ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 6.6.2016

COM(2016) 244 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Εφαρμογή των στρατηγικών δεσμεύσεων της ΕΕ για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια:
δεύτερη διετής έκθεση

{SWD(2016) 155 final}

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα είναι η δεύτερη έκθεση 1 σχετικά με την πρόοδο ως προς την επίτευξη των στόχων του «Πολιτικού πλαισίου της ΕΕ για την παροχή βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες προς αντιμετώπιση της πρόκλησης της επισιτιστικής ασφάλειας» που εγκρίθηκε το 2010 2 . Από τότε, αναλήφθηκαν νέες δεσμεύσεις σε θέματα αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθούν οι προτεραιότητες που καθορίστηκαν το 2010. Τον Απρίλιο του 2013 εκδόθηκε και συζητήθηκε στο Συμβούλιο ένα σχέδιο εφαρμογής 3 , το οποίο καλούσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίζει, από κοινού με τα κράτη μέλη, ενοποιημένες σε επίπεδο ΕΕ διετείς εκθέσεις προόδου από το 2014 και μετά.

Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το άρθρο 210 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ 4 , την παρούσα δεύτερη έκθεση συντονίζει η Επιτροπή με τη συμβολή των ακόλουθων κρατών μελών: Αυστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η παρούσα έκθεση περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ και τα κράτη μέλη της υλοποιούν τις στρατηγικές προτεραιότητες για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, που συμφωνήθηκαν το 2013. Η έκθεση συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία και λεπτομερείς μελέτες περιπτώσεων.

2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Σημειώνεται σημαντική πρόοδος στη βελτίωση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας. Ο παγκόσμιος δείκτης για την πείνα δείχνει ότι το επίπεδο της πείνας στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει μειωθεί κατά 27 % από το 2000. Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που πλήττονται από χρόνιο υποσιτισμό ανέρχεται παρόλα αυτά σε 795 εκατομμύρια. Η κλιματική αλλαγή, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, οι κίνδυνοι εκδήλωσης ασθένειας, η αστάθεια των τιμών των τροφίμων/του πληθωρισμού, η μεταβαλλόμενη διατροφή και οι ένοπλες συγκρούσεις εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικούς κινδύνους για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, ενώ διάφορα γεγονότα που συγκλίνουν δημιουργούν και/ή απειλούν να δημιουργήσουν σενάρια κρίσης σε εθνικό, περιφερειακό ή παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων εντός των χωρών, γεγονός που έχει αντίκτυπο στην επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια.

Στο πλαίσιο αυτό, κατά την περίοδο 2014/2015 ορισμένες σημαντικές διεθνείς συμφωνίες και δεσμεύσεις διατήρησαν την παγκόσμια δυναμική και την πολιτική βούληση για επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, όπου η ΕΕ και τα κράτη μέλη της διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Επίσης, η εξάλειψη της πείνας έχει καταστεί ο δεύτερος στόχος της ατζέντας του 2030 «Να αλλάξουμε τον κόσμο μας» 5 . Η ΕΕ υποστήριξε ενεργά την επιτροπή για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της επικύρωσης των αρχών για υπεύθυνες γεωργικές επενδύσεις 6 .

Επιπλέον, οι ηγέτες της G7 δεσμεύτηκαν το 2015 να συμβάλουν στη μείωση κατά 500 εκατομμύρια του αριθμού των ατόμων που πλήττονται από πείνα και υποσιτισμό έως το 2030. Η ομάδα G20 υιοθέτησε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο επισιτιστικής ασφάλειας και διατροφής το 2014 και στη συνέχεια ένα σχέδιο δράσης το 2015 7 . Οι δράσεις αυτές υποστηρίζονται από το πρόγραμμα δράσης της Αντίς Αμπέμπα 8 , όπου επιβεβαιώθηκε η πολιτική δέσμευση για τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω καινοτόμων πηγών.

Τον Δεκέμβριο του 2015, τα μέρη της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή υπέγραψαν τη συμφωνία του Παρισιού η οποία χαράζει μια νέα φιλόδοξη πορεία για τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης «EXPO Milano» που φιλοξενήθηκε το 2015 στην Ιταλία, διάφορες εκδηλώσεις επικεντρώθηκαν στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.

Οι χορηγοί βοήθειας αναγνώρισαν τη σημασία που έχουν οι υπεύθυνες επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στη γεωργία, μεταξύ άλλων και στη βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, και ότι ο γεωργικός τομέας, ειδικότερα, αποτελεί σημαντικό μοχλό για χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε αγροτικές περιοχές.

Οι χορηγοί βοήθειας της ΕΕ παγκοσμίως αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι γυναίκες στη γεωργία και στην επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια. Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου για την περίοδο 2016-2020 9 δεσμεύει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εξασφαλίσουν ότι τηρούνται τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των κοριτσιών και των γυναικών και ότι μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στην οικονομία.

