52013DC0785

Εισαγωγη

Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση κατέδειξε την ανάγκη πραγματοποίησης εις βάθος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη. Ανταποκρινόμενη στην ανάγκη αυτή, η Επιτροπή εφάρμοσε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα, ώστε να βελτιώσει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Οι Πράξεις Ι και ΙΙ για την Ενιαία Αγορά θεσπίζουν ένα σύνολο νομοθετικών προτάσεων και άλλων μέτρων για την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρώπη. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης πρόσφατες προτάσεις για την περαιτέρω ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Η ταχεία έγκριση όλων των υπόλοιπων προτάσεων είναι απαραίτητη προκειμένου να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά ολόκληρο το δυναμικό της ενιαίας αγοράς και να προσαρμοστεί αυτή στις ανάγκες του 21ου αιώνα.

Ωστόσο, για να λειτουργήσει σωστά η ενιαία αγορά, δεν επαρκεί η μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ. Για να μπορέσουν οι πολίτες, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν με αποτελεσματικό τρόπο τα οφέλη από την ενιαία αγορά, οι κανόνες πρέπει να λειτουργούν στην πράξη. Απαιτούνται έντονες και συνεπείς προσπάθειες για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία των αγορών και η άρση των εναπομενόντων φραγμών.

Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, υπάρχουν σημάδια ανάκαμψης. Παρά τις βραχυπρόθεσμες τάσεις προστασίας των εθνικών αγορών, πολλά κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών στην αγορά.

Η παρούσα έκθεση αποσκοπεί στην αναθεώρηση, στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η ενιαία αγορά στα διάφορα κράτη μέλη. Παρουσιάζει την πρόοδο που έχει συντελεστεί από την έναρξη της κρίσης, επιδιώκει να προσδιορίσει σε ποιους τομείς εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις και καθορίζει ένα σύνολο πολιτικών προτεραιοτήτων στη βάση αυτή. Η έκθεση συμβάλλει στις γενικές προτεραιότητες που καθορίζονται στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης για το 2014 της Επιτροπής και στην περαιτέρω διατύπωση συστάσεων ειδικών για κάθε χώρα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Όπως συνέβη και στην έκδοση του περασμένου έτους, η παρούσα έκθεση εστιάζει σε βασικούς τομείς όπου το δυναμικό ανάπτυξης είναι και το μεγαλύτερο: στις υπηρεσίες, τα δίκτυα και την ψηφιακή οικονομία. Ο τομέας των υπηρεσιών αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις απασχόλησης. Παρόλο που έχει σημειωθεί πρόοδος, απαιτούνται περαιτέρω βήματα για την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του τομέα των υπηρεσιών. Παράλληλα, και δεδομένου ότι οι υπηρεσίες συνδέονται στενά με άλλους τομείς της οικονομίας και κυρίως τον τομέα της μεταποίησης, πρέπει να αναληφθούν ενέργειες για την περαιτέρω βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς βιομηχανικών προϊόντων. Για την ακρίβεια, ενώ η εσωτερική αγορά αγαθών αποτελεί επιτυχία, η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει ότι το νομικό πλαίσιό της θα συνεχίσει να εξυπηρετεί τον σκοπό του σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όπου η καινοτομία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο και τα προϊόντα εξελίσσονται με ραγδαίους ρυθμούς. Προς τον σκοπό αυτόν, έως το τέλος του έτους η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια ανασκόπηση για την εσωτερική αγορά βιομηχανικών προϊόντων.

Η φετινή έκθεση εξετάζει επίσης τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού τομέα, καθώς η βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και η βελτίωση της ολοκλήρωσης των χρηματοπιστωτικών αγορών είναι θεμελιώδεις για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας.

Τα δίκτυα παραμένουν οι στυλοβάτες της οικονομίας. Οι δραστηριότητες στους τομείς των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, της ενέργειας και των μεταφορών αντιστοιχούν συνολικά στο 8,9% της προστιθέμενης αξίας και στο 6,1 της απασχόλησης στην ΕΕ των 27 και η σημασία τους εξακολουθεί να αυξάνεται.[1] Συνδράμουν επίσης σημαντικά άλλους τομείς της οικονομίας. Ο ψηφιακός τομέας αποτελεί επίσης κινητήριο δύναμη για την παραγωγικότητα, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Σε ορισμένες σημαντικές οικονομίες (χώρες της G8, Νότια Κορέα και Σουηδία), η οικονομία του διαδικτύου[2] έχει συντελέσει κατά 21% στην αύξηση του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2006-2011[3].

Το μέρος Ι της παρούσας έκθεσης αποτελεί μια ανάλυση των βασικών τομέων που αναφέρονται ανωτέρω και καθορίζει μια σειρά πολιτικών προτεραιοτήτων. Το μέρος ΙΙ παρουσιάζει περισσότερα οριζόντια πορίσματα για τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, βάσει μιας ανάλυσης των αλυσίδων αξιών εντός και εκτός της ΕΕ.

Μερος Ι – Η κατασταση της ενιαιας αγορας σε βασικους τομεις με το μεγαλυτερο δυναμικο αναπτυξης

2.1. Εφαρμογή και επιβολή – γενική επισκόπηση

· Η ανακοίνωση του Ιουνίου 2012 σχετικά με την καλύτερη διακυβέρνηση[4] καθόριζε μια σειρά μέτρων για την επίτευξη ταχείας προόδου σε βασικούς τομείς για την ανάπτυξη. Αρχικά, ζητούσε την υλοποίηση μιας πολιτικής «μηδενικής ανοχής»: τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο και να εφαρμόσουν άμεσα και σωστά τη νομοθεσία της ΕΕ που αναφέρεται στο παράρτημα της ανακοίνωσης, ώστε να μηδενίσουν τα ελλείμματα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και συμμόρφωσης.

· Ενάμισι έτος μετά, υπάρχουν ορισμένα καλά αποτελέσματα (βλ. παράρτημα). Για τις νομοθετικές πράξεις που αναφέρονται στο παράρτημα της ανακοίνωσης και αφορούν τους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της ψηφιακής ενιαίας αγοράς και των μεταφορών, τηρείται ο στόχος μηδενικού ελλείμματος μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, στο άλλο άκρο του φάσματος βρίσκεται ο τομέας της ενέργειας. Ενώ αρκετά κράτη μέλη έχουν βελτιώσει τις επιδόσεις τους, πολλά εξακολουθούν να μην τηρούν τις προθεσμίες μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, ενώ τέσσερα κράτη μέλη δεν έχουν καταφέρει να μεταφέρουν τρεις από τις τέσσερις σχετικές οδηγίες.

· Η ανακοίνωση απηύθυνε επίσης έκκληση πιο σθεναρή προσέγγιση και επιβολή της νομοθεσίας σε βασικούς τομείς. Όπου υπάρχουν ενδείξεις ότι παραβιάζονται βασικές νομοθετικές πράξεις, οι διαδικασίες επί παραβάσει δεν θα πρέπει να διαρκούν περισσότερο από 18 μήνες κατά μέσο όρο, ενώ η πλήρης συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει κατά μέσο όρο τους 12 μήνες. Σε αρκετούς τομείς, έχουν ληφθεί μέτρα προκειμένου να εξεταστούν ενδελεχώς πιθανές παραβάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ, και τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης είναι εμφανή, για παράδειγμα, στον τομέα των υπηρεσιών (πρβλ. κατωτέρω). Τούτων λεχθέντων, η μέση διάρκεια των διαδικασιών επί παραβάσει εξακολουθεί να είναι 29,4 μήνες, ενώ ορισμένες διαδικασίες διαρκούν περισσότερο από 50 ή ακόμα και 84 μήνες. Η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη στους τομείς της ενέργειας (15 μήνες) και των μεταφορών (15,4 μήνες).

2.2. Οι αγορές υπηρεσιών

Επιδόσεις της αγοράς και εμπόδια στην ολοκλήρωση της ΕΕ

Πολλά κράτη μέλη αναλαμβάνουν μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας των τομέων των υπηρεσιών τους. Το προηγούμενο έτος, αυτό συνέβη στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Πολωνία και, σε μικρότερο βαθμό, στη Σλοβενία και την Τσεχία. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ενθαρρύνονται μέσω ειδικών ανά χώρα συστάσεων (ΕΧΣ) ή προγραμμάτων που έχουν συμφωνηθεί με τις αντίστοιχες κυβερνήσεις. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη μεταρρυθμίσεων σε διάφορα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, του Βελγίου, της Γερμανίας και της Γαλλίας, οι οποίες έλαβαν επίσης ΕΧΣ αναφορικά με τον τομέα των υπηρεσιών.

Ένα άλλο κίνητρο για μεταρρύθμιση προκύπτει από την άσκηση μηδενικής ανοχής της Επιτροπής για τη διασφάλιση της πλήρους συμμόρφωσης με την οδηγία για τις υπηρεσίες. Κατά το τελευταίο έτος, 13 κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει περαιτέρω μεταρρυθμίσεις ως απόκριση στις διαδικασίες στο πλαίσιο του EU pilot ή στις διαδικασίες επί παραβάσει που έχει δρομολογήσει η Επιτροπή. Αυτές σχετίζονται κυρίως με περιορισμούς στην εμπορική επικοινωνία, τις απαιτήσεις διαμονής ή τον εδαφικό περιορισμό της άδειας.

Τα Κέντρα Ενιαίας Εξυπηρέτησης (ΚΕΕ) αναπτύχθηκαν περαιτέρω σε αρκετά κράτη μέλη ως μέρος των ευρύτερων προσπαθειών τους να προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για επιχειρήσεις (τα ζητήματα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης εξετάζονται διεξοδικότερα στην ενότητα για τις «ψηφιακές αγορές» κατωτέρω). Για να μπορέσουν να αναπτυχθούν οι επιχειρήσεις, χρειάζονται εύκολη και αξιόπιστη πρόσβαση σε ενημέρωση για τις κανονιστικές απαιτήσεις και πρέπει να είναι σε θέση να ολοκληρώνουν τις σχετικές διοικητικές διαδικασίες μέσω διαδικτύου. Αυτός είναι ο στόχος των ΚΕΕ και του Χάρτη ΚΕΕ που εγκρίθηκε πρόσφατα. Ορισμένα ΚΕΕ αποτελούν ήδη μέρος ολοκληρωμένων δομών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (Εσθονία, Ισπανία, Δανία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Λουξεμβούργο). Άλλες χώρες έχουν σημειώσει πρόοδο κατά το τελευταίο έτος (Βουλγαρία, Ελλάδα, Γαλλία). Ωστόσο, τα ΚΕΕ στο Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Λετονία, την Πολωνία και τη Ρουμανία χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, ιδίως όσον αφορά την ολοκλήρωση των διαδικασιών μέσω διαδικτύου.

