52014DC0381

1. Εισαγωγή

Οι ευρωπαϊκές βραχυπρόθεσμες στατιστικές (STS) περιγράφουν τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες σε τέσσερις πολύ σημαντικούς τομείς: τη βιομηχανία, τις κατασκευές, το λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες (εκτός από τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες). Για κάθε τομέα, οι βραχυπρόθεσμες στατιστικές παρέχουν μια σειρά δεικτών όπως είναι οι δείκτες παραγωγής, κύκλου εργασιών, τιμών παραγωγού, αριθμού απασχολουμένων, εργασθεισών ωρών, μεικτών αποδοχών και άλλοι. Η νομική βάση για τις βραχυπρόθεσμες‑ στατιστικές είναι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1165/1998 του Συμβουλίου[1], όπως τροποποιήθηκε (στο εξής «κανονισμός για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές»).

Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 2 του κανονισμού:

Η Επιτροπή, έως τις 11 Αυγούστου 2008 και εφεξής κάθε τρία έτη, υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με τα στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, και ιδίως σχετικά με τη σημασία και την ποιότητά τους, καθώς και με την αναθεώρηση των δεικτών. Η έκθεση αναφέρεται επίσης ειδικώς στο κόστος του στατιστικού συστήματος και τις απορρέουσες από τον παρόντα κανονισμό επιβαρύνσεις για τις επιχειρήσεις, σε σχέση με τα προκύπτοντα οφέλη. Υποβάλλει έκθεση σχετικά με τις ενδεδειγμένες πρακτικές για τον περιορισμό της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και αναφέρει τρόπους για τον περιορισμό αυτόν και για τη μείωση του κόστους.

Η παρούσα έκθεση αποτελεί συνέχεια της έκθεσης που υποβλήθηκε τον Ιούνιο του 2008 και τον Ιούνιο του 2011 σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο[2].

Το δεύτερο τμήμα της παρούσας έκθεσης παρουσιάζει τις χρήσεις των βραχυπρόθεσμων στατιστικών και τη σημασία τους για βασικές ευρωπαϊκές πολιτικές και την κατάρτιση της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής. Υποδεικνύει επίσης σημαντικές εξελίξεις στις βραχυπρόθεσμες στατιστικές μετά την τελευταία έκθεση ποιότητας του Ιουνίου 2011.

Το τρίτο τμήμα περιγράφει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις διάφορες ποιοτικές πτυχές των βραχυπρόθεσμων στατιστικών.

Το τέταρτο τμήμα παρουσιάζει το κόστος και την επιβάρυνση από τη συλλογή και επεξεργασία στοιχείων για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές και ορισμένα παραδείγματα σχετικά με το πώς τα κράτη μέλη μπόρεσαν να μειώσουν το κόστος και την επιβάρυνση.

Το τελευταίο τμήμα δίνει μια εικόνα των μελλοντικών εξελίξεων για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές.

Ανασκόπηση των βραχυπρόθεσμων στατιστικών και των πιο σημαντικών εξελίξεων

Η κατάρτιση των βραχυπρόθεσμων στατιστικών υπήρξε σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία της ζώνης του ευρώ και για την παρακολούθηση της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής[3]. Από τους 22 κύριους Ευρωπαϊκούς Οικονομικούς Δείκτες (ΚΕΟΔ)[4] που αναπτύχθηκαν αρχικά για την παρακολούθηση της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της και ιδιαίτερα για την κατάρτιση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ, οκτώ παρέχονται από βραχυπρόθεσμες στατιστικές, συγκεκριμένα: βιομηχανική παραγωγή, τιμές παραγωγού στη βιομηχανία για τις εγχώριες αγορές, βιομηχανικές τιμές εισαγωγής, παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα, κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο και τις επισκευές, κύκλος εργασιών σε άλλες υπηρεσίες (εξαιρουμένων των υπηρεσιών λιανικού εμπορίου), τιμές παραγωγού στον κλάδο υπηρεσιών και οικοδομικές άδειες.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων χρηστών των βραχυπρόθεσμων στατιστικών. Άλλοι σημαντικοί χρήστες είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εθνικές κυβερνήσεις, τα ιδρύματα ερευνών, οι επιχειρήσεις και οι επιχειρηματικές οργανώσεις. Τα δελτία τύπου σχετικά με βραχυπρόθεσμες στατιστικές κατά κανόνα προσελκύουν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Οι βραχυπρόθεσμες στατιστικές παρέχουν επίσης σημαντικά στοιχεία για άλλους στατιστικούς τομείς όπως οι εθνικοί λογαριασμοί.

Οι βραχυπρόθεσμες στατιστικές συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων στατιστικών που παράγονται από τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat). Χρησιμοποιούνται συνήθως για την ανάλυση οικονομικών τάσεων, τις προβλέψεις και την εκπόνηση μοντέλων, αλλά είναι απαραίτητες και για την προετοιμασία των αποφάσεων πολιτικής, για ερευνητικούς σκοπούς, την επαλήθευση και την επικύρωση στοιχείων από άλλες πηγές και ως βάση για επιχειρηματικές αποφάσεις (π.χ. στην έρευνα αγοράς). Τα αποτελέσματα των βραχυπρόθεσμων στατιστικών μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης από τις επιχειρήσεις για πολλούς άλλους σκοπούς (π.χ. χρήση δεικτών τιμών παραγωγής για την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συμβάσεων).

