μετάβαση στη δημοκρατία οδήγησε αναμφισβήτητα σε θετικές εξελίξεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχουν ληφθεί μέτρα για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι και την αντιμετώπιση της αναγκαστικής εργασίας. Η χώρα συμμετέχει σε διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα με την ΕΕ, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ ενισχύει τη συνεργασία με τον ΟΗΕ 7 , μεταξύ άλλων με τον ειδικό εισηγητή και το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ακτιβιστές, δημοσιογράφοι και ακόμα και απλοί πολίτες υπέστησαν αυθαίρετες συλλήψεις και κράτηση κατά την άσκηση των ατομικών και πολιτικών τους δικαιωμάτων. Η υποκίνηση μίσους και η ρητορική μίσους έχει στραφεί κατά μουσουλμανικών κοινοτήτων. Παρά την ευρεία διεθνή κριτική, το 2015 θεσπίστηκε σειρά νόμων που εισάγουν διακρίσεις, («Νόμοι για την προστασία της φυλής και της θρησκείας») οι οποίοι καλύπτουν τον θρησκευτικό προσηλυτισμό, τον γάμο μεταξύ ετερόδοξων, τη μονογαμία και τον έλεγχο του πληθυσμού.

Απαιτείται περαιτέρω πρόοδος σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης στις διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, των νομικών μεταρρυθμίσεων, της δημιουργίας θεσμών και ικανοτήτων και της ευαισθητοποίησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Λόγω της κληρονομιάς του παρελθόντος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη βελτίωση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων, καθώς και τα δικαιώματα του παιδιού, ιδίως όσον αφορά τη συνεχιζόμενη χρήση παιδιών-στρατιωτών. Η απελευθέρωση 280 και πλέον πολιτικών κρατουμένων από τη νέα κυβέρνηση κατά τις πρώτες εβδομάδες της θητείας της στέλνει ισχυρό μήνυμα δέσμευσης όσον αφορά τις θεμελιώδεις ελευθερίες.

Το κύριο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μιανμάρ/Βιρμανία παραμένει η κατάσταση στο κρατίδιο Rakhine, όπου η, σε μεγάλο βαθμό ανιθαγενής, μουσουλμανική μειονότητα που αυτοπροσδιορίζεται ως Rohingya αντιμετωπίζει πολλαπλές μορφές διακρίσεων. Δεν τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης και δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και μέσα διαβίωσης. Περίπου 120 000 μουσουλμάνοι παραμένουν υπό περιορισμό σε στρατόπεδα μετά από τις πράξεις διακοινοτικής βίας του 2012. Σε λίγους μόνο επετράπη να επιστρέψουν ή να μετεγκατασταθούν. Οι κοινότητες εξακολουθούν να ζουν διαχωρισμένες. Οι εκτοπισθέντες στο εσωτερικό της χώρας και άλλοι ευάλωτοι πληθυσμοί εξαρτώνται από την ανθρωπιστική βοήθεια, μεταξύ άλλων εκ μέρους της ΕΕ.

Η αβεβαιότητα της κατάστασης ανάγκασε δεκάδες χιλιάδες να εγκαταλείψουν τη χώρα δια ξηράς ή θαλάσσης και να πέσουν θύματα δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων. Η μεταναστευτική κρίση του 2015 στη θάλασσα Ανταμάν ώθησε την Ταϊλάνδη, τη Μαλαισία και την Ινδονησία να δρομολογήσουν μία περιφερειακή πρωτοβουλία για την εξεύρεση λύσεων. Το Μπαγκλαντές παρέχει καταφύγιο σε έως και 500.000 Rohingya. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο, φέρνοντας την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη σε όλο το κράτος και βελτιώνοντας την κατάσταση όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εάν δεν βρεθεί λύση, η κατάσταση μπορεί να υπονομεύσει τη μετάβαση στη δημοκρατία και να αμαυρώσει την εικόνα της Μιανμάρ/Βιρμανίας.

Βασική προτεραιότητα για την ΕΕ: δράση με στόχο τα απτά αποτελέσματα

Για την αντιμετώπιση των σύνθετων προκλήσεων του κρατιδίου Rakhine, η ΕΕ ακολουθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, με την αξιοποίηση όλων των μέσων που έχει στη διάθεσή της: τον πολιτικό διάλογο, την ανθρωπιστική βοήθεια και τη συνεργασία για την ανάπτυξη, σε στενή συνεργασία με τις τοπικές αρχές και τις κοινότητες.

Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στη βελτίωση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ευάλωτων ομάδων και των μειονοτήτων, καθώς και των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η ενεργός συμμετοχή του Ειδικού Εντεταλμένου της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπογραμμίζει τη σταθερή δέσμευση της ΕΕ για τη στήριξη της χώρας ώστε να βελτιώσει τις επιδόσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ υπέβαλε σχέδια αποφάσεων για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Στις πιθανές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται οι εξής:

2.4. Μείωση της φτώχειας και βιώσιμη ανάπτυξη

Η Μιανμάρ/Βιρμανία είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Η μετάβαση ανοίγει τον δρόμο για την εντατικοποίηση της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η ανάπτυξη της υπαίθρου και η διακυβέρνηση, μεταξύ άλλων με ουσιαστικές δράσεις δημοσιονομικής στήριξης από το 2016 και μετά. Επιπλέον θα επεκταθεί η στοχευμένη τεχνική συνεργασία προς στήριξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) καθώς και οι ευκαιρίες στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus + και του προγράμματος-πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα Ορίζων 2020.

Μια χώρα υπό μετάβαση που επιδιώκει να βγει από τον φαύλο κύκλο της ένδειας

Η Μιανμάρ/Βιρμανία ανήκει στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και κατατάσσεται στην 148η θέση σε σύνολο 189 χωρών στον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης 2015 σύμφωνα με το πρόγραμμα ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Το ποσοστό φτώχειας υπολογίζεται σε 37,5%, 8 το υψηλότερο στη Νοτιοανατολική Ασία. Το 60% των κατοίκων ζουν σε αγροτικές περιοχές όπου η φτώχεια είναι δυσανάλογα συγκεντρωμένη. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι USD 1.204 9 . Η Μιανμάρ/Βιρμανία έχει το χαμηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης και τον δεύτερο υψηλότερο δείκτη βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας μεταξύ των χωρών της ASEAN. Περισσότερο από το ένα τρίτο των παιδιών πάσχουν από χρόνιο υποσιτισμό. Λιγότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού έχει πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια.

Η χώρα είναι επιρρεπής σε φυσικές καταστροφές και είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Λόγω του σημερινού χαμηλού επιπέδου ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστροφών, τα εξωτερικά πλήγματα μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ανθεκτικότητα του πληθυσμού και στην οικονομία.

Στόχος της κυβέρνησης είναι η επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και η επάνοδος της οικονομίας σε τροχιά ανάκαμψης με σκοπό τη μετατροπή της Μιανμάρ/Βιρμανίας σε χώρα μεσαίου εισοδήματος. Η νέα κυβέρνηση αναμένεται να επικεντρώσει τις αναπτυξιακές προσπάθειες στη μείωση της φτώχειας, τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, τη βιωσιμότητα και την ένταξη, με τη διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, τη δημιουργία ανθρώπινου κεφαλαίου, την ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών, τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Η αγροτική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας, η αγροτική μεταρρύθμιση, η παιδεία και η υγεία αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες. Η μείωση των κινδύνων καταστροφών σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην ημερήσια διάταξη. Η ενίσχυση των δικαιωμάτων εγγείου ιδιοκτησίας, ιδίως με την αντιμετώπιση της αδικίας από τις κατασχέσεις γης, θα είναι άλλη μια πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση.

Η ΕΕ θα πρέπει να πρωτοστατήσει με μια φιλόδοξη και στοχοθετημένη ατζέντα αναπτυξιακής συνεργασίας

Η ΕΕ έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στη συνεργασία με τη Μιανμάρ/Βιρμανία για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης που ορίζονται στο θεματολόγιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030. 10 Μέσω της διμερούς αναπτυξιακής συνεργασίας στο πλαίσιο του πολυετούς ενδεικτικού προγράμματος 2014-2020 11 (688 εκατ. ευρώ), η ΕΕ εξακολουθεί να υποστηρίζει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της χώρας σε τέσσερις τομείς: 1) αγροτική ανάπτυξη — γεωργία — επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια· 2) εκπαίδευση· 3 διακυβέρνηση — κράτος δικαίου — ενίσχυση κρατικών ικανοτήτων· 4) υποστήριξη της εδραίωσης της ειρήνης 12 . Η ΕΕ μπορεί να προσφέρει πρόσθετη ευέλικτη και στοχοθετημένη τεχνική συνεργασία στην κυβέρνηση για βασικές πολιτικές. Ο αποτελεσματικός συντονισμός μεταξύ των χορηγών βοήθειας εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας. ώστε να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη και ο κατακερματισμός της βοήθειας.