Οι γεωργικοί βιοτικοί πόροι και η επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την πολιτική σταθερότητα, την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Το «Ταμείο Αρωγής εκτάκτου ανάγκης για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράνομης μετανάστευσης στην Αφρική» 10 , ύψους 1,9 δισεκατ. EUR θα συμβάλει στη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, ιδίως για τους νέους και τις γυναίκες σε αγροτικές περιοχές. Θα συμβάλει επίσης στη δημιουργία ανθεκτικότητας για επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της μετανάστευσης.

Η Επιτροπή είναι προσηλωμένη σε μια οικονομία της γνώσης και αναγνωρίζει τον θεμελιώδη ρόλο της έρευνας και της καινοτομίας για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια. Το 2014, στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ και της Αφρικής επικύρωσαν την από κοινού χρηματοδοτούμενη εταιρική σχέση έρευνας και καινοτομίας ΕΕ-Αφρικής 11 , στην οποία ορίζουν την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια και τη βιώσιμη γεωργία ως κορυφαία προτεραιότητα.

Ως εκ τούτου, το πολιτικό πλαίσιο της ΕΕ παραμένει ιδιαίτερα σημαντικό. Όπως φαίνεται από την παρούσα έκθεση, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν διατηρήσει ισχυρή δέσμευση και ορισμένα από αυτά έχουν αυξήσει σημαντικά την ενίσχυση που παρέχουν 12 .

3. ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΣ

Το παρόν τμήμα παρέχει μια ανάλυση των εκταμιεύσεων για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια και της προόδου ως προς την επίτευξη των πολιτικών κριτηρίων απόδοσης προτεραιότητας μετά την πρώτη έκθεση το 2014.

Εκταμιεύσεις

Σε σύγκριση με την πρώτη έκθεση, οι δαπάνες της ΕΕ και των κρατών μελών της για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια αυξήθηκαν κατά 9 %, από 3 365 εκατ. EUR σε 3 659 εκατ. EUR 13 , ποσό που αντιστοιχεί στο 8 % του συνόλου της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) 14 .

Οι εκταμιεύσεις αυτές από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της αντικατοπτρίζουν ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο υποστήριξης για νευραλγικές προτεραιότητες σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, για την επίτευξη της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας. Οι παρεμβάσεις σε επίπεδο χώρας αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της συνολικής επένδυσης. Το 2014, το 25 % της ενίσχυσης εκταμιεύτηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, το 9 % σε περιφερειακό επίπεδο και το 66 % σε εθνικό επίπεδο.

Ο πίνακας 1 δείχνει ότι η Αφρική παραμένει ο μεγαλύτερος δικαιούχος της ΕΑΒ της ΕΕ και των κρατών μελών της για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια που καθορίζεται σε 45 % ή 1 663 εκατ. EUR. Συνολικά, η γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων παραμένει ευρέως παρόμοια με εκείνο του 2012.

Πίνακας 1 Γεωγραφική κατανομή των εκταμιεύσεων της βοήθειας το 2012 και 2014 ανά ήπειρο

Και αυτό, παρά το γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν γενική πίεση προς τα κάτω στις εκταμιεύσεις ΕΑΒ. Οι συνεχείς και σημαντικές επενδύσεις, σε συνδυασμό με νέες πολιτικές και προγράμματα, απηχούν τη δέσμευση της ΕΕ και των κρατών μελών της για την υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια.

Πρόοδος προς τις προτεραιότητες πολιτικής και κριτήρια επιδόσεων

Πίνακας 2 Πρόοδος που έχει επιτευχθεί με βάση τα κριτήρια επιδόσεων

Ο πίνακας 2 δείχνει τις εκταμιεύσεις και τον αριθμό των προγραμμάτων που χρηματοδοτήθηκαν ανά στρατηγική προτεραιότητα. Η χρηματοδότηση που χορηγήθηκε στη στρατηγική προτεραιότητα 1, που έλαβε το 60 % της χρηματοδότησης, παρέμεινε η ίδια, αλλά έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση του αριθμού των προγραμμάτων. Ο αριθμός των προγραμμάτων και των εκταμιεύσεων στο πλαίσιο της στρατηγικής προτεραιότητας 6 έχει αυξηθεί σημαντικά. Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα δείχνουν σταθερή και συνεχή πρόοδο σε όλα τα κριτήρια.