Τούτων λεχθέντων, το δυναμικό της ενιαίας αγοράς για την τόνωση της ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών παραμένει ισχυρό. Οι τάσεις που παρουσιάστηκαν στην έκθεση του προηγούμενου έτους και οι οποίες δείχνουν ότι το επίπεδο της ολοκλήρωσης στον τομέα των υπηρεσιών ήταν σημαντικά χαμηλότερο από αυτό της αγοράς εμπορευμάτων εξακολουθούν να ισχύουν. Πράγματι, το επίπεδο εμπορικής ολοκλήρωσης στην ενιαία αγορά αγαθών ανέρχεται σε περίπου 22%, ενώ εκείνο για τις υπηρεσίες κυμαίνεται γύρω στο 5%[5]. Παρομοίως, οι καταναλωτές αξιολογούν την επίδοση της ενιαίας αγοράς υπηρεσιών λιγότερο θετική σε σύγκριση με την απόδοση της ενιαίας αγοράς εμπορευμάτων.[6]

Μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες θα μπορούσε να αποφέρει οφέλη όσον αφορά την ανάπτυξη και την απασχόληση στην ΕΕ. Τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη για την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες θα αυξήσουν το ΑΕΠ κατά περίπου 0,8% σε διάστημα 5-10 ετών. Μια πιο φιλόδοξη εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες και μόνο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια επιπλέον αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6-2,6%.[7]

Ταυτόχρονα, η πρόσφατη αξιολόγηση από ομοτίμους σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για της υπηρεσίες επιβεβαίωσε την προηγούμενη εκτίμηση[8] ότι αρκετά κράτη μέλη δεν διενήργησαν σημαντικές δοκιμές αναλογικότητας για τις υπόλοιπες απαιτήσεις στον τομέα των υπηρεσιών.[9] Η διενέργεια αυτών των δοκιμών είναι απαραίτητη για να αξιολογηθεί κατά πόσο οι εν λόγω περιορισμοί είναι αιτιολογημένοι και εάν οι ίδιοι στόχοι δημοσίου συμφέροντος δεν μπορούν να επιτευχθούν μέσω λιγότερο περιοριστικών μέτρων. Ως εκ τούτου, εξακολουθούν να υφίστανται πάρα πολλοί περιορισμοί όσον αφορά το δικαίωμα εγκατάστασης, όπως είναι η υποχρέωση των εταιρειών να διαθέτουν ορισμένη νομική μορφή ή μετοχική διάρθρωση και να πληρούν κεφαλαιακές απαιτήσεις. Τα εμπόδια αυτά ενδέχεται να περιορίσουν την εγκατάσταση εταιρειών παροχής υπηρεσιών στην ενιαία αγορά, να εμποδίσουν την ανάπτυξη ορισμένων επιχειρηματικών μοντέλων ή να περιορίσουν τις επενδύσεις στον τομέα, γεγονός που επηρεάζει την ανάπτυξη και την καινοτομία.

Ο κατακερματισμός των εθνικών κανόνων όσον αφορά την εργασία, τη φορολογία, την υγεία και την ασφάλεια, την προστασία των καταναλωτών και το δίκαιο των συμβάσεων εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Σε διασυνοριακό πλαίσιο, κάτι τέτοιο δημιουργεί δαπάνες συμμόρφωσης οι οποίες θίγουν κυρίως τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις.

Όσον αφορά την πρόσβαση σε επαγγελματικές δραστηριότητες, πολλά κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις, ωστόσο φραγμοί εισόδου εξακολουθούν να υφίστανται σε διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες. Οι φραγμοί εισόδου συχνά λαμβάνουν τη μορφή απαιτήσεων επαγγελματικών προσόντων ή περιορισμών στον αριθμό των φορέων παροχής υπηρεσιών που επιτρέπεται να λειτουργούν στην αγορά. Μπορούν να αιτιολογηθούν από την ανάγκη διαφύλαξης της ποιότητας των υπηρεσιών, διασφάλισης των κατάλληλων τεχνικών γνώσεων των επαγγελματιών και προστασίας των καταναλωτών από αθέμιτες πρακτικές. Ταυτόχρονα, προκαλούν σημαντικούς περιορισμούς όσον αφορά την πρόσβαση και την άσκηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Ορισμένα κράτη μέλη εκπονούν μελέτες για να αξιολογήσουν εάν το γενικό συμφέρον μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την επιβολή περιορισμών ως προς την πρόσβαση στην αγορά και τον ανταγωνισμό. Η Πορτογαλία διενεργεί διεξοδική εξέταση και μεταρρύθμιση σε νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα. Η Ιταλία έχει αναθεωρήσει το οριζόντιο κανονιστικό πλαίσιό της. Η Ισπανία έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο νόμου που οριοθετεί τις εξουσίες των επαγγελματικών συλλόγων σε κάθε τομέα. Μεταρρυθμίσεις ανά τομέα έχουν ήδη ξεκινήσει στην Πολωνία, την Τσεχία και τη Σλοβενία, ενώ έχουν ανακοινωθεί στη Δανία. Η Επιτροπή θα διευκολύνει ακόμα περισσότερο τους ελέγχους αυτούς μέσω άσκησης αμοιβαίας αξιολόγησης που ξεκίνησε στο πλαίσιο της αναθεωρημένης οδηγίας για τα επαγγελματικά προσόντα[10], μεταξύ άλλων σε χώρες με περιθώρια για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, όπως είναι η Αυστρία, η Γερμανία και η Γαλλία.

Όσον αφορά τις υπηρεσίες υγείας, αρκετά κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν Εθνικά Κέντρα Εξυπηρέτησης με επαρκείς πόρους, τα οποία θα βοηθούν τους ασθενείς να ασκούν τα δικαιώματά τους για διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. Πέραν των ασθενών, η ελεύθερη κυκλοφορία επαγγελματιών και παρόχων στον τομέα των υπηρεσιών υγείας δημιουργεί σημαντικές δυνατότητες.

Στον τομέα των υπηρεσιών λιανικής, έχουν δρομολογηθεί ορισμένες μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα πρέπει να συνεχιστούν προκειμένου να αρθούν οι εναπομείναντες φραγμοί που θίγουν τον ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των φραγμών στην εμπορική εγκατάσταση. Η Φινλανδία έχει ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις για την αύξηση του ανταγωνισμού στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Η Ισπανία έχει πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τα μικρά εμπορικά καταστήματα, ωστόσο εξακολουθούν να υφίστανται περιορισμοί για τα μεγαλύτερα εμπορικά καταστήματα. Ενώ ορισμένοι περιορισμοί δικαιολογούνται από στόχους δημοσίου συμφέροντος (π.χ. περιβαλλοντικές επιπτώσεις), άλλοι είναι πιο δύσκολο να δικαιολογηθούν καθώς, κυρίως, αμβλύνουν τον ανταγωνισμό με αρνητικές επιπτώσεις τόσο για τη βιομηχανία (εκσυγχρονισμός, απόδοση) όσο και για τους καταναλωτές (λιγότερες επιλογές, υψηλότερες τιμές). Η εξέταση οικονομικών αναγκών απαγορεύεται βάσει της οδηγίας για τις υπηρεσίες, διατηρούνται ωστόσο ακόμη στην Ουγγαρία και στις Κάτω Χώρες και σε ορισμένες περιοχές της Γερμανίας και της Ισπανίας. Η Επιτροπή έχει εκδώσει ΕΧΣ στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία και την Ισπανία για την προώθηση περαιτέρω μεταρρυθμίσεων. Όπως ανακοινώθηκε στο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για το λιανικό εμπόριο[11], η Επιτροπή έχει κινήσει μια διαδικασία ευρύτερου διαλόγου και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την εμπορική εγκατάσταση.

Οι περιορισμοί στις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών ενδέχεται επίσης να επηρεάσουν τον ανταγωνισμό στις αγορές λιανικής. Οι λιανοπωλητές ενδέχεται να μην είναι πάντοτε ελεύθεροι να προμηθεύονται τα προϊόντα τους στις καλύτερες τιμές από ολόκληρη την Ευρώπη. Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για ορισμένες διαφορές στις τιμές μεταξύ εθνικών αγορών, αλλά υπάρχουν και ενδείξεις εδαφικών περιορισμών εφοδιασμού που εμποδίζουν τις χαμηλότερες τιμές σε ορισμένες εθνικές αγορές (Λουξεμβούργο και Βέλγιο), ιδίως στην περίπτωση των επώνυμων προϊόντων. Η Επιτροπή σκοπεύει να διερευνήσει περαιτέρω αυτό το θέμα το 2014 μέσω διαβούλευσης με ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με εικαζόμενους εδαφικούς περιορισμούς εφοδιασμού, αποσκοπώντας στη λήψη αποφάσεων σχετικά με ενδεχόμενα επόμενα μέτρα.

Οι καταναλωτές εξακολουθούν ορισμένες φορές να έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις όπου η ιθαγένεια ή ο τόπος κατοικίας τους εμποδίζει την ικανότητά τους να αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες στην ενιαία αγορά ή αυξάνει το αντίτιμο που πρέπει να καταβάλλουν, ιδίως όσον αφορά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές τους. Η εν λόγω αίσθηση δυσμενών διακρίσεων ενδέχεται να μην οφείλεται πάντα σε αντικειμενικές συνθήκες της αγοράς και θίγει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην ενιαία αγορά.

Οι δημόσιες αρχές αποτελούν σημαντικό καταναλωτή υπηρεσιών στην Ευρώπη. Η ορθή, αποτελεσματική και διαφανής εφαρμογή των κανόνων που διέπουν τις συμβάσεις προσφέρει σημαντικά οφέλη. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις[12], μεταξύ των οποίων είναι η Ιταλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Σε πολλά κράτη μέλη οι φορείς παροχής υπηρεσιών και οι δημόσιοι προϋπολογισμοί θα μπορούσαν να επωφεληθούν περαιτέρω από τη μείωση της διάρκειας των διαδικασιών, την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη διαφάνεια στους δημόσιους διαγωνισμούς και την πρόληψη των παρατυπιών (για παράδειγμα επενδύοντας στην ενίσχυση του επαγγελματισμού των υπαλλήλων που είναι υπεύθυνοι για τις δημόσιες συμβάσεις ή αυξάνοντας το επίπεδο δημοσίευσης της ανακοίνωσης) και, γενικότερα, βελτιώνοντας τη διακυβέρνηση του εν λόγω τομέα (για παράδειγμα, μέσω της βελτίωσης της παρακολούθησης, της ενημέρωσης και της διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών). Είναι απαραίτητο να γίνουν μεταρρυθμίσεις κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στη Βουλγαρία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, τη Μάλτα και τη Ρουμανία, όπως επισημάνθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, οι οποίες απευθύνθηκαν στις εν λόγω χώρες το 2013. Επιπλέον, δεδομένης της οικονομικής τους βαρύτητας[13], η καλύτερη συμμόρφωση με τους κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις στους τομείς διαχείρισης των αποβλήτων και των ΤΠΕ θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή σημαντικών οικονομιών που θα προκύψουν από τη βελτίωση του ανταγωνισμού στις εν λόγω αγορές.