Μετά την τελευταία έκθεση ποιότητας για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2011 μεσολάβησαν ορισμένες αλλαγές. Με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 461/2012 της Επιτροπής, της 31ης Μαΐου 2012[5], η συλλογή στοιχείων για τις νέες βιομηχανικές παραγγελίες διακόπηκε και το τελευταίο δελτίο τύπου σχετικά μ’ αυτό δημοσιεύτηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2012 με στοιχεία Δεκεμβρίου 2011. Τα στοιχεία αυτά αρχικά επρόκειτο να χρησιμεύσουν στην κατάρτιση ενός κύριου δείκτη και να αποτελέσουν μια πρώτη ένδειξη για την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής. Ωστόσο, η προγνωστική του ικανότητα αποδείχθηκε μάλλον μικρή σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η επιτροπή ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος αποφάσισε ότι η συλλογή υποχρεωτικών στοιχείων για τις μεταβλητές νέων παραγγελιών της βιομηχανίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να σταματήσει.

Τον Μάρτιο του 2012 μια νέα μέθοδος εποχικής διόρθωσης εισήχθη στις ευρωπαϊκές βραχυπρόθεσμες στατιστικές. Σκοπός της εποχικής διόρθωσης είναι να γίνουν τα στοιχεία για διαφορετικούς μήνες ή τρίμηνα άμεσα συγκρίσιμα αφού εξαλειφθούν οι εποχικές επιδράσεις όπως η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τους καλοκαιρινούς μήνες ή η αύξηση του κύκλου εργασιών του λιανικού εμπορίου πριν από τα Χριστούγεννα. Από το 2012, έτος αναφοράς, η Eurostat υιοθέτησε μια μέθοδο έμμεσης εποχικής διόρθωσης, όπου σειρές εθνικών στοιχείων προσαρμόζονται πρώτα εποχικά και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται, ως σταθμισμένοι μέσοι όροι, για την παραγωγή ευρωπαϊκών συγκεντρωτικών συνόλων. Στο παρελθόν, η Eurostat  χρησιμοποιούσε μια άμεση προσέγγιση για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές, δηλαδή μη προσαρμοσμένα εθνικά στοιχεία αθροίζονταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που στη συνέχεια προσαρμοζόταν εποχικά. Η νέα μέθοδος εγγυάται τη συνέπεια των ευρωπαϊκών και εθνικών συγκεντρωτικών συνόλων και ευθυγραμμίζεται επίσης με τις κατευθύνσεις εποχικής διόρθωσης του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος (ESS).

Τον Οκτώβριο του 2012 οι βραχυπρόθεσμες στατιστικές αποτέλεσαν αντικείμενο των κατευθυντήριων γραμμών του ESS για την πολιτική αναθεώρησης. Τα ευρωπαϊκά συγκεντρωτικά στοιχεία των οκτώ βραχυπρόθεσμων ΚΕΟΔ και του λιανικού εμπορίου αναθεωρούνται τώρα και εκδίδονται μόνο μία φορά τον μήνα. Οι ημερομηνίες εξαγγέλλονται από πριν στο ημερολόγιο δημοσίευσης βραχυπρόθεσμων στατιστικών[6]. Τα εθνικά στοιχεία συνεχίζουν να ενημερώνονται αμέσως μόλις υπάρχουν νέες πληροφορίες.

Στις αρχές του 2013, οι βραχυπρόθεσμοι δείκτες τέθηκαν σε νέες βάσεις από το 2005 έως το 2010. Αυτό συνεπαγόταν επικαιροποίηση των συντελεστών στάθμισης για τον υπολογισμό των ευρωπαϊκών συγκεντρωτικών στοιχείων ώστε να αντανακλάται η οικονομική δομή του 2010 (αλλαγή βάσης) και η αριθμητική αλλαγή του έτους αναφοράς (κατά μέσο όρο 100 το 2010 αντί για 2005).

Από το 2013 είναι διαθέσιμα τριμηνιαία στοιχεία για τις εργασθείσες ώρες και τις μεικτές αποδοχές και τους μισθούς για το λιανικό εμπόριο και τις επισκευές και άλλες υπηρεσίες. Η νομική βάση γι’ αυτό ήταν ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 329/2009 της Επιτροπής[7].

Πεδίο εφαρμογής και ποιότητα των δεικτών των βραχυπρόθεσμων στατιστικών

Πεδίο εφαρμογής και συμμόρφωση με τον κανονισμό περί βραχυπρόθεσμων στατιστικών

Η συμμόρφωση των κρατών μελών με τον κανονισμό περί βραχυπρόθεσμων στατιστικών από πλευράς αξιοπιστίας, έγκαιρης υποβολής, συνοχής και συγκρισιμότητας παρακολουθείται από την Eurostat κάθε έξι μήνες και δείχνει υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης και διαρκή βελτίωση. Βάσει των διαφόρων ποιοτικών πτυχών που αναπτύσσονται στον Κώδικα ορθής πρακτικής του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος[8], για κάθε χώρα υπολογίζεται ένας βαθμός συμμόρφωσης που καλύπτει όλους τους δείκτες για κάθε χώρα. Από την 1η Οκτωβρίου 2013 ο μέσος βαθμός συμμόρφωσης για την  EΕ-28 ήταν 9,6 (με άριστα το 10) - όπως και την 1η Απριλίου 2013. Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν επιτύχει πλήρη ή σχεδόν πλήρη συμμόρφωση με τον κανονισμό.

