18.5.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 177/57

Εισηγητής:

ο κ. Jan SIMONS

1.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1406/2002 σχετικά με τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα (EMSA), διότι εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσέγγιση για την αποτελεσματικότερη επιτήρηση, σε σχέση με το παρελθόν, των εξωτερικών θαλάσσιων συνόρων.

1.2.

Σύμφωνα με τα ψηφίσματα σχετικά με τη μαζική άφιξη προσφύγων του Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2015, η ΕΟΚΕ επιθυμεί, ωστόσο, να υπογραμμίσει εκ νέου την ετοιμότητα που απαιτείται για την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων. Δεν είναι ούτε εφικτό, ούτε αποδεκτό να συνεχίζουν να πληρώνουν βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές οι διά θαλάσσης μετακινούμενοι πρόσφυγες, να εξακολουθεί η άφιξη παράτυπων μεταναστών και να λαμβάνουν τα κράτη μέλη μονομερή μέτρα όπως η θέσπιση μόνιμων ελέγχων στα σύνορα.

1.3.

Η ΕΟΚΕ ζητά με εμμονή τη διαγραφή των λέξεων «και ακτοφυλακής» στον τίτλο και στο κείμενο των προτάσεων κανονισμών, έτσι ώστε να παραμείνουν μόνο οι όροι «ευρωπαϊκός οργανισμός συνοριοφυλακής». Ο οργανισμός συνοριοφυλακής αναλαμβάνει μόνο μία από τις αρμοδιότητες που περιλαμβάνει η επιτήρηση των ακτών ενώ ο EMSA πραγματοποιεί ήδη σημαντικό αριθμό αποστολών στον τομέα αυτό. Η μνεία του όρου «και ακτοφυλακής» στην ονομασία του οργανισμού συνοριοφυλακής θα οδηγήσει με βεβαιότητα σε περιττή σύγχυση και ενδέχεται μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε επικάλυψη δραστηριοτήτων.

1.4.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την επέκταση της αποστολής του EMSA, ενός οργανισμού ο οποίος, κατά τα τελευταία έτη, έχει συμβάλει πραγματικά στη βελτίωση της θαλάσσιας ασφάλειας, καθώς και στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της ρύπανσης που προκαλείται από πλοία. Εκφράζει, ωστόσο, έντονες αμφιβολίες ως προς την ικανότητά του να εκτελεί δεόντως τα καθήκοντά του, λαμβανομένων υπόψη των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων που έχουν τεθεί στη διάθεσή του.

1.5.

Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι είναι αδύνατο ή, τουλάχιστον, πολύ δύσκολο να ανιχνεύονται τα μικρά πλεούμενα από ξύλο ή καουτσούκ με δορυφορικές εικόνες. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η χρήση τηλεκατευθυνόμενων αεροσκαφών (RPA, γνωστών και ως «drones») μπορεί να καλύψει το κενό αυτό. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη αυτή διότι η χρήση τους θα επιτρέψει μια ολοκληρωμένη παρατήρηση, χάρη στην οποία θα είναι δυνατόν να αποφευχθούν περαιτέρω απώλειες ανθρώπινων ζωών.

1.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία της διότι ορισμένα κράτη μέλη θεσπίζουν μόνιμους συνοριακούς ελέγχους οι οποίοι, όπως προκύπτει από τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στον εν λόγω τομέα, συνεπάγονται σημαντικές δαπάνες. Η δημιουργία ενός συστήματος αποτελεσματικής και οικονομικά λειτουργικής επιτήρησης των ακτών θα πρέπει, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, να οδηγήσει τα κράτη μέλη να μην καταφεύγουν σε μόνιμους ελέγχους και να δοθεί η δυνατότητα να αποκατασταθεί ο μηχανισμός Σένγκεν στην πρότερη πλήρη μορφή του.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ενισχυμένη συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών των τριών ενδιαφερόμενων οργανισμών της ΕΕ, τόσο μεταξύ τους όσο και με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, θα συμβάλλουν στην καθιέρωση ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού συστήματος θαλάσσιας επιτήρησης. Η ΕΟΚΕ εμμένει, ωστόσο, στην ταχεία λήψη αποφάσεων. Τα προβλήματα είναι εξαιρετικά επείγοντα και ο χρόνος αντίδρασης λιγοστός.

2.1.

Στις 15 Δεκεμβρίου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1406/2002, σχετικά με τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα» [COM(2015) 667 final] και, στη συνέχεια, σύμφωνα με το άρθρο 100 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να γνωμοδοτήσει σχετικά.

2.2.

