20.11.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 415/18

Εισηγητής

ο κ. Gordon Keymer (UK/ECR), Μέλος του Συμβουλίου του διαμερίσματος του Tandridge

Έγγραφο αναφοράς

1.

υπογραμμίζει τη σημασία των περιφερειών της ΕΕ που αντιμετωπίζουν γεωγραφικές και δημογραφικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναφέρονται στα άρθρα 174 και 349 της ΣΛΕΕ, οι οποίες βρίσκονται επί του παρόντος αντιμέτωπες με αυξανόμενο αριθμό προκλήσεων όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών μεταφοράς σε τοπικό επίπεδο·

2.

επισημαίνει ότι μεταξύ των εν λόγω περιφερειών, οι οποίες στην παρούσα γνωμοδότηση υποδεικνύονται ως «περιφέρειες με προκλήσεις», περιλαμβάνονται οι ακόλουθες: οι παραμεθόριες περιφέρειες· οι ορεινές περιφέρειες· οι νησιωτικές περιφέρειες· οι αραιοκατοικημένες περιφέρειες (συμπεριλαμβανομένης της βόρειες περιφέρειες) (Άρθρο 174 ΣΛΕΕ)· οι εννέα εξόχως απόκεντρες περιφέρειες (Άρθρο 349 ΣΛΕΕ)· καθώς και κάθε άλλη περιφέρεια της ΕΕ που αντιμετωπίζει παρεμφερείς προκλήσεις. Επιπροσθέτως, υπάρχουν περιφέρειες με εκτεταμένη διασπορά πληθυσμού·

3.

θεωρεί ότι στις προκλήσεις που σχετίζονται με τις δημόσιες μεταφορές στις εν λόγω περιφέρειες μπορούν να συμπεριληφθούν τα εξής: μεγαλύτερο κόστος και ανάγκες χρηματοδότησης για την παροχή υπηρεσιών· δημογραφικές αλλαγές: απερήμωση, γήρανση και διασπορά του εναπομείναντος πληθυσμού· διακυμάνσεις της ζήτησης των καταναλωτών για υπηρεσίες δημοσίων μεταφορών. Σε ορισμένες από τις περιφέρειες αυτές παρατηρείται επίσης εμφανής οικονομική υποβάθμιση, ενώ, στην περίπτωση των εξόχως απόκεντρων περιοχών, προστίθεται επιπλέον η μεγάλη απόσταση, η απομόνωση και η υπερβολική εξάρτηση·

4.

είναι της γνώμης ότι η κινητικότητα, η δυνατότητα εύκολης μετακίνησης από το ένα σημείο στο άλλο, αποτελεί προπαντός δικαίωμα που σχετίζεται με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων –η οποία αναγνωρίζεται από τις Συνθήκες– και βασική προϋπόθεση της ποιότητας ζωής των πολιτών στις εν λόγω περιφέρειες, κατά την προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε βασικές δημόσιες υπηρεσίες (όπως η εκπαίδευση, η υγεία και οι κοινωνικές υπηρεσίες), να εξασφαλίσουν τη μετάβασή τους στον τόπο εργασίας τους ή να αναζητήσουν ευκαιρίες απασχόλησης, να επιδοθούν σε δραστηριότητες αναψυχής, να επισκεφθούν συγγενείς, να προβούν σε αγορά αγαθών και υπηρεσιών ή να ασκήσουν το δικαίωμά τους για πιο μακρινά ταξίδια·

5.

υπογραμμίζει ότι, σε πολλές περιπτώσεις, τα θαλάσσια και τα οδικά και σιδηροδρομικά συστήματα δημοσίων μεταφορών τα οποία καλύπτουν τις προαναφερθείσες βασικές ανάγκες κινητικότητας είτε ανήκουν στις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές είτε εμπίπτουν στη διαχείριση των εν λόγω αρχών. Υπάρχει, επίσης, σημαντικός αριθμός των τοπικών και περιφερειακών αρχών που διαθέτει ιδιόκτητα, εις ολόκληρον ή η εν μέρει, περιφερειακά αεροδρόμια·

6.