Προτεραιότητες πολιτικής

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες:

· Να υιοθετήσουν μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες ελέγχοντας συστηματικά τα κανονιστικά πλαίσια, προκειμένου να αξιολογηθεί κατά πόσο τα εμπόδια που απομένουν είναι αναγκαία και αναλογικά. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στους περιορισμούς που έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο της πρόσφατης αξιολόγησης από ομοτίμους σχετικά με τις νομικές μορφές και την εταιρική συμμετοχή.

· Να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις αρχές της ενιαίας αγοράς κατά την έγκριση εθνικών κανόνων που επηρεάζουν την παροχή υπηρεσιών και την εγκατάσταση, όπως είναι η εθνική φορολογία, το εργατικό δίκαιο και οι κανόνες προστασίας των καταναλωτών. Μόνο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά τις υπηρεσίες θα επιτρέψει τη σημαντική πρόοδο στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς για τις υπηρεσίες.

· Να απλουστεύσουν τη νομοθεσία στον τομέα των υπηρεσιών κατά τρόπο που να επιτρέπει την απλούστευση των διοικητικών διατυπώσεων για τις επιχειρήσεις και ιδίως για τις ΜΜΕ. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των Κέντρων Ενιαίας Εξυπηρέτησης καθιστώντας τα μέρος των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (βλ. επίσης την ενότητα «ψηφιακές αγορές» κατωτέρω).

· Να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που τους παρέχει η άσκηση για τη διαφάνεια και την αμοιβαία αξιολόγηση και να εξετάσουν διεξοδικά τους περιορισμούς που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο και επηρεάζουν την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα, καθώς και να εξετάσουν τους λόγους για τη διατήρησή τους, λαμβάνοντας υπόψη τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που προκαλούν σε άλλες αγορές. Να διερευνήσουν την πιθανότητα εφαρμογής λιγότερο περιοριστικών μηχανισμών για την εγγύηση των συμφερόντων των καταναλωτών και του δημοσίου συμφέροντος.

· Να ενισχύσουν τον ανταγωνισμό στον τομέα των υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών λιανικής, εξαλείφοντας τους φραγμούς. Ειδικότερα, οι περιορισμοί στην εμπορική εγκατάσταση, οι οποίοι δεν είναι απαραίτητοι και αναλογικοί, θα πρέπει να αρθούν και οι εναπομένουσες δοκιμές οικονομικών αναγκών θα πρέπει να καταργηθούν συστηματικά.

· Να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την ενημέρωση σχετικά με τις διαφορές των τιμών και τα δικαιώματα των καταναλωτών στην ενιαία αγορά, ιδίως μέσω των ευρωπαϊκών κέντρων καταναλωτή και άλλων αρμόδιων αρχών. Να λάβουν μέτρα για τη μείωση των αδικαιολόγητων διακρίσεων μεταξύ των καταναλωτών.

· Να δημιουργήσουν Εθνικά Κέντρα Εξυπηρέτησης που θα βοηθούν τους ασθενείς που αναζητούν υγειονομική περίθαλψη στο εξωτερικό.

· Να λάβουν μέτρα για τη μείωση της περιπλοκότητας και της διάρκειας των διαδικασιών, την ενίσχυση του ανταγωνισμού στους δημόσιους διαγωνισμούς, μεταξύ άλλων μέσω της αύξησης της διαφάνειας και της δημοσίευσης των τιμών, και να επενδύσουν στην ενίσχυση του επαγγελματισμού των υπαλλήλων που είναι υπεύθυνοι για τις δημόσιες συμβάσεις. Θα πρέπει επίσης να αποτρέψουν με ενεργό τρόπο τις παρατυπίες και να βελτιώσουν τον τρόπο διακυβέρνησης των δημοσίων συμβάσεων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ορθή εφαρμογή των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις στους τομείς της διαχείρισης αποβλήτων και των ΤΠΕ.

2.3. Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Επιδόσεις της αγοράς και εμπόδια στην ολοκλήρωση της ΕΕ

Σε γενικές γραμμές, ο κατακερματισμός της χρηματοπιστωτικής αγοράς – ο οποίος εκλαμβάνεται ως οι διαφορές στη λειτουργία και τις επιδόσεις των εθνικών αγορών που οφείλονται σε εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων ή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών – αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Παρόλο που σήμερα υπάρχουν σημάδια σταθεροποίησης, αυτή η τάση θα πρέπει να αντιστραφεί. Ο κατακερματισμός είναι εμφανής στις απαντήσεις επιχειρήσεων προς το SAFE[14], στις οποίες καταγράφονται σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών. Ο κατακερματισμός είναι επίσης εμφανής κατά τη σύγκριση των διαφορετικών επιτοκίων για τραπεζικά δάνεια (τα οποία συνήθως είναι πολύ σημαντικά για τα νοικοκυριά και τις ΜΜΕ) στα διάφορα κράτη μέλη, όπως εμφανίζεται στο διάγραμμα 1.

Διάγραμμα 1: Επιτόκια, δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις. (προθεσμίας έως 1 έτος, οφειλόμενο ποσό, μέσες τιμές επιτοκίων από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο 2013)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τη Δανία και την Κροατία.

Σημαντικές διαφορές παρατηρούνται επίσης σε σχέση με τον όγκο των δανειοδοτήσεων (βλ. διάγραμμα 2). Επιπλέον, και ενώ τα δεδομένα δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα λόγω των διαφορών στις συγκυριακές εξελίξεις και στα συγκεκριμένα μέτρα που λαμβάνονται σε ορισμένα κράτη μέλη (για παράδειγμα, στην Ισπανία, ορισμένα δάνεια έχουν μεταφερθεί σε κάποια «κακή τράπεζα», η οποία δεν είναι ΝΧΙ), εξακολουθεί να είναι σαφές ότι η περιορισμένη ή δαπανηρή παροχή πιστώσεων συνέβαλε σε σημαντικές μειώσεις του συνολικού όγκου των πιστώσεων που διοχετεύεται μέσω των τραπεζών στην πραγματική οικονομία στην ΕΕ.

Διάγραμμα 2: Δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, υπόλοιπα ανεξόφλητων δανείων στον ισολογισμό ΝΧΙ

(Ετήσιοι ρυθμοί αύξησης, Αύγουστος 2013)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τη Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο και την Κροατία.

Τέλος, ο κατακερματισμός αντικατοπτρίζεται επίσης στις αξιολογήσεις των καταναλωτών. Οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες[15] αξιολογούνται από τους καταναλωτές ως μια ομάδα αγορών με ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις και σημειώνουν τις υψηλότερες διαφορές στην αξιολόγηση μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών. Ιδιαίτερα χαμηλές βαθμολογίες σημειώνονται στα κράτη μέλη της ανατολικής και νότιας Ευρώπης[16].

Ο κατακερματισμός επιδεινώνεται μερικές φορές λόγω της πρακτικής που ακολουθούν ορισμένοι εθνικοί εποπτικοί φορείς τόσο σε κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ όσο και σε κράτη μέλη που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. Προκειμένου να ανταποκριθούν σε πιθανά προβλήματα σταθερότητας που οφείλονται στην κρίση του δημόσιου χρέους, ορισμένα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα προληπτικής εποπτείας που έχουν αποτελέσματα «οριοθέτησης», όπως είναι μέτρα που αποσκοπούν στη διατήρηση της ρευστότητας, των μερισμάτων και άλλων τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού εντός των εθνικών συνόρων[17]. Παρόλο που τα περιοριστικά μέτρα προληπτικής εποπτείας μπορεί να δικαιολογούνται για τη διατήρηση της σταθερότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών, οι εθνικές εποπτικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι κάθε μέτρο που δυνητικά μπορεί να περιορίσει την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων δεν εισάγει διακρίσεις και είναι ανάλογο ως προς το στόχο του. Για το σκοπό αυτό, η στενή και ειλικρινής συνεργασία μεταξύ των εθνικών εποπτικών αρχών, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) αποτελεί προϋπόθεση για τον περιορισμό των κινδύνων κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς.

Η πρόσφατη έγκριση της δέσμης μέτρων για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις των τραπεζών[18] θα καταστήσει πιο εύρωστες τις τράπεζες της ΕΕ, θα ενισχύσει την ικανότητά τους να διαχειρίζονται με ορθό τρόπο τους κινδύνους που συνδέονται με τις δραστηριότητές τους και να απορροφούν τυχόν ζημίες που ενδέχεται να προκύψουν κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους. Τα 28 κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι εν λόγω κανόνες θα έχουν τεθεί σε εφαρμογή έως την 1η Ιανουαρίου 2014.

Η ανάπτυξη ενός ενιαίου εγχειριδίου κανόνων, το οποίο θα εξασφαλίσει ενιαίους κανόνες, εποπτεία και εξυγίανση σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης, αποσκοπεί στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και, συνεπώς, στη διευκόλυνση της χρηματοδότησης, προάγοντας την εσωτερική αγορά για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Συνεπώς, η ολοκλήρωση όλων των δομικών στοιχείων[19] του εγχειριδίου και η ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή του έχουν εξέχουσα σημασία. Παρομοίως, είναι καθοριστικής σημασίας να διασφαλιστεί η ορθή, ταχεία και ομοιόμορφη εφαρμογή άλλων σημαντικών στοιχείων του μεταρρυθμιστικού προγράμματος στον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς τα εν λόγω στοιχεία τίθενται σε ισχύ προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Στο πλαίσιο αυτό, ο κανονισμός για τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό ορίζει ότι πριν την άμεση εποπτεία από τη νέα ενιαία εποπτική αρχή, η οποία είναι η ΕΚΤ, θα πρέπει να διενεργείται μια επισκόπηση της ποιότητας των στοιχείων του ενεργητικού. Αυτή η επισκόπηση θα αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης άσκησης, στην οποία συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, και η οποία θα περιλαμβάνει επίσης αξιολογήσεις των τραπεζικών ισολογισμών και προσομοιώσεις κρίσεων[20]. Αυτή η άσκηση αναμένεται να βελτιώσει την εμπιστοσύνη στην αγορά και να συμβάλει στην περαιτέρω άμβλυνση του χρηματοπιστωτικού κατακερματισμού. Για το λόγο αυτόν, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν κατάλληλα για τις εν λόγω ασκήσεις λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα, όπως είναι η θέσπιση κατάλληλων μηχανισμών ασφαλείας πριν την ολοκλήρωση της άσκησης και η προετοιμασία για την εφαρμογή των αναθεωρημένων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις προς τις τράπεζες.

Πριν την έναρξη ισχύος της οδηγίας για τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (ΟΔΟΕΕ)[21], οι δραστηριότητες των ΔΟΕΕ στην Ευρώπη δεν ήταν αρκετά διαφανείς και οι παρεπόμενοι κίνδυνοι δεν αντιμετωπίστηκαν επαρκώς από τις κανονιστικές και εποπτικές ρυθμίσεις. Παρόλο που η προθεσμία μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο για την οδηγία έληγε τον Ιούλιο του 2013, έως σήμερα δεν έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών.

