27.9.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 280/38

—

Πιστεύει ότι οι μικρής κλίμακας παραγωγοί ενέργειας θα πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση στα ενεργειακά /έξυπνα δίκτυα. Πρέπει να αναπτυχθούν σωστοί κανόνες για την είσοδο αυτών των νέων προμηθευτών στα δίκτυα·

—

αμφιβάλλει αν τα προτεινόμενα από την Επιτροπή μέτρα αρκούν για την ενδυνάμωση των καταναλωτών και την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, και ζητεί να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των καταναλωτών. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να δοθεί προσοχή στην ασύμμετρη θέση των χρηστών ενέργειας έναντι μεγάλων εταιρειών·

—

καλεί τις αρχές να αντιμετωπίσουν το θέμα των κινήτρων για τις κατάλληλες επενδύσεις της αγοράς σε εγκαταστάσεις παραγωγής, μεταφοράς, αποθήκευσης και στην εξισορρόπηση προσφοράς/ζήτησης και συνιστά, παράλληλα με τα υφιστάμενα προγράμματα (ΕΕΠΑ, διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη, πολιτική συνοχής της ΕΕ, πρόγραμμα ΔΕΔ-Μ, Horizon 2020), να αναζητηθούν νέα μέσα χρηματοδότησης για την κατασκευή των υποδομών·

—

υποστηρίζει σθεναρά ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων δικτύων και ανάπτυξης έξυπνων δικτύων, επιδοκιμάζει δε τη συνεργασία για την ανάπτυξη των ευφυών δικτύων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και τη θέσπιση ευρωπαϊκών προτύπων για τα έξυπνα δίκτυα·

—

τονίζει τη σημασία της διαφάνειας και της συμμετοχής των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την υλοποίηση των δικτύων.

Εισηγητής

ο κ. P.G. (Piet) de VEY MESTDAGH (NL/ALDE), Μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της επαρχίας Groningen

Έγγραφο αναφοράς

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.

COM(2012) 663 final

1.

παρατηρεί ότι οι αυτοδιοικητικές αρχές διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην αγορά ενέργειας της ΕΕ, και υπογραμμίζει τη συμβολή τους στην υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και τη μείωση των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών. Επιπλέον, οι αυτοδιοικητικές αρχές, οι οποίες ως το εγγύτερο στους πολίτες επίπεδο διακυβέρνησης παρέχουν πλήθος δυνατοτήτων επικοινωνίας, έχουν άμεση εμπειρία πολλών από τα προβλήματα που εξακολουθούν να υφίστανται στις αγορές ενέργειας της ΕΕ σχετικά με την ανταγωνιστικότητα, τη διαφάνεια και τη συνολική ρύθμιση του τομέα της ενέργειας·

2.

υποστηρίζει με θέρμη την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης εσωτερικής αγοράς ενέργειας, η οποία θα επιτρέψει στις περιφέρειες να επικεντρωθούν στις δυνάμεις τους, έτσι ώστε να αναπτυχθεί ένας περιφερειακά προσανατολισμένος, αποκεντρωμένος και ανανεώσιμος ενεργειακός τομέας από τον οποίο θα ωφεληθούν οι υποδομές γνώσης, η οικονομία και η αγορά εργασίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει την προώθηση μιας στρατηγικής με σκοπό την υποστήριξη της ανάπτυξης περιφερειακών συσπειρώσεων (εξειδίκευση) και τις εταιρικές σχέσεις, και υποστηρίζει ότι πρέπει να επιτραπεί στις πρωτοποριακές περιφέρειες –με γνώση συστημάτων καινοτομίας, λειτουργικές αγορές ανανεώσιμης ενέργειας, ανάπτυξη ευφυών συστημάτων δικτύου κλπ.– να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στην κάλυψη των κενών που υπάρχουν σήμερα στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χώρο·

3.

ζητεί την ανάπτυξη Περιφερειακών Σχεδίων για την Ενέργεια, στα οποία θα περιλαμβάνονται έργα για την παραγωγή, μεταφορά, αποθήκευση και διανομή ενέργειας, την υλοποίηση των αναγκαίων υποδομών και των περιφερειακών προγραμμάτων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας, όπως υποστήριξε στη γνωμοδότησή της για την 3η δέσμη νομοθετικών μέτρων, CdR 21/2008 fin. Αυτού του είδους τα περιφερειακά προσανατολισμένα σχέδια για την ενέργεια, που θα καταρτίζονται στο επίπεδο των περιφερειακών αρχών ή που θα καλύπτουν μία σειρά περιοχών, και σε γειτονικές ακόμη χώρες, θα πρέπει να είναι ορθώς συντονισμένα και ολοκληρωμένα τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο.

4.