σημειώνει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 174 της ΣΛΕΕ, πρέπει να «δίδεται ιδιαίτερη προσοχή» σε ορισμένες περιφέρειες και, σύμφωνα με το άρθρο 349 της ΣΛΕΕ, πρέπει να «θεσπίζονται ειδικά μέτρα» για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ενώ οι κανονισμοί των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ESIF) για την περίοδο 2014-2020 λαμβάνουν σε ορισμένο βαθμό υπόψη τις περιφέρειες με προκλήσεις, οι πολιτικές της ΕΕ σε άλλους τομείς που αφορούν τις μεταφορές θα πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα προκειμένου να αντικατοπτρίζουν τις προαναφερθείσες δεσμεύσεις της Συνθήκης·

7.

θεωρεί ότι ένας από τους λόγους στους οποίους οφείλεται η παράλειψη αυτή συνίσταται ενδεχομένως στο γεγονός ότι στο άρθρο 174 της ΣΛΕΕ δεν προσδιορίζεται το μέγεθος της ενδιαφερόμενης «περιφέρειας». Ορισμένες κυβερνήσεις ερμηνεύουν το εν λόγω άρθρο σε επίπεδο NUTS 2, ενώ –σύμφωνα με έρευνες της Επιτροπής και άλλων ενδιαφερομένων φορέων– πιο ενδεδειγμένο θεωρείται το επίπεδο NUTS 3. Η ΕτΠ πιστεύει ότι, με γνώμονα την προαγωγή της κινητικότητας (και όχι τους σκοπούς των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων — ESIF), είναι σκόπιμη η συνεκτίμηση των περιφερειών κάθε μεγέθους, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειών του επιπέδου NUTS 3 και ακόμη χαμηλότερου επιπέδου·

8.

επισημαίνει ότι οι περιφέρειες με ιδιαιτερότητες επιτελούν βασικές λειτουργίες για την ισόρροπη ανάπτυξη της ΕΕ, κυρίως μέσω της πρόσβασης στις πρώτες ύλες, τη γεωργία, την αλιεία, την προστασία του περιβάλλοντος, τον τουρισμό, τις διασυνοριακές σχέσεις, και τις ευκαιρίες αναψυχής. Η βελτίωση των μεταφορικών συνδέσεων εντός των εν λόγω περιφερειών, αφενός, και μεταξύ των περιφερειών αυτών και της υπόλοιπης επικράτειας της ΕΕ, αφετέρου, θα πρέπει συνεπώς να καταστεί βασική συνιστώσα τόσο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ όσο και των ενωσιακών πολιτικών κινητικότητας, και αυτό όχι μόνον όσο αφορά την κινητικότητα των ατόμων αλλά και των εμπορευμάτων. Η επιδίωξη μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης στις περιφέρειες με ιδιαιτερότητες μπορεί να συντελέσει στην αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και στην εδαφική συνοχή της Ένωσης στο σύνολό της·

9.

θεωρεί αναγκαίο να αναλυθεί ο αντίκτυπος που έχουν στην ανάπτυξη των προτύπων οικονομικής και εδαφικής ανάπτυξης και, συνεπώς στην παρούσα και μελλοντική απασχόληση οι προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες αυτές από πλευράς κινητικότητας. Η απομακρυσμένη και απομονωμένη θέση ορισμένων από τις εν λόγω περιφέρειες σημαίνει ότι οι αγορές τους είναι περιορισμένες και μη ελκυστικές, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να δημιουργήσουν επαρκείς θέσεις εργασίας. Επιπλέον, οι δυσκολίες εργασιακής κινητικότητας που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των περιφερειών αυτών τους εγκλωβίζουν στη γεωγραφική περιοχή τους, με συνακόλουθη αύξηση των ποσοστών ανεργίας·

10.

χαιρετίζει, ως εκ τούτου, την ενσωμάτωση στο πρόγραμμα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ESIF) για την περίοδο 2014-2020 ενός ειδικού θεματικού στόχου «βιώσιμες μεταφορές», καθώς και διαφόρων άλλων θεματικών στόχων που μπορούν να χρησιμεύσουν στην προαγωγή της κινητικότητας·

11.

χαιρετίζει εξίσου τόσο τη δυνατότητα διαμόρφωσης των ποσοστών συγχρηματοδότησης των ESIF κατά τρόπο ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι περιφέρειες με «σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα» (Άρθρο 121 του κανονισμού περί κοινών διατάξεων) όσο και τη δυνατότητα χορήγησης, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), «ειδικής συμπληρωματικής ενίσχυσης» στις εξόχως απόκεντρες και στις υπερβόρειες περιφέρειες και παράλληλης απαλλαγής τους από την απαίτηση θεματικής συγκέντρωσης (Άρθρα 10 έως 12 του κανονισμού για το ΕΤΠΑ)·

12.

υπογραμμίζει τη σημασία των ESIF για την προαγωγή της βιώσιμης κινητικότητας στο σύνολο των ευρωπαϊκών περιφερειών. Λυπάται, ωστόσο, για το γεγονός ότι η χρηματοδότηση του θεματικού στόχου 7 «προαγωγή βιώσιμων μεταφορών και αφαίρεση εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων» –παρότι βάσει των κανονισμών επιτρέπεται σε όλες τις περιφέρειες– ενδέχεται να καταστεί δυσχερής στις πλέον ευημερούσες περιφέρειες, λόγω της περιοριστικής αντιμετώπισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του θέματος κατά τις διμερείς διαπραγματεύσεις σχετικά με τα μελλοντικά επιχειρησιακά προγράμματα·

13.

συνεπώς, καλεί τα κράτη μέλη και τις διαχειριστικές αρχές των ESIF, για την αντιμετώπιση των πιεστικών αναγκών κινητικότητας του συνόλου των περιφερειών με προκλήσεις, να λάβουν υπόψη τις ανάγκες αυτές κατά την κατάρτιση των συμφωνιών σύμπραξης και των επιχειρησιακών προγραμμάτων για την εκτέλεση των ESIF·

14.

εκτιμά ότι ισχυρότερο υποστηρικτικό ρόλο θα μπορούσαν να διαδραματίσουν επίσης άλλα ταμεία της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η χρηματοδότηση εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα. Η ΕτΠ υπογραμμίζει τη σημασία που έχει η παρακολούθηση της ένταξης της εδαφικής διάστασης στα ESIF (και η ευθυγράμμισή της μέσω του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου), καθώς και τη σημασία της παρακολούθησης του εδαφικού αντικτύπου των θεματικών ταμείων, όπως η διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) και το πρόγραμμα «Διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών» (ΔΕΔ-Μ) που τη συνοδεύει, καθώς και το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και το συνοδευτικό του πρόγραμμα CIVITAS. Τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από αυτά τα ταμεία δεν δίδουν προτεραιότητα στην κινητικότητα στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις, με αποτέλεσμα να εναπόκειται σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης να συνδυάσουν αυτά τα διαφορετικά κονδύλια σε τοπική κλίμακα, κατά τρόπο περισσότερο συντονισμένο και καινοτόμο·

15.

επισημαίνει τη δέσμευση της ΕΕ, παραδείγματος χάρη, σχετικά με τη χρησιμοποίηση των πόρων του ΔΕΔ-Μ με σκοπό την περαιτέρω «προσβασιμότητα και συνδεσιμότητα όλων των περιφερειών της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των απομακρυσμένων, των εξόχως απόκεντρων, των νησιωτικών, των περιφερειακών και των ορεινών περιοχών, καθώς και των αραιοκατοικημένων περιοχών» (Άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1315/2013)·

16.