Μια ενοποιημένη αγορά πληρωμών στη ζώνη του ευρώ θα καταστήσει τις πληρωμές οικονομικότερες, ευκολότερες και πιο ασφαλείς. Περισσότερα από 10 έτη μετά την καθιέρωση του ευρώ ως κοινού νομίσματος και κοινού μέσου πληρωμών, εξακολουθούν να ισχύουν 28 διαφορετικά συστήματα πληρωμών μετρητοίς. Ο κανονισμός για τον Ενιαίο Χώρο Πληρωμών σε Ευρώ (ΕΧΠΕ)[22] ορίζει την 1η Φεβρουαρίου 2014 ως την καταληκτική ημερομηνία για τη μετάβαση των εγχώριων και των διευρωπαϊκών μεταφορών πιστώσεων και των άμεσων χρεώσεων σε ευρώ σε μεταφορές πιστώσεων του ΕΧΠΕ (ΜΠΕ) και σε άμεσες χρεώσεις του ΕΧΠΕ (ΑΧΕ), αντίστοιχα. Περισσότερες από 35 δισεκατομμύρια μεταφορές πιστώσεων και άμεσες χρεώσεις, που διεκπεραιώνονται ετησίως στη ζώνη του ευρώ, θα επηρεαστούν άμεσα. Σύμφωνα με τον δείκτη ΕΧΠΕ της ΕΚΤ, το συνολικό ποσοστό μεταφοράς στη ζώνη του ευρώ για τον Ιούλιο ήταν, ΜΠΕ 50% για τις ΜΠΕ (συγκριτικά με το 38,2% τον Φεβρουάριο) και 4,8% για τις ΑΧΕ (συγκριτικά με το 2,3% τον Φεβρουάριο). Αυτό σημαίνει ότι, προκειμένου να τηρηθεί η προθεσμία για τη μεταφορά στον ΕΧΠΕ, η ετοιμότητα του ΕΧΠΕ, οι προσπάθειες επικοινωνίας και τα μέτρα εφαρμογής θα πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά και χωρίς καθυστέρηση σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Έχουν ληφθεί αρκετά μέτρα σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να βελτιωθεί η πρόσβαση σε χρηματοδότηση των ΜΜΕ.[23] Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τη στήριξή τους προς τις ΜΜΕ όσον αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, καθώς επίσης και να επωφεληθούν από τους διαύλους εργασίας που έχουν ανοίξει σε επίπεδο ΕΕ και οι οποίοι περιλαμβάνουν κανονιστικά μέσα, χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ, νέους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση κινδύνου και άλλα μέτρα για τη βελτίωση του περιβάλλοντος για τις ΜΜΕ.

Η πρόσβαση σε εταιρικές πληροφορίες σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο για τις ΜΜΕ, προκειμένου να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές τους δραστηριότητες και η χρηματοδότησή τους. Σε αυτό το πλαίσιο, προέχει η έγκαιρη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας για τη διασύνδεση των κεντρικών και των εμπορικών μητρώων[24], καθώς και των μητρώων εταιρειών, της οποίας η προθεσμία λήγει στις 7 Ιουλίου 2014 και η οποία απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη να συνδέσουν ηλεκτρονικά τα εταιρικά τους μητρώα. Μερικά επιπλέον μέτρα θα είναι η διασύνδεση των μητρώων αφερεγγυότητας μέσω της ευρωπαϊκής πύλη ηλεκτρονικής δικαιοσύνης[25] και ο εκσυγχρονισμός του δικαίου περί αφερεγγυότητας στην ΕΕ[26].

Προτεραιότητες πολιτικής

Βάσει των ανωτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες:

· Να εξασφαλίσουν ότι οι νέοι κανόνες ως προς τις κεφαλαιακές απαιτήσεις των τραπεζών θα έχουν τεθεί σε εφαρμογή έως την 1η Ιανουαρίου 2014.

· Να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης κατάλληλων μηχανισμών και της προετοιμασίας για την εφαρμογή των αναθεωρημένων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις προς τις τράπεζες πριν την εκτέλεση των ασκήσεων για την επισκόπηση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού, των αξιολογήσεων των ισολογισμών και των προσομοιώσεων κρίσεων.

· Να εξασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση των εθνικών εποπτικών αρχών με τις απαιτήσεις συνεργασίας που ορίζονται στην τραπεζική νομοθεσία, προκειμένου να αποτρέψουν μη συντονισμένες ή δυσανάλογες ενέργειες στο πλαίσιο περιοριστικών μέτρων προληπτικής εποπτείας που λαμβάνουν οι εθνικές εποπτικές αρχές. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ολοκληρωθεί πριν καταστεί πλήρως λειτουργικός ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός.

· Να ολοκληρώσουν την εφαρμογή της οδηγίας για τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (ΟΔΟΕΕ).

· Να διασφαλίσουν ότι όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά έχουν ολοκληρώσει τη μετάβασή στους στον ΕΧΠΕ πριν από την 1η Φεβρουαρίου 2014. Οι προσπάθειες επικοινωνίας και οι δράσεις ευαισθητοποίησης σε εθνικό επίπεδο πρέπει να ενισχυθούν, ιδίως όσον αφορά τις ΜΜΕ, τις μικρές δημόσιες υπηρεσίες και τις τοπικές αρχές.

· Να ενθαρρύνουν και να στηρίξουν την πρόσβαση των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση, ιδίως μέσω:

o Της ανάπτυξης εναλλακτικών λύσεων αντί της χρηματοδότησης από τις τράπεζες, καθώς και της εύρεσης καινοτόμων πηγών χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των εξής: επιλογές για την ανάπτυξη ομολόγων για τις ΜΜΕ και εναλλακτικών χρηματιστηριακών αγορών, προώθηση της ανάδειξης χρηματιστηριακών αγορών με εξειδίκευση στην εισαγωγή ΜΜΕ υψηλής ανάπτυξης, συμμετοχική χρηματοδότηση και τα επιχειρηματικά κεφάλαια. Η τελευταία επιλογή μπορεί πλέον να εφαρμοστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη χάρη στον κανονισμό σχετικά με τις ευρωπαϊκές εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου[27] και τον κανονισμό σχετικά με τα ευρωπαϊκά ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας[28]. Οι προσεχείς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων για τη χρηματοδότηση του επιχειρηματικού κινδύνου θα δημιουργήσουν επίσης ακόμα πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών και θα διευκολύνουν την πρόσβαση των ΜΜΕ σε επιχειρηματικά κεφάλαια.

o Της βελτίωσης της ποιότητας του τρόπου με τον οποίο καθορίζονται οι πιστοληπτικές αξιολογήσεις για τις ΜΜΕ και της διευκόλυνσης της διασυνοριακής πρόσβασης σε εταιρικές πληροφορίες, ώστε να επιτευχθεί εταιρική πληροφόρηση σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ. Ένα πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η έγκαιρη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας για τη διασύνδεση των κεντρικών και των εμπορικών μητρώων, καθώς και των μητρώων εταιρειών.

o Η βελτίωση των χρηματοπιστωτικών ροών στο πλαίσιο της αλυσίδας εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης του εμπορίου και της καταπολέμησης των καθυστερήσεων των πληρωμών θα συμβάλει στην άμβλυνση των περιορισμών ρευστότητας και στη βελτίωση των κεφαλαίων κίνησης των ΜΜΕ.

2.4. Οι αγορές ενέργειας

Επιδόσεις της αγοράς και εμπόδια στην ολοκλήρωση της ΕΕ

Η τρίτη δέσμη μέτρων για τον ενεργειακό τομέα αποσκοπεί στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς αερίου και ηλεκτρισμού. Ωστόσο, έπειτα από περισσότερα από δύο έτη μετά τη λήξη της προθεσμίας εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις στη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, την επιβολή και την αποτελεσματική εφαρμογή επιτόπου. Στις 25 Οκτωβρίου 2013 εξακολουθούν να εκκρεμούν 12 υποθέσεις μη μεταφοράς των οδηγιών στο εθνικό δίκαιο, για 9 από τις οποίες η Επιτροπή προσέφυγε ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ και 3 βρίσκονται στο στάδιο έκδοσης αιτιολογημένης γνώμης κατά 7 κρατών μελών (Πολωνία, Σλοβενία, Φινλανδία, Εσθονία, Ρουμανία, Ιρλανδία και Λιθουανία). Επιπλέον, η Επιτροπή εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης της εθνικής νομοθεσίας, καθώς αρκετές κοινοποιήσεις παρουσιάστηκαν πρόσφατα.

Σημαντικές επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, όπως αγωγούς μεταφοράς και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, έργα αποθήκευσης και ΥΦΑ, απαιτούνται ακόμη για την ολοκλήρωση των εσωτερικών αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και για την αντιμετώπιση της ασφάλειας του εφοδιασμού. Το 2013 απευθύνθηκαν ΕΧΣ σε 13 κράτη μέλη (Βέλγιο, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Εσθονία και Ηνωμένο Βασίλειο) σχετικά με την ανάγκη να αυξηθούν οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας και/ή φυσικού αερίου. Έκτοτε, οι διασυνδέσεις αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας έχουν βελτιωθεί (π.χ. διασυνδέσεις δικτύων φυσικού αερίου στο διάδρομο Αφρικής-Ισπανίας-Γαλλίας, διασυνδέσεις δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας και στην περιοχή της Βαλτικής, ενώ έχουν αναπτυχθεί έργα για την αντίστροφη ροή φυσικού αερίου, ιδίως στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη). Τα έργα αυτά έχουν συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία των αγορών. Τον Οκτώβριο του 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε κατάλογο 248 βασικών έργων ενεργειακών υποδομών δημοσίου συμφέροντος τα οποία θα επωφεληθούν από τις ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες χορήγησης αδειών και τη βελτιωμένη κανονιστική αντιμετώπιση, ενώ ενδέχεται επίσης να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδοτική στήριξη από τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ).

Εξακολουθεί να είναι υψηλός ο βαθμός συγκέντρωσης της αγοράς στον τομέα της παραγωγής. Σε οκτώ κράτη μέλη, περισσότερο από το 70% της ηλεκτροπαραγωγής εξακολουθεί να ελέγχει ο ιστορικά κατεστημένος, πρώην μονοπωλιακός, φορέας[29]. Υψηλός βαθμός συγκέντρωσης (με μερίδιο αγοράς άνω του 75%) παρατηρείται στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και τη Σλοβακία. Το χαμηλό μερίδιο αγοράς της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παρατηρείται στην Πολωνία και την Ισπανία. Στη λιανική αγορά φυσικού αερίου, με εξαίρεση τη Λετονία, όπου μόνο μία οντότητα κατέχει δεσπόζουσα θέση στην εθνική αγορά πωλήσεων, ποσοστό άνω του 90% για τη μεγαλύτερη εταιρεία λιανικών πωλήσεων παρατηρούνται στη Λιθουανία, την Πολωνία και την Εσθονία. Σχετικά μικρή διείσδυση στην αγορά της μεγαλύτερης εταιρείας λιανικών πωλήσεων σε εθνικό επίπεδο (κάτω του 30%) παρατηρείται στη Γερμανία, την Ουγγαρία και την Ιταλία.