Ακρίβεια, αξιοπιστία, συνοχή και συγκρισιμότητα

Ο κανονισμός για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές εισήγαγε ένα σύνολο κοινών ορισμών για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές που εφαρμόζονται από όλα τα κράτη μέλη. Η Eurostat και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες συνεργάζονται ώστε να εξασφαλίσουν υψηλή ακρίβεια, αξιοπιστία και συνοχή των βραχυπρόθεσμων δεικτών. Το μεθοδολογικό πλαίσιο που θεσπίζεται με τον κανονισμό βελτιώνεται συνεχώς μέσω διαβουλεύσεων μεταξύ τεχνικών εμπειρογνωμόνων και ειδικών θεματικών ομάδων εργασίας.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μεθοδολογίες δεν οφείλουν να είναι ταυτόσημες στα κράτη μέλη. Τηρώντας την αρχή της επικουρικότητας και λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές διαφορές, π.χ. ως προς το μέγεθος, την οικονομική διάρθρωση και τη διαθεσιμότητα των διοικητικών στοιχείων, ο κανονισμός για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές αφήνει τα κράτη μέλη ελεύθερα να αποφασίσουν ποιοι είναι πιο αποτελεσματικοί και αποδοτικοί τρόποι για τη συλλογή και την επεξεργασία των στοιχείων.

Η Eurostat συνεργάζεται επίσης με άλλους διεθνείς οργανισμούς, ειδικά τον ΟΟΣΑ, ώστε να αυξάνεται η συγκρισιμότητα στοιχείων και μεθόδων και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έγκαιρη υποβολή και εμπρόθεσμη υποβολή

Για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές η έγκαιρη διαθεσιμότητα των στοιχείων έχει μεγάλη σημασία. Συνεπώς, ο κανονισμός για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές θέτει σχετικά σύντομες προθεσμίες για τη διαβίβαση εθνικών στοιχείων στη Eurostat[9]. O πίνακας 1 δείχνει τις τρέχουσες προθεσμίες για τη διαβίβαση στοιχείων στη Eurostat (τρίτη στήλη) και τις ημερομηνίες-στόχους που θέτει η οικονομική και δημοσιονομική επιτροπή στην πλέον πρόσφατη έκθεσή της σχετικά με τις απαιτήσεις για πληροφορίες στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Η τελευταία στήλη υποδεικνύει τις τρέχουσες προθεσμίες για διάδοση (π.χ. μέσω δελτίων τύπου).

Γενικά, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι βραχυπρόθεσμες στατιστικές είναι έγκαιρες. Οποιαδήποτε καθυστέρηση οφείλεται στο ότι η ημέρα παράδοσης μπορεί να είναι σαββατοκύριακο ή δημόσια αργία.

Οι χρήστες ενημερώνονται για τις ημερομηνίες δημοσίευσης του δελτίου τύπου αρκετά πριν μέσω του ημερολογίου δημοσιεύσεων στον δικτυακό τόπο της Eurostat[10]. Τα περασμένα χρόνια, όλες οι ημερομηνίες που ανακοινώθηκαν στο ημερολόγιο δημοσιεύσεων τηρήθηκαν.

Πίνακας 1: Έγκαιρη υποβολή - ημέρες μεταξύ τέλους της περιόδου αναφοράς και προθεσμίας παράδοσης, κανονισμός για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές, στόχος ΟΔΕ και πραγματική διάδοση των συγκεντρωτικών στοιχείων της ΕΕ (κατάσταση Μάιος 2013)

Δείκτης || Περιοδικότητα || Προθεσμίες κανονισμού για τις STS α) || Στόχοι ΟΔΕ για το 2013 β) || Διάδοση συνόλων ΕΕγ)

Βιομηχανική παραγωγή || Μηνιαία || 40 || 40 || 44

Τιμές παραγωγού της βιομηχανίας για εγχώριες αγορές || Μηνιαία || 35 || 35 || 33

Δείκτης τιμών βιομηχανικών εισαγωγών || Μηνιαία || 45 || 45 || 37

Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα || Μηνιαία || 45 || 45 || 47

Οικοδομικές άδειες || Τριμηνιαία || 90 || 90 || 89

Δείκτης κύκλου εργασιών για λιανικό εμπόριο και επισκευές || Μηνιαία || 30 || 30 || 36

Κύκλος εργασιών σε (άλλες) υπηρεσίες || Τριμηνιαία || 60 || 60 || 65

Τιμές παραγωγού υπηρεσιών || Τριμηνιαία || 90 || 90 || 91

α)   Προθεσμίες για τη διαβίβαση στοιχείων στην Eurostat βάσει του κανονισμού για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές· για τις μικρότερες χώρες, συχνά ισχύουν μεγαλύτερες προθεσμίες.