Παράλληλα εκπονείται μία εθνική στρατηγική για την κλιματική αλλαγή και σχέδιο δράσης, με την υποστήριξη της ΕΕ και της «Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Κλιματική Αλλαγή +» μέσω της Συμμαχίας για την Κλιματική Αλλαγή της Μιανμάρ. Στόχος είναι η ενσωμάτωση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της πολιτικής και της ατζέντας των μεταρρυθμίσεων στη Μιανμάρ/Βιρμανία, καθώς και η προώθηση τεκμηριωμένης χάραξης πολιτικής και προγραμματισμού. Τούτο θα βοηθήσει να κατευθυνθεί η Μιανμάρ/Βιρμανία προς μια πιο πράσινη και πιο ανθεκτική οικονομία.

Μέσω του συνδυασμού πόρων (επιχορηγήσεις σε συνδυασμό με πρόσθετους πόρους εκτός επιχορηγήσεων), ιδίως δε της επενδυτικής διευκόλυνσης για την Ασία, η ΕΕ χρησιμοποιεί πιο στρατηγικά τις επιχορηγήσεις της για τη μόχλευση και την κινητοποίηση της χρηματοδότησης από ευρωπαϊκές και άλλες αναπτυξιακές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς και από τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να προσδώσει στα επενδυτικά έργα μεγαλύτερο αναπτυξιακό αντίκτυπο. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων υπέγραψε συμφωνία-πλαίσιο με τη Μιανμάρ/Βιρμανία τον Μάρτιο του 2015 και διάφορα επενδυτικά έργα βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας.

Στις πιθανές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται οι εξής:

Αύξηση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας μέσω της βελτίωσης του συντονισμού των χρηματοδοτών και δημοσιονομική στήριξη ως έκφραση της σθεναρής στήριξης της ΕΕ στη νέα κυβέρνηση.

Επεξεργασία ενός νέου κοινού εγγράφου προγραμματισμού της ΕΕ με τα κράτη μέλη που να ευθυγραμμίζεται με τις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης.

Προώθηση των ευκαιριών που προσφέρονται στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus +, ιδίως για την ανταλλαγή σπουδαστών, ερευνητών και πανεπιστημιακού προσωπικού, και ενίσχυση της συνεργασίας με το αρμόδιο υπουργείο και τα αρμόδια πανεπιστήμια ως συνδρομή στον εκσυγχρονισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Σύνδεση της επιστήμης, της έρευνας και της καινοτομίας με τις ανάγκες ανάπτυξης της χώρας μέσω του προγράμματος της ΕΕ για την έρευνα «Ορίζων 2020» και ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της έρευνας σε περιφερειακό επίπεδο.

Ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής, της ισότητας των φύλων και των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλες τις νέες δράσεις αναπτυξιακής συνεργασίας.

2.5. Οικονομικές σχέσεις

Εάν η Μιανμάρ/Βιρμανία μπορέσει να αντιμετωπίσει τις σημαντικές προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται, η μετάβαση μπορεί να απελευθερώσει το τεράστιο οικονομικό και επιχειρηματικό δυναμικό της. Η ΕΕ βρίσκεται σε ιδανική θέση να στηρίξει τη μετάβαση και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες αυτές. Η ΕΕ θα επιδιώξει την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων της Συμφωνίας Προστασίας των Επενδύσεων, τη βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου και των εργασιακών προτύπων και την προετοιμασία για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την Εθελοντική Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης όσον αφορά την Επιβολή της Δασικής Νομοθεσίας, τη Διακυβέρνηση και το Εμπόριο (FLEGT VPA).

Μια χώρα με τεράστιο οικονομικό δυναμικό, έτοιμο προς αξιοποίηση

Η Μιανμάρ/Βιρμανία έχει στρατηγική θέση μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας. Διαθέτει άφθονους φυσικούς πόρους (γη, υδάτινους πόρους, δάση, ορυκτά καύσιμα, μέταλλα και πολύτιμους λίθους) και ένα νέο εργατικό δυναμικό (το 55% του πληθυσμού είναι ηλικίας κάτω των 30 ετών). Με πληθυσμό 51,5 εκατομμυρίων συνιστά μια αγορά με σημαντικές δυνατότητες για τους Ευρωπαίους εξαγωγείς και επενδυτές. Η Μιανμάρ/Βιρμανία είναι επίσης μέλος της ASEAN, όπου ζουν 600 και πλέον εκατομμύρια άνθρωποι, και θα αντλήσει οφέλη από τη φιλόδοξη διαδικασία οικονομικής ολοκλήρωσης. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες εκσυγχρονισμού, διαφοροποίησης και ελευθέρωσης της οικονομίας σε όλους σχεδόν τους τομείς. Η χώρα είναι και η ταχύτερα αναπτυσσόμενη τουριστική αγορά της περιοχής.

Η ελκυστικότητα της Μιανμάρ/Βιρμανίας ως επενδυτικού προορισμού προσκρούει ωστόσο σε μία σειρά προκλήσεων. Η χώρα εξακολουθεί να κατατάσσεται στην 167η θέση σε σύνολο 189 χωρών σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την ευκολία άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας για το 2016. Ως προκλήσεις έχουν επισημανθεί νομικά και κανονιστικά θέματα, ιδίως στον τομέα της προστασίας των επενδυτών και της εκτέλεσης των συμβάσεων, της πρόσβασης σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και της σύστασης επιχειρήσεων. Η έκθεση αξιολόγησης του επενδυτικού κλίματος της Μιανμάρ από την Παγκόσμια Τράπεζα για το 2014 εκτιμά ότι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, στη γη, στην ηλεκτρική ενέργεια και σε ειδικευμένους εργάτες αποτελεί τον κύριο περιορισμό για τους επιχειρηματίες.

Στις εξαγωγές κυριαρχούν οι φυσικοί πόροι, ιδίως το φυσικό αέριο (40%), κάτι που αφήνει περιορισμένα περιθώρια για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και διασυνδέσεις με εγχώριους τομείς. Παρά το γεγονός ότι το κόστος εργασίας είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ασία 14 η παραγωγικότητα είναι επίσης πολύ χαμηλή. Ο δραματικός ρυθμός αποψίλωσης των δασών 15 , κυρίως λόγω της παράνομης υλοτομίας, αποτελεί παράγοντα ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και οικονομικής ανησυχίας. Τέλος, οι συνεχιζόμενες εθνοτικές συγκρούσεις εξακολουθούν να μειώνουν σημαντικά τις δυνατότητες βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε μεγάλα τμήματα της χώρας.

Έχουν ληφθεί μέτρα κατά τα τελευταία δύο - τρία χρόνια ώστε να πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις σύμφωνα με τις αρχές της οικονομίας της αγοράς και να δημιουργηθεί ευνοϊκότερο επιχειρηματικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών και φορολογικών μεταρρυθμίσεων, της απελευθέρωσης των συναλλαγματικών ελέγχων, της άρσης των απαιτήσεων έκδοσης πιστοποιητικών εξαγωγής για περίπου 4.000 προϊόντα, της δυνατότητας αλλοδαπής ιδιοκτησίας κατά 100% σε ορισμένους τομείς και της δημιουργίας ειδικών οικονομικών ζωνών. Ως αποτέλεσμα των εν λόγω αρχικών μεταρρυθμίσεων οι άμεσες ξένες επενδύσεις αυξήθηκαν από 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2013/2014 σε περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2014/2015 κυρίως από τον τομέα του φυσικού αερίου, των τηλεπικοινωνιών και της μεταποίησης. Το 2014/2015, η οικονομία κατέγραψε ανάπτυξη της τάξης του 8,5%, η δε ετήσια αύξηση για τα επόμενα πέντε έτη προβλέπεται να είναι 7,9%. Η χώρα είναι σε θέση να επεκτείνει το μεταποιητικό τομέα υψηλής έντασης εργατικού δυναμικού χαμηλής ειδίκευσης, που είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ θα μπορούσε, όπως συνέβη σε άλλες ασιατικές χώρες, να απελευθερώσει τις αγορές γεωργικών προϊόντων ώστε να επιταχύνει τη μείωση της φτώχειας.

Η ΕΕ προωθεί ένα πλαίσιο για αμοιβαία επωφελείς εμπορικές και επενδυτικές ευκαιρίες που προστατεύει τα εργασιακά πρότυπα

Η ΕΕ και η Μιανμάρ/Βιρμανία έχουν έντονα συμπληρωματικές οικονομίες. Η ΕΕ διαδραμάτισε ζωτικής σημασίας ρόλο στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και του εμπορίου της χώρας, μέσω της άρσης των κυρώσεων 16 και της αποκατάστασης των εμπορικών προτιμήσεων στο πλαίσιο του καθεστώτος «Όλα εκτός από όπλα» το 2013. Το διμερές εμπόριο έφτασε τα 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015 έναντι 404 εκατ. ευρώ το 2012. Οι εξαγωγές προς την ΕΕ τετραπλασιάστηκαν μεταξύ του 2012 και του 2015, από 165 εκατ. ευρώ σε 675 εκατ. ευρώ. Η ένδυση αντιπροσωπεύει το 60% και πλέον των εξαγωγών της Μιανμάρ/Βιρμανίας προς την ΕΕ. Οι μηχανές και οι ηλεκτρικές συσκευές αποτελούν σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών της ΕΕ. Καθώς η χώρα αναπτύσσεται, θα χρειαστεί περισσότερα κεφαλαιουχικά αγαθά για τις υποδομές και τον κατασκευαστικό κλάδο, κάτι που σημαίνει περαιτέρω ευκαιρίες για τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Από το 2011 οι εξαγωγές υπηρεσιών της ΕΕ προς τη Μιανμάρ/Βιρμανία αυξήθηκαν έξι φορές, αν και το σημείο εκκίνησης ήταν πολύ χαμηλό. Ο τομέας των υπηρεσιών πιθανόν θα επεκταθεί γρήγορα.

Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές της χώρας (του Ιανουαρίου 2016), η ΕΕ ήταν ο 4ος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής το 2015, αλλά αντιπροσώπευε λιγότερο από το 10% των συνολικών επενδύσεων και εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με την Κίνα, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ. Η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες για τη σύναψη συμφωνίας προστασίας των επενδύσεων ώστε να δοθεί η δυνατότητα στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό που προσφέρει η οικονομία της χώρας.

Η ΕΕ επέδειξε τη δέσμευσή της να συνεργαστεί με την κυβέρνηση, τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και άλλους εταίρους (π.χ. ΗΠΑ και Ιαπωνία) σχετικά με τα εργασιακά δικαιώματα και την εταιρική κοινωνική ευθύνη, με την προσχώρηση στην πρωτοβουλία για την προώθηση των θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων και πρακτικών στη Μιανμάρ του Μαΐου 2015. Με την πρωτοβουλία αυτή, στόχος της ΕΕ είναι να συμβάλει στην εξασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων και της αξιοπρεπούς εργασίας, αλλά και να καλλιεργήσει στέρεες σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων και άλλων εμπλεκομένων μερών. Δημιουργούνται επίσης ευκαιρίες για τοπικές επιχειρήσεις και διευκολύνεται η μετατροπή της χώρας σε ελκυστικό εμπορικό και επενδυτικό εταίρο. Οι πολυμερείς προσεγγίσεις, όπως είναι η εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ στον τομέα της ένδυσης, μπορούν να συμβάλουν στην υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά στον τομέα της ένδυσης. Επίσης, η ΕΕ ενθαρρύνει τη νέα κυβέρνηση να δώσει έμφαση στη γεωργική μεταρρύθμιση και τη βελτίωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, μεταξύ άλλων και των συνθηκών εργασίας των δύο περίπου εκατομμυρίων διακινούμενων εργαζομένων στην Ταϊλάνδη, και στην καταπολέμηση της αναγκαστικής εργασίας. Η Μιανμάρ/Βιρμανία είναι όλο και περισσότερο μέρος των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, γεγονός που καθιστά την προαγωγή της αξιοπρεπούς εργασίας και των ασφαλέστερων χώρων εργασίας πιο σημαντική από ποτέ.

Η ΕΕ, μέσω π.χ. της ειδικής στήριξης που παρέχει στο πλαίσιο των προγραμμάτων ΕΕ-ASEAN, θα εντείνει τη συμμετοχή της στην ανάπτυξη του εμπορίου και του ιδιωτικού τομέα για την ενίσχυση των δυνατοτήτων όσον αφορά τις αλυσίδες αξίας, τη μεταρρύθμιση του εμπορίου, τη διευκόλυνση και την προώθηση του εμπορίου, τη διαχείριση ποιότητας των εξαγωγών και την προστασία των καταναλωτών, καθώς και την εκπόνηση και διάδοση επίσημων στατιστικών. Η ΕΕ προτίθεται να συμμετάσχει στην επαγγελματική κατάρτιση, προκειμένου αυτή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Το πρόσφατα συσταθέν Ευρωεπιμελητήριο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εκπροσώπηση των συμφερόντων των επιχειρήσεων της ΕΕ στη χώρα.

Στις πιθανές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται οι εξής:

Στήριξη μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση του νομικού και κανονιστικού πλαισίου, γεγονός που θα επιταχύνει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και θα διευκολύνει την ολοκλήρωση εντός της Οικονομικής Κοινότητας ASEAN.

Σύναψη και εφαρμογή της συμφωνίας προστασίας των επενδύσεων και, ως εκ τούτου, βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και ενίσχυση της δέσμευσης για υπεύθυνες επενδύσεις και βιώσιμη ανάπτυξη.

Ενθάρρυνση των προσπαθειών ελευθέρωσης του γεωργικού τομέα.

Ανάπτυξη συγκεκριμένων και αποτελεσματικών πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων.

Στήριξη της συμμετοχής στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, με προώθηση της υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της αξιοπρεπούς εργασίας, καθώς και τήρηση των διεθνών εργασιακών και περιβαλλοντικών συμβάσεων. Τούτο θα συμβάλει σε ένα ευνοϊκό περιβάλλον και στην αειφόρο ανάπτυξη.

Βελτίωση των πολιτικών και της διαχείρισης που αφορούν το εργατικό δυναμικό μέσω μεταρρύθμισης της εργατικής νομοθεσίας, ανάπτυξης ικανοτήτων και διαβούλευσης με τα εμπλεκόμενα μέρη, μεταξύ άλλων μέσω της «πρωτοβουλίας για την προώθηση των θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων και πρακτικών στη Μιανμάρ».

Συνεργασία με την κυβέρνηση για την ανάπτυξη συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με σκοπό να δοθεί στον ιδιωτικό τομέα η δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

Προετοιμασία για ενδεχόμενη συμμετοχή στη διαδικασία FLEGT VPA, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και η βιωσιμότητα του εμπορίου προϊόντων ξυλείας. Η ευαισθητοποίηση για τη δασική διαχείριση και οι δραστηριότητες προσέγγισης της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα άρχισαν το 2014. Η πρόοδος θα εξαρτηθεί από την έκβαση της ειρηνευτικής διαδικασίας, δεδομένου ότι τεράστιες δασικές εκτάσεις βρίσκονται σε εθνοτικές περιοχές.

3. Η ΜΙΑΝΜΑΡ/ΒΙΡΜΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ASEAN ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

Η μετάβαση της χώρας προσφέρει νέες ευκαιρίες για περιφερειακή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της ASEAN, καθώς και μεταξύ της ΕΕ και των χωρών του κάτω Μεκόνγκ.

Από την απομόνωση στον ενεργό περιφερειακό ρόλο

Η Μιανμάρ/Βιρμανία εξελίχθηκε γρήγορα σε σεβαστό μέλος της διεθνούς κοινότητας, δεδομένου ότι σημειώνει πρόοδο στον εκδημοκρατισμό της και συμμετέχει εκ νέου στα διεθνή δρώμενα. Εντάχθηκε στην ASEAN τον Ιούλιο του 1997 και ανέλαβε επιτυχώς την προεδρία της το 2014. Κατά τις δεκαετίες απομόνωσης, η ASEAN αποτέλεσε σημαντική πλατφόρμα επαφών με άλλες χώρες στην περιοχή και άλλες εξωτερικές δυνάμεις. Η επίσημη σύσταση της Κοινότητας ASEAN το 2015 μπορεί να βοηθήσει περαιτέρω στην οικονομική ανάπτυξη και την περιφερειακή ολοκλήρωση της χώρας.

Το άνοιγμα της χώρας έχει ήδη οδηγήσει σε επανεξισορρόπηση των εξωτερικών της σχέσεων με εν γένει αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση στις καθοριστικής σημασίας σχέσεις της με την Κίνα και την Ινδία. Αναμένεται ότι η νέα κυβέρνηση θα δώσει νέα ώθηση στον αναπροσανατολισμό της χώρας σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο τοπίο της ευρύτερης περιοχής Ασίας-Ειρηνικού, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρονται, διαφυλάσσοντας παράλληλα τα εθνικά συμφέροντα και την αυτονομία της και διατηρώντας καλές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες.

Μία ενισχυμένη εταιρική σχέση θα συμβάλει στην προώθηση των στρατηγικών συμφερόντων της ΕΕ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού

Η ΕΕ θα εργαστεί για την υλοποίηση του σχεδίου στρατηγικής για την οικονομική κοινότητα ASEAN 2025 μέσω του νέου εμβληματικού προγράμματος ΕΕ-ASEAN, ARISE+, με επίκεντρο τη διευκόλυνση του εμπορίου, τα πρότυπα, τα τελωνεία και τις μεταφορές, την πολιτική αεροπορία, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, τα στατιστικά δεδομένα και την παρακολούθηση της ενσωμάτωσης. Η ΕΕ στηρίζει ενεργά τη συνεργασία μεταξύ των χωρών του κάτω Μεκόνγκ μέσω του πολιτικού διαλόγου και της συνεργασίας για την ανάπτυξη, ιδίως όσον αφορά τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη σχέση νερού, ενέργειας και επισιτιστικής ασφάλειας.

Η Μιανμάρ/Βιρμανία και η ΕΕ είναι μέλη του περιφερειακού φόρουμ ASEAN (ARF), που προσφέρει την ευκαιρία στενότερης συνεργασίας για ευρύτερα θέματα ασφάλειας και άμυνας στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Η ΕΕ και η Μιανμάρ/Βιρμανία άσκησαν από κοινού την προεδρία της Ενδιάμεσης Συνόδου της Ομάδας Υποστήριξης του Περιφερειακού Φόρουμ ASEAN σχετικά με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και προληπτική διπλωματία, καθώς και του διαλόγου υπαλλήλων του αμυντικού τομέα στη Yangon τον Δεκέμβριο του 2013 και στις Βρυξέλλες τον Απρίλιο του 2014. Τούτο έδωσε την ευκαιρία συνεργασίας με τη διπλωματική ηγεσία της χώρας, καθώς με υπαλλήλους του αμυντικού τομέα, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για περαιτέρω σχέσεις. Η ευρωασιατική σύνοδος (ASEM) αποτελεί το άλλο πολυμερές φόρουμ, όπου συνεργάζονται η ΕΕ και η Μιανμάρ/Βιρμανία. Και τα δύο μέρη θα έχουν αρκετές δυνατότητες να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στο μέλλον, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την απόφαση της χώρας να φιλοξενήσει την 13η σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών της ευρωασιατικής συνόδου (ASEM) το 2017.

Ο περαιτέρω επαναπροσδιορισμός της θέσης της Μιανμάρ/Βιρμανίας υπό τη νέα κυβέρνηση εντός της ASEAN και πέρα από αυτή, θα προσφέρει χρήσιμες ευκαιρίες στενότερης συνεργασίας με την ΕΕ. Για παράδειγμα, η χώρα έχει πολλές δυνατότητες να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ-ASEAN σε τομείς προτεραιότητας με αναβάθμιση της εικόνας της και της στρατηγικής της σημασίας.

Μια σταθερή και ευημερούσα Μιανμάρ/Βιρμανία θα αποτελέσει επίσης ενθαρρυντικό παράδειγμα επιτυχούς πολιτικής μετάβασης και θα ενισχύσει περαιτέρω τη διαδικασία ολοκλήρωσης της ASEAN, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην κοινή ανακοίνωση της ΕΕ, του 2015, για τις σχέσεις ΕΕ-ASEAN 18 και στα συνακόλουθα συμπεράσματα του Συμβουλίου 19 , καθώς και τις στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού.

Στις πιθανές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται οι εξής:

Συμμετοχή της Μιανμάρ/Βιρμανίας στις κοινές προσπάθειες όσον αφορά την ουσία μιας πιθανής στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-ASEAN, συμπεριλαμβανομένου του πιο σημαντικού ρόλου της ΕΕ σε όλα τα περιφερειακά φόρουμ υπό την αιγίδα της ASEAN.

Συνεχής ισχυρή στήριξη για την ολοκλήρωση της ASEAN που θα συμβάλει σε μεγαλύτερη οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη στη Μιανμάρ/Βιρμανία, με ιδιαίτερη έμφαση στη γεφύρωση του χάσματος στο εσωτερικό της ASEAN με τις χώρες του κάτω Μεκόνγκ, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης των φυσικών πόρων.