Οι καταναλωτές κατατάσσουν τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου μεταξύ των αγορών με τη λιγότερο ικανοποιητική λειτουργία.[30] Και οι δύο αγορές σημειώνουν βαθμολογία κάτω του μέσου όρου όσον αφορά την επιλογή, τη συγκρισιμότητα, την αλλαγή προμηθευτή και τιμολογίων, γεγονός το οποίο υπονοεί ότι οι καταναλωτές δεν συμμετέχουν ενεργά στην αγορά. Στο σύνολό τους, οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου έχουν σημειώσει τα μεγαλύτερα ποσοστά βελτίωσης στο Βέλγιο, ενώ η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Εσθονία και τη Βουλγαρία έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη επιδείνωση.

Η εφαρμογή έξυπνων συστημάτων μέτρησης θα επιτρέψει στους καταναλωτές να λαμβάνουν συχνότερα πιο ακριβείς παρατηρήσεις σχετικά με την ενεργειακή τους κατανάλωση, θα ελαχιστοποιήσει τα σφάλματα, θα διευκολύνει την τιμολόγηση ή την αλλαγή παρόχου και θα μειώσει τις υποδομές. 16 κράτη μέλη έχουν ήδη αποφασίσει να εφαρμόσουν έξυπνα συστήματα μέτρησης ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2020 το αργότερο, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 84% των καταναλωτών στην ΕΕ και επένδυση περίπου 35 δις ευρώ. Για το φυσικό αέριο, 7 κράτη μέλη έχουν ήδη αποφασίσει να εφαρμόσουν έξυπνα συστήματα μέτρησης, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% των χρηστών και επένδυση περίπου 15 δις ευρώ. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την επιτυχία της εφαρμογής, όπως φαίνεται και στην περίπτωση της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Πρέπει να δοθεί προσοχή σε υφιστάμενα ζητήματα προστασίας δεδομένων και ασφάλειας.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει σταδιακά να καταργήσουν τη ρύθμιση των τιμών λιανικής. Η ρύθμιση αυτή τείνει να αποτρέπει την είσοδο ανταγωνιστών στην αγορά και τις επενδύσεις από νεοεισερχόμενες και κατεστημένες επιχειρήσεις. Αν δεν υπήρχε ρύθμιση για τις τιμές λιανικής, η αύξηση του ανταγωνισμού, τα μέτρα των κρατών μελών για μεγαλύτερη διαφάνεια στις αγορές λιανικής και τα καλύτερα μέσα για την ενημέρωση των καταναλωτών θα διατηρούσουν τις τιμές υπό έλεγχο και θα έδιναν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επιλέγουν και να αποκομίζουν τα οφέλη από τον ανταγωνισμό. Εξαιτίας της ρύθμισης των τιμών λιανικής, η ποιότητα των υπηρεσιών και η καινοτομία τείνουν να είναι χαμηλότερες. Καθώς οι ρυθμιζόμενες τιμές καταργούνται σταδιακά, πρέπει να ενισχυθεί η στήριξη των ευάλωτων καταναλωτών μέσω της εφαρμογής μέτρων για την ενεργειακή απόδοση σε συνδυασμό με ειδικά μέτρα στήριξης (συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της καλύτερης πληροφόρησης, της διαφάνειας στην τιμολόγηση ή της χρηματοδοτικής βοήθειας, ώστε να είναι σε θέση οι ευάλωτοι καταναλωτές να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους). Μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση έχουν ληφθεί από την Αυστρία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία, όπου η στήριξη συνδέεται με την τιμή αγοράς της ενέργειας. Το 2013 η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία έλαβαν ΕΧΣ για τις ρυθμιζόμενες τιμές.

Προκειμένου τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους δεσμευτικούς στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το 2020 – συνολικά το 20% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας πρέπει να παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – απαιτούνται επίσης σημαντικές επενδύσεις στη δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής. Μολονότι το 2011 τα περισσότερα κράτη μέλη είχαν ήδη επιτύχει τον ενδιάμεσο στόχο τους για τα έτη 2011/2012 (με εξαίρεση το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Λετονία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο), δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό. Σε βραχυπρόθεσμο-μεσοπρόθεσμο επίπεδο, η στήριξη των τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εξακολουθεί να είναι αναγκαία για πολλές τεχνολογίες. Θα πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές βέλτιστης πρακτικής που εκδόθηκαν από την Επιτροπή[31].

Οι μηχανισμοί αποζημίωσης της δυναμικότητας είναι ορισμένες φορές αναγκαίοι για τη διασφάλιση της συνεχούς ικανότητας ηλεκτροπαραγωγής, δεδομένης του αυξημένου μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή). Ωστόσο, οι μηχανισμοί αυτοί θα μπορούσαν να επιφέρουν σημαντικές στρεβλώσεις στην αγορά και συνεπώς θα πρέπει να αποτελούν την ύστατη λύση, αφού πρώτα αξιοποιηθούν πλήρως τα μέτρα για την ανταπόκριση στη ζήτηση, την ενεργειακή απόδοση και τη διασυνοριακή συνεργασία.

Προτεραιότητες πολιτικής

Βάσει των ανωτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες:

· Έγκαιρη και πλήρης μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και ορθή εφαρμογή των κανονισμών της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια.

· Έγκριση και εφαρμογή κωδικών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, που διέπουν την καθημερινή λειτουργία της αγοράς όσον αφορά τη διευκόλυνση του εμπορίου και τη διασυνοριακή λειτουργία των δικτύων.

· Αύξηση της ικανότητας διασύνδεσης με τις γειτονικές χώρες, δηλαδή μέσω της πλήρους εφαρμογής του κανονισμού που περιέχει κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές υποδομές. Παράλληλα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υιοθετήσουν μια σημαντικότερη διασυνοριακή προοπτική όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν την ασφάλεια του εφοδιασμού.

· Ενίσχυση των καταναλωτών, διασφαλίζοντας ότι έχουν καλύτερη πρόσβαση σε διαφανή και απλή πληροφόρηση, είναι καλύτερα προετοιμασμένοι να συμμετέχουν σε ανοικτές αγορές και μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα συχνά δεδομένα μέτρησης που θα είναι διαθέσιμα μέσω της λειτουργίας έξυπνων συστημάτων μέτρησης.

· Σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών, με παράλληλη διασφάλιση της προστασίας των ευάλωτων καταναλωτών. Η στήριξη θα πρέπει να στοχεύει τις συγκεκριμένες ανάγκες των ευάλωτων καταναλωτών και να μην επηρεάζει με δυσανάλογο τρόπο τον ανταγωνισμό στις αγορές ενέργειας.

· Επανεξέταση της κρατικής παρέμβασης σύμφωνα με τη βέλτιστη πρακτική που καθορίστηκεα από την Επιτροπή[32], προκειμένου να αποφευχθούν επιδοτήσεις, συστήματα στήριξης, φόροι ή εισφορές στον τομέα της ενέργειας, που έχουν στρεβλωτικές επιπτώσεις στη λειτουργία της αγοράς ή έχουν περιττό και δυσανάλογο αντίκτυπο στην οικονομική προσιτότητα της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

2.5. Οι αγορές μεταφορών

Επιδόσεις της αγοράς και εμπόδια στην ολοκλήρωση της ΕΕ

Δεδομένης της περιορισμένης προόδου στην ολοκλήρωση των υπηρεσιών μεταφορών, το 2013 η Επιτροπή πρότεινε σημαντικές πρωτοβουλίες για τους κλάδους των σιδηροδρομικών και αεροπορικών μεταφορών[33]. Παρόλα αυτά, για να επιτευχθεί μια πραγματική εσωτερική αγορά για τις υπηρεσίες μεταφορών, απαιτούνται περισσότερες ενέργειες σε επίπεδο κρατών μελών, καθώς οι αποκλίνουσες εθνικές προτεραιότητες και ο κατακερματισμός της αγοράς μεταφορών εξακολουθεί να επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα των υπηρεσιών μεταφορών στην Ευρώπη.

Οι καταναλωτές θεωρούν την αγορά των σιδηροδρομικών μεταφορών ως έναν από τους κλάδους υπηρεσιών με τις χαμηλότερες επιδόσεις. Το 2013 η αγορά κατέλαβε την 25η θέση από τις 31 αγορές υπηρεσιών. Ως θετικό στοιχείο επισημαίνεται ότι η επίδοση της αγοράς αυξήθηκε ελαφρώς από το 2012, οπότε και είχε καταλάβει την 27η θέση.[34] Ενώ η αγορά για τις αεροπορικές μεταφορές έχει λάβει σε γενικές γραμμές καλή αξιολόγηση, το ένα πέμπτο όλων των διασυνοριακών καταγγελιών σχετίζονται με την αεροπορική μεταφορά επιβατών και αποσκευών[35].

Όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης της επιβολής (βλ. λεπτομέρειες στο παράρτημα), η βαθμολογία του τομέα μεταφορών είναι καλή και όλα τα κράτη μέλη μετέφεραν τελικά στο εθνικό τους δίκαιο και τις επτά σχετικές οδηγίες. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες όσον αφορά την επαρκή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και την εφαρμογή της βασικής νομοθεσίας σε αυτό το πεδίο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εκκρεμούν 20 υποθέσεις παράβασης έναντι 14 κρατών μελών για λόγους μη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία για τις μεταφορές.

Όσον αφορά τους συγκεκριμένους τρόπους μεταφοράς, οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση του κλάδου των σιδηροδρομικών μεταφορών είναι οι πλέον επίμονες. Η πρόσβαση στην αγορά συνεχίζει να αποτελεί μείζον πρόβλημα παρά το άνοιγμα των υπηρεσιών σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών στον ανταγωνισμό το 2007 και των διεθνών επιβατικών μεταφορών το 2010.

Αρκετά κράτη μέλη διατηρούν νόμιμο μονοπώλιο στην εγχώρια αγορά επιβατικών μεταφορών (Φινλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες[36]). Πολλά άλλα κράτη μέλη αναθέτουν απευθείας συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας χωρίς ανοικτό διαγωνισμό (Βέλγιο, Τσεχία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία, Σλοβενία)[37]. Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες, το de jure άνοιγμα της αγοράς δεν επέφερε καμία αλλαγή, επειδή οι ανοικτοί διαγωνισμοί για δημόσιες υπηρεσίες δεν προσέλκυσαν νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις στην αγορά (Βουλγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Σλοβακία).