β)   Οι στόχοι έχουν τεθεί  στην 2013 Status Report on information requirements on EMU (Έκθεση του 2013 για τις απαιτήσεις πληροφοριών στην ΟΝΕ, που δημοσιεύει η οικονομική και δημοσιονομική επιτροπή).

γ) Ημέρες μεταξύ της λήξης της περιόδου αναφοράς και της διάδοσης (π.χ. δελτίο τύπου, έκδοση στοιχείων). Ορισμένες καθυστερήσεις οφείλονται στις αργίες του Μαΐου (μήνας αναφοράς).

Αναθεωρήσεις των δεικτών των βραχυπρόθεσμων στατιστικών

Τα πρώτα αποτελέσματα των βραχυπρόθεσμων δεικτών βασίζονται εν μέρει σε προκαταρκτικά, κατ’ εκτίμηση και μη πλήρη δεδομένα. Μετά την παράδοση των πρώτων στοιχείων, τα αποτελέσματα της έρευνας συχνά βελτιώνονται, διότι προστίθενται καθυστερημένες απαντήσεις. Τα στοιχεία αναθεωρούνται για πολλούς άλλους λόγους, μεταξύ αυτών η εποχική διόρθωση, η συγκριτική αξιολόγηση, νέες και/ή βελτιωμένες πηγές δεδομένων και διορθώσεις σφαλμάτων ή μεθοδολογικές αλλαγές. Όμως το μέγεθος των αναθεωρήσεων των βραχυπρόθεσμων δεικτών είναι κατά κανόνα μάλλον περιορισμένο, ειδικά σε επίπεδο συγκεντρωτικών στοιχείων ΕΕ και για τη ζώνη του ευρώ.

Για την αξιολόγηση της ποιότητας των πρώτων αποτελεσμάτων των τεσσάρων βραχυπρόθεσμων δεικτών που δημοσιεύονται σε μηνιαία βάση σε ειδικό δελτίο τύπου, οι αλλαγές μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης έκδοσης των μηνιαίων ρυθμών ανάπτυξης αναλύονταν για την περίοδο 2011-13.

Πίνακας 2: Κλίμακα αναθεώρησης για τους τέσσερις δείκτες βραχυπρόθεσμων στατιστικών, 2011-13 α)

1 || 2 || 3 || 4 || 5

|| Αναθεώρηση μέσου όρου β) || Μέση απόλυτη αναθεώρησηγ) || Μέσος απόλυτος ρυθμός ανάπτυξης || Μέση σχετική αναθεώρησηδ)

Βιομηχανική παραγωγή || 0,1 || 0,2 || 0,7 || 0,2

Τιμές παραγωγού της βιομηχανίας για εγχώριες αγορές || 0,0 || 0,0 || 0,4 || 0,1

Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα || 0,0 || 0,7 || 1,5 || 0,4

Όγκος λιανικού εμπορίου || 0,0 || 0,2 || 0,6 || 0,4

α) Εποχικά διορθωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης δεικτών για τη ζώνη του ευρώ.

β)   Διαφορές μεταξύ ρυθμών ανάπτυξης στη δεύτερη και πρώτη έκδοση, μέσος όρος 2011-13.

γ)   Απόλυτες διαφορές μεταξύ ρυθμών ανάπτυξης στη δεύτερη και πρώτη έκδοση, μέσος όρος 2011-13.

δ)   Λόγος απόλυτης αναθεώρησης (3η στήλη) προς απόλυτο ρυθμό ανάπτυξης στη δεύτερη έκδοση (4η στήλη), μέσος όρος 2011-13. Διαφορές λόγω στρογγυλοποίησης.

Ο πίνακας 2 δείχνει, για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ευρωζώνης που αφορούν τους τέσσερις δείκτες που περιλαμβάνονται σε δελτίο τύπου, τη μέση κλίμακα αναθεωρήσεων των ρυθμών ανάπτυξης μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δημοσίευσης ένα μήνα αργότερα (δεύτερη στήλη). Η τιμή αυτή προσεγγίζει το μηδέν, γεγονός που σημαίνει ότι αναθεωρήσεις προς τα πάνω και προς τα κάτω των ρυθμών ανάπτυξης σχεδόν αλληλοεξουδετερώνονται, δηλαδή δεν υπάρχει συστηματική στρέβλωση για υπερεκτιμημένα ή υποτιμημένα αποτελέσματα.

Σε απόλυτες τιμές (τρίτη στήλη) ο μέσος όρος αναθεωρήσεων κυμαίνεται μεταξύ μηδενός για τις τιμές παραγωγού στη βιομηχανία και 0,7 εκατοστιαίων μονάδων για την παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα. Οι διαφορές μεταξύ των δεικτών εξηγούνται κυρίως από μεθοδολογικούς παράγοντες. Ενώ οι τιμές βιομηχανικής παραγωγής συνήθως δεν αναθεωρούνται καθόλου, οι δείκτες παραγωγής μπορούν να αναθεωρηθούν αρκετά χρόνια μετά την πρώτη τους δημοσίευση.

Μέσα ποσοστά αύξησης (σε απόλυτες τιμές στη δεύτερη δημοσίευση) φαίνονται στη στήλη 4. Η τελευταία στήλη δείχνει τη σχέση μεταξύ αναθεώρησης του ρυθμού αύξησης και του ίδιου του ρυθμού αύξησης (τη στιγμή της δεύτερης δημοσίευσης). Αυτό βοηθά να αξιολογηθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια το μέγεθος των αναθεωρήσεων, αφού υπάρχει διαφορά αν, για παράδειγμα, μια αναθεώρηση κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες εφαρμοστεί σε έναν σχετικά υψηλό ή σχετικά χαμηλό ρυθμό αύξησης.

Προσβασιμότητα, σαφήνεια και διαθεσιμότητα μεταδεδομένων

Όλα τα αποτελέσματα των βραχυπρόθεσμων στατιστικών διατίθενται ελεύθερα στον δικτυακό τόπο της Eurostat. Το ειδικό τμήμα για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές βρίσκεται υπό τον τίτλο «Βιομηχανία, εμπόριο και υπηρεσίες» ή με τη βοήθεια της λειτουργίας αναζήτησης[11].

Στον τομέα των βραχυπρόθεσμων στατιστικών, η Eurostat δημοσιεύει 48 δελτία τύπου ετησίως, δηλαδή μια μηνιαία έκδοση για τους τέσσερις κύριους δείκτες (βιομηχανική παραγωγή, τιμές παραγωγού στη βιομηχανία, παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα και όγκος λιανικού εμπορίου). Τα περασμένα χρόνια όλα τα δελτία τύπου δημοσιεύτηκαν σύμφωνα με το πρόγραμμα. Επιπλέον, από την τελευταία έκθεση για την ποιότητα των βραχυπρόθεσμων στατιστικών του 2011 έχουν δημοσιευτεί επτά τεύχη της έκδοσης «Statistics in focus» (Εστίαση στις στατιστικές) που, πέραν της παροχής ποσοτικών στοιχείων, ασχολούνται με επιλεγμένα μεθοδολογικά ζητήματα και αναλύουν τις τρέχουσες οικονομικές τάσεις.

Διατίθενται επίσης περιεκτικές, στοχευμένες και αναλυτικές εξηγήσεις για μεθοδολογικά θέματα (μεταδεδομένα), μερικώς στο Statistics in focus (βλέπε παραπάνω) και στον δικτυακό τόπο της Eurostat. Σύντομες επεξηγήσεις για στατιστικές έννοιες δημοσιεύονται στο Statistics Explained, ένα επιγραμμικό λεξικό wiki. Η βάση δεδομένων «STS sources» παρέχει αναλυτικές πληροφορίες για στατιστικές μεθόδους, νομικά θέματα, κανόνες εμπιστευτικότητας, ποιότητα δεδομένων και περιγραφή εθνικών μεθόδων συλλογής στοιχείων. Για ορισμένους βασικούς δείκτες διατίθενται επίσης πρόσθετες αναλυτικές μεθοδολογικές επεξηγήσεις (PEEIs in focus[12], Εστίαση στους ΚΕΟΔ).

Κόστος για το στατιστικό σύστημα και επιβάρυνση των επιχειρήσεων

Ο υπολογισμός του κόστους (για τη συλλογή, επεξεργασία και διάδοση στοιχείων από τα στατιστικά συστήματα) και της επιβάρυνσης (για τις επιχειρήσεις που παρέχουν στοιχεία)  ως προς τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές δεν μπορεί να είναι ακριβής. Τα δείγματα οργανώνονται διαφορετικά μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση. Επίσης, η παραγωγή βραχυπρόθεσμων στατιστικών δεν δύναται να διαχωριστεί πλήρως από άλλες στατιστικές και συχνά δεν υφίσταται σαφής μέθοδος για την απόδοση κόστους και επιβάρυνσης σε διάφορες στατιστικές (π.χ. τα στοιχεία που συλλέγονται μέσω έρευνας για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές θα χρησιμοποιηθούν επίσης για εθνικούς λογαριασμούς). Τέλος, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή στοιχείων κόστους και επιβάρυνσης (π.χ. μέσω ξεχωριστής έρευνας, σε συνδυασμό με υπάρχουσες έρευνες ή τη χρήση εκτιμήσεων εμπειρογνωμόνων) διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών.

Απόπειρα υπολογισμού της επιβάρυνσης για μια μέση επιχείρηση (που απορρέει κυρίως από ερωτηματολόγια προς απάντηση) παρουσιάζεται στον πίνακα 3 για τους οκτώ ΚΕΟΔ που εξετάζονται εδώ. Σημειωτέον ότι για τη διευκόλυνση της σύγκρισης, η επιβάρυνση υπολογίζεται σε λεπτά ανά μήνα ακόμη και για τους τριμηνιαίους δείκτες.

Όπως φαίνεται από τον πίνακα 3, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών και η επιβάρυνση είναι από σχεδόν ανύπαρκτη έως δύο ώρες τον μήνα για τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου. Η μηδενική επιβάρυνση δείχνει ότι τα στοιχεία δεν συλλέγονται μέσω ερωτηματολογίου βραχυπρόθεσμων στατιστικών, αλλά λαμβάνονται από άλλες πηγές (συχνά από υπηρεσιακής προέλευσης στοιχεία για τον ΦΠΑ) ή παράγονται με άλλες μεθόδους (π.χ. συνδυασμός άλλων στατιστικών).

Πίνακας 3: Μέσοι όροι, υψηλότερες και χαμηλότερες εθνικές τιμές της επιβάρυνσης (λεπτά ανά μήνα) για μια επιχείρηση που απάντησε στο ερωτηματολόγιο το 2012 (ΕΕ-27).

|| Επιβάρυνση το 2012 (λεπτά ανά μήνα)

|| Μέσος όρος μη σταθμισμένος || Μέγιστη || Ελάχιστη

Βιομηχανική παραγωγή || 20 || 76 || 0

Τιμές παραγωγού βιομηχανίας || 19 || 120 || 1

Δείκτης τιμών βιομηχανικών εισαγωγών || 16 || 65 || 3

Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα || 21 || 115 || 0

Οικοδομικές άδειες || 7 || 40 || 0

Όγκος πωλήσεων λιανικής || 8 || 15 || 0

Κύκλος εργασιών σε (άλλες) υπηρεσίες || 5 || 13 || 0

Τιμές παραγωγού υπηρεσιών || 12 || 47 || 2

Πίνακας 4: Εξέλιξη της στατιστικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις και του κόστους για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες (2009‑12)

|| Αριθμός κρατών μελών όπου

|| η επιβάρυνση αυξήθηκε || η επιβάρυνση μειώθηκε || η επιβάρυνση δεν άλλαξε || η σύγκριση δεν είναι δυνατή

Βιομηχανική παραγωγή || 6 || 10 || 3 || 8

Τιμές παραγωγού βιομηχανίας || 8 || 11 || 4 || 4

Δείκτης τιμών βιομηχανικών εισαγωγών || 4 || 4 || 2 || 17

Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα || 3 || 13 || 6 || 5

Οικοδομικές άδειες || 3 || 5 || 10 || 9

Όγκος πωλήσεων λιανικής || 3 || 6 || 3 || 15

Κύκλος εργασιών σε (άλλες) υπηρεσίες || 5 || 13 || 4 || 5

Τιμές παραγωγού υπηρεσιών || 5 || 14 || 3 || 5

|| Αριθμός κρατών μελών όπου

|| το κόστος αυξήθηκε || το κόστος μειώθηκε || το κόστος δεν άλλαξε || η σύγκριση δεν είναι δυνατή

Βιομηχανική παραγωγή || 5 || 13 || 3 || 6

Τιμές παραγωγού βιομηχανίας || 8 || 12 || 4 || 3

Δείκτης τιμών βιομηχανικών εισαγωγών || 8 || 4 || 3 || 12

Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα || 8 || 11 || 4 || 4

Οικοδομικές άδειες || 7 || 10 || 4 || 6

Όγκος πωλήσεων λιανικής || 4 || 7 || 4 || 12

Κύκλος εργασιών σε (άλλες) υπηρεσίες || 6 || 13 || 3 || 5

Τιμές παραγωγού υπηρεσιών || 13 || 8 || 2 || 4

Για ορισμένα κράτη μέλη, οι εκτιμήσεις για την επιβάρυνση διατίθενται για το 2009 και το 2012. Ο πίνακας 4 δείχνει τον αριθμό των χωρών στις οποίες η μέση μηνιαία σταθμισμένη επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις που αναφέρουν στοιχεία αυξήθηκε, μειώθηκε ή παρέμεινε αμετάβλητη (η τελευταία στήλη υποδεικνύει τον αριθμό των χωρών για τις οποίες τα στοιχεία του 2009 και/ή του 2012 δεν είναι διαθέσιμα). Το κάτω μέρος του πίνακα προβλέπει αντίστοιχες πληροφορίες για το κόστος για τις στατιστικές υπηρεσίες όσον αφορά την παραγωγή των διαφόρων δεικτών. Γενικά, οι μέσες μειώσεις του κόστους και της επιβάρυνσης ήταν μεγαλύτερες από τυχόν αυξήσεις. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η αναφερθείσα κλίμακα της επιβάρυνσης και οι μειώσεις του κόστους ήταν σε πολλές περιπτώσεις μεγαλύτερες από τις αυξήσεις του κόστους και της επιβάρυνσης. Το αποτέλεσμα είναι βελτίωση της κατάστασης ως προς την επιβάρυνση και το κόστος για την ΕΕ συνολικά.

Η γενική μείωση της στατιστικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις μπορεί να εξηγηθεί με μικρότερα μεγέθη δείγματος στην πλειονότητα των κρατών μελών, για τους περισσότερους δείκτες βραχυπρόθεσμων στατιστικών. Επιπροσθέτως, τα στατιστικά στοιχεία συλλέγονται σήμερα πιο εύκολα μέσω ηλεκτρονικών ερευνών και του διαδικτύου, γεγονός που επίσης συνεπάγεται μικρότερο κόστος και επιβάρυνση σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους συλλογής, όπως τα ερωτηματολόγια που αποστέλλονται με το ταχυδρομείο. Επιπλέον, οι στατιστικές υπηρεσίες φαίνεται να βασίζονται περισσότερο σε  υπηρεσιακής προέλευσης στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που είναι ήδη διαθέσιμα από τις εφορίες ή τα γραφεία απασχόλησης, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τις πολεοδομίες.

Ενώ η χρήση υφιστάμενων υπηρεσιακών πηγών για στατιστικούς σκοπούς μειώνει την επιβάρυνση επί των επιχειρήσεων, ενδέχεται να οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος για τις στατιστικές υπηρεσίες, καθώς τα στοιχεία ενδέχεται να πρέπει να διορθωθούν. Δεδομένου ότι τα  υπηρεσιακής προέλευσης στοιχεία δεν είναι άμεσα προσαρμοσμένα στις έννοιες  που προβλέπονται για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές, χρειάζονται προσαρμογές και αυτό μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των στοιχείων. Επίσης, η χρήση υπηρεσιακής προέλευσης στοιχείων απαιτεί επίσης συνεχή συντονισμό ειδικά στις χώρες όπου υπάρχουν αποκεντρωμένες διοικητικές αρχές.

Τέλος, η χρήση υπηρεσιακής προέλευσης στοιχείων ως πηγής για βραχυπρόθεσμες στατιστικές συνιστά μια πρόκληση, ειδικά για τους μηνιαίους δείκτες, όπου οι απαιτήσεις από πλευράς έγκαιρης υποβολής και σύντομων προθεσμιών είναι πολύ υψηλές. Τα υπηρεσιακής προέλευσης στοιχεία συχνά συλλέγονται λιγότερο συχνά απ’ ό,τι είναι απαραίτητο για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές και/ή καθίστανται διαθέσιμα πολύ αργά. Ένα έργο που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος για τον εκσυγχρονισμό των ευρωπαϊκών στατιστικών για τις επιχειρήσεις και το εμπόριο (MEETS)[13] παρείχε οικονομική υποστήριξη για την ανάλυση και τη βελτίωση της χρήσης των υπηρεσιακής προέλευσης στοιχείων για στατιστικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων των εταιρικών λογαριασμών, και βοήθησε τα κράτη μέλη να στραφούν από τις στατιστικές έρευνες προς τη χρήση υπηρεσιακής προέλευσης στοιχείων, εξασφαλίζοντας παράλληλα υψηλής ποιότητας στοιχεία. Το έργο ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2013[14].

Μελλοντικές εξελίξεις για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές

Μεταξύ των ετών 2000 και 2012, το μερίδιο της βιομηχανίας και του κατασκευαστικού τομέα στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας μειώθηκε από 27,3 % σε 24,7 %. Την ίδια περίοδο, το μερίδιο των εμπορικών υπηρεσιών (εξαιρουμένων των τραπεζικών και ασφαλιστικών υπηρεσιών) αυξήθηκε από 43,2 % σε 45,5 %[15]. Η μεγάλη και αυξανόμενη οικονομική σημασία του τομέα των υπηρεσιών δεν αντανακλάται, ωστόσο, σωστά στις τρέχουσες βραχυπρόθεσμες στατιστικές. Γενικά, οι δείκτες υπηρεσιών έχουν πιο περιορισμένη κάλυψη, δεν είναι αρκετά λεπτομερείς και δημοσιεύονται λιγότερο συχνά από ό,τι τα στοιχεία για τη βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα (βλέπε παράδειγμα).

Για να βελτιωθεί η συνοχή των διαφόρων ευρωπαϊκών στατιστικών για τις επιχειρήσεις και να βελτιστοποιηθεί ο λόγος οφελών προς το κόστος και την επιβάρυνση για την παραγωγή τους, η πρόθεση είναι να εναρμονιστούν και να συνδεθούν στενότερα αυτοί οι στατιστικοί τομείς  μέσω ενός κανονισμού-πλαισίου που θα ενσωματώνει σε ένα σύνολο όλες τις στατιστικές για τις επιχειρήσεις (FRIBS). Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται το ενδεχόμενο μιας αναθεώρησης σε βάθος των βραχυπρόθεσμων στατιστικών.

Το 2011 η Eurostat πραγματοποίησε εντατική διαβούλευση με όλους τους βασικούς συντελεστές και εθνικούς παραγωγούς βραχυπρόθεσμων στατιστικών, ώστε να αξιολογηθούν οι τρόποι για τη βελτίωση των δεικτών βραχυπρόθεσμων στατιστικών που αφορούν τις βιομηχανίες υπηρεσιών. Παρά τις μερικές ανησυχίες για ενδεχόμενη αύξηση του κόστους και της επιβάρυνσης, η διαβούλευση έδειξε ευρεία συναίνεση για την ανάγκη βελτίωσης στον τομέα. Λαμβάνοντας υπόψη τα σχόλια των χρηστών και των παραγωγών, η Επιτροπή σχεδιάζει να προτείνει αλλαγές στον τρέχοντα κανονισμό που θα εγγυώνται τη σημασία των  βραχυπρόθεσμων στατιστικών ενόψει της αυξανόμενης οικονομικής σημασίας των υπηρεσιών στις ευρωπαϊκές οικονομίες, ενώ παράλληλα θα σεβαστεί και τις ανησυχίες για την αύξηση του κόστους και της επιβάρυνσης που προκαλούνται από την παραγωγή των στατιστικών αυτών.

[1]               ΕΕ L 162 της 5.6.1998, σ. 1.

[2]               COM(2008) 340 τελικό της 9.6.2008 και COM(2011) 329 τελικό της 8.6.2011. Το 2003 δημοσιεύτηκε επίσης έκθεση σχετικά με την ποιότητα: COM(2003) 36 τελικό της 29.1.2003.

[3]               «Στατιστικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στον τομέα των γενικών οικονομικών στατιστικών», Ευρωπαϊκή Kεντρική Τράπεζα, Αύγουστος 2000.

[4]               Ο αρχικός πίνακας των ΚΕΟΔ θεσπίστηκε το 2002 [Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις στατιστικές της Ευρωζώνης, 27.11.2002, COM(2002) 661 τελικό].

[5]               ΕΕ L 142 της 1.6.2012, σ. 26.

[6]               Μπορείτε να τηλεφορτώσετε το ημερολόγιο δημοσίευσης βραχυπρόθεσμων στατιστικών από την εξής διεύθυνση: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/short_term_business_statistics/introduction.

[7]               ΕΕ L 103 της 23.4.2009, σ. 3.

[8]               Ο κώδικας ορθής πρακτικής του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος διατίθεται στην εξής διεύθυνση:

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/quality/code_of_practice.

[9]               Οι αρχικές προθεσμίες στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1165/98 για τις βραχυπρόθεσμες στατιστικές συντομεύτηκαν με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1158/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου 2005 (ΕΕ L 191 της 22.7.2005, σ. 1).

[10]             http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/release_calendars/news_releases. Σημειωτέον ότι το χρονοδιάγραμμα καλύπτει μεγάλο αριθμό κύριων ευρωπαϊκών δεικτών και όχι μόνο στον τομέα των βραχυπρόθεσμων στατιστικών.

[11]             http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/short_term_business_statistics/introduction.

[12]             Η βάση δεδομένων «STS sources» και οι εκθέσεις PEEIs in focus είναι διαθέσιμες στην εξής διεύθυνση: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/short_term_business_statistics/methodology.

[13]             Απόφαση αριθ. 1297/2008/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, περί προγράμματος εκσυγχρονισμού των ευρωπαϊκών στατιστικών επιχειρήσεων και εμπορίου (MEETS), ΕΕ L 340 της 19.12.2008, σ. 76.

[14]             Τα αποτελέσματα του έργου είναι διαθέσιμα στην εξής διεύθυνση: http://www.cros-portal.eu/content/admindata-sga-3.

[15]             Gross added value at basic prices, Eurostat, National Accounts, data code: [nama_nace10_k], (Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία σε βασικές τιμές, Eurostat, Εθνικοί Λογαριασμοί).

Παράρτημα: Δείκτες βραχυπρόθεσμων στατιστικών (Κύριοι ευρωπαϊκοί οικονομικοί δείκτες με έντονα στοιχεία), Q – τριμηνιαίος δείκτης, M – μηνιαίος δείκτης

Βιομηχανία      || Κατασκευές || Λιανικό εμπόριο & επισκευές || Άλλες υπηρεσίες

Βιομηχανική παραγωγή (M) || Παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα (M/Q) Οικοδομικός τομέας Έργα πολιτικού μηχανικού || - || -

Κύκλος εργασιών στη βιομηχανία (M) Κύκλος εργασιών στην εγχώρια βιομηχανία Μη εγχώρια βιομηχανία (χώρες εντός και εκτός της ευρωζώνης) || - || Κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο και τις επισκευές (M) || Κύκλος εργασιών σε (άλλες) υπηρεσίες (Q)

- || Οικοδομικές άδειες (Q) Αριθμός κατοικιών m2 ωφέλιμης επιφάνειας δαπέδου || - || -

Αριθμός απασχολουμένων (Q) || Αριθμός απασχολουμένων (Q) || Αριθμός απασχολουμένων (Q) || Αριθμός απασχολουμένων (Q)

Εργασθείσες ώρες (Q) || Εργασθείσες ώρες (Q) || Εργασθείσες ώρες (Q) || Εργασθείσες ώρες (Q)

Μεικτές αποδοχές και μισθοί (Q) || Μεικτές αποδοχές και μισθοί (Q) || Μεικτές αποδοχές και μισθοί (Q) || Μεικτές αποδοχές και μισθοί (Q)

Τιμές παραγωγού της βιομηχανίας (M) Τιμές παραγωγού εγχώριας αγοράς Τιμές παραγωγού μη εγχώριας αγοράς (χώρες εντός και εκτός της ευρωζώνης) || Τιμές παραγωγού στον κατασκευαστικό κλάδο / κόστος κατασκευής (Q) || Όγκος λιανικού εμπορίου (M) || Τιμές παραγωγού στον τομέα των (άλλων) υπηρεσιών (Q)

Τιμές βιομηχανικών εισαγωγών (M) (χώρες εντός και εκτός της ευρωζώνης) || - || - || -