υποστηρίζει την πιο ενεργητική επιβολή της 3ης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και την έναρξη των διαδικασιών επί παραβάσει, και τονίζει την ανάγκη να εφαρμοστούν με αυστηρότητα οι κανόνες για την εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε όλους τους παράγοντες της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των νεοεισερχόμενων. Τα κράτη μέλη στα οποία εξακολουθεί να υπάρχει ένας μόνο προμηθευτής, θα πρέπει να υποχρεωθούν να εξαλείψουν τα εμπόδια πρόσβασης στην αγορά και να βοηθηθούν στην ανάπτυξη (διασυνοριακών) υποδομών, έτσι ώστε οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής προμηθευτή σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελευθέρωση της παραγωγής και των τιμών, σε συνδυασμό με αποτελεσματικό συντονισμό σε επίπεδο ΕΕ, μπορεί να συμβάλει σε μια δίκαιη ισορροπία πόρων μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης, να σταθεροποιεί και να βελτιώνει τις γενικές συνθήκες στον ευρωπαϊκό τομέα της ενέργειας, να προωθεί έναν βιώσιμο ενεργειακό εφοδιασμό και να διασφαλίζει ότι το κόστος της ενεργειακής μετάβασης είναι περιορισμένο·

5.

τονίζει ότι είναι σημαντικό να τηρούνται οι συμφωνίες σχετικά με τον διαχωρισμό των δικτύων μεταφοράς και διανομής και παραγωγής σε όλη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών για την ανεξάρτητη θέση των ρυθμιστικών αρχών των αρμόδιων για θέματα ενέργειας και των απαιτήσεων προστασίας των καταναλωτών. Συνιστά προτεραιότητα να υποστηριχθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω ο ρόλος του Οργανισμού της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), και ιδίως την ικανότητά του να ελέγχει τις αποφάσεις των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και να επιλύει τις διαφορές·

6.

υποστηρίζει πλήρως τη λήψη μέτρων με στόχο την εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τη δημιουργία πιο αποκεντρωμένων και ανταγωνιστικών μοντέλων αγοράς, καθώς αυτά δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες για τους τοπικούς παραγωγούς ενέργειας και την υποστήριξη της βιομηχανίας, τονίζει όμως ότι η εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού περιλαμβάνει την παροχή της απαραίτητης υποδομής δικτύου, προκειμένου να μπορούν και οι απομακρυσμένες περιφέρειες — συμπεριλαμβανομένων των νησιωτικών — να επωφεληθούν από αυτές τις ευκαιρίες. Η ανάπτυξη υποδομών, ακόμη και στις πιο απομονωμένες περιοχές, καθώς και η ανάγκη να γίνουν σε περιφερειακό επίπεδο προσπάθειες για τις διεθνείς συνδέσεις, τις νησιωτικές συνδέσεις και την ικανότητα μεταφοράς, αποτελούν συνεπώς ζωτικής σημασίας σκέλη της προσπάθειας για την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας·

7.

Η ΕτΠ διαπιστώνει ότι οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τους φόρους και τις εισφορές βλάπτουν την ανταγωνιστικότητα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, και έχουν αποδεδειγμένα αρνητικές επιπτώσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας. Το γεγονός αυτό επιδρά επίσης αρνητικά στους καταναλωτές αλλά και τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας, οι οποίες, ανάλογα με τον τόπο εγκατάστασής τους, είτε τυγχάνουν σημαντικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων είτε αντιμετωπίζουν σοβαρά μειονεκτήματα. Για να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού είναι αναγκαίο να καταργηθούν οι άμεσες και οι «κρυφές» επιδοτήσεις που χορηγούνται για τα ορυκτά καύσιμα και την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας.

8.

τονίζει ότι η ενεργειακή πολιτική θα πρέπει να έχει ως επίκεντρο τον καταναλωτή, όπως αναφέρει στη γνωμοδότησή της για την 3η δέσμη νομοθετικών μέτρων σχετικά με την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, CdR 21/2008 fin. Ο καταναλωτής θα πρέπει να είναι το κεντρικό σημείο εστίασης και σε τελευταία ανάλυση — ως άτομο ή ομάδα, συνεργασία ή οργάνωση- να έχει άμεση πρόσβαση στην αγορά ενέργειας, είτε μέσα από μια ποικιλία πηγών ενέργειας από διαφορετικούς παραγωγούς είτε άμεσα με την απευθείας αγορά·

9.

είναι πεπεισμένη ότι, για να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν τις καλύτερες επιλογές (όσον αφορά τη βιωσιμότητα, την αποδοτικότητα του κόστους και την ενεργειακή απόδοση) και να επιλέγουν τους καταλληλότερους παρόχους, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εκπαίδευση, την πληροφόρηση και τη διαφάνεια όσον αφορά την ενέργεια, και ότι πρέπει να διευκολυνθεί η πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν η εσωτερική αγορά ενέργειας και οι νέες τεχνολογίες για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας. Επιπλέον, οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν τρόπους ελέγχου της κατανάλωσης ενέργειας, τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και την μικρής κλίμακας παραγωγή. Η ΕτΠ συνιστά ως εκ τούτου στην Επιτροπή και τα κράτη αναλάβουν ενημερωτικές εκστρατείες φιλικές προς τον καταναλωτή στις οποίες να λαμβάνουν ενεργό μέρος οι τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις και άλλες ενδιαφερόμενες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών περιφερειακού επιπέδου·

10.

πιστεύει ότι, παράλληλα με τις προτεινόμενες ενημερωτικές εκστρατείες για τους παρόχους ενέργειας και τις τιμές, η εφαρμογή έξυπνων και αποδεκτών ως προς τις τεχνικές απαιτήσεις συστημάτων μέτρησης της παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας σε πραγματικό χρόνο και δικτύων διανομής είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή πληροφοριών που επιτρέπουν στους καταναλωτές να αποφασίζουν, καθώς τους παρέχουν τη δυνατότητα να έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των τιμών της ενέργειας, της ενεργειακής κατανάλωσης (πρότυπα) και της σχέσης μεταξύ κατανάλωσης και τιμών της ενέργειας. Ως εκ τούτου, οδηγούν σε μια πιο καλά μελετημένη και βιώσιμη χρήση, με την οποία δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη χρήση έξυπνων (οικιακών) ηλεκτρικών συσκευών, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση ενέργειας. Η ΕτΠ συνιστά στην Επιτροπή να διατηρήσει την πολιτική προώθησης των έξυπνων μετρητών, όπως ορίζεται σε προηγούμενες ανακοινώσεις, οι οποίοι επιτρέπουν τον έλεγχο της κατανάλωσης και των ευέλικτων ικανοτήτων αποθήκευσης, παραγωγής και χρήσης αλλά και της αλληλεπίδρασής τους, λαμβάνοντας υπόψη την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και θέματα απάτης, συνεχίζοντας ταυτόχρονα τις προσπάθειές της για την ανάπτυξη προτύπων·

11.

αμφιβάλλει αν τα προτεινόμενα από την Επιτροπή μέτρα αρκούν για την ενδυνάμωση των καταναλωτών και την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, και ζητεί να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των καταναλωτών. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να δοθεί προσοχή στην ασύμμετρη θέση των χρηστών ενέργειας έναντι μεγάλων εταιρειών, διαφορετικά η αγορά θα παραμείνει μια αδρανής διεπαφή που εμποδίζει την ανάδραση μεταξύ χρηστών και φορέων χάραξης πολιτικής/ρυθμιστικών αρχών. Βέλτιστες πρακτικές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σχετικά με σημαντικά θέματα προστασίας του καταναλωτή, όπως η πρόσβαση σε πληροφορίες, οι δυνατότητες σύγκρισης των τιμών και η πρόσβαση στους λογαριασμούς, καθώς και η γνώση της ειδικής θέσης των ευάλωτων καταναλωτών, θα πρέπει να ανταλλάσσονται με τη βοήθεια του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (CEER)·

12.

ζητεί να αναπτυχθούν περισσότερο σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα τα κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, να υποστηριχθούν οι κλασσικές αλλά και οι σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις και οι ενεργειακές υπηρεσίες προς την κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας. Για την καταπολέμηση της ενεργειακής πενίας, θα πρέπει να εφαρμόζονται μηχανισμοί μειωμένης τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας ή εκπτώσεων επί των δημοσιευμένων τιμολογίων κάθε Προμηθευτή, σε κοινωνικά ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες (κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο). Ταυτόχρονα, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, θα πρέπει να υπάρχει ειδική μέριμνα για τη δυνατότητα ένταξης των νοικοκυριών των ομάδων αυτών σε ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης. Για τους υπόλοιπους καταναλωτές θα πρέπει να ισχύει ενιαία, και να αποφεύγεται η κλιμακωτή τιμολόγηση της ενέργειας,, διότι η κλιμακωτή τιμολόγηση, σαν μέτρο, μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να δρα ανασταλτικά ως προς όπως για παράδειγμα στη χρήση αντλιών θερμότητας ως εναλλακτικών συστημάτων θέρμανσης. Τέλος, σε περιφερειακό και το τοπικό επίπεδο θα πρέπει να γίνει εκστρατεία ενημέρωσης ως προς τις μεθόδους βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας και των αντικειμενικών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων από την εφαρμογή τους.

13.

υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι η εκ μέρους τόσο των κρατών μελών όσο και των τοπικών/περιφερειακών κυβερνήσεων διευκόλυνση των τοπικών ενεργειακών λύσεων (π.χ. με τη μορφή συνεργασιών), με τη μορφή της παραγωγής σε μικρή κλίμακα, την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων και τη συμμετοχή της πλευράς της ζήτησης, δεδομένου ότι οι εν λόγω πρωτοβουλίες συνιστούν ένα ολοένα και πιο σημαντικό πυλώνα για την ανανέωση των ενεργειακών αγορών της ΕΕ. Η Επιτροπή των Περιφερειών τάσσεται υπέρ μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, όχι μόνο για τη διευκόλυνση της πιο ενσυνείδητης κατανάλωσης, αλλά και την παροχή κινήτρων για μικρής κλίμακας παραγωγή, ανάπτυξη έξυπνων δικτύων και ισχυρή ανταπόκριση της ζήτησης στα δίκτυα διανομής·

14.

αναγνωρίζει ότι ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές θα επενδύουν μάλλον στη δική τους παραγωγή, παρά στην εξάρτηση από άλλους ("παραγωγο-καταναλωτές", δηλαδή, καταναλωτές ενέργειας που παράγουν ενέργεια για την κάλυψη των δικών τους αναγκών και των γειτόνων τους). Πρόκειται για μια θετική εξέλιξη, από την άποψη της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών και της βιωσιμότητας. Οι μικρής κλίμακας επιχειρήσεις και οι πρωτοβουλίες (νοικοκυριά, τοπικές κοινότητες, γειτονιές, περιφερειακές συνεργασίες) θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον ενεργειακό εφοδιασμό σε τοπικό/περιφερειακό, επιδρώντας θετικά στην τοπική/περιφερειακή οικονομία και την αγορά εργασίας. Οι μικρής κλίμακας παραγωγοί ενέργειας θα πρέπει να έχουν, ως εκ τούτου, εύκολη πρόσβαση στα ενεργειακά /έξυπνα δίκτυα. Πρέπει να αναπτυχθούν σωστοί κανόνες για την είσοδο αυτών των νέων προμηθευτών στα δίκτυα, κανόνες οι οποίοι να παροτρύνουν τα μεμονωμένα νοικοκυριά και τους μικρότερους παραγωγούς να αναλάβουν τον κίνδυνο και να επενδύσουν σε ηλεκτρική παραγωγή μικρής κλίμακας. Η ΕτΠ καλεί την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην αυξανόμενης σημασίας μικρής κλίμακας παραγωγή ενέργειας και στις ειδικές απαιτήσεις που θέτει, ενθαρρύνοντας την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να διευκολυνθεί αυτή η εξέλιξη·

15.

τονίζει ότι η ενδυνάμωση των καταναλωτών και η αυξανόμενη σημασία της μικρής κλίμακας παραγωγής όχι μόνο απαιτεί την προώθηση της ανάπτυξης έξυπνων συστημάτων μέτρησης, αλλά προϋποθέτει και τον εκσυγχρονισμό της θεώρησης των έξυπνων δικτύων στην ΕΕ. Ενώ η Επιτροπή αναμένει ότι ένα "εύρυθμο και έξυπνο δίκτυο" θα προαγάγει τον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ενέργειας, δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στην αυξανόμενη σημασία της μικρής κλίμακας παραγωγής και στον δυνητικό ρόλο των καταναλωτών ενέργειας ως παραγωγών και ενδιάμεσων παραγόντων αποθήκευσης σε μικρή κλίμακα. Η ΕΤΠ πιστεύει, επομένως, ότι η έννοια των έξυπνων δικτύων στην ΕΕ θα πρέπει να επικαιροποιηθεί και να υπάρξει ανταλλαγή των διαθέσιμων γνώσεων και καινοτομιών, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική υποστήριξη της μικρής κλίμακας παραγωγής.

16.

επισημαίνει ότι οι αγορές χονδρικής πώλησης ενέργειας παρέχουν τις ενδείξεις των τιμών που επηρεάζουν τις επιλογές των παραγωγών και των καταναλωτών, καθώς και τις αποφάσεις για επενδύσεις σε εγκαταστάσεις παραγωγής και υποδομές μεταφοράς. Αυτές οι ενδεικτικές τιμές θα πρέπει να αντανακλούν τις πραγματικές συνθήκες της προσφοράς και της ζήτησης ενέργειας. Η ύπαρξη μεγαλύτερης διαφάνειας στις χονδρικές αγορές ενέργειας μειώνει τον κίνδυνο χειραγώγησης των αγορών και στρέβλωσης των ενδεικτικών τιμών. Η ΕτΠ τονίζει, συνεπώς, ότι η εφαρμογή του κανονισμού REMIT συνιστά βασικό μέτρο για την αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς ενέργειας σε ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο·

17.

πιστεύει ότι, για την αποτελεσματική λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, είναι σημαντικό να αναπτυχθούν κώδικες δικτύου, να διευθετηθούν τα εναπομένοντα ρυθμιστικά ζητήματα σε σχέση με τον κώδικα δικτύου για την ευρωπαϊκή αγορά εξισορρόπησης και να αναπτυχθεί μια συντονιστική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων ρυθμιστικών και τεχνικών θεμάτων. Η ΕτΠ υποστηρίζει τα μέτρα αυτά ως μέσα δημιουργίας και ενίσχυσης μιας ευέλικτης και ασφαλούς αγοράς ενέργειας στην Ευρώπη, πιστεύει δε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη τις περιφερειακές διαφορές σε επίπεδο ανάπτυξης, θα πρέπει να παρακολουθεί διαρκώς την τήρηση των κωδίκων δικτύου, προκειμένου να εξασφαλιστεί όχι μόνο η ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή τους, αλλά και η λειτουργικότητα και η αποτελεσματικότητά τους στην αγορά·

18.

συμφωνεί με την Επιτροπή σχετικά με τις δυνατότητες ενός εναρμονισμένου συστήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά την ανάπτυξη του κώδικα, προέκυψε ότι χρειάζεται μια ισχυρότερη σύνδεση μεταξύ των κανονισμών που δημιουργήθηκαν παράλληλα σε επίπεδο ΕΕ και σε επίπεδο κρατών μελών. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕτΠ συμμερίζεται τη γνώμη της ACER ότι η καλύτερη διασύνδεση μεταξύ των εθνικών δικτύων ενέργειας πρέπει να παραμείνει το επίκεντρο των κωδίκων δικτύου·

19.

είναι πεπεισμένη για τις δυνατότητες του φυσικού αερίου, κυρίως ως παράγοντα εξισορρόπησης και εφεδρικής δυναμικότητας, συμμερίζεται όμως τις ανησυχίες της Επιτροπής όσον αφορά τις διαφορές διαθεσιμότητας των υποδομών φυσικού αερίου μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης. Η διασπορά υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης (υγροποιημένου) φυσικού αερίου σε όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης και η ενσωμάτωση των δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας θα διευκόλυνε την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Η ΕτΠ συμφωνεί με την Επιτροπή και την ACER ότι οι περιφερειακές πρωτοβουλίες θα πρέπει να συμβάλουν στη συγκρότηση πρόσθετων περιφερειακών κόμβων διαπραγμάτευσης φυσικού αερίου και ανταλλαγής ενέργειας, με στόχο την πλήρη σύζευξη της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για αυτόν το λόγο, είναι αναγκαίο να ενισχυθούν οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με τις απομακρυσμένες περιφέρειες και τις νησιωτικές περιοχές. Πρέπει να προαχθεί η ανάπτυξη σε τοπικό/περιφερειακό και η διάδοση των αποτελεσμάτων πιλοτικών έργων για τη μετατροπή ηλεκτρικής ενέργειας σε φυσικό αέριο και αντιστρόφως.

20.

είναι πεπεισμένη ότι η επιδίωξη του στόχου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα συμβάλει στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι η ελευθέρωση που βασίζεται αποκλειστικά στον παράγοντα "τιμή" δεν θα επιφέρει αναγκαστικά την απαλλαγή του ενεργειακού συστήματος της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ωστόσο, μια ολοκληρωμένη εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας περιορίζει την αστάθεια των τιμών σε συγκεκριμένες περιφερειακές αγορές, πράγμα που επιτρέπει την πιο αποτελεσματική ανάπτυξη και ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο. Οι επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα θα πρέπει να αρχίσουν να ευνοούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δεδομένης της έλλειψης συνέπειας μεταξύ των αποφάσεων των επιμέρους κρατών μελών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Επιτροπή των Περιφερειών, απευθύνει έκκληση για μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική με σκοπό την ανάπτυξη ρυθμιστικών μηχανισμών βασιζόμενων στην αγορά, όπως παρατηρεί και στη γνωμοδότησή της με θέμα "Ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές", CdR 2182/2012 fin·

21.

προτείνει, προκειμένου να διευκολυνθεί η ενσωμάτωση του αυξανόμενου μεριδίου της αιολικής και ηλιακής ενέργειας και να εξασφαλιστεί μια σταθερή ισορροπία προσφοράς και ζήτησης, να θεσπιστεί ένα σαφές κανονιστικό πλαίσιο που καθορίζει το ρόλο των διαφόρων φορέων και επιτρέπει την αναζήτηση κατευθυνόμενων από την αγορά λύσεων που αποφέρουν ορθές ενδείξεις τιμών στην αγορά ενέργειας. Από την πλευρά της ζήτησης, οι σαφείς ενδεικτικές τιμές θα οδηγήσουν σε εξοικονόμηση ενέργειας. Από την πλευρά της προσφοράς, θα προσφέρουν την απαραίτητη ευελιξία. Αυτό περιλαμβάνει ένα αποτελεσματικό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών που εξασφαλίζει την παροχή κατάλληλων κινήτρων για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ευελιξία. Η Επιτροπή των Περιφερειών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκππομπών της ΕΕ παρέχει επαρκή κίνητρα επένδυσης στην ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, απευθύνει έκκληση για μια διαρθρωτική λύση στο πιεστικό πρόβλημα της υπερπροσφοράς δικαιωμάτων εκπομπών·

22.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, λόγω της έλλειψης συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ και της ύπαρξης διαφορετικών, συχνά ασύμβατων εθνικών καθεστώτων στήριξης και των μηχανισμών ανταμοιβής των ικανοτήτων παραγωγής, «οι ρυθμιστικές προτιμησιακές επιλογές» καθίσταται καθοριστικό στοιχείο των επενδυτικών αποφάσεων σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη. Η ΕτΠ υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν μπορεί να εξετάζεται αποσπασματικά και δεν πρέπει να εμποδίζει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας. Τα προγράμματα κρατικής στήριξης στα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σαφώς στοχοθετημένα, προβλέψιμα, προσαρμοσμένα στους επιδιωκόμενους στόχους, αναλογικά και να περιλαμβάνουν διατάξεις σταδιακής τους κατάργησης σε συνάρτηση με τις μεταβολές στην εμπορική βιωσιμότητα του στηριζόμενου είδους παραγωγής. Κάθε μέτρο στήριξης πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για την εσωτερική αγορά και τις κρατικές ενισχύσεις στην ΕΕ. Οι αρχές, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, θα πρέπει να συνεκτιμούν σε όλη του την έκταση τον αντίκτυπο που έχουν οι προβλεπόμενες αποφάσεις στο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε γειτονικές περιοχές/χώρες, και αυτό πριν από την εφαρμογή νέων μέτρων στήριξης. Η ΕτΠ υποστηρίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές σε μηχανισμούς στήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·

23.

υποστηρίζει, καθώς σήμερα η φορολογία της ενέργειας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο ποικίλλει σημαντικά σε ολόκληρη την ΕΕ, τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής για μια ενιαία, πιο έξυπνη φορολόγηση της ενέργειας στην Ευρώπη. Ένα πιό εναρμονισμένο φορολογικό πλαίσιο, που επιτρέπει να οργανωθεί η φορολογική επιβάρυνση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ορυκτά σε αντικειμενική βάση, η είσπραξη απαιτήσεων με βάση το ενεργειακό περιεχόμενο και τις εκπομπές CO2 για κάθε προϊόν, θα συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων 20/20/20 και στον περιορισμό των εκπομπών CO2 και στην επίτευξη των στόχων του ενεργειακού χάρτη πορείας 2050. Για τον σκοπό αυτό, είναι ανάγκη να καθοριστεί μια δίκαιη μεθοδολογία όσον αφορά την κατανομή των δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται με την παραγωγή και την κατανάλωση ενέργειας πέραν των περιφερειακών και των εθνικών συνόρων, στο πλαίσιο ενός ελευθερωμένου πανευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς και διανομής ενέργειας·

24.

τονίζει, εκτός από τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη σημασία της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης ενέργειας. Ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο, καθώς και τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατοικιών και κτιρίων που θεσπίζονται από τις τοπικές/περιφερειακές αρχές, θα συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και την τόνωση τοπικών ενεργειακών λύσεων, όπως μεταξύ άλλων η συμπαραγωγή ενέργειας-θερμότητας. Η ΕτΠ συνιστά διαρκή επίβλεψη της πολιτικής αυτής και προτείνει να χρησιμοποιούνται οι ορθές πρακτικές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για την ενίσχυση των αντίστοιχων ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών.

25.

τονίζει ότι η πρόωρη εισαγωγή κακοσχεδιασμένων μηχανισμών δυναμικότητας μπορεί να οδηγήσει σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς και να εμποδίζει τις επενδύσεις. Η ΕτΠ τρέφει αμφιβολίες για τους μηχανισμούς δυναμικότητας μιας σειράς κρατών μελών, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί προκειμένου να βοηθηθούν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας να διατηρήσουν διαθέσιμο το παραγωγικό δυναμικό τους, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής δυναμικότητα ακόμη και όταν διακόπτεται η παραγωγή ορισμένων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή. Αντιστρόφως, τα πλεονάσματα ενέργειας (π.χ. από την αιολική παραγωγή), δεν θα πρέπει να διοχετεύονται μέσω δικτύων γειτονικών χωρών χωρίς σχετική πρότερη συμφωνία διότι έτσι θα υπήρχε κίνδυνος στρέβλωσης της αγοράς ενέργειας στις χώρες αυτές («παραθυράκια»). Σε άλλες περιπτώσεις, το πλεόνασμα ενεργειακού δυναμικού μιας περιοχής μπορεί να καλύψει τις ελλείψεις μιας άλλης προς όφελος και των δύο περιοχών. Η ΕτΠ συμφωνεί με την πολιτική της Επιτροπής να εξετάσει διασυνοριακές λύσεις. Πριν οριστούν οποιαδήποτε μέτρα με περιφερειακό ή εθνικό χαρακτήρα, θα πρέπει να διεξάγονται οι δέουσες αναλύσεις προκειμένου να επιβεβαιώνεται αν αντιμετωπίζεται πρόβλημα δυναμικότητας και δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, και να επαληθεύεται ότι τα προτεινόμενα μέτρα συνεκτιμούν τον αντίκτυπο σε διασυνοριακό επίπεδο. Χρειάζεται μια συντονισμένη προσέγγιση της ασφάλειας του εφοδιασμού·

26.