Ένα άλλο εμπόδιο στην είσοδο νέων επιχειρήσεων και την αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών σιδηροδρομικών μεταφορών είναι η ανεπαρκής ανεξαρτησία και η έλλειψη διαφάνειας ως προς τη χρηματοδότηση μεταξύ των διαχειριστών υποδομών και των μεταφορέων, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μεροληπτική συμπεριφορά και στρεβλώσεις της αγοράς. Το 2013 υπήρχαν 42 εν εξελίξει διαδικασίες επί παραβάσει (στοιχεία του Ιουνίου 2013) σε βάρος σχεδόν όλων των κρατών μελών όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, ενώ είχε επίσης κατατεθεί και μια σειρά καταγγελιών σύμφωνα με τους κανόνες ανταγωνισμού. Η έλλειψη προόδου όσον αφορά τη δημιουργία ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών σιδηροδρομικών μεταφορών μπορεί να βλάψει σημαντικά ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία όσον αφορά τις χώρες διαμετακόμισης και/ή τις μεγάλες αγορές που παρουσιάζουν μεγαλύτερες δυνατότητες εισόδου. Ο προβληματισμός αυτός αντικατοπτρίζεται στις ΕΧΣ του 2013, σύμφωνα με τις οποίες στη μεν Αυστρία, τη Γερμανία, την Ισπανία και τη Γαλλία έγινε σύσταση να βελτιώσουν τον ανταγωνισμό της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών,στο δε Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Ρουμανία να ενισχύσουν τον ρόλο των ρυθμιστικών αρχών.

Περίπου το 40% των εμπορευμάτων στην ενιαία αγορά μεταφέρονται μέσω θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων μεταξύ λιμένων της ΕΕ. Ωστόσο, η ρύθμιση των ναυτιλιακών υπηρεσιών μεταξύ των κρατών μελών γίνεται μέσω αργών και άκαμπτων διαδικασιών, το οποίο οφείλεται στο γεγονός ότι οι θαλάσσιες μεταφορές θεωρούνται ότι επεκτείνοται πέραν των εξωτερικών συνόρων. Μέσω της πρωτοβουλίας «Γαλάζια Ζώνη»[38], η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να δημιουργήσει μια πραγματική ενιαία αγορά για τις θαλάσσιες μεταφορές, όπου τα εμπορεύματα της ΕΕ που μεταφέρονται μεταξύ των λιμένων της ΕΕ δεν θα υπόκεινται πλέον σε διοικητικές διατυπώσεις που ισχύουν για τα εμπορεύματα που φθάνουν από υπερπόντιους λιμένες, αλλά θα ισχύουν απλοποιημένες διαδικασίες. Κάτι τέτοιο ενισχύει τον ελκυστικό χαρακτήρα αυτού του τρόπου μεταφοράς.

Οι εξελίξεις στον τομέα των αερομεταφορών δείχνουν τα πιθανά οφέλη από την απελευθέρωση της αγοράς. Ο αριθμός των επιβατών που ταξιδεύουν εντός της ΕΕ αυξάνεται σταθερά από τη δεκαετία του 1990, ενώ τα ναύλα έχουν μειωθεί σημαντικά. Μεταξύ των ετών 1995 και 2011, ο αριθμός των επιβατοχιλιομέτρων που έχουν διανυθεί αεροπορικώς στην ΕΕ αυξήθηκε κατά περισσότερο από 66% και οι αερομεταφορές αντιστοιχούν πλέον σε περίπου 9% της αγοράς επιβατικών μεταφορών της ΕΕ. Παρόλα αυτά, ο εναέριος χώρος της ΕΕ εξακολουθεί να είναι κατακερματισμένος, γεγονός το οποίο οδηγεί σε υψηλότερο κόστος και θέτει τους αερομεταφορείς της ΕΕ σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους ξένους ανταγωνιστές τους. Στο πλαίσιο αυτό, τα λειτουργικά οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή λειτουργικών τμημάτων εναέριου χώρου και η δημιουργία ενός ισχυρού διαχειριστή δικτύου της ΕΕ είναι απαραίτητα στοιχεία για την περαιτέρω ολοκλήρωση της αγοράς. Επιπλέον, η παροχή υπηρεσιών αεροναυτιλίας (ANSP) παραμένει κλειστή στον ανταγωνισμό και απαιτεί βελτιώσεις όσον αφορά την ποιότητα και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. Τον Ιούνιο 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για την επίσπευση της μεταρρύθμισης του συστήματος ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας της Ευρώπης[39].

Όσον αφορά την επιβολή, η ορθή εφαρμογή της οδηγίας για τα αερολιμενικά τέλη συνεχίζει να θέτει προβλήματα σε διάφορα κράτη μέλη, κάτι το οποίο απεικονίζεται κυρίως σε υποθέσεις μεροληπτικών αερολιμενικών τελών.

Κατά την περίοδο 2012/2013 κινήθηκαν επίσημες διαδικασίες έρευνας για κρατικές ενισχύσεις, ιδίως στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, αλλά και στη Ρουμανία, την Πολωνία, τη Δανία και τη Σουηδία, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η δημόσια χρηματοδότηση που χορηγείται σε αερολιμένες και αεροπορικές εταιρείες δεν εμποδίζει τον θεμιτό ανταγωνισμό στο πλαίσιο του τομέα των αερομεταφορών.

Το άνοιγμα της αγοράς ήταν επίσης επιτυχές στις διεθνείς οδικές μεταφορές. Οι διεθνείς οδικές μεταφορές εμπορευμάτων αυξήθηκαν κατά 32% την περίοδο 2000–2011 και αντιστοιχούν σε περίπου 33% των συνολικών εμπορευματικών μεταφορών. Παρόλα αυτά, η βέλτιστη αντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης μεταφορών εμποδίζεται λόγω των επίμονων περιορισμών στις προσωρινές παροχές εθνικών οδικών εμπορευματικών μεταφορών και των περιορισμών στη μόνιμη πρόσβαση σε εγχώριες αγορές οδικών μεταφορών.[40]

Οι εθνικές οδικές εμπορευματικές μεταφορές παραμένουν προστατευμένες από τον διεθνή ανταγωνισμό.[41] Οι χρονικοί περιορισμοί και οι περιορισμοί όσον αφορά τη λειτουργία των ενδομεταφορών περιορίζουν την ελευθερία των οδικών μεταφορέων εμπορευμάτων να παρέχουν υπηρεσίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ενδομεταφορές να παραμένουν ένα μικρό τμήμα της αγοράς οδικών εμπορευματικών μεταφορών της ΕΕ (περίπου 2% του συνολικού όγκου μεταφορών). Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη (Φινλανδία, Δανία), έχουν θεσπίσει πρόσθετα μέτρα για την προστασία των αγορών τους από τον ανταγωνισμό από μη εγκατεστημένους μεταφορείς. Άλλα κράτη μέλη, όπως η Ισπανία, συνεχίζουν να επιβάλλουν περιορισμούς όσον αφορά τη μόνιμη εγκατάσταση μικρών επιχειρήσεων. Σχετικά με αυτό, η Επιτροπή θα επικεντρωεθί επίσης στη σαφήνεια της ερμηνείας και στην περισσότερο ομοιόμορφη επιβολή της υφιστάμενης νομοθεσίας, τόσο όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά όσο και τα κοινωνικά πρότυπα. Ωστόσο, η άρση των περιορισμών στις δραστηριότητες των μεταφορέων από την ΕΕ των 12, οδήγησε σε σημαντική αύξηση της συμμετοχής τους στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών (τα δύο τρίτα του όγκου των μεταφορών τους πραγματοποιείται σε διεθνές επίπεδο).

Τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ολοκλήρωση και αναβάθμιση των διασυνοριακών συνδέσεων και υποδομών για την ευρωπαϊκή μεταφορά εμπορευμάτων και επιβατών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ιδίως μέσω της εφαρμογής των νέων διαδρόμων κύριου δικτύου του ΔΕΔ-Μ, της ανάπτυξης των ευφυών συστημάτων μεταφορών (ITS) και της καλύτερης διαχείρισης της συμφόρησης στις διασυνοριακές μεταφορές[42]. Επιπλέον, κατά την τιμολόγηση των υποδομών θα πρέπει να αποφεύγονται οι πιθανές διακρίσεις περιστασιακών χρηστών μέσω της επιβολής τελών βάσει της απόστασης για τη χρήση των υποδομών. Αυτό το σύστημα μέχρι στιγμής έχει χρησιμοποιηθεί μόνο στην Αυστρία, την Τσεχία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία για την επιβάρυνση των βαρέων οχημάτων και στην Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Πολωνία και την Πορτογαλία για την επιβάρυνση όλων χρηστών του οδικού δικτύου σε συγκεκριμένα τμήματα του οδικού δικτύου[43].

Προτεραιότητες πολιτικής

Βάσει των ανωτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες:

· Διασφάλιση της έγκαιρης και υψηλής ποιότητας μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο του κεκτημένου στον τομέα των μεταφορών, ιδίως στον κλάδο των σιδηροδρομικών μεταφορών.

· Άνοιγμα των εγχώριων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών στον ανταγωνισμό και φροντίδα ώστε οι συμβάσεις δημόσιων υπηρεσιών να είναι σαφώς καθορισμένες και να ανατίθενται κατόπιν δίκαιης, ανοικτής και διαφανούς διαδικασίας υποβολής προσφορών. Το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να εγγυάται την ανεξαρτησία του διαχειριστή των υποδομών ώστε να επιτρέπει τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στις αγορές σιδηροδρομικών μεταφορών εξασφαλίζοντας ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές.

· Εξάλειψη των γραφειοκρατικών εμποδίων στους λιμένες απλουστεύοντας τις τελωνειακές διατυπώσεις για την ενδοενωσιακή ναυτιλία και για τα πλοία που δένουν σε λιμένες τρίτων χωρών.

· Επιτάχυνση της υλοποίησης του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (π.χ. σημειώνοντας πρόοδο στην ενοποίηση του δικτύου διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας μέσω της εφαρμογής λειτουργικών τμημάτων εναέριου χώρου και επιτυγχάνοντας τους στόχους επιδόσεων για την περίοδο 2012-2014) για βελτίωση της ασφάλειας πτήσεων, της χωρητικότητας, της αποτελεσματικότητας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αερομεταφορών.

· Επανεξέταση τυχόν εναπομενόντων εθνικών περιορισμών στην πρόσβαση στις αγορές εθνικών οδικών εμπορευματικών μεταφορών και οδικών μεταφορών επιβατών με σκοπό την εξασφάλιση της πλήρους συμβατότητάς τους με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ όσον αφορά την ελευθερία των αλλοδαπών οδικών μεταφορέων εμπορευμάτων και των μεταφορέων επιβατών να ασκού ορισμένες δραστηριότητες ενδομεταφοράς και να εγκαθίστανται σε οποιοδήποτε κράτος μέλος.

· Εξάλειψη των συμφορήσεων και εκσυγχρονισμός των υποδομών μεταφορών μέσω της ολοκλήρωσης των διαδρόμων ΔΕΔ-Μ, της βελτίωσης των διασυνοριακών συνδέσεων, της ομοιόμορφης ανάπτυξη των ΕΣΜ και της εφαρμογής αμερόληπτων τελών βάσει της απόστασης, αποφεύγοντας παράλληλα την επένδυση σε υποδομές μεταφορών που δεν ανήκουν σε ένα συνεκτικά σχεδιασμένο δίκτυο και ενέχουν κίνδυνο ελλιπούς χρησιμοποίησης και δαπανηρής συντήρησης.