παρατηρεί, ωστόσο, ότι το 95 % των κεφαλαίων του ΔΕΔ-Μ που χρηματοδοτούνται από τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) δαπανώνται αποκλειστικά στο κεντρικό δίκτυο, πράγμα το οποίο ενισχύει τον πυρήνα της Ευρώπης και το πυκνό δίκτυο των μεγάλων πόλεων. Θα πρέπει επίσης να αναληφθούν πρόσθετες ειδικές δράσεις έτσι ώστε οι βελτιώσεις στα ΔΕΔ-Μ να ωφελήσουν επίσης την τοπική συνδεσιμότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις με την ενίσχυση της πρόσβασής τους στους κύριους εθνικούς και ευρωπαϊκούς διαδρόμους μεταφορών·

17.

εξαίρει, επομένως, την ανάγκη χρηματοδότησης των διασυνδέσεων μεταξύ του πυρήνα του ΔΕΔ-Μ και του συνολικού δικτύου, αφενός, και μεταξύ του συνολικού δικτύου και των τοπικών μεταφορικών συνδέσεων στις περιφέρειες με προκλήσεις, αφετέρου. Επιπλέον, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης του πολυετούς πλαισίου χρηματοδότησης, θα πρέπει να αυξηθεί ο προϋπολογισμός της ΔΣΕ, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι διασυνοριακές διασυνδέσεις και η αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης εντός του κεντρικού δικτύου του ΔΕΔ-Μ. Το γεγονός αυτό θα διευκολύνει την ένταξη όλων των περιφερειών της Ευρώπης σε ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών για επιβάτες και εμπορεύματα. Εφόσον η άμβλυνση των αναπτυξιακών ανισοτήτων αποτελεί έναν από τους στόχους του προγράμματος ΔΕΔ-Μ, οι ανάγκες των περιφερειών που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην υλοποίηση των προτύπων οικονομικής και εδαφικής ανάπτυξής τους χρήζουν επίσης συνεκτίμησης πριν από την επανεξέταση των χαρτών του ΔΕΔ-Μ που έχει προγραμματιστεί για το 2016/2017·

18.

διαπιστώνει ότι το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και το συνοδευτικό του πρόγραμμα CIVITAS για καθαρές αστικές μεταφορές εστιάζουν στα οχήματα προηγμένης τεχνολογίας προκειμένου να καταστούν οι μεταφορές αποδοτικότερες ως προς τη χρήση των πόρων. Οι εν λόγω στόχοι είναι απολύτως αξιόλογοι διότι συμβάλλουν επίσης στη βελτίωση των δημόσιων μεταφορών στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις, όπου η σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας των οχημάτων αποτελεί βασικό μέλημα·

19.

υπογραμμίζει ότι, κατά συνέπεια, απαιτούνται νέες προσεγγίσεις για τη χρηματοδότηση των μεταφορών στις περιφέρειες με προκλήσεις. Μεταξύ αυτών, θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται η παροχή προσωπικών χρηματικών διευκολύνσεων στους πολίτες για τις μεταφορές τους, όπως οι «επιταγές κινητικότητας» που έχουν εισαχθεί με επιτυχία σε ορισμένα κράτη μέλη, η πρόβλεψη φορολογικών απαλλαγών για τους μεταφορείς ή η καθιέρωση συνεργατικών ρυθμίσεων προκειμένου να επιτρέπεται η κοινή χρήση οχημάτων από διάφορες μεταφορικές εταιρείες·

20.

πιστεύει ότι χρειάζεται επίσης να υποστηριχθούν νέες προσεγγίσεις έναντι της χρηματοδότησης με τη βοήθεια νέων εργαλείων. Τα ευφυή συστήματα μεταφορών (Intelligent Transport Systems-ITS) και οι βελτιωμένες ΤΠΕ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντικατάσταση των μαζικών μεταφορών που βασίζονται σε συγκεκριμένα ωράρια και πάγιες διαδρομές από μεταφορές κατόπιν παραγγελίας, όπως τα λεωφορεία «κατόπιν κλήσης», τα συλλογικά ταξί ή η κοινή χρήση αυτοκινήτου. Η χρήση των αποκαλούμενων «μεταφορών κατόπιν παραγγελίας» επιτρέπει πράγματι την προσφορά αποτελεσματικότερων και ανταγωνιστικότερων υπηρεσιών δημοσίων οδικών συγκοινωνιών με μικρότερο κόστος, καθώς συνδυάζει την προσφορά με την πραγματική ζήτηση. Επίσης, ικανοποιητικά αποτελέσματα σε ορισμένες απομακρυσμένες περιφέρειες έφεραν, παραδείγματος χάρη, ορισμένα συστήματα κοινόχρηστων μεταφορών, η ανάμειξη των μαθητών με το ευρύ κοινό, καθώς και η ενθάρρυνση της πεζοπορίας και της ποδηλασίας. Τα συναφή συστήματα ευνοούν την εξοικονόμηση πόρων, τον περιορισμό της εξάρτησης από τη χρήση του αυτοκινήτου και τη μείωση των καυσαερίων·

21.

επισημαίνει ότι τέτοιου είδους λύσεις θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από μέτρα διευκόλυνσης, όπως η έκδοση ηλεκτρονικών εισιτηρίων συνδυασμένης χρήσεως ή η χρήση έξυπνων καρτών σε όλα τα μέσα μεταφοράς· η καθιέρωση συμβατών μεταξύ τους προτύπων για την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών πληρωμών η συνεκτική κατάρτιση ωραρίων για τα τμήματα των διαδρομών που δεν πραγματοποιούνται «κατόπιν παραγγελίας» ή η χρήση εφαρμογών των έξυπνων κινητών τηλεφώνων (τύπου smartphone) για την παροχή νέων δυνατοτήτων ενημέρωσης και πληρωμής στους πολίτες·

22.

κρίνει σημαντικό να ληφθεί μέριμνα ώστε οι εν λόγω νέες λύσεις κινητικότητας να προβάλλονται δεόντως και συγχρόνως να καταστούν οικονομικά προσιτές, ευπρόσιτες και αποδεκτές από τους χρήστες τους. Η ενεργός (υπαρκτή και δυνητική) συμμετοχή των χρηστών στην προσπάθεια καθορισμού των αναγκών τους μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων·

23.

τονίζει ιδιαίτερα ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα αποτελέσουν βασική κινητήρια δύναμη πολλών από τις εν λόγω καινοτομίες·

24.

υπογραμμίζει ωστόσο ότι τα σχέδια κινητικότητας αυτού του είδους θα πρέπει να τυγχάνουν χρηματοδότησης μόνο σε περίπτωση που είναι τμήμα μιας υγιούς πολιτικής κινητικότητας η οποία καλύπτει την εκάστοτε περιοχή και μπορούν να αιτιολογηθούν βάσει επακριβών εκτιμήσεων της δυνητικής ζήτησης·

25.

επιθυμεί να εξάρει τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, καθώς και οι εσωτερικές τους συνδέσεις με τις περιοχές της ενδοχώρας τους, στην προαγωγή της ανάπτυξης των περιφερειών που αντιμετωπίζουν προκλήσεις, καθώς και στη σύνδεση των πολιτών με μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Παραδείγματος χάρη, για τους κατοίκους των νησιωτικών και των εξόχως απόκεντρων περιφερειών οι συνδέσεις αυτές αντιπροσωπεύουν τη μοναδική δυνατότητα μεταφοράς τους και έχουν ζωτική σημασία για την ίδια την επιβίωσή τους και για τη σύνδεσή τους τόσο με τη χώρα τους όσο και με την υπόλοιπη επικράτεια της ΕΕ. Ως εκ τούτου, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια που βρίσκονται σε περιφέρειες με προκλήσεις αξίζει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής στους κανόνες της ΕΕ: αφενός, στους κανόνες που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης (συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας) και, αφετέρου, στους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις που διέπουν τα λιμάνια, τις αεροπορικές μεταφορές και τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος·

26.

υπενθυμίζει ότι, δυνάμει των Συνθηκών (Πρωτόκολλο αριθ. 26), τα κράτη μέλη διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια για τη διαμόρφωση των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας και των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος στο επίπεδο που προσεγγίζει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ανάγκες των χρηστών, καθώς και ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παρέμβει μόνο σε περίπτωση «πρόδηλης πλάνης»·

27.

επισημαίνει επίσης την απουσία ενιαίας πληροφόρησης σχετικά με τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας που ισχύουν για τους μεταφορείς σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, η επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς και στην περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ των μεταφορικών εταιρειών στις περιφέρειες με προκλήσεις·

28.

χαιρετίζει τις πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της αεροπορίας στις οποίες προβλέπονται ορισμένες διατάξεις ευελιξίας που επιτρέπουν τη χορήγηση ενισχύσεων για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε αερολιμένες και στη λειτουργία αυτών, καθώς και ενισχύσεων εκκίνησης σε αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιφέρειες. Συχνά, τα αεροδρόμια αυτά πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε υψηλή εποχιακή ζήτηση, ακόμη κι αν σε άλλες χρονικές περιόδους του έτους εμφανίζουν πλεονάζουσα δυναμικότητα·

29.

εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της όσον αφορά τον περιορισμό που επιβάλλει το ΕΤΠΑ για την επόμενη δημοσιονομική περίοδο, κατά την οποία η χρηματοδότηση αερολιμενικών υποδομών ουσιαστικά απαγορεύεται στις περισσότερες περιπτώσεις·

30.

εξαίρει τη σημασία ενός ισχυρού, διαφανούς και γενικής εφαρμογής καθεστώτος δικαιωμάτων των επιβατών που καλύπτει όλα τα δημόσια μέσα μεταφοράς αλλά και τις πολυτροπικές μεταφορές. Στην περίπτωση των αεροπορικών ή σιδηροδρομικών ταξιδιών με ενδιάμεσους σταθμούς, κρίνεται σκόπιμο να προαχθεί περαιτέρω η σύναψη συμφωνιών μεταξύ αερομεταφορέων για τον συνδυασμό των εισιτηρίων τους. Οι εν λόγω συμφωνίες είναι εξαιρετικά επωφελείς από πλευράς απλότητας και τιμής για τους επιβάτες αεροσκαφών από απομακρυσμένες περιφέρειες. Εντούτοις, το κόστος της αποζημίωσης που οφείλουν να επωμίζονται οι περιφερειακοί αερομεταφορείς ή οι πάροχοι υπηρεσιών τοπικών σιδηροδρομικών μεταφορών σε περίπτωση απολεσθείσας ανταπόκρισης σε κομβικούς αερολιμένες ή σε μείζονες σιδηροδρομικούς σταθμούς δεν πρέπει να είναι τόσο δυσανάλογο ώστε να αποτρέπει την αυξημένη χρήση των προαναφερθεισών συμφωνιών·

31.

θεωρεί ότι μπορούν να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλιστεί η υιοθέτηση εκ μέρους των φορέων χάραξης πολιτικής μιας πιο ολιστικής, πολυτροπικής, βιώσιμης και συντονισμένης προσέγγισης των προκλήσεων που τίθενται ως προς την κινητικότητα στις εν λόγω περιφέρειες· Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, αρμόδιο για την εξεύρεση λύσεων είναι το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο διακυβέρνησης, όπου δράσεις στήριξης της ΕΕ λαμβάνουν χώρα μόνο σε περίπτωση που προσδίδεται προστιθέμενη αξία·

32.

υπογραμμίζει ότι η γραφειοκρατία πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατό σε κάθε νέα δράση που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή·

33.

σημειώνει ότι τα μοντέλα αποκεντρωμένης διακυβέρνησης, σύμφωνα με τα οποία οι αρμοδιότητες στον τομέα των μεταφορών και η σχετική χρηματοδότηση ανατίθενται στο υποεθνικό επίπεδο, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε αρκετά κράτη μέλη·

34.

αναγνωρίζει επιπλέον ότι η κινητικότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις δεν θα πρέπει να περιορίζεται απλώς στην ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών στον τομέα των μεταφορών. Τα σχέδια κινητικότητας πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του αναπτυξιακού σχεδιασμού της εκάστοτε περιφέρειας με προκλήσεις στο σύνολό της. Παραδείγματος χάρη, τυχόν νέες εμπορικές, βιομηχανικές ή οικιστικές ζώνες χωρίς ικανοποιητικές συνδέσεις ενδέχεται να απαιτήσουν τη συμβολή του κυρίου του έργου στο κόστος νέων υπηρεσιών δημοσίων μεταφορών·

35.

δίδει έμφαση στον σημαντικό ρόλο του σχεδιασμού της κινητικότητας σε τοπικό επίπεδο και επισημαίνει ότι τα δυνητικά σχέδια τοπικής κινητικότητας δεν θα πρέπει να περιορίζονται στις αστικές περιοχές, αλλά να επεκτείνονται στις γειτονικές περιοχές –ή τουλάχιστον να αναπτύσσονται σε συνεννόηση μαζί τους– συμπεριλαμβανομένων επίσης των αγροτικών περιοχών, στα πλαίσια μιας ευρύτερης αναπτυξιακής στρατηγικής με τοπική διάσταση. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται τα συστήματα μεταφορών στις πιο πυκνοκατοικημένες ζώνες αποβαίνουν επίσης προς όφελος των πιο απομακρυσμένων περιοχών. Τα συναφή σχέδια στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει να συνεκτιμούν όχι μόνο τις σύντομες διαδρομές που απαιτούνται για την κάλυψη των άμεσων τοπικών αναγκών, αλλά και τα πιο χρονοβόρα δρομολόγια που είναι αναγκαία για τη σύνδεση των υπό εξέταση περιφερειών με πιο μεγάλα αστικά κέντρα·

36.

επισημαίνει ιδιαίτερα την περίπτωση των διασυνοριακών δημοσίων μεταφορών στην Ευρώπη που συχνά αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις. Μεταξύ των προκλήσεων αυτών περιλαμβάνονται οι διαφορές που υφίστανται ανάμεσα στα κράτη μέλη όσον αφορά: τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις· την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας· τα πρότυπα ασφαλείας· την κατάρτιση του προσωπικού, αλλά και την ύπαρξη νομικών διαφορών ή την έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των αρμοδίων αρχών σχετικά με τη χρηματοδότηση. Η διαμόρφωση νέων μοντέλων διακυβέρνησης, η χρήση κοινού νομικού πλαισίου, όπως ο Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ), η σύναψη συμφωνιών συνεργασίας ή η σύσταση κοινής αρχής διασυνοριακών μεταφορών θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επιτυχή αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων μέσω, π.χ., της εξουσιοδότησης συμβάσεων παραχώρησης που διευκολύνουν την κινητικότητα μεταξύ διασυνοριακών περιοχών, υπό την προϋπόθεση να υλοποιηθούν τα μοντέλα αυτά με την ελάχιστη δυνατή γραφειοκρατία·

37.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την αξιολόγηση των νομοθετικών επιπτώσεων στον τομέα της κινητικότητας, να επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή στον αντίκτυπο που έχουν οι πολιτικές και τα προγράμματα της ΕΕ για την κινητικότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις·

38.

προτρέπει επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει αξιολογήσεις εδαφικού αντικτύπου, όπως προτείνεται από την Επιτροπή των Περιφερειών, προκειμένου να καταστεί δυνατή η συνεκτίμηση του εδαφικού αντικτύπου των πολιτικών της ΕΕ για την κινητικότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις. Ορισμένα δημογραφικά ζητήματα, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η απερήμωση, η διασπορά του πληθυσμού και η «διαρροή εγκεφάλων» χρήζουν επίσης συνεκτίμησης·

39.

εκτιμά ότι η παροχή υπηρεσιών στον τομέα των μεταφορών στις περιφέρειες που διατρέχουν κίνδυνο δεν νοείται ακόμη ως ευρωπαϊκή πρόκληση. Ο κανονιστικός προσανατολισμός της ΕΕ εστιάζεται περισσότερο στην ελάχιστη δυνατή στρέβλωση της αγοράς παρά στη θέσπιση νομικού πλαισίου με στόχο την προορατική υποστήριξη της ανάπτυξης λύσεων για την κινητικότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις·

40.

παρακινεί, συνεπώς, τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύσει Πράσινη Βίβλο επί του θέματος με στόχο την ενδελεχή δημόσια συζήτησή του από τους ενδιαφερόμενους φορείς και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ενόψει της εξεύρεσης ενδεδειγμένων λύσεων. Στόχος θα πρέπει να είναι η καλύτερη αντιμετώπιση και διευθέτηση των θεμάτων που σχετίζονται με την κινητικότητα στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε όλο το φάσμα των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ, αυξάνοντας έτσι την πρόσβαση στην κινητικότητα και περιορίζοντας τον κίνδυνο απερήμωσης·

41.

πιστεύει ειδικότερα ότι η εν λόγω Πράσινη Βίβλος θα πρέπει: να εγκαινιάσει μια δημόσια συζήτηση· να αξιολογήσει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί έως τώρα, εκθέτοντας το ισχύον νομικό πλαίσιο και τις σχετικές πρωτοβουλίες στον εν λόγω τομέα πολιτικής· να αναλύσει τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των περιφερειών με γεωγραφικές και δημογραφικές προκλήσεις από πλευράς κινητικότητας και τη συμβολή τους στη συνολική εδαφική συνοχή· να εξετάσει εις βάθος την απόκλιση μεταξύ των δεσμεύσεων της Συνθήκης και των πρακτικών της ΕΕ κατά τη χάραξη πολιτικών στον τομέα των μεταφορών επιβατών και εμπορευμάτων που επηρεάζουν τις περιφέρειες με προκλήσεις· να προσδιορίσει τον αντίκτυπο που έχουν όλα αυτά στην οικονομία και στην απασχόληση αυτών των περιφερειών· να προωθήσει, επίσης, τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ πηγών χρηματοδότησης, προγραμμάτων και πολιτικών κινητικότητας· να τονώσει την έρευνα και την καινοτομία και να ενισχύσει την υλοποίηση πιλοτικών έργων· και, τέλος, να διερευνήσει τις μελλοντικές εναλλακτικές δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων ή των κινήτρων που θα μπορούσαν να ενδείκνυνται για καθένα από τα επίπεδα διακυβέρνησης·

42.

υπογραμμίζει ότι, κατά την κατάρτιση της προαναφερθείσας Πράσινης Βίβλου, απαιτείται να επιδειχθεί ιδιαίτερη προσοχή σε περιπτώσεις κατά τις οποίες διάφορες μη νομοθετικές δράσεις –όπως στρατηγικές, σχέδια δράσης, συστάσεις, κατευθυντήριες γραμμές ή ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών– θα μπορούσαν να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στις εθνικές και υποεθνικές πρωτοβουλίες·

43.

καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την περαιτέρω ευαισθητοποίηση σχετικά με την κινητικότητα στις περιφέρειες με προκλήσεις μέσω συγκεκριμένης εκδήλωσης, όπως π.χ. η ετήσια Εβδομάδα Κινητικότητας.