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η παρούσα κοινή ανακοίνωση καθορίζει σαφείς προτεραιότητες και βασικά στοιχεία για φιλόδοξες και μακρόπνοες σχέσεις της ΕΕ με τη Μιανμάρ/Βιρμανία, ούτως ώστε να συνεχιστεί η ουσιαστική στήριξη της νέας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης στις προσπάθειές της για εδραίωση της δημοκρατίας, μετασχηματισμό της οικονομίας και ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρο όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για την αντιμετώπιση των λοιπών προκλήσεων της μεταβατικής διαδικασίας, περιλαμβανομένης της ανιθαγένειας, των διακρίσεων και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που, αν αγνοηθούν, θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την πρόοδο. Νέοι τομείς συνεργασίας περιλαμβάνουν την απευθείας συνεργασία με την κυβέρνηση για τη μεταρρύθμιση και τη χάραξη πολιτικής μέσω πρωτοβουλιών για τη συγκρότηση κρατικού μηχανισμού. Η ΕΕ προτίθεται να προσεγγίσει τον στρατό, που εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πολιτικό παράγοντα, προσφέροντας την εμπειρία της όσον αφορά τη μετάβαση στη δημοκρατία και το ρόλο του στρατού σε μια σύγχρονη δημοκρατία. Στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας, ο εθνικός πολιτικός διάλογος προσφέρει την ευκαιρία συνεργασίας με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη σε θέματα ομοσπονδιακού συστήματος, εκχώρησης εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και αποκέντρωσης. Δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ειρήνη χωρίς συμφωνία επί των αρχών αυτών. Η υποστήριξη της ειρήνης, μέσω του κοινού ταμείου για την ειρήνη, θα επιτρέψει στην ΕΕ να συνεργαστεί παράλληλα με την κυβέρνηση και εθνοτικούς εκπροσώπους για την αντιμετώπιση των αναγκών των κοινοτήτων που πλήττονται από συγκρούσεις, μεταξύ άλλων σχετικά με νέα ζητήματα όπως η μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας. Η σύναψη της συμφωνίας προστασίας των επενδύσεων μεταξύ της ΕΕ και της Μιανμάρ/Βιρμανίας θα τονώσει τα ευρωπαϊκά επιχειρηματικά συμφέροντα σε μια περιοχή με στρατηγική σημασία και θα συμβάλει στην επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Μια δημοκρατική και αποτελεσματική Μιανμάρ/Βιρμανία θα ενισχύσει περαιτέρω την ολοκλήρωση της ASEAN και τον στρατηγικό ρόλο της ΕΕ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή καλούν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνει τις πρωτοβουλίες που παρουσιάζονται στην παρούσα κοινή ανακοίνωση και να εργαστούν από κοινού για την ενίσχυση της δέσμευσης της ΕΕ υπέρ της ιστορικής μετάβασης της Μιανμάρ/Βιρμανίας στη δημοκρατία.

(1) https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/138272.pdf   

(2) http://eeas.europa.eu/delegations/myanmar/documents/eu_myanmar/eu-multi-annual-indicative-programme-2014-2020_en.pdf  

(3) http://eeas.europa.eu/delegations/myanmar/documents/eu_myanmar/joint-eu-development-partners-transitional-strategy-for-myanmar-2014-2016_en.pdf   

(4) http://www.eueom.eu/files/dmfile/101115-ps-myanmar_en.pdf  

(5) Εδώ περιλαμβάνονται αδικαιολόγητοι περιορισμοί του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι, καθώς και η ανεξαρτησία της Εκλογικής Επιτροπής της χώρας.

(6) http://eeas.europa.eu/eueom/missions/2015/myanmar/index_en.htm   

(7) Υπέγραψε το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα και το προαιρετικό πρωτόκολλο της Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού σχετικά με την εμπλοκή παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις, το 2015. Η πρόοδος στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης του 2012 για τον τερματισμό της στρατολόγησης και της χρησιμοποίησης παιδιών ως στρατιωτών από τις ένοπλες δυνάμεις είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση 700 περίπου ανήλικων που είχαν στρατολογηθεί από το 2012.

(8) http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/EAP/Myanmar/WBG_SCD_Full_Report_English.pdf  

(9) http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD   

(10) https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld   

(11) http://eeas.europa.eu/delegations/myanmar/documents/eu_myanmar/eu-multi-annual-indicative-programme-2014-2020_en.pdf   

(12) Τα ενωσιακά περιφερειακά και θεματικά προγράμματα και μέσα λειτουργούν εν προκειμένω συμπληρωματικά στους τομείς του εμπορίου, των υποδομών, του περιβάλλοντος, της κλιματικής αλλαγής, της μείωσης του κινδύνου καταστροφών, της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα και της διακυβέρνησης.

(13) www.lift-fund.org   

(14) 100 δολάρια ΗΠΑ σε σύγκριση με 181 δολάρια ΗΠΑ ανά μήνα για το Βιετνάμ σύμφωνα με την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης.

(15) Οι δασικές περιοχές μειώθηκαν από 59% το 1992 σε 48% το 2012, με αποτέλεσμα την απώλεια οικοτόπων, όπως τα δάση από μαγκρόβια (ριζοφόρα), οι υγρότοποι και οι λειμώνες, απειλώντας την άγρια πανίδα και χλωρίδα και τα οικοσυστήματα.

(16) Η ΕΕ διατηρεί το εμπάργκο όπλων και εξοπλισμού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εσωτερική καταστολή.

(17) http://www.eu-myanmarsia.com/guide.php?id=6   

(18) «Η ΕΕ και η ASEAN: μια εταιρική σχέση με στρατηγικό σκοπό», JOIN (2015) 22 της 18.05.2015

(19)  http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/06/22-fac-asean-conclusions/