Η ΕΟΚΕ ανταποκρίθηκε πρόθυμα στο αίτημα αυτό, δεδομένου ότι θεωρεί την πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1406/2002 σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα των οργανισμών στήριξης της παράκτιας επιτήρησης των συνόρων και για τη βελτίωση της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ των σχετικών υπηρεσιών της ΕΕ, έτσι ώστε να επιτευχθούν αποτελέσματα συνέργειας και, επομένως, οι εν λόγω οργανισμοί να ασκούν τις δραστηριότητές τους με πιο οικονομικά αποτελεσματικό και λειτουργικό τρόπο. Με τον τρόπο αυτό, οι οργανισμοί της ΕΕ θα παρέχουν στις εθνικές αρχές οι οποίες είναι αρμόδιες να ασκούν τα καθήκοντα συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής πληροφορίες καλής ποιότητας με ικανοποιητικό βαθμό κόστους και αποτελεσματικότητας.

2.3.

Πρόκειται πλέον για επιτακτική ανάγκη δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέθεσε η Επιτροπή, υπάρχουν σήμερα στα κράτη μέλη περισσότερες από 300 πολιτικές και στρατιωτικές αρχές που εκτελούν καθήκοντα ακτοφυλακής σε τομείς όπως η ασφάλεια στη θάλασσα, ο έλεγχος των συνόρων, η αλιεία, τα τελωνεία, οι υπηρεσίες προστασίας περιβάλλοντος κ.λπ.

2.4.

Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, οι εθνικές αρχές έχουν τη στήριξη ορισμένων οργανισμών της ΕΕ, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (Frontex), ο ευρωπαϊκός οργανισμός για την ασφάλεια στη θάλασσα (EMSA) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας (EFCA).

2.5.

Η νομοθετική πρόταση αποτελεί μέρος ενός συνόλου μέτρων που προτείνονται από την Επιτροπή για την «ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης» και την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της θαλάσσιας επιτήρησης. Οι άλλες προτάσεις αφορούν τον κανονισμό για τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισμού συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 768/2005 σχετικά με την ίδρυση Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ελέγχου της Αλιείας, του ιδίου τύπου με την υπό εξέταση πρόταση.

2.6.

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής που συνοδεύει την πρόταση και φέρει τον τίτλο «Ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή και αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης» [COM(2015) 673 final τελικό], αναφέρεται ότι η βάση των προτάσεων της Επιτροπής είναι ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός παράνομων συνοριακών διελεύσεων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

2.7.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής [COM(2015) 673 final, σημείο 1, υποσημείωση 1], περισσότερα από 1,5 εκατ. παράνομες διελεύσεις των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2015, με αποτέλεσμα πρόσφυγες και μετανάστες να διασχίζουν μαζικά την ΕΕ, χωρίς να έχουν ταυτοποιηθεί ούτε καταχωριστεί.

2.8.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τεθεί υπό πίεση η συμφωνία Σένγκεν. Εν τω μεταξύ, ορισμένα κράτη μέλη αποφάσισαν να επαναφέρουν προσωρινά τους ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα, μια κατάσταση που δεν μπορεί, ωστόσο, να παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

2.9.

Σε μια πολύ πρόσφατη μελέτη της οργάνωσης προβληματισμού «France Stratégie» τονίζεται ότι η διάλυση του Σένγκεν θα μπορούσε να επιφέρει οικονομική ζημία που ενδέχεται να φτάσει τα 100 δισεκατ. ευρώ. Οι συναλλαγές μεταξύ των 26 κρατών του χώρου Σένγκεν θα κατέγραφαν, μακροπρόθεσμα, μείωση κατά 10 έως 20 % και το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, στις χώρες αυτές θα μειωνόταν κατά 0,8 %.

2.10.

Η Επιτροπή, στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τη μετανάστευση του Μαΐου 2015 [COM(2015) 240], διαπίστωσε ότι πρέπει να θεσπιστεί κοινή διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, σύμφωνα με το άρθρο 77 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.11.

Επιπλέον, ο κ. Jean-Claude Juncker, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης του Σεπτεμβρίου 2015, ανακοίνωσε σειρά προτάσεων που θα διατύπωνε η Επιτροπή πριν από το τέλος του έτους, με σκοπό τη δημιουργία ενός πλήρως λειτουργικού ευρωπαϊκού συστήματος συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής. Η δημοσίευση έγινε στις 15 Δεκεμβρίου 2015 και η υπό εξέταση πρόταση αποτελεί μέρος αυτής της δέσμης.

3.1.

Στο ψήφισμα σχετικά με την τρέχουσα κρίση των προσφύγων που υιοθετήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2015, η ΕΟΚΕ έχει ήδη τονίσει την ανάγκη να αναλάβει η Ευρώπη τις ευθύνες της για τη μαζική εισροή προσφύγων και να δράσει αμέσως και συλλογικά.

3.2.

Στο ίδιο ψήφισμα, η ΕΟΚΕ εξέφρασε την ανησυχία ότι τίθενται σε κίνδυνο τόσο η συμφωνία Σένγκεν όσο και η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και αγαθών. Επίσης, επανέλαβε την ανησυχία της για το ζήτημα αυτό, στο ψήφισμά της σχετικά με τους πρόσφυγες που υιοθετήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2015, στο οποίο υπογραμμίζει ότι «είναι σημαντικό να διασφαλιστούν δεόντως τα εξωτερικά σύνορα των χωρών Σένγκεν. Ωστόσο, η επανατοποθέτηση εσωτερικών περιφράξεων και η ανέγερση τειχών ουδόλως θα βοηθήσουν στη στενότερη προσέγγιση των πολιτών της ΕΕ ή στην ενίσχυση της ιθαγένειας της ΕΕ».

3.3.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι ζωτικής σημασίας να ληφθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη βελτίωση της συνεργασίας στον τομέα της επιτήρησης των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των ακτών. Κατά συνέπεια, συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1406/2002 σχετικά με τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα, και, ιδίως, με την ιδέα (αν όχι με την πρόταση στην παρούσα της μορφή) να δημιουργηθεί, στη θέση του Frontex, ένας «ευρωπαϊκός οργανισμός συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής», η οποία θα συνεργάζεται στενά με τον ευρωπαϊκό οργανισμό για την ασφάλεια στη θάλασσα (EMSA) και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας (EFCA).

3.4.

Πράγματι, η ΕΟΚΕ δεν κατανοεί γιατί, στην πρόταση της Επιτροπής σχετικά με το «νέο» αυτό οργανισμό Frontex, γίνεται λόγος για «ακτοφυλακή», στο μέτρο που ο EMSA έχει ήδη αναπτύξει διάφορα μοναδικά πληροφοριακά συστήματα στο θαλάσσιο τομέα, έχει αποκτήσει σχετική πείρα και, στο μέλλον, με βάση τις ίδιες προτάσεις της Επιτροπής, θα αναλάβει νέα καθήκοντα στον εν λόγω τομέα.

3.5.

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, αυτό είναι στην πράξη το συμπέρασμα που μπορούμε να συναγάγουμε από τις δημοσιονομικές προτάσεις. Τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν επομένως ότι ο EMSA θα χρησιμοποιήσει υπηρεσίες μη επανδρωμένων αεροσκαφών (RPA/drones), μέσω των οποίων θα μπορέσει να εμπλουτίσει τα συστήματά του με ένα επίπεδο συμπληρωματικών δεδομένων πέραν εκείνων που αφορούν απλώς την επιτήρηση των συνόρων.

3.6.

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ συνιστά να αποφεύγεται η χρήση του όρου «ακτοφυλακή», ώστε να αποφεύγονται οι παρανοήσεις. Επιπλέον, από την υφιστάμενη συνεργασία μεταξύ των τριών οργανισμών προκύπτει ήδη ότι η κατανομή των καθηκόντων είναι, στην πράξη, αποτελεσματική και λειτουργική.

3.7.

Οι εθνικές αρχές που είναι αρμόδιες για την άσκηση της αποστολής της ακτοφυλακής θα πρέπει, και η ΕΟΚΕ εμμένει στο ζήτημα αυτό, να μπορέσουν να αποκομίσουν βραχυπρόθεσμα τα οφέλη αυτής της ενισχυμένης συνεργασίας μέσω της καλύτερης ανταλλαγής πληροφοριών και της επιχειρησιακής παρακολούθησης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

3.8.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί θετικό το γεγονός ότι ο EMSA διαδραματίζει ηγετικό ρόλο για να βελτιωθεί σημαντικά, χάρη στις υπηρεσίες RPA (μη επανδρωμένα αεροσκάφη/drones), η ικανότητα επιτήρησης των θαλάσσιων εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Η ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) θα επιτρέψει όχι μόνο να καταστεί πιο λειτουργικός και αποτελεσματικός ο έλεγχος αλλά θα εξυπηρετήσει και άλλους στόχους.

3.9.

Στα συμπεράσματα της γνωμοδότησής της για την τροποποίηση του κανονισμού σχετικά με τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα (1), η ΕΟΚΕ έκρινε θετικά το ρόλο που διαδραματίζει ο EMSA στη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα στα κράτη μέλη. Ακόμη, ήδη από τότε, έκρινε ιδιαίτερα σημαντικό να διευρυνθούν η αποστολή και οι αρμοδιότητες του EMSA με υπεύθυνο τρόπο.

3.10.