πιστεύει ότι η μελλοντική ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας δεν θα πρέπει πλέον να καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από την προσφορά, αλλά και με τον έλεγχο της ζήτησης, ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής της κατανάλωσης. Πρέπει να επιδιωχθεί η μείωσης της βιομηχανικής και της οικιακής κατανάλωσης ενέργειας και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν την αξιοποίηση των νέων λειτουργιών των έξυπνων δικτύων και μετρητών. Η ΕτΠ υποστηρίζει, συνεπώς, την ανάπτυξη μηχανισμών συντονισμού της ικανότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίοι θα είναι σε θέση να εξομαλύνουν τις αιχμές της κατανάλωσης, να διασφαλίζουν τη λειτουργία των ευρωπαϊκών συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας (ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής της κατανάλωσης), και να συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας·

27.

είναι πεπεισμένη ότι, κατά την οικοδόμηση του συνολικού ευρωπαϊκού σχεδίου υποδομών, η ανάπτυξη των υποδομών διαχειριστών δικτύων διανομής πρέπει να εξεταστεί στον ίδιο βαθμό με αυτήν των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς. Η ανάπτυξη των υποδομών διανομής είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων του 2020 και επιτακτικά αναγκαία για τη σύνδεση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τα ευφυή δίκτυα και την ενσωμάτωση αποκεντρωμένων ενεργειακών προϊόντων στο σύστημα. Αυτή η προσπάθεια δεν μπορεί να επιτύχει όταν ο σχεδιασμός των υποδομών σταματά στο επίπεδο της μεταφοράς.

28.

αναγνωρίζει ότι, καθώς η αγορά ενέργειας διεθνοποιείται όλο και περισσότερο, οι διασυνδέσεις, οι εφεδρικές και αποθηκευτικές εγκαταστάσεις και οι υποδομές είναι απαραίτητες για την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Η Επιτροπή των Περιφερειών υποστηρίζει συνεπώς τη συμφωνία σχετικά με το Ευρωπαϊκό δέσμη υποδομών που επιτεύχθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2012, επιμένει όμως ότι, εκτός από τις μεγάλης κλίμακας (διεθνείς) επενδύσεις, χρειάζονται και επενδύσεις σε περιφερειακά ή ακόμη και τοπικά δίκτυα, καθώς και στη διασύνδεση με απομονωμένα ή ημι-απομονωμένα συστήματα νησιών, εφόσον η ενέργεια παράγεται όλο και συχνότερα σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο·

29.

καλεί τις αρχές να αντιμετωπίσουν το θέμα των κινήτρων για τις κατάλληλες επενδύσεις της αγοράς σε εγκαταστάσεις παραγωγής, μεταφοράς, αποθήκευσης και στην εξισορρόπηση προσφοράς/ζήτησης και συνιστά, παράλληλα με τα υφιστάμενα προγράμματα (ΕΕΠΑ, διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη, πολιτική συνοχής της ΕΕ, πρόγραμμα ΔΕΔ-Μ, Horizon 2020), να αναζητηθούν νέα μέσα χρηματοδότησης για την κατασκευή των υποδομών. Οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, καινοτόμες χρηματοδοτικές συμφωνίες ή φορολογικά μέτρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν πιθανούς τρόπους συγκέντρωσης πρόσθετων πόρων. Για να ενεργοποιηθεί η ροή ιδιωτικών επενδύσεων, υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης βεβαιότητας σε ό,τι αφορά το ερώτημα ποιες επενδύσεις είναι μακροπρόθεσμα επωφελείς. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ τονίζει τη σημασία μιας (μακροπρόθεσμης) ευρωπαϊκής ατζέντας επενδύσεων στην ενέργεια. Η απλούστευση της πρόσβασης των τοπικών/περιφερειακών αρχών σε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για έργα που σχετίζονται με την ενεργειακή αειφορία θα πρέπει να συνεχιστεί. Επιπλέον, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να είναι σε θέση να ενσωματώνουν τις βελτιώσεις των υποδομών και την υλοποίηση κατασκευή εφεδρικών και αποθηκευτικών εγκαταστάσεων στις τιμές της ενέργειας·

30.

επισημαίνει ότι ο εξορθολογισμός των διαδικασιών αδειοδότησης εντός της ΕΕ και η βελτίωση της κατανομής του κόστους για διασυνοριακά έργα θα συμβάλουν στην ανάπτυξη των δικτύων υποδομών και στην εισροή επενδύσεων. Επιπλέον, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ και στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω της βελτίωσης των δυνατοτήτων μεταφοράς της. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο θέμα αυτό με την απλούστευση των διαδικασιών σχεδιασμού και την ενσωμάτωση των ενεργειακών υποδομών στον προγραμματισμό τους·

31.

θεωρεί ότι οι δαπάνες για το ενεργειακό δίκτυο και την επέκτασή του, οι οποίες πραγματοποιούνται σε όλη την ΕΕ προς το συμφέρον τόσο του περιβάλλοντος όσο και των καταναλωτών, θα πρέπει να κατανεμηθούν σε βάση αλληλεγγύης και όχι να επιβαρύνουν αποκλειστικά τη χώρα στην οποία επεκτείνεται το δίκτυο. Η ΕτΠ υποστηρίζει, συνεπώς, την περαιτέρω ανάπτυξη και την εφαρμογή σταθερών «μηχανισμών επιμερισμού του κόστους» στον κανονισμό σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τις ενεργειακές υποδομές, καθώς και τις εργασίες που πραγματοποιούνται σήμερα από τα εποπτικά όργανα ACER και ENTSOG με σκοπό την περαιτέρω διαμόρφωση της πολιτικής αυτής.

32.

υποστηρίζει σθεναρά την επιτακτική ανάγκη εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων δικτύων και ανάπτυξης έξυπνων δικτύων, επιδοκιμάζει δε τη συνεργασία για την ανάπτυξη των ευφυών δικτύων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και τη θέσπιση ευρωπαϊκών προτύπων για τα έξυπνα δίκτυα. Τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια δράσης για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων είναι μια απαραίτητη προσθήκη στα υπάρχοντα σχέδια. Τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης (Πρόγραμμα Πλαίσιο, Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη) θα πρέπει να συνδράμουν τη βιομηχανία από την άποψη αυτή. Ειδικότερα, τα πιλοτικά σχέδια σε τοπικό και/ή περιφερειακό επίπεδο θα μπορούσαν να δείξουν τις δυνατότητες έξυπνων δικτύων και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη δικτύων σε όλη την Ευρώπη. Η ΕτΠ καλεί συνεπώς την Επιτροπή να συνεργαστεί με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές στην εκπόνηση σχεδίων δράσης για την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων·

33.

τονίζει ότι, για τη μετατροπή του δικτύου σε έξυπνα δίκτυα, πέραν των επενδύσεων για τη δημιουργία νέων υποδομών, απαιτούνται κεφάλαια. Θα πρέπει να εξεταστεί αν οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να ενσωματώσουν αυτή την οικονομική υποχρέωση στη δομή των τιμολογίων τους, κάτι που επί του παρόντος δεν επιτρέπεται. Επιπλέον, η ΕτΠ ζητεί να συμπεριληφθούν στις μεθοδολογίες για τη συγκριτική αξιολόγηση των τιμολογίων και των δαπανών πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς και προμήθειας, που καθορίζονται από τις ρυθμιστικές αρχές, όχι μόνο ποσοτικές πτυχές (κόστος), αλλά και ποιοτικές (π.χ. κριτήρια αξιοπιστίας της ποιότητας του δικτύου), έτσι ώστε να διατηρηθεί το τρέχον επίπεδο ποιότητας του δικτύου·

34.

υποστηρίζει ότι για τον ταχύ εκσυγχρονισμό και τη δημιουργία ευφυέστερων δικτύων, το κανονιστικό πλαίσιο πρέπει οπωσδήποτε και χωρίς καθυστέρηση να ενθαρρύνει τις αναγκαίες επενδύσεις μέσω μιας δίκαιης απόδοσης, και να διασαφηνίζει τους ρόλους και τις ευθύνες κάθε πλευράς. Καθώς οι επιχειρήσεις διαχείρισης δικτύου χρειάζονται ένα σταθερό, προβλέψιμο, υποστηρικτικό και μακρόπνοο κανονιστικό πλαίσιο που θα διευκολύνει και παρέχει κίνητρα για τις απαιτούμενες καινοτομίες, πρέπει να υπάρχει ένα μακροσκοπικό όραμα.

35.

τονίζει ότι η διαφάνεια και η συμμετοχή των πολιτών και των κοινοτήτων στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την κατασκευή των δικτύων συνιστούν καθοριστικούς παράγοντες για την αποδοχή τους από το κοινό. Η διαδικασία σχεδιασμού των δικτύων θα πρέπει να αναδιαμορφωθεί ώστε να προσαρμοστεί στη νέα εποχή της ενεργειακής απόδοσης, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της διαχείρισης της ζήτησης και να εξασφαλισθεί η μέγιστη ευελιξία και σταθερότητα αυτών εντός του συστήματος. Η ΕτΠ συμφωνεί ότι η διαδικασία σχεδιασμού των δικτύων θα πρέπει να είναι διαφανής, δημοκρατική και χωρίς αποκλεισμούς.