Η στρατηγική προτεραιότητα 1 αποτελεί τον κύριο στόχο της ΕΕ και των κρατών μελών της. Περιλαμβάνει μέτρα για τη στήριξη των μικροκαλλιεργητών για βιώσιμη εντατικοποίηση, τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών, την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας υπέρ των φτωχών, την παροχή ευκαιριών για την απασχόληση σε τομείς πέραν της γεωργίας και τη σύνδεση των μικροκαλλιεργητών με την αγορά μέσω της ανάπτυξης της αλυσίδας αξίας. Η Ευρώπη παραμένει βασικός υποστηρικτής της έρευνας και της καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένου του ταμείου (169 εκατ. EUR) της συμβουλευτικής ομάδας για τη διεθνή γεωργική έρευνα (CGIAR) και αποτέλεσε σημαντικό διμερή χορηγό βοήθειας (69 εκατ. EUR) για τα ιδρύματα της CGIAR. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη γεωργική έρευνα και ανάπτυξη εξακολουθεί να αποτελεί αποτελεσματική πλατφόρμα για τον συντονισμό των χορηγών βοήθειας, ενώ δίνει στην Ευρώπη ισχυρή φωνή στη μεταρρύθμιση της CGIAR.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής προτεραιότητας 2, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν ενεργό ρόλο στη στήριξη των περιφερειακών και εθνικών πολιτικών. Σε παναφρικανικό επίπεδο, συνέχισαν να παρέχουν σημαντική στήριξη στη διαδικασία του γενικού προγράμματος γεωργικής ανάπτυξης της Αφρικής. Επιπλέον, η ΕΕ και διάφορα κράτη μέλη παρείχαν στήριξη στις διαδικασίες αποκέντρωσης, που είναι σημαντικές για την αγροτική μεταρρύθμιση, και υποστήριξαν την εφαρμογή των προαιρετικών κατευθυντήριων γραμμών για την υπεύθυνη διαχείριση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος γης, των αλιευμάτων και των δασών.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνέχισαν να διασφαλίζουν τη συνοχή της αναπτυξιακής πολιτικής στον τομέα της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας. Η έκθεση της ΕΕ του 2015 για τη συνοχή της αναπτυξιακής πολιτικής 16 εξετάζει ενδελεχώς τις πρωτοβουλίες της γεωργικής και αλιευτικής πολιτικής της ΕΕ και των κρατών μελών της προκειμένου να προσδιοριστεί ο αντίκτυπος που έχουν στις αναπτυσσόμενες χώρες και συνοψίζει τη σταθερή πρόοδο που έχει σημειωθεί από το 2013.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής προτεραιότητας 3 χορηγήθηκε συνεχής στήριξη σε περιφερειακά προγράμματα που αφορούν το εμπόριο, τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά μέτρα και την περιφερειακή συνεργασία για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διαχείριση της αλιείας, με ελαφρά αύξηση της χρηματοδότησης και τον διπλασιασμό σχεδόν του αριθμού των προγραμμάτων.

Όσον αφορά τη στρατηγική προτεραιότητα 4 παρατηρήθηκε μείωση των εκταμιεύσεων από 209 εκατ. EUR σε 133 εκατ. EUR. Ωστόσο, 102 προγράμματα κοινωνικής προστασίας, δηλαδή 8 επιπλέον σε σχέση με την τελευταία έκθεση, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της υλοποίησης σε 40 χώρες.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής προτεραιότητας 5, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν σημαντικά χαρτοφυλάκια, με 341 προγράμματα σε 64 χώρες. Η πρόοδος σε αυτόν τον τομέα προτεραιότητας καθορίζεται στο τμήμα 5.

Σχετικά με τη στρατηγική προτεραιότητα 6, δόθηκε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην εφαρμογή των προγραμμάτων για την προώθηση της ανθεκτικότητας στο Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής, με σκοπό την απλούστευση των θεματολογίων «ανθεκτικότητας» των χωρών και των περιφερειακών οργανώσεων. Στη Δυτική Αφρική, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση των βασικών αιτίων των επισιτιστικών κρίσεων στο πλαίσιο της εργασίας τους με την πρωτοβουλία παγκόσμιας συμμαχίας για την ανθεκτικότητα (AGIR) και τη Λέσχη του Σαχέλ. Επιπλέον, κατά την 42η σύνοδό της, η επιτροπή για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια ενέκρινε ένα «πλαίσιο δράσης για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή σε παρατεταμένες κρίσεις 17 ».