Για τη σωστή εκτέλεση των πρόσθετων καθηκόντων, είναι απολύτως απαραίτητο να διαθέτει ο EMSA επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ προβλέπει ότι οι δημοσιονομικοί πόροι του οργανισμού αυξάνονται κάθε χρόνο κατά 22 εκατ. ευρώ μέχρι το έτος 2020 και ότι θα προσληφθούν 17 έκτακτοι υπάλληλοι. Η ΕΟΚΕ διερωτάται εάν αυτό είναι αρκετό. Αν και οι κύριοι ενδιαφερόμενοι, όπως ο EMSA, κρίνουν ότι είναι, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο οργανισμός δεν διαθέτει πλέον το απαραίτητο περιθώριο για την αντιμετώπιση των αναπόφευκτων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Θεωρεί ότι θα ήταν σκόπιμο να προβλεφθεί δημοσιονομικό αποθεματικό.

3.11.

Η ΕΟΚΕ ανησυχεί ιδιαίτερα διότι, με την τρέχουσα τεχνολογία, είναι δυσχερής η ανίχνευση προσφύγων που επιβαίνουν σε μικρά σκάφη από καουτσούκ ή ξύλο. Οι πληροφορίες μέσω δορυφόρου είναι διαθέσιμες μόνο για ορισμένο χρονικό διάστημα ανάλογα με την τροχιά του δορυφόρου γύρω από τη Γη. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι εν λόγω περιορισμοί μπορούν να αρθούν με τη χρήση υπηρεσιών RPA (μη επανδρωμένα αεροσκάφη/drones).

3.12.

Δεδομένου του εύρους της εισροής προσφύγων, η ΕΟΚΕ θεωρεί πρωταρχικό, τόσο από ανθρωπιστική άποψη όσο και για τη διασφάλιση μιας πραγματικά αποτελεσματικής και λειτουργικής επιτήρησης των ακτών, να υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης όλων των μετακινήσεων στη θάλασσα, έτσι ώστε οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης να μπορούν να παρεμβαίνουν έγκαιρα.

3.13.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ορθή την επιλογή του EMSA μεταξύ των τριών ευρωπαϊκών οργανισμών, προκειμένου να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο στην οργάνωση των υπηρεσιών RPA (μη επανδρωμένα αεροσκάφη/drones).

4.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενίσχυση της συνεργασίας των οργανισμών της ΕΕ τόσο μεταξύ τους όσο και με τα εθνικά όργανα επιτήρησης των ακτών. Η βελτιωμένη αυτή συνεργασία πρέπει να καταλήξει σε έλεγχο των θαλάσσιων εξωτερικών συνόρων της ΕΕ με τον πιο αποδοτικό οικονομικά και τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

4.2.

Λόγω του εύρους των ροών μεταναστών, είναι σημαντικό η ενίσχυση αυτή να υλοποιηθεί βραχυπρόθεσμα. Κατά την ΕΟΚΕ, είναι απαράδεκτο να καθυστερήσει, για οποιονδήποτε λόγο, η λήψη των απαραίτητων μέτρων για τον σκοπό αυτό. Αντιθέτως, εκτός από την υπό εξέταση πρόταση σχετικά με τον EMSA, πρέπει να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν χωρίς καθυστέρηση όλες οι προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή, λαμβάνοντας, βεβαίως, υπόψη τις συστάσεις της ΕΟΚΕ.

4.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την επέκταση της αποστολής του EMSA διότι ο εν λόγω οργανισμός έχει αποδείξει κατά τα τελευταία έτη την ικανότητά του να διασφαλίζει υψηλό επίπεδο θαλάσσιας προστασίας και ασφάλειας και διαδραματίζει καίριο ρόλο για την αντιμετώπιση της ρύπανσης που προκαλείται από τα πλοία.

4.4.

Η επέκταση της αποστολής του EMSA πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερη διάδοση των δεδομένων θαλάσσιας επιτήρησης σε πραγματικό χρόνο μεταξύ των τριών οργανισμών της ΕΕ και των εθνικών αρχών επιτήρησης των ακτών, σε χρήση υπηρεσιών RPA (μη επανδρωμένα αεροσκάφη/drones) για τον έλεγχο των θαλάσσιων εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, σε διαθεσιμότητα των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω δορυφόρων, σε επικοινωνιακές υπηρεσίες καλύτερης ποιότητας για τη στήριξη των κοινών επιχειρήσεων, σε σημαντικά αυξημένη προσοχή στην εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και σε σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς.

4.5.

Η ΕΟΚΕ διερωτάται για ποιον λόγο η Επιτροπή αφιερώνει μία παράγραφο στη διακοπή της παροχής δωρεάν υπηρεσιών του συστήματος αυτόματης αναγνώρισης μέσω δορυφόρου (δορυφορικά δεδομένα AIS) από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ) χωρίς να παραπέμπει, παράλληλα, στις δημοσιονομικές διατάξεις της πρότασής της που προβλέπουν τη διάθεση πόρων προς το σκοπό αυτό από το 2017, ενώ για το 2016 θα βρεθεί λύση μέσω του προγράμματος Copernicus. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι αυτό θα συμβεί όντως.