2.6. Οι ψηφιακές αγορές Επιδόσεις της αγοράς και εμπόδια στην ολοκλήρωση της ΕΕ

Αρκετοί αλληλένδετοι παράγοντες συμβάλλουν στην καλή απόδοση των ψηφιακών αγορών. Οι προηγμένες χώρες στο ηλεκτρονικό εμπόριο συνήθως παρουσιάζουν ηλεκτρονική οικονομία υψηλής έντασης. Σε όλες τις χώρες με καλές επιδόσεις, όπως είναι η Σουηδία, η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο[44] παρατηρούνται υψηλά επίπεδα ευρυζωνικής διείσδυσης, χρήσης του διαδικτύου και δεξιοτήτων χρήσης του διαδικτύου μεταξύ του πληθυσμού τους. Η εμπιστοσύνη στο διαδίκτυο ως διαύλου πωλήσεων[45] και η ευαισθητοποίηση ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στο διαδίκτυο[46] είναι επίσης υψηλές σε αυτά τα κράτη μέλη. Στη Σουηδία και τη Δανία παρατηρείται έντονος συσχετισμός μεταξύ των διαδικτυακών πωλήσεων και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Η διαθεσιμότητα σταθερών ευρυζωνικών υποδομών, η οποία είναι θεμελιώδης για τις ψηφιακές αγορές, έχει σημειώσει ήπια αλλά σταθερή πρόοδο. Ωστόσο, η κάλυψη της υπαίθρου με σταθερές συνδέσεις συνεχίζει να κυμαίνεται κάτω από το 80% σε δέκα κράτη μέλη, και εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση σε ορισμένα κράτη μέλη όπως είναι η Πολωνία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Λετονία και η Ρουμανία, ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος στη Λιθουανία και την Τσεχία. Παρόλο που περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά στην ΕΕ καλύπτονται από υψηλής ταχύτητας ευρυζωνικές συνδέσεις, η Ιταλία, η Κροατία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιρλανδία και η Πολωνία πρέπει να αναβαθμίσουν τα δίκτυά τους για να συμβαδίζουν με τις υπόλοιπες χώρες[47].

Ο τομέας των κινητών επικοινωνιών έχει σε γενικές γραμμές ωφεληθεί από τον ανταγωνισμό και τη συνεχώς αυξανόμενη αφομοίωση των κινητών ευρυζωνικών επικοινωνιών[48], ωστόσο εμποδίζεται από τις καθυστερήσεις στην απελευθέρωση ραδιοφάσματος. Η κάλυψη των δικτύων πρόσβασης σε κινητές ευρυζωνικές επικοινωνίες 4ης γενιάς τριπλασιάστηκε σε 26% σε μόλις ένα έτος, αλλά η συνεχιζόμενη ανάπτυξη των ασύρματων ευρυζωνικών συνδέσεων θα απαιτήσει περαιτέρω σημαντικές επενδύσεις στα αντίστοιχα δίκτυα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν υπάρχει διαθέσιμο επαρκές φάσμα. Ωστόσο, περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμα καταστήσει διαθέσιμη τη ζώνη των 800 MHz για ασύρματες ευρυζωνικές συνδέσεις, κάτι το οποίο έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί έως την 1η Ιανουαρίου 2013[49]. Η κοινή χρήση δικτύων κινητής τηλεφωνίας, σε συμμόρφωση με τους κανόνες ανταγωνισμού, μπορεί να επιτρέψει την καλύτερη χρήση του ήδη εκχωρημένου ραδιοφάσματος. Η άρση των αδικαιολόγητων περιορισμών στην ανάπτυξη ασύρματων ευρυζωνικών δικτύων είναι επίσης απαραίτητη.

Οι διαφορές μεταξύ των τιμών στα κράτη μέλη παραμένουν σε γενικές γραμμές υψηλές[50], χωρίς να παρουσιάζουν τάση μείωσης[51]. Κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με τους επίμονους φραγμούς στην αλλαγή φορέων εκμετάλλευσης[52] τονίζει την ανάγκη εμβάθυνσης στην ενιαία αγορά των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπου η ανεξαρτησία και η επαρκής διαθεσιμότητα πόρων υπέρ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και η ορθή εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου είναι θεμελιώδεις. Η πρόσφατα προταθείσα δέσμη νομοθετικών μέτρων για μια ενιαία αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών θα άρει τους εναπομείναντες φραγμούς και θα παράσχει τη ρυθμιστική ασφάλεια που απαιτείται για την υλοποίηση επενδύσεων σε υποδομές. Σε περίπτωση ανεπαρκειών της αγοράς, θα υπάρξει ανάγκη για συνεχή εστιασμένη δημόσια στήριξη, και από τα διαρθρωτικά ταμεία, των οποίων τα κονδύλια, σε ορισμένα κράτη μέλη δεν χρησιμοποιούνται πλήρως και/ή αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα απορρόφησης.

Κατά μέσο όρο για την ΕΕ, το ηλεκτρονικό εμπόριο συνεχίζει να αναπτύσσεται τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο. Ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί κατά βάση εγχώριο εμπόριο. Ο αριθμός των ατόμων που παρήγγειλαν ή αγόρασαν προϊόντα από το διαδίκτυο κατά τους προηγούμενους 12 μήνες ανήλθε στο 45% το 2012, από 43% το 2011 και σε 40% το 2010[53], με τα κράτη μέλη που ξεκινούν από ένα ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο («αναπτυσσόμενες» χώρες) να αναπτύσσονται με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς. Ωστόσο, πολλά από αυτά συνεχίζουν να παρουσιάζουν χαμηλότερα από το μέσο όρο επίπεδα εγχώριου ηλεκτρονικού εμπορίου (ποσοστά 25% ή χαμηλότερα για την Ουγγαρία, την Εσθονία, την Κροατία, την Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Λιθουανία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία).

Το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο εξακολουθεί να είναι περιορισμένο, με το ποσοστό καταναλωτών στην ΕΕ που πραγματοποιεί αγορές από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξάνεται μόλις οριακά (από 10% σε 11%)[54]. Παρόλο που η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει σε γενικές γραμμές εφαρμοστεί ορθά, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα σε ορισμένα κράτη μέλη όσον αφορά τις απαιτήσεις προηγούμενης άδειας και την επιβολή υποχρεώσεων πληροφόρησης για τους εμπόρους. Επιπλέον, οι τομείς που απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή είναι η διαθεσιμότητα και η ασφάλεια των πληρωμών, η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η παράδοση των παραγγελθέντων προϊόντων, η πληροφόρηση για τις διαδικτυακές συμβάσεις και η εύκολη πρόσβαση σε μηχανισμούς έννομης προστασίας, καθώς και η νομοθεσία για τις συμβάσεις και την προστασία των καταναλωτών, γενικά. Το κόστος συμμετοχής των επιχειρήσεων και των καταναλωτών στη διαδικτυακή οικονομία θα μπορούσε να μειωθεί ακόμα περισσότερο μέσω αποτελεσματικών στρατηγικών ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, τις οποίες ωστόσο έχουν εφαρμόσει μόνο τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ (Αυστρία, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ηνωμένο Βασίλειο)[55], ενώ η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο[56] παρουσιάζουν ιδιαίτερα καλές δυνατότητες σε εθνικό επίπεδο.

Η ΤΠΕ για την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα αποτελεί ένα υποτιμημένο εργαλείο για τη φιλική προς την ανάπτυξη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, των υπηρεσιών που στηρίζονται στο υπολογιστικό νέφος[57], της ηλεκτρονικής υγείας και των έξυπνων και διαλειτουργικών δικτύων ενέργειας και μεταφορών, καθώς και μέσω του ανοίγματος των πληροφοριών του δημόσιου τομέα. Από το προηγούμενο έτος, έχει πραγματοποιηθεί σταθερή πρόοδος όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα: Το 87% των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ενώ ορισμένα κράτη μέλη εισάγουν υποχρεωτικές επιγραμμικές υπηρεσίες. Το ποσοστό των πολιτών που χρησιμοποιούν υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης έχει επίσης αυξηθεί κατά το τελευταίο έτος σε 44% (αμφότερα παρουσιάζουν αύξηση κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες). Η Ιταλία, η Κροατία, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Τσεχία, η Ρουμανία, η Πολωνία και η Ελλάδα θα επωφεληθούν από τη μεγαλύτερη αφομοίωση. Παρόλο που η χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων στις δημόσιες συμβάσεις παραμένει περιορισμένη, ορισμένα κράτη μέλη έχουν εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που προσφέρουν τα ηλεκτρονικά εργαλεία, και ιδίως η Πορτογαλία (η ηλεκτρονική υποβολή είναι απαραίτητη για τις περισσότερες διαδικασίες), η Λιθουανία, η Ιρλανδία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι ήδη υποχρεωτική για την πλειονότητα των δημόσιων αρχών στη Δανία και τη Σουηδία και θα πρέπει να καταστεί η συνήθης πρακτική σε όλη την ΕΕ.

Οι «υποδομές διανοητικής ιδιοκτησίας» της ΕΕ[58] πρέπει να ενισχυθούν. Ο τομέας ΤΠΕ, καθώς επίσης και όσοι επιλέγουν όλο και περισσότερο το Διαδίκτυο ως το βασικό δίαυλο διανομής, εξαρτώνται συνήθως έντονα από τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, τα οποία αυξάνουν την ελκυστικότητά τους απέναντι στη χρηματοδότηση και εξασφαλίζουν την απαραίτητη απόδοση της επένδυσης. Τα συστήματα καταχώρισης για εθνικά δικαιώματα πρέπει να είναι προσιτά και προσβάσιμα[59]. Επιπλέον, τα εξειδικευμένα τμήματα IP των εθνικών δικαστηρίων μπορούν να επισπεύσουν σημαντικά τις διαδικασίες και να βελτιώσουν την ποιότητα των αποφάσεων.

Τα δίκτυα και οι τεχνολογίες αιχμής δεν μπορούν να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους όσον αφορά την ανάπτυξη και την απασχόληση, αν δεν αξιοποιούνται πλήρως από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες[60]. Αυτό το δυναμικό ανάπτυξης και απασχόλησης σήμερα είναι περιορισμένο, ιδίως λόγω της έλλειψης δεξιοτήτων ΤΠΕ του εργατικού δυναμικού. Περίπου το 50% των πολιτών της ΕΕ δεν έχουν καθόλου ή έχουν περιορισμένες δεξιότητες πληροφορικής[61]. Ωστόσο, το 90% όλων των θέσεων απασχόλησης προβλέπεται ότι θα απαιτούν κάποιες γνώσεις ΤΠΕ έως το 2015[62]. Οι δεξιότητες ΤΠΕ πρέπει να καταστούν τμήμα του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος σε κάθε επίπεδο. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευτικών και επιχειρηματικών κοινοτήτων, δεδομένης της τρέχουσας οξείας έλλειψης επαγγελματιών των ΤΠΕ[63].

Προτεραιότητες πολιτικής Βάσει των ανωτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες: · Διασφάλιση της ορθής λειτουργίας των αγορών ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω της ενίσχυσης των εθνικών ρυθμιστικών αρχών τους και της εφαρμογής κανονιστικών διατάξεων που στηρίζουν την ανταγωνιστική ανάπτυξη υψηλής ταχύτητας ευρυζωνικών συνδέσεων, καθώς και μέσω της στοχευμένης δημόσιας στήριξης, όπου είναι απαραίτητο, η οποία θα βασίζεται κυρίως στην αποτελεσματική χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων. · Ολοκλήρωση της εκχώρησης των ζωνών ραδιοσυχνοτήτων 800 MHz το συντομότερο δυνατόν και αύξηση του διαθέσιμου ραδιοφάσματος για ασύρματες ευρυζωνικές επικοινωνίες στα 1200 MHz τουλάχιστον, καθώς και άρση των φραγμών στην αποτελεσματική ανάπτυξη και χρήση ασύρματων ευρυζωνικών δικτύων. · Εφαρμογή ευνοϊκών συνθηκών σε διάφορους τομείς που επηρεάζουν τις επιγραμμικές υπηρεσίες, μεταξύ άλλων μέσω της ορθής και έγκαιρης εφαρμογής της αντίστοιχης νομοθεσίας, από το ηλεκτρονικό εμπόριο - το οποίο αποτελεί τον κεντρικό νομοθετικό άξονα για την παροχή διαδικτυακών υπηρεσιών - έως τη φορολογία, από την παράδοση δεμάτων έως τις πληρωμές, και από την νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών, όπως είναι η οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών[64] έως τους μηχανισμούς επίλυσης διαφορών, όπως είναι η νομοθεσία ΕΕΔ-ΗΕΚΔ[65]. · Στήριξη της χρήσης ΤΠΕ και ιδίως του ευρυζωνικού Διαδικτύου, μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση της συνδεσιμότητας και της χρήσης για τις ΜΜΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να επενδύσουν στις δεξιότητες ΤΠΕ, κυρίως με τη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωσή τους στα εκπαιδευτικά τους συστήματα, την προώθηση συνεργασιών με επιχειρήσεις, την προσέλκυση της διασυνοριακής κινητικότητας και τη θέσπιση του πλαισίου ηλεκτρονικών ικανοτήτων. · Θέσπιση μιας ολοκληρωμένης και ενημερωμένης στρατηγικής για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και διορισμός ενός φορέα για την υλοποίησή της και τη συνεργασία με άλλα κράτη μέλη. · Αύξηση της διαθεσιμότητας φιλικών προς τον χρήστη επιγραμμικών δημόσιων υπηρεσιών, μεταξύ άλλων μέσω διασυνοριακής διασύνδεσης και διασυνοριακών υποδομών, διαλειτουργικότητα των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων και ευρύτερη διάδοσή τους σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης, και προώθηση της συχνότερης χρήσης της ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν ανοικτές υπηρεσίες που στηρίζονται στο υπολογιστικό νέφος, προκειμένου να αναπτυχθούν υποδομές για τις ψηφιακές υπηρεσίες και να τονωθεί η ζήτηση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν διαλειτουργικές λύσεις για την ηλεκτρονική υγεία, συμπεριλαμβανομένων ηλεκτρονικών αρχείων για την υγεία και ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης και της κλινικής έρευνας και να διευρυνθεί η χρήση ΤΠΕ σε διαλειτουργικά έξυπνα δίκτυα ενέργειας και μεταφορών. · Χωρίς να θίγεται η ποιότητα των χορηγούμενων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και εμπορικών σημάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν πιθανές μειώσεις του κόστους και των μέσων καθυστερήσεων για την καταχώριση των εθνικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και εμπορικών σημάτων. Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν εξειδικευμένα τμήματα IP τα οποία διαθέτουν επαρκείς πόρους.

Μeρος ΙΙ – Ολοκλhρωση της ενιαιας αγορας υπo το πρισμα της ολοκληρωσης της αλυσiδας αξιων

Αυτή η ενότητα παρέχει ορισμένα οριζόντια πορίσματα σχετικά με την κατάσταση της ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς, βάσει μιας ανάλυσης αλυσίδων αξιών, δηλαδή της παροχής και αγοράς εισροών παραγωγής. Μια πλήρης έκθεση της ανάλυσης διατίθεται στον ακόλουθο σύνδεσμο.

Η ενίσχυση των διασυνοριακών αλυσίδων παραγωγής είναι ένα σημαντικό μέσο για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης, [66] ενώ οι συνολικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην απασχόληση ενδέχεται να είναι επίσης θετικές. Επιπλέον, η ενίσχυση της ολοκλήρωσης της αλυσίδας αξιών στο πλαίσιο της ΕΕ μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποκατάσταση των εξωτερικών ισοζυγίων, καθώς ανοίγει τις αγορές σε κράτη μέλη με εξωτερικά πλεονάσματα.

Η ανάλυση δείχνει ότι, συνολικά, οι διασυνοριακές εισροές στην παραγωγή της ΕΕ, τόσο σε ενδοενωσιακό όσο και σε εξωενωσιακό επίπεδο, έχουν αυξηθεί. Αυτό αποδεικνύει ότι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς έχει συνεχιστεί. Παρά τις θετικές αυτές συνολικές τάσεις, υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών[67].

Γράφημα 1. Η σημασία των διατομεακών εισροών παραγωγής στην ΕΕ Οι ονομασίες των τομέων επεξηγούνται στον πίνακα του παραρτήματος της πλήρους έκθεσης που διατίθεται στον ακόλουθο σύνδεσμο. Οι αριθμοί αντιπροσωπεύουν μερίδια των ενδοενωσιακών (διασυνοριακών και εθνικών) εισροών που σχετίζονται με την παραγωγή του τομέα προορισμού (σε ποσοστό επί τοις εκατό).

Η ανάλυση υποδηλώνει επίσης ότι το ενδοενωσιακό και εξωενωσιακό εμπόριο εισροών παραγωγής είναι συμπληρωματικά.[68] Αυτό δείχνει ότι οι προσπάθειες για περαιτέρω εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς και ενίσχυση των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ με οικονομίες εταίρων εκτός της ΕΕ αλληλοενισχύονται.

Επιπλέον, ο τομέας των υπηρεσιών παρέχει τις μεγαλύτερες εισροές στις δραστηριότητες άλλων τομέων και ιδίως στη μεταποιητική βιομηχανία. Συνεπώς, η εύρυθμη λειτουργία των αγορών υπηρεσιών επηρεάζει θετικά τη μεταποιητική βιομηχανία της ΕΕ και το αντίστροφο, όπως φαίνεται στο γράφημα 1.

Η ανάλυση δείχνει επίσης ότι, ενόψει της μεγιστοποίησης των πλεονεκτημάτων της ενιαίας αγοράς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικεντρώσουν τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες στη μείωση των εμπορικών φραγμών οι οποίοι εμφανίζονται σε σχετικά ευρείς τομείς που δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί πλήρως. Αυτό ισχύει ιδίως για τομείς όπου η εξωενωσιακή ολοκλήρωση είναι υψηλή συγκριτικά με την ενδοενωσιακή ολοκλήρωση, καθώς αυτό ενδέχεται να αποδεικνύει ότι η ικανότητα ενδοενωσιακής συνεργασίας δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως και ότι, συνεπώς, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικά εμπόδια.

Γράφημα 2. Οι ισχυρότερες ενδοενωσιακές σχέσεις παραγωγής (εθνικές και διασυνοριακές) μεταξύ των τομέων Το πάχος του βέλους αντιστοιχεί στο μέγεθος του συντελεστή: εισροή από έναν τομέα σε έναν άλλο ως % του μέσου όρου των εκροών αμφότερων των τομέων. Οι αντίστοιχοι συντελεστές εμφανίζονται δίπλα στο μέσο κάθε βέλους. Οι ονομασίες των τομέων επεξηγούνται στον σύνδεσμο.

Από αυτήν τη σκοπιά (δηλ. εστίαση στις εμπορικές ροές στο πλαίσιο των αλυσίδων αξιών παραγωγής), φαίνεται ότι υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω μείωση των εμποδίων σε μη εμπορεύσιμες υπηρεσίες,[69] δραστηριότητες διαχείρισης ακίνητης περιουσίας και λιανικής[70].

Επιπλέον, θα μπορούσε να επιτευχθεί μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη αν τα κράτη μέλη εφάρμοζαν πολιτικές για τη βελτίωση της παραγωγικότητας σε τομείς με ήδη υψηλά επίπεδα ολοκλήρωσης. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ενδέχεται να οδηγήσουν σε δευτερογενείς επιπτώσεις παραγωγικότητας σε συνεργαζόμενους τομείς, ιδίως όταν υπάρχουν ισχυρές σχέσεις μεταξύ των τομέων. Όπως φαίνεται στο γράφημα 2, στο πλαίσιο των υπηρεσιών, η ενοικίαση μηχανημάτων και εξοπλισμού και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες παρουσιάζουν τους ισχυρότερους δεσμούς με τους περισσότερους συνεργαζόμενους τομείς. Η μεταποιητική βιομηχανία είχε τους ισχυρότερους δεσμούς με την ενοικίαση και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες, καθώς και με το χονδρικό και λιανικό εμπόριο όσον αφορά τις εισροές και με την κατασκευαστική βιομηχανία όσον αφορά τις εκροές. Ο τομέας των μεταφορών έχει τους ισχυρότερους δεσμούς με τις αγορές χονδρικής.

Παράρτημα

[1] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Occasional Papers 129: «Market Functioning in Network Industries – Electronic Communications, Energy and Transport» (Λειτουργία της αγοράς στις βιομηχανίες δικτύου – Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες, Ενέργεια και Μεταφορές) , Φεβρουάριος 2013

[2] Σύνολο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη δημιουργία και την εκμετάλλευση δικτύων πρόσβασης στο διαδίκτυο καθώς και των υπηρεσιών που προσφέρονται μέσω διαδικτύου (τηλεπικοινωνίες μέσω Πρωτοκόλλου του Διαδικτύου (IP), κατασκευή και συντήρηση εξοπλισμού πληροφορικής που προορίζεται για το διαδίκτυο, δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφορικής που συνδέονται με το διαδίκτυο, όλες οι δραστηριότητες που στηρίζονται στο διαδίκτυο από το ηλεκτρονικό εμπόριο μέχρι τη διαδικτυακή διαφήμιση).

[3] «Internet matters, the net's sweeping impact on growth, jobs, and prosperity», McKinsey Global Institute, Μάιος 2011, έκθεση η οποία αφορά τις εν λόγω χώρες καθώς και τη Βραζιλία, την Κίνