Δημοσίευση αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

2013/C 353/08

Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης κατά την έννοια του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1).

ΕΝΙΑΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 510/2006 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων  (2)

«PIRANSKA SOL»

Αριθ. ΕΚ: SI-PDO-0005-01098-27.02.2013

ΠΓΕ ( ) ΠΟΠ ( X )

1.   Ονομασία

«Piranska sol»

2.   Κράτος μέλος ή τρίτη χώρα

Σλοβενία

3.   Περιγραφή του γεωργικού προϊόντος ή του τροφίμου

3.1.   Τύπος προϊόντος

3.2.   Περιγραφή του προϊόντος για το οποίο ισχύει η ονομασία υπό 1

Το προϊόν «Piranska sol» είναι θαλασσινό αλάτι συλλεγόμενο αποκλειστικά στην περιοχή των αλυκών του Sečovlje και του Strunjan, σε φυσικό υπόστρωμα από φύκια και ανόργανα άλατα, καλούμενο «petola», το οποίο επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα και το χρώμα του προϊόντος «Piranska sol». Η παραγωγή του βασίζεται σε παράδοση 700 και πλέον ετών, κατά την οποία το αλάτι συλλέγεται σε καθημερινή βάση, αποκλειστικά χειρωνακτικά, με χρήση μόνο παραδοσιακών εργαλείων. Το γεγονός ότι το «Piranska sol» παράγεται με καθημερινή απόξεση επιτρέπει το σχηματισμό κρυστάλλων μικρότερης πυκνότητας και μεγέθους, το οποίο, γενικά, δεν υπερβαίνει τα 6,3 mm.

Κατά την κρυστάλλωση, το αλάτι σχηματίζει κρυστάλλους χρώματος λευκού έως φαιού, οι οποίοι ενίοτε περιέχουν υπολείμματα φυσικής προέλευσης. Λόγω του τρόπου συλλογής, οι κρύσταλλοι του αλατιού είναι εύθραυστοι και πολύ ευδιάλυτοι. Το τριμμένο αλάτι έχει διακριτό άρωμα θάλασσας.

Το άνθος αλατιού «Piranska sol» κρυσταλλώνεται στην επιφάνεια της άλμης στις δεξαμενές κρυστάλλωσης, αποκτώντας τυπική και ιδιαίτερη κρυσταλλική δομή που εγκλωβίζει άλμη. Οι κρύσταλλοι του άνθους αλατιού, λόγω του σχήματός τους και του θαλασσινού νερού που περιέχουν, είναι πιο ευδιάλυτοι.

3.3.   Πρώτες ύλες (μόνο για μεταποιημένα προϊόντα)

—

3.4.   Ζωοτροφές (μόνο για προϊόντα ζωικής προέλευσης)

—

3.5.   Ειδικά στάδια της παραγωγής τα οποία πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής

Όλα τα στάδια της παραγωγής του «Piranska sol» — χρήση του υποστρώματος των αλυκών, προετοιμασία του «petola», επεξεργασία του αλατιού (πλήρωση των δεξαμενών, παραγωγή άλμης, κρυστάλλωση, χειρωνακτική συλλογή, καθίζηση, εξάτμιση, άλεση και κοσκίνιση) — πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής.

3.6.   Ειδικοί κανόνες για τον τεμαχισμό, το τρίψιμο, τη συσκευασία κ.λπ.

—

3.7.   Ειδικοί κανόνες για την επισήμανση

—

4.   Συνοπτική οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής

Το «Piranska sol» παράγεται εντός της γεωγραφικής περιοχής του φυσικού πάρκου των αλυκών του Sečovlje και του φυσικού πάρκου Strunjan, τα οποία βρίσκονται στο έδαφος των κοινοτήτων Piran και Izola, στις ακτές της Σλοβενίας.

5.   Δεσμός με τη γεωγραφική περιοχή

5.1.   Ιδιαιτερότητα της γεωγραφικής περιοχής

Το κλίμα της γεωγραφικής περιοχής είναι υπο-μεσογειακό. Λόγω του ανάγλυφου και της ανεμπόδιστης κυκλοφορίας των κυριότερων ανέμων, χάρη στον συνδυασμό του κόλπου με την κοιλάδα, η ισορροπία μεταξύ βροχοπτώσεων και καθημερινής εξατμισοδιαπνοής είναι καλύτερη στις δύο αλυκές απ’ ότι στις περιοχές που τις περιβάλλουν. Οι δύο σημαντικότεροι άνεμοι είναι ο θερμός mistral, που πνέει από τη θάλασσα προς την κοιλάδα κατά τη διάρκεια της ημέρας, και ο bora που πνέει προς την αντίθετη κατεύθυνση τη νύχτα.

Η βάση των αλυκών αποτελείται από πρόσφατες αποθέσεις ιζημάτων, δηλαδή οργανική, αργιλώδη ιλύ που εναποτέθηκε στις μεν αλυκές του Sečovlje από τον ποταμό Dragonja, σε αυτές δε του Strunjan, από ένα μικρό υδατόρρευμα, το Roja. Αυτά τα ιζήματα αποτελούν το βασικό υλικό που χρησιμοποιείται για να κατασκευαστούν οι τάφροι και τα αναχώματα που συνθέτουν την αλυκή. Ο πυθμένας των δεξαμενών εξάτμισης αποτελείται από άργιλο, ενώ οι δεξαμενές κρυστάλλωσης έχουν αργιλώδη πυθμένα από πρόσφατα ιζήματα, που επιτρέπουν την καλλιέργεια στρώματος «petola» υψηλής ποιότητας. Το «petola» αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αλυκών του Sečovlje και του Strunjan.

Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τις αλυκές του Piran ανάγεται στο έτος 804. Ο καταστατικός χάρτης της πόλης Piran, του 1274, από τον οποίο έχουν διασωθεί μόνον μερικά αποσπάσματα, περιέχει κανονισμούς για τις αλυκές και πιστοποιεί τα δικαιώματα της πόλης επί της παραγωγής και της εμπορίας του αλατιού. Στον καταστατικό χάρτη του Piran του 1358 δηλώνεται ότι ήταν απαραίτητη η ανακατασκευή των αλυκών, λόγω της παρουσίας αργίλου που έδινε καστανή απόχρωση στο αλάτι του Piran. Με τη βοήθεια αλατοτεχνιτών από το νησί Pag, ξεκίνησε η παραγωγή αλατιού πάνω σε «petola», που συνέβαλε στη βελτίωση της ποιότητάς του, καθιστώντας το καθαρότερο και λευκότερο.

Κατά την περίοδο της πολιτικής αστάθειας του 18ου αιώνα, οι αλυκές του Piran άρχισαν να παρακμάζουν, μετά από περίπου 300 χρόνια ανάπτυξης και προόδου. Τον 19ο αιώνα, η διαχείριση των αλυκών πέρασε στην αυστροουγγρική διοίκηση με αποτέλεσμα να σημειωθεί ανάκαμψη, χάρη στην κατάργηση των περιορισμών της παραγωγής, την αύξηση της τιμής πώλησης του προϊόντος και την επιβολή υποχρέωσης αγοράς όλης της παραγόμενης ποσότητας αλατιού. Έτσι οι αλυκές ανέκτησαν την κυρίαρχη θέση τους στην αγορά. Μετά την πτώση της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, τη διαχείριση των αλυκών ανέλαβε η Ιταλία και, αργότερα, η Γιουγκοσλαβία.

5.2.   Ιδιοτυπία του προϊόντος

Μία από τις ιδιαιτερότητες του «Piranska sol» είναι ότι παράγεται σύμφωνα με μια παράδοση 700 και πλέον ετών.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό του «Piranska sol» είναι ότι παράγεται πάνω στο «petola», υπόστρωμα που ετοιμάζεται από το τέλος της προηγούμενης περιόδου έως την έναρξη της κρυστάλλωσης, με συγκεκριμένη διαδικασία στην οποία συμπεριλαμβάνεται ο σχηματισμός κατάλληλης βάσης πάνω στην οποία θα μπορέσει να αναπτυχθεί σωστά το καθαυτό υπόστρωμα. Το «petola» είναι ένα σκληρό στρώμα πάχους 1 cm που σχηματίζεται τεχνητά και αποτελείται από κυανοβακτήρια, γύψο, ανθρακικά άλατα και, σε μικρότερο βαθμό, επίσης από άργιλο. Ο ρόλος του «petola» είναι διπλός: αρχικά, απομονώνει το αλάτι από την υποκείμενη ιλύ, ώστε να λαμβάνεται καθαρότερο και λευκότερο προϊόν, και στη συνέχεια, λειτουργεί ως βιολογικό φίλτρο που εμποδίζει τα ιόντα βαρέων μετάλλων να εναποτεθούν στους κρυστάλλους αλατιού. Το στρώμα του «petola» πρέπει να είναι επίπεδο ώστε η στιβάδα της άλμης να παραμένει λεπτή και με ομοιόμορφο πάχος.

Μια άλλη ιδιαιτερότητα του «Piranska sol» είναι ότι η συγκομιδή του εκτελείται καθημερινά, με χειρωνακτική απόξεση και συγκέντρωση ώστε να σχηματιστούν μικροί αλατοσωροί κωνικού σχήματος. Για την καθημερινή απόξεση των κρυστάλλων χρησιμοποιείται παραδοσιακό εργαλείο καλούμενο «gavero» (ξύλινη ξύστρα). Χάρη στη μέθοδο αυτή, οι κρύσταλλοι του αλατιού δεν σχηματίζουν το επιπαγές στρώμα αλατιού που συνήθως απαντάται στις παράκτιες αλυκές στις οποίες το αλάτι συλλέγεται με μηχανικά μέσα. Οι κρύσταλλοι ως αποτέλεσμα αποκτούν δομή που συχνά περικλείει λίγο από το αρχικό θαλασσινό νερό και είναι επομένως ελαφρύτεροι και πιο εύθραυστοι, μέγεθος που δεν υπερβαίνει τα 6,3 mm. Το «Piranska sol» δεν υποβάλλεται σε καθαρισμό και πλύση και, για το λόγο αυτό, έχει περιεκτικότητα σε ανόργανα συστατικά φυσικά εξισορροπημένη και δεν περιέχει πρόσθετα.

5.3.   Αιτιώδης σχέση που συνδέει τη γεωγραφική περιοχή με την ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά του προϊόντος (για τις ΠΟΠ) ή με μια συγκεκριμένη ιδιότητα, τη φήμη ή άλλα χαρακτηριστικά του προϊόντος (για τις ΠΓΕ)

Ιστορικά, η ανάπτυξη τεχνικών αλατοποιίας από θαλασσινό νερό βασίζεται ανέκαθεν στη μέθοδο των δεξαμενών σταδιακής εξάτμισης. Η βασική τεχνική παραμένει αμετάβλητη έως σήμερα, καθώς οι διαφορές μεταξύ των διαφόρων αλυκών της Μεσογείου απορρέουν κυρίως από τα τοπικά κλιματικά, γεωλογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Οι σημαντικότερες διαφορές αφορούν τον τρόπο συλλογής του αλατιού στις δεξαμενές κρυστάλλωσης, όπου η διαμόρφωση της διαδικασίας εξαρτάται κυρίως από το μικροκλίμα που επικρατεί στη συγκεκριμένη αλυκή. Όταν οι κλιματικές συνθήκες είναι ευνοϊκές μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία συνεχούς κρυστάλλωσης ενώ, αντιθέτως, εκεί που επικρατούν δυσμενείς κλιματικές συνθήκες, όπως στην περίπτωση των αλυκών του Piran για παράδειγμα, με θερινές καταιγίδες συνοδευόμενες από έντονες βροχοπτώσεις, το αλάτι πρέπει να συλλέγεται καθημερινά. Η παραδοσιακή παραγωγή του «Piranska sol» γνώρισε πολλές μεταβολές κατά τη διάρκεια της ιστορίας των αλυκών, αλλά ο τρόπος καθημερινής συλλογής του αλατιού αναπτύχθηκε και διαιωνίστηκε βάσει των καιρικών συνθηκών και της πολύχρονης εμπειρίας των τεχνιτών των αλυκών. Καθώς το αλάτι συλλέγεται καθημερινά, το στρώμα των κρυστάλλων του που σχηματίζεται στον πυθμένα της δεξαμενής φθάνει σε πάχος μερικών μόνο χιλιοστομέτρων, έχει δηλαδή το πάχος ενός μόνον κρυστάλλου αλατιού. Η καθημερινή χειρωνακτική απόξεση τους προσδίδει την τυπική κρυσταλλική δομή που συχνά περικλείει αρχικό θαλασσινό νερό. Οι κρύσταλλοι του «Piranska sol» είναι ελαφρύτεροι και πιο εύθραυστοι από τους κρυστάλλους θαλασσινού αλατιού που έχουν σχηματίσει επιπαγές στρώμα.

Για την παραγωγή του «Piranska sol» χρησιμοποιούνται παραδοσιακές χειρωνακτικές τεχνικές, για την κατεργασία της αργίλου καθώς και για την προετοιμασία της βάσης, την καλλιέργεια και τη συντήρησή του «petola». Τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία είναι ξύλινα, χωρίς χημική κατεργασία ή επίχρισμα. Το άνθος αλατιού συλλέγεται με ελαφριά εργαλεία.

Απουσία ανέμου, το άνθος αλατιού κρυσταλλώνεται αρχικά στην επιφάνεια των δεξαμενών κρυστάλλωσης και σχηματίζει λεπτό και εύθραυστο στρώμα. Οι κρύσταλλοι έχουν έντονα πυραμιδοειδή δομή, η οποία εγκλωβίζει την άλμη και συμβάλλει στην ευδιαλυτότητα του κρυστάλλου.

Τον 14ο αιώνα, οι αλυκές του Pag ήταν πιο σύγχρονες από αυτές του Piran και η φήμη τους εξηγείται από το γεγονός ότι παρήγαν λευκό αλάτι λαμβανόμενο από μια επιφάνεια που ονομαζόταν «petola». Την εποχή εκείνη, το αλάτι που παραγόταν στις αλυκές του Piran αποκτούσε σκοτεινή απόχρωση λόγω αργίλου. Για τον λόγο αυτό οι τεχνίτες του νησιού Pag έλαβαν την άδεια να κατασκευάσουν αλυκές στο Piran σύμφωνα με τη δική τους μέθοδο, που στηριζόταν στη χρήση του «petola» για την παραγωγή του αλατιού (καταστατικός χάρτης του Piran, 1358). Σημαντική εξέλιξη κατά τον 14ο αιώνα αποτέλεσε η εισαγωγή της παραδοσιακής διαδικασίας ετοιμασίας του «petola» σε βάση από άργιλο, που έχει μεταφερθεί στις αλυκές του Sečovlje από τον ποταμό Dragonja, και στις αλυκές του Strunjan από ένα μικρό υδατόρρευμα, το Roja, από την ενδοχώρα όπου βρίσκονται οι λόφοι φλύσχη του Šavrini, στοιχείο που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα και το χρώμα του παραγόμενου αλατιού. Έκτοτε, το «Piranska sol» εκτιμάται σε μια εκτεταμένη γεωγραφική περιοχή ως προϊόν μεγάλης εμπορικής αξίας λόγω της καθαρότητας, της λευκότητας και της απουσίας υπολειμμάτων αργίλου.

Η παραγωγή του «Piranska sol» σχεδόν εξ ολοκλήρου χειρωνακτική. Επί πολλές γενιές, οι οικογένειες των μικροκαλλιεργητών που ήταν εγκατεστημένοι στα περίχωρα των αλυκών και οι κάτοικοι του Piran προσάρμοσαν τον τρόπο ζωής τους στην εποχιακή εργασία στις αλυκές, μεταβιβάζοντας την τεχνογνωσία τους από γενιά σε γενιά. Αυτή η πείρα και η γνώση όσον αφορά τη γενική συντήρηση των αλυκών, τις ιδιαίτερες τεχνικές προετοιμασίας των δεξαμενών, ιδίως τη διαδικασία σχηματισμού του «petola» καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τον τρόπο συλλογής του παραγόμενου αλατιού, τη μετακίνηση, πλήρωση και αναπλήρωση των δεξαμενών με τις κατάλληλες ποσότητες και συγκεντρώσεις άλμης, συνέβαλαν σημαντικά στην τελική ποιότητα και χαρακτηριστικά του «Piranska sol».

Η φήμη και η υψηλή ποιότητα του «Piranska sol» πιστοποιούνται επίσης σε διάφορα βιβλία, φυλλάδια και άρθρα που έχουν δημοσιευθεί στη σλοβενική ή άλλη γλώσσα (Gambero Rosso, New Western Cousine, The Slovenia Times, WaSaBi, The New York Times).

Η δραστηριότητα παραγωγής του «Piranska sol» δημιούργησε με την πάροδο των αιώνων μια συμβίωση με τον τόπο και του προσέδωσε προστιθέμενη φυσική και πολιτιστική αξία.

Παραπομπή στη δημοσίευση των προδιαγραφών

[Άρθρο 5 παράγραφος 7 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 510/2006 (3)]

http://www.mko.gov.si/fileadmin/mko.gov.si/pageuploads/podrocja/Varna_in_kakovostna_hrana_in_krma/zasciteni_kmetijski_pridelki/Specifikacije/Piranska_sol_spec-nova_potrjena_2012.pdf

(1)  ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.

(2)  ΕΕ L 93 της 31.3.2006, σ. 12. Αντικαταστάθηκε από τον κανονισμό (EE) αριθ. 1151/2012.

(3)  Βλέπε υποσημείωση 2.