21.10.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 389/80

Εισηγητής:

ο κ. Cillian LOHAN

1.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής, η οποία αποσκοπεί να βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των λιπασμάτων σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η προσέγγιση αυτή, εφόσον επεκταθεί ευρέως και σε άλλους τομείς, μπορεί να συμβάλει γενικότερα στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, καθώς και στην οικονομική ανάπτυξη, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην προστασία του περιβάλλοντος.

1.2.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση για επέκταση του πεδίου εφαρμογής του ισχύοντος κανονισμού, η οποία δημιουργεί ένα εναρμονισμένο πλαίσιο ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τα λιπάσματα που παράγονται από οργανικές ύλες και από απόβλητα και παραγόμενα από απόβλητα ως λιπασμάτων και αίρει τα όρια για την καινοτομία. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ συνιστά να διατηρηθούν και να εφαρμοστούν όλες οι βασικές αρχές της περιβαλλοντικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της προφύλαξης.

1.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη δημιουργία αποτελεσματικού συστήματος ελέγχου, επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των προϊόντων, στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η ΕΟΚΕ προτείνει να εφαρμοστεί το σύστημα επισήμανσης που χρησιμοποιείται ήδη για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, ώστε να παρέχονται σαφείς πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των λιπασμάτων και τη διατήρησή τους. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά τη θέσπιση μιας επίσημης μεθόδου ανάλυσης, ούτως ώστε να επαληθεύονται τα προσόντα κάθε συστήματος επισήμανσης και να διασφαλίζεται η επαρκής ανθεκτικότητα στην ακεραιότητα οποιασδήποτε επισήμανσης εφαρμόζεται.

1.4.

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η γονιμότητα και η προστασία του εδάφους αποτελούν βασική πτυχή της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνει, εντούτοις, ότι ο στόχος αυτός θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς τη θέσπιση μιας οδηγίας-πλαισίου για το έδαφος. Εκτός αυτού, υπογραμμίζει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι διαφορές που παρουσιάζουν τα εδάφη των κρατών μελών, γεγονός το οποίο θα συνεπαγόταν την υιοθέτηση στοχοθετημένων προτύπων.

1.5.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση να καθοριστούν όρια για τη μείωση του ποσοστού καδμίου και άλλων βαρέων μετάλλων στα λιπάσματα. Η ΕΟΚΕ, έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι η απόφαση αυτή θα επιφέρει αύξηση του κόστους παραγωγής των λιπασμάτων που περιέχουν φώσφορο, το οποίο εξορύσσεται από φωσφορικά βραχώδη πετρώματα, επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι το ζήτημα αυτό αποτελεί σημαντική ευκαιρία τα βιολογικά οργανικά λιπάσματα να αποκτήσουν σημαντικό μερίδιο στην αγορά. Αυτό, με τη σειρά του, θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες και θα συμβάλει στην τόνωση της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

1.6.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι παραγωγοί μπορούν να επιλέξουν τη συμμόρφωση είτε με την ευρωπαϊκή είτε με την εθνική νομοθεσία στον τομέα της επισήμανσης, ωστόσο, λόγω του δυνητικού αντίκτυπου των διιστάμενων κανόνων και προτύπων στη στρέβλωση και στον κατακερματισμό της αγοράς, προτίθεται να αναδείξει τη σημασία της υιοθέτησης μιας προσέγγισης, η οποία να αποφεύγει τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τη μη συμμόρφωση με τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας, ποιότητας και ιχνηλασιμότητας.

1.7.

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι ορισμένοι ορισμοί και πρότυπα σχετικά με τα λιπάσματα που προέρχονται από δευτερογενείς πρώτες ύλες δεν είναι σαφείς. Συγκεκριμένα, ο ορισμός των «δευτερογενών πρώτων υλών» είναι ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι υποβάλλονται οδηγίες και κανονισμοί σχετικά με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Για να βελτιωθεί η εφαρμογή του νέου κανονισμού, η ΕΟΚΕ συνιστά την πληρέστερη ενσωμάτωση και εναρμόνιση με την ισχύουσα οδηγία σχετικά με τα απόβλητα.

1.8.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία αποτελεί καίριας σημασίας πρόκληση για την Ευρώπη και για τις μελλοντικές γενεές. Προκειμένου να ακολουθηθεί αυτή η οδός, συνιστά να δοθούν κίνητρα για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων που ενδιαφέρονται να μετατρέψουν την παραγωγή τους, και επίσης να αναληφθούν πρωτοβουλίες που θα έχουν ως στόχο την υποστήριξη των μεταβολών στον τομέα της ενημέρωσης, της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης.

1.9.

Οι στρατηγικές των κρατών μελών στους τομείς της επεξεργασίας, των υποδομών και της διαχείρισης των λυμάτων θα πρέπει να αναγνωρίζουν την αξία των λυμάτων και της λυματολάσπης ως πηγών πρώτων υλών για τη βιομηχανία βιολογικών λιπασμάτων.

1.10.

Η συλλογή και η παραγωγή σε περιφερειακή κλίμακα με τη στήριξη των δικτύων διανομής στα κράτη μέλη θα πρέπει να αποτελέσουν αναπόσπαστο τμήμα της δομής της αγοράς οργανικών λιπασμάτων.

2.1.

Η πρόταση της Επιτροπής αναπτύχθηκε για να προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις στα προβλήματα που προέκυψαν από την εκ των υστέρων αξιολόγηση (1) του ισχύοντος κανονισμού για τα λιπάσματα (2), στο ευρύτερο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία (3).

2.2.

Ειδικότερα, η παρούσα πρόταση έχει ως στόχο να εξετάσει δύο προφανή προβλήματα που επηρεάζουν την εσωτερική αγορά στον τομέα των λιπασμάτων:

2.3.

Τα βασικά σημεία της πρότασης της Επιτροπής είναι τα εξής:

2.4.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η υπό εξέταση πρόταση θα αποφέρει πολλά οφέλη, μεταξύ άλλων:

3.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής, αφενός επειδή επιλύει ορισμένα κρίσιμα θέματα που σχετίζονται με την αγορά λιπασμάτων και, αφετέρου, επειδή συμβάλλει στη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία.

3.2.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην κάλυψη των νομοθετικών κενών στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία (12). Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εξασφάλιση εναρμονισμένων, ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τα λιπάσματα οργανικής προέλευσης αποτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό στόχο, και επίσης μια σημαντική κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

3.3.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανάγκη να αρθούν τα εμπόδια που περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των δευτερογενών πρώτων υλών (συμπεριλαμβανομένων των βιολογικών δευτερογενών πρώτων υλών) και την καινοτομία, διατηρώντας και εφαρμόζοντας συγχρόνως όλες τις βασικές αρχές που διέπουν την προστασία του περιβάλλοντος, μεταξύ άλλων, και την αρχή της προφύλαξης.

3.4.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση να καθιερωθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχων, επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ποιότητα των προϊόντων. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ προτείνει:

3.5.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι παραγωγοί μπορούν να επιλέξουν τη συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές και εθνικές νομοθεσίες σε ό, τι αφορά την επισήμανση, αλλά επισημαίνει ότι οι διιστάμενοι εθνικοί κανόνες και τα αντίστοιχα πρότυπα συνιστούν μια από τις βασικές αιτίες της στρέβλωσης και του κατακερματισμού που πλήττουν σήμερα την αγορά. Για τον λόγο αυτόν, συνιστά να υιοθετηθεί μια στοχοθετημένη προσέγγιση με σκοπό να αποφευχθούν νέοι δυνητικοί κίνδυνοι αθέμιτου ανταγωνισμού και μη συμμόρφωσης με τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας, ποιότητας και ιχνηλασιμότητας.

3.6.

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η γονιμότητα και η προστασία του εδάφους αποτελούν βασική πτυχή της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνει, εντούτοις, ότι ο στόχος αυτός θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς τη θέσπιση μιας οδηγίας-πλαισίου για το έδαφος, η οποία θα θεσπίζει κοινά πρότυπα αειφόρου χρήσης και προστασίας του εδάφους και θα μεριμνά για την εφαρμογή τους στην πράξη (14). Εκτός αυτού, υπογραμμίζει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι υφιστάμενες διαφορές που παρουσιάζουν τα εδάφη των κρατών μελών, γεγονός το οποίο θα συνεπαγόταν την υιοθέτηση στοχοθετημένων προτύπων.

3.7.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση να καθοριστούν όρια για τη σταδιακή μείωση του ποσοστού καδμίου και άλλων βαρέων μετάλλων στα λιπάσματα. Εν τω μεταξύ, έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η άμεση και ριζική μείωση των επιπέδων του καδμίου στα λιπάσματα θα επιφέρει αύξηση του κόστους παραγωγής και, συνεπώς, αύξηση τους κόστους για τους γεωργούς και τους καταναλωτές. Με γνώμονα τις διασπαστικές διαδικασίες, οι οποίες συνιστούν μέρος της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, αυτό το κόστος μετάβασης, και η επακόλουθη τιμολογιακή μετάβαση, θα μπορούσε να αποτελέσει οικονομικό εργαλείο για την προώθηση αλλαγών σε επίπεδο καταναλωτών ή γεωργών. Πρέπει να προστατεύονται οι αγρότες από τις απότομες αυξήσεις των τιμών και άρα να μπορούν να αγοράζουν εύκολα τα λιπάσματα που χρειάζονται.

3.8.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ θα μπορούσε να επηρεαστεί από το πρόσθετο κόστος συμμόρφωσης (15). Λόγω της στρατηγικής αξίας του παρόντος κανονισμού, η ΕΟΚΕ συνιστά να παρασχεθούν κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τη μετάβαση των ΜΜΕ σε μια πιο βιώσιμη παραγωγή (16). Οι Γενικές Διευθύνσεις της ΕΕ που είναι αρμόδιες για την έρευνα και τη γεωργία θα πρέπει να διαδραματίσουν καίριο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.

3.9.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η μετάβαση σε πιο αειφόρα λιπάσματα, καθώς και σε μια κυκλική οικονομία απαιτεί μια ισχυρή δέσμευση από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (κατασκευαστές, αγρότες, εργαζόμενοι και καταναλωτές). Οι τεχνικές συμβουλές και οι βέλτιστες πρακτικές συνεχίζουν να εξελίσσονται, αλλά δεν γνωστοποιούνται πάντοτε όπως θα έπρεπε. Όπως και σε άλλους τομείς, η ενημέρωση, οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης, η επαγγελματική κατάρτιση και η διά βίου μάθηση αποτελούν δράσεις ουσιώδους σημασίας (17). Η πρόταση διοργάνωσης ενός φόρουμ για την Κυκλική Οικονομία στην έδρα της ΕΟΚΕ, όπως υποστηρίζεται στη γνωμοδότηση NAT/676 με θέμα «Δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία», μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη αυτού του στόχου.

4.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι οι βιοδιεγέρτες φυτών θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο των προϊόντων λίπανσης που είναι υποψήφια για σήμανση CE αντί για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, και, κατά συνέπεια, να τροποποιηθεί το άρθρο 46 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/2009. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να παρακολουθήσει προσεκτικά την εν λόγω διαδικασία προκειμένου να διασφαλίσει ότι αυτή η διαδικασία δεν θα χρησιμοποιηθεί με στόχο την καταστρατήγηση της νομοθεσίας για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, γεγονός που συνεπάγεται κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον.

4.2.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα λιπάσματα που προέρχονται από δευτερογενείς πρώτες ύλες ενδεχομένως να αποτελέσουν στο μέλλον σημαντικό τμήμα μιας ολοκληρωμένης κυκλικής οικονομίας (18). Προκειμένου να βελτιωθεί η εναρμόνιση με την ισχύουσα οδηγία-πλαισίου για τα απόβλητα (19), η ΕΟΚΕ προτείνει:

4.3.

Ο «αποχαρακτηρισμός αποβλήτων» (20), όπως ορίζεται στην πρόταση της Επιτροπής, εφαρμόζεται στα λιπάσματα και όχι στα συστατικά τους. Η ΕΟΚΕ προτείνει αυτή η έννοια να εφαρμοστεί και στα κατασκευαστικά στοιχεία, δεδομένου ότι οποιεσδήποτε εργασίες ανάκτησης πρέπει να πραγματοποιούνται στα αρχικά κατασκευαστικά στοιχεία και όχι στα λιπάσματα ως τελικά προϊόντα.

4.4.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την πεποίθηση ότι η εφαρμογή της θεωρίας «nudge thinking» («παροχή ώθησης») θα μπορούσε να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την επίτευξη του γενικού στόχου μιας αποτελεσματικότερης εσωτερικής αγοράς στο πλαίσιο της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, με τη συμμετοχή και την κινητοποίηση των κατασκευαστών, των γεωργών και των καταναλωτών, καθώς και την ενθάρρυνση πιο αειφόρων επιλογών και συμπεριφορών.

4.5.

Τα αστικά λύματα μπορούν να αποτελέσουν δευτερογενή πρώτη ύλη για αυτήν την αναδυόμενη βιομηχανία. Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ανάλυση των υποδομών επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε επίπεδο κρατών μελών, ούτως ώστε να αξιολογηθεί με ακρίβεια η σχέση κόστους-οφέλους των επενδύσεων που πραγματοποιούνται για την ανάπτυξη υποδομών, οι οποίες θέτουν σε προτεραιότητα την παροχή υψηλής ποιότητας, επαρκώς διαχωρισμένων και πλούσιων σε θρεπτικά στοιχεία λυμάτων. Τα ούρα μπορούν να αποτελέσουν μια αξιόπιστη πηγή φωσφόρου και αζώτου χωρίς τις συναφείς συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, τα οποία εντοπίζονται σε εναποθέσεις βραχωδών πετρωμάτων που περιέχουν κυρίως φωσφορικά άλατα.

4.6.

Η συλλογή και η παραγωγή σε περιφερειακή κλίμακα με τη στήριξη των δικτύων διανομής στα κράτη μέλη θα πρέπει να αποτελέσουν αναπόσπαστο τμήμα της δομής της αγοράς οργανικών λιπασμάτων. Το μοντέλο αυτό μπορεί να συμπληρωθεί με μια πληθώρα κέντρων συλλογής σε τοπικό επίπεδο και, όπου είναι εφικτό, με μονάδες παραγωγής.

4.7.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι φιλόδοξες μειώσεις σε κάδμιο μπορούν να επιτευχθούν ευκολότερα εάν δοθεί ευρύτερη έμφαση στα φωσφορικά λιπάσματα, στα οποία το φώσφορο προέρχεται από άλλες πηγές εκτός των εξορυσσόμενων πετρωμάτων που περιέχουν κάδμιο.

4.8.

Οι εξαιρέσεις από το νομικό πλαίσιο του κανονισμού REACH (Καταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμοί των χημικών προϊόντων — «Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals») πρέπει να εκτείνονται πέρα από τα οργανικά λιπάσματα, ούτως ώστε να ενθαρρυνθούν οι νέες ευκαιρίες στην αγορά και η καινοτομία σε τομείς όπως ο στρουβίτης και τα συναφή προϊόντα.

4.9.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συμπεριλάβει πρόσθετες κατηγορίες συστατικών υλικών στα παραρτήματα, ώστε να παρακολουθείται η τεχνολογική πρόοδος που επιτρέπει την παραγωγή ασφαλών και αποτελεσματικών λιπασμάτων από ανακτώμενες δευτερογενείς πρώτες ύλες όπως ο βιοξυλάνθρακας και οι τέφρες.

4.10.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να δημιουργήσει κίνητρα για την υποστήριξη της ανακύκλωσης κοπριάς σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να μη δημιουργήσουμε συστήματα που ευνοούν την πλεονάζουσα παραγωγή κοπριάς. Άλλες γνωμοδοτήσεις σχετικά με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ (21) και την ανάγκη μεταρρύθμισης των γεωργικών μας συστημάτων επισημαίνουν την ανάγκη μείωσης των περιοχών παραγωγής συμπυκνωμένης κοπριάς στο πλαίσιο συνολικής μεταρρύθμισης των αγροδιατροφικών μας συστημάτων στην κατεύθυνση βιώσιμου μοντέλου.