Συντονισμός, συμπληρωματικότητα και συνάφεια (3Σ)

Ο συντονισμός εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως προς την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας σε επίπεδο χώρας της βοήθειας που παρέχουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, δεδομένου ότι σε 45 χώρες η στήριξη παρέχεται από πέντε ή περισσότερους χορηγούς βοήθειας. Ο αριθμός των έργων που αναφέρθηκαν έχει αυξηθεί σημαντικά, από 2 503 το 2012 σε 3 343 το 2014. Συνολικά, ενισχύονται 109 χώρες. Τριάντα πέντε χώρες έλαβαν περίπου το 80 % της χρηματοδότησης.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί για αναπτυξιακή προσέγγιση ανά χώρα και ευθυγραμμίζουν τις στρατηγικές και τα επενδυτικά τους προγράμματα με εκείνα των χωρών εταίρων. Τα κράτη μέλη και η ΕΕ συμμετέχουν ενεργά στον τομέα του συντονισμού και των διαλόγων. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συγχρηματοδοτούν προγράμματα και πραγματοποιούν κοινές εργασίες όσον αφορά την ανάλυση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Σε παναφρικανικό επίπεδο, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συμμετέχουν στην ομάδα εργασίας του αναπτυξιακού εταίρου του γενικού προγράμματος γεωργικής ανάπτυξης της Αφρικής, ενώ η Γερμανία αναλαμβάνει την προεδρία το 2016 από την Επιτροπή.

Ο κοινός προγραμματισμός έχει επεκταθεί από το 2014, με 14 χώρες να έχουν νέα κοινή στρατηγική. Η Αιθιοπία αποτελεί εξέχον παράδειγμα όσον αφορά το κοινό πλαίσιο ανάλυσης και κοινού προγραμματισμού, όπου η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα από κοινού.

4. ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Μια σημαντική παρατήρηση του Συμβουλίου σχετικά με την πρώτη ανά διετία έκθεση 18 ήταν ότι «είναι σημαντικό να θεσπιστούν και να εναρμονιστούν τα μέτρα για την παρακολούθηση της προόδου σχετικά με τις δεσμεύσεις για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια.»

Το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Κάτω Χώρες, η Γαλλία και η Επιτροπή 19 ήταν σε θέση να παράσχουν συγκεντρωτικά δεδομένα από όλα τα προγράμματά τους (πίνακας 4). Ωστόσο, χρησιμοποιούνται διαφορετικές μεθοδολογίες, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση και τη συγκέντρωση των πορισμάτων.

Υπάρχουν επίσης πολλά παραδείγματα αποτελεσμάτων που υποβάλλονται για ειδικά προγράμματα και παρεμβάσεις. Ο πίνακας 5 παρουσιάζει τρία από αυτά.

Οι πίνακες αυτοί δείχνουν επίσης το είδος των μετρήσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο αναφέρονται τα αποτελέσματα.

Πίνακας 4: Έκθεση για τα αποτελέσματα

Πίνακας 5: Αναφορά αποτελεσμάτων — ειδικά παραδείγματα παρεμβάσεων

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της γνωρίζουν καλά ότι πρέπει να βελτιώσουν τον τρόπο αναφοράς των αποτελεσμάτων και εργάζονται για την ενίσχυση των ικανοτήτων και των συστημάτων παραγωγής των στοιχείων που δείχνουν τα αποτελέσματα στο πλαίσιο των προγραμμάτων τους και με τα ιδρύματα εταίρους. Ωστόσο, όλοι οι χορηγοί βοήθειας επεσήμαναν τις προκλήσεις της συγκέντρωσης και σύνθεσης των αποτελεσμάτων μέσα σε ένα ευρύ και σύνθετο φάσμα παρεμβάσεων. Απαιτείται περαιτέρω συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της για να καθοριστεί ένα σταθερό και ρεαλιστικό πλαίσιο υποβολής εκθέσεων.

5. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ

Όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο, η παρούσα έκθεση εξετάζει δύο θέματα σε μεγαλύτερο βάθος — βελτίωση της διατροφής και χωρίς αποκλεισμούς αλυσίδες και συστήματα γεωργικών ειδών διατροφής.

Βελτίωση της διατροφής

Η αύξηση της παραγωγής και της διαθεσιμότητας τροφίμων δεν αρκεί από μόνη της: θα πρέπει να συμβαδίζει με την εξασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτά, ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα και της κατανάλωσής τους. Ο υποσιτισμός αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου περισσότερων από 3,1 εκατ. παιδιών κάθε χρόνο. Πάνω από 159 εκατ. παιδιά αναφέρθηκαν ως καχεκτικά το 2015.

Η πρωτοβουλία Διατροφή για την ανάπτυξη (Nutrition for Growth) του 2013 κατά την Προεδρία της G8 από το Ηνωμένο Βασίλειο είχε ως αποτέλεσμα να εστιαστεί η προσοχή στη διατροφή και οδήγησε σε δεσμεύσεις για μεγαλύτερες επενδύσεις. Η σημασία της διατροφής ενισχύθηκε από τη δήλωση της Ρώμης για τη διατροφή που συμφωνήθηκε κατά τη δεύτερη διεθνή διάσκεψη για τη διατροφή του 2014, και από το πλαίσιο της G20 του 2014 για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή. Ως εκ τούτου, η εξάλειψη της πείνας έχει καταστεί ο δεύτερος κατά σειρά στόχος των Ηνωμένων Εθνών για βιώσιμη ανάπτυξη που αποσκοπεί στην εξάλειψη όλων των μορφών υποσιτισμού έως το 2030.

Τα κράτη μέλη και η ΕΕ έχουν πρωτοστατήσει στην προώθηση και τη χρηματοδότηση της παγκόσμιας ατζέντας για βελτίωση της διατροφής. Η ΕΕ δεσμεύθηκε να παράσχει βοήθεια στις χώρες εταίρους για να μειωθεί ο αριθμός των 7 εκατ. παιδιών που πάσχουν από καχεξία έως το 2025 και διέθεσε 3,5 δισεκατ. EUR κατά την περίοδο 2014-2020 για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεσμεύτηκε να βελτιώσει μέχρι το 2020 τη διατροφή 50 εκατ. ατόμων τα οποία θα πληγούν από πείνα εάν δεν αναληφθεί δράση, και να λάβει μέτρα από κοινού με όλους τους υπογράφοντες την πρωτοβουλία «Διατροφή για την ανάπτυξη», ώστε 20 εκατ. παιδιά να μην καταστούν καχεκτικά έως το 2020.

Το 2014, η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή κορυφαίες προτεραιότητες και δρομολόγησε την ειδική πρωτοβουλία «Ένας κόσμος - χωρίς πείνα». Οι Κάτω Χώρες κατέστησαν την εξάλειψη της πείνας και του υποσιτισμού την πρώτη από τις τρεις στρατηγικές προτεραιότητές τους για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια 20 και ενέτειναν τις εργασίες τους σχετικά με τη διατροφή. Η Ιρλανδία χαρακτήρισε την αντιμετώπιση της διατροφής μητέρων και παιδιών ως προτεραιότητα στην έκθεση της ειδικής ομάδας για την πείνα του 2008 και εξακολουθεί να τηρεί τις δεσμεύσεις που ανέλαβε το 2013 για διπλασιασμό των επενδύσεων της Irish Aid στη διατροφή έως το 2020.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εφαρμόζουν μια πολυτομεακή προσέγγιση για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού, η οποία περιλαμβάνει προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι η γεωργία συμβάλλει ολοένα και περισσότερο στη βελτίωση της διατροφής.

Τα κράτη μέλη σημειώνουν ικανοποιητική πρόοδο ως προς τη στήριξη των προγραμμάτων διατροφής στις χώρες εταίρους. Η Ισπανία και το Βέλγιο ενισχύουν προγράμματα διατροφής στο Μάλι. Οι Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία και η ΕΕ στηρίζουν ενεργά την πρωτοβουλία για την κλιμακούμενη βελτίωση της διατροφικής κατάστασης (Scaling Up Nutrition-SUN) και προβάλλουν δημόσια τις επενδύσεις τους στον τομέα της διατροφής μέσω του κινήματος SUN και της έκθεσης για τη διατροφή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Επιτροπή έχει αναπτύξει ένα ισχυρό πλαίσιο πολιτικής 21 και ένα σχέδιο δράσης για τη διατροφή 22 βάσει των αναλήψεων υποχρεώσεών της του 2012 και του 2013 για την αντιμετώπιση της καχεξίας και της δέσμευσής της του 2013 για βελτίωση της διατροφής. Από την έναρξη εφαρμογής του σχεδίου, οι 40 αντιπροσωπείες της ΕΕ έθεσαν ως στόχο τη διατροφή στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχουν στις χώρες εταίρους μέσω μιας σειράς καίριων τομέων, όπως η γεωργική/αγροτική ανάπτυξη και η υγεία.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αναγνωρίζουν ότι η αύξηση της παχυσαρκίας, μεταξύ άλλων και στις αναπτυσσόμενες χώρες, δημιουργεί ολοένα και περισσότερο διπλή επιβάρυνση για τις ενδιαφερόμενες χώρες.

Αλυσίδες και συστήματα γεωργικών προϊόντων και ειδών διατροφής χωρίς αποκλεισμούς

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αναγνωρίζουν ότι η έλλειψη επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας οφείλεται κυρίως στη φτώχεια και, ως εκ τούτου, η βελτίωση της πρόσβασης στα τρόφιμα μέσω της αύξησης των εισοδημάτων αποτελεί πολιτική προτεραιότητα. Όπως αναφέρει για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, ένα μεγάλο μέρος της λύσης του προβλήματος της πείνας εξαρτάται επομένως από την οικονομική μεγέθυνση χωρίς αποκλεισμούς, ιδίως στον γεωργικό τομέα. Τούτο συνάδει με τη διακήρυξη του Μαλάμπο της Αφρικανικής Ένωσης στην οποία η γεωργική ανάπτυξη και ο μετασχηματισμός αναγνωρίζονται ως ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια και την αγροτική ευημερία.

Η Γερμανία αντιμετωπίζει τις χωρίς αποκλεισμούς αλυσίδες και συστήματα γεωργικών προϊόντων και ειδών διατροφής κατά ολιστικό τρόπο μέσω τεσσάρων από τις έξι προτεραιότητες που καθόρισε στην ειδική πρωτοβουλία της «Ένας κόσμος - χωρίς πείνα». Η Γαλλία αντιμετωπίζει το υψηλό ποσοστό απασχόλησης και τις βιώσιμες αλυσίδες γεωργικής αξίας ως τομείς προτεραιότητας για τις παρεμβάσεις της στην Υποσαχάρια Αφρική. Για τις Κάτω Χώρες, η προώθηση της συμμετοχικής και βιώσιμης ανάπτυξης στον γεωργικό τομέα αποτελεί τη δεύτερη προτεραιότητα στο πλαίσιο της πολιτικής της για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια. Η Ιρλανδία έχει συμπεριλάβει τη βελτίωση της λειτουργίας των ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή διατροφικών συστημάτων και αγορών μεταξύ των δέκα καλύτερων αποτελεσμάτων της, ενώ πολλά κράτη μέλη στηρίζουν την ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων μεταξύ του τομέα των γεωργικών προϊόντων και ειδών διατροφής στη χώρα καταγωγής τους, καθώς και στην Αφρική. Το 2015, η ΕΕ δρομολόγησε την πρωτοβουλία χρηματοδότησης της γεωργίας, η οποία ανταποκρίνεται στην έλλειψη χρηματοδοτικών μηχανισμών προσαρμοσμένων στις ανάγκες των γεωργών και των επιχειρηματιών του αγροτικού τομέα.

Με 1 822 προγράμματα στο πλαίσιο της στρατηγικής προτεραιότητας 1, οι χορηγοί βοήθειας της ΕΕ και των κρατών μελών της έχουν σημαντικά χαρτοφυλάκια αλυσίδων αξίας στον τομέα των γεωργικών προϊόντων και ειδών διατροφής.

6. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η παρούσα έκθεση καταδεικνύει ότι η αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια μέσω των επενδύσεων ύψους 3,7 δισεκατ. EUR. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν διαδραματίσει βασικό ρόλο επηρεάζοντας τις κυριότερες παγκόσμιες συμφωνίες και δεσμεύσεις, και με τα προγράμματά τους επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας είναι τώρα σε θέση να υποστηρίξουν την εφαρμογή τους. Η παρούσα έκθεση δείχνει σημαντική ευθυγράμμιση με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν νέες πολιτικές δεσμεύσεις για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν βελτιώσει σημαντικά την εστίαση και τη χρηματοδότηση.

Συστάσεις για τη μελλοντική πορεία

1.Να διατηρηθεί η επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας και εθνικής πολιτικής ατζέντας για την υποστήριξη της υλοποίησης των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Η επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια αποτελεί μακροπρόθεσμο ζήτημα που απαιτεί διαρκή προσοχή και επενδύσεις. Η χάραξη πολιτικής και ο προγραμματισμός πρέπει να βασίζονται σε μία προσέγγιση του συστήματος τροφίμων και να λαμβάνουν υπόψη τις σχέσεις μεταξύ της διατροφής, της υγείας, της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της ανάπτυξης, της βιώσιμης παραγωγής και της κοινωνικής προστασίας. Πρέπει να δίνεται συνεχώς έμφαση στην αλλαγή του ρόλου των γυναικών και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ευάλωτων κοινοτήτων. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνεργαστούν ενεργά με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και άλλους εταίρους προκειμένου να διατηρηθεί η εστίαση στην ανάπτυξη/προώθηση οικονομικών και αναπτυξιακών ζητημάτων με σκοπό την επίτευξη βιώσιμων επενδύσεων και διαρκών αποτελεσμάτων.

2.Να ενισχυθεί η κοινή πολυτομεακή προσέγγιση για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού. Προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων σε θέματα διατροφής, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στον μεταξύ τους συντονισμό όταν αρχίζουν διάλογο πολιτικής με τις κυβερνήσεις εταίρους για τη βελτίωση της εφαρμογής πρωτοβουλιών σε θέματα διατροφής. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να εξασφαλίσουν καλύτερο καταμερισμό της εργασίας μεταξύ διαφόρων τομέων.

3.Να συντονιστούν οι προσπάθειες για την υποστήριξη των χωρών εταίρων στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με παράλληλη εφαρμογή των καλύτερων λύσεων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα υποστηρίξουν τις χώρες εταίρους να σχεδιάσουν, να χρηματοδοτήσουν και να εφαρμόσουν σχέδια δράσης στον τομέα της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή σύμφωνα με την εθνικά καθορισμένη συνεισφορά τους στην 21η διάσκεψη των μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP 21). Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα προγράμματα που παρέχουν πολλαπλά οφέλη σε οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις μικρής κλίμακας από πλευράς επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας, καθώς και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και στον μετριασμό της.

4.Να αναγνωριστεί ο αγροτικός μετασχηματισμός ως κρίσιμη διαδικασία για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βελτίωση του εισοδήματος και την επίτευξη επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας μακροπρόθεσμα. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αναγνωρίζουν τη σημασία της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, ιδίως για τους νέους και τις γυναίκες, στις αγροτικές περιοχές. Το γεγονός αυτό έχει σημαντικές διασυνδέσεις με την αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων και της μετανάστευσης, που είναι οι βασικές αιτίες της επισιτιστικής ανασφάλειας και αστάθειας. Χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης και να γίνουν επενδύσεις στις αγροτικές περιοχές, για παράδειγμα μέσω της αποκέντρωσης, της εδαφικής προσέγγισης, της εφαρμογής πολιτικών, καθώς και της βελτίωσης των υποδομών.

5.Να ενισχυθούν οι μηχανισμοί για την προώθηση της υπεύθυνης συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα και να αντληθούν διδάγματα από επιχειρηματικά μοντέλα που απευθύνονται σε όλους. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δραστηριοποιούνται ολοένα και περισσότερο σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα για την προώθηση σημαντικών αλλαγών για τις οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις μικρής κλίμακας. Καινοτόμες, προσιτές σε όλους χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες είναι απαραίτητες προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι τοπικοί φορείς να μπορούν να πραγματοποιούν βιώσιμες επενδύσεις. Χρειάζεται να καταβληθούν ακόμη πολλές προσπάθειες για τη δημιουργία αποτελεσματικών συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που να εξασφαλίζουν μηχανισμούς διαχείρισης όπου θα ακούγεται η φωνή των οργανώσεων των παραγωγών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να εφαρμοστούν οι αρχές για υπεύθυνες γεωργικές επενδύσεις και οι προαιρετικές κατευθυντήριες γραμμές για την υπεύθυνη διαχείριση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος γης, των αλιευμάτων και δασών. Επίσης, υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω μάθηση και διάδοση γνώσεων σχετικά με την αποτελεσματικότητα προσεγγίσεων «χωρίς αποκλεισμούς επιχειρηματικής δραστηριότητας» προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις μικρής κλίμακας επωφελούνται από εγχώριες, περιφερειακές και παγκόσμιες αλυσίδες αξίας.

6.Να εξασφαλιστεί η συνέχιση των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία και να αυξηθεί ο αντίκτυπος των επενδύσεων. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην αποτελεσματικότητα των παγκόσμιων, περιφερειακών και ιδίως των εθνικών συστημάτων έρευνας και καινοτομίας, καθώς και στην πραγματοποίηση επενδύσεων που τα βελτιώνουν. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να κινητοποιηθούν η εμπειρογνωμοσύνη και οι πόροι της ευρωπαϊκής έρευνας, καθώς και να ενισχυθούν οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ των ερευνητικών ιδρυμάτων της Ευρώπης και του Νότου, μεταξύ άλλων, από την ερευνητική σύμπραξη ΕΕ-Αφρικής που χρηματοδοτείται από κοινού. Χρειάζεται επίσης περαιτέρω έργο για την καλύτερη κατανόηση των μελλοντικών τάσεων και κινδύνων της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας, καθώς και των πιθανών τρόπων αντιμετώπισής τους.

7.Ενίσχυση της κοινοποίησης των αποτελεσμάτων Με την ανάληψη των νέων δεσμεύσεων σε θέματα επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην αποτελεσματική εφαρμογή και στην παραγωγή αποτελεσμάτων επιτόπου. Αυτό με τη σειρά του απαιτεί σημαντική βελτίωση της συλλογής δεδομένων και των μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων σε όλα τα επίπεδα. Εντούτοις, η κατάρτιση τέτοιων εκθέσεων είναι αναμφισβήτητα πολύπλοκη και δύσκολη. Η Επιτροπή θα αποσκοπεί στον συντονισμό με τα κράτη μέλη της ΕΕ για τη δημιουργία κοινών δεικτών και την ανάπτυξη μεθοδολογιών ώστε τα κοινοποιηθέντα αποτελέσματα να μπορούν να συγκεντρώνονται ευκολότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

8.Ενίσχυση του κοινού προγραμματισμού. Λαμβανομένης υπόψη της συνεχούς κατανομής της ενίσχυσης σε 109 περίπου χώρες, σε συνδυασμό με την ανάγκη για διατομεακή προσέγγιση των επισιτιστικών συστημάτων, ο κοινός προγραμματισμός αποτελεί σημαντική προτεραιότητα, τόσο για την ΕΕ και για τα κράτη μέλη της όσο και για την εθνική συνάφεια. Κατά την επόμενη περίοδο προγραμματισμού, θα πρέπει να εφαρμοστούν βελτιωμένες πρωτοβουλίες κοινού προγραμματισμού σε τουλάχιστον τρεις χώρες.

(1)

COM(2014) 712 Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο - Εφαρμογή των στρατηγικών δεσμεύσεων της ΕΕ για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια: πρώτη διετής έκθεση.

(2)

COM(2010) 127 τελικό Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο - Πολιτικό πλαίσιο της ΕΕ για την παροχή βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες προς αντιμετώπιση της πρόκλησης της επισιτιστικής ασφάλειας.

(3)

SWD (2013) 104 τελικό «Επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια μέσω της δράσης της ΕΕ: Υλοποίηση των δεσμεύσεών μας». 

(4)

 Το άρθρο 210 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ αναφέρει: «Η Επιτροπή μπορεί να αναλαμβάνει κάθε χρήσιμη πρωτοβουλία για την προώθηση του συντονισμού που προβλέπεται στην παράγραφο 1.»

(5)

 Να αλλάξουμε τον κόσμο μας: η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, Ηνωμένα Έθνη.

(6)

Με την υποστήριξη των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις υπεύθυνες γεωργικές αλυσίδες εφοδιασμού του FAO-ΟΟΣΑ που δρομολογήθηκαν τον Μάρτιο του 2016

(7)

 Ομάδα εργασίας της G20 για την ανάπτυξη επισιτιστικής ασφάλειας και διατροφής: Σχέδιο υλοποίησης του πλαισίου της ομάδας G20 για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή

(8)

 Πρόγραμμα δράσης της Αντίς Αμπέμπα της τρίτης διεθνούς διάσκεψης για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης (Πρόγραμμα δράσης της Αντίς Αμπέμπα).

(9)

 SWD(2015)182 Ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών: Μεταμορφώνοντας τις ζωές των κοριτσιών και των γυναικών μέσα από τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ 2016-2020 και συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων 2016-2020, 26 Οκτωβρίου 2015.

(10)

C(2015) 7293 final, Απόφαση της Επιτροπής για τη θέσπιση ενός ενωσιακού καταπιστευματικού ταμείου επείγουσας ανάγκης για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και των εκτοπισμένων ατόμων στην Αφρική.

(11)

  http://ec.europa.eu/research/iscp/index.cfm?pg=africa

(12)

Για παράδειγμα: Η Γερμανία με την ειδική πρωτοβουλία «Ένας κόσμος — χωρίς πείνα».

(13)

Η Ισπανία άρχισε να δημοσιεύει πληροφορίες φέτος και τα στοιχεία αυτά αντιπροσωπεύουν το 20 % αυτής της αύξησης.

(14)

Τα στοιχεία ΟΟΣΑ/ΕΑΒ που δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβριο του 2014 χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτή τη δεύτερη έκθεση. Οι κωδικοί ΕΑΒ που χρησιμοποιούνται είναι ευρύτεροι από τους κωδικούς για τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια. Η επείγουσα βοήθεια και η ανθρωπιστική βοήθεια για την επισιτιστική ασφάλεια δεν λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση.

(15)

«Άλλα» καλύπτει προγράμματα στη Μέση Ανατολή, στον Ειρηνικό ή σε περισσότερες από μία περιοχή ή ήπειρο.

(16)

SWD (2015) 159 Συνοχή της αναπτυξιακής πολιτικής - Έκθεση της ΕΕ για το 2015.

(17)

 http://www.fao.org/fileadmin/templates/cfs/Docs1415/FFA/CFS_FFA_Final_Draft_Ver2_EN.pdf

(18)

COM(2014) 712 Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο - Εφαρμογή των στρατηγικών δεσμεύσεων της ΕΕ για την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια: πρώτη διετής έκθεση και συμπεράσματα του Συμβουλίου της 26ης Μαΐου. 

(19)

 Η συγκέντρωση των αποτελεσμάτων της Επιτροπής βασίζεται στο πλαίσιο αποτελεσμάτων της ΕΕ όσον. αφορά την ανάπτυξη και τη συνεργασία SWD(2015)80 final

(20)

 Έγγραφο πολιτικής: Συνεισφορά των Κάτω Χωρών στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, 18 Δεκεμβρίου 2014.

(21)

 SWD(2013) 72 Βελτίωση της διατροφής μητέρας και παιδιού στο πλαίσιο της εξωτερικής βοήθειας: ένα πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ.

(22)

 SWD (2014) 234 Σχέδιο δράσης για τη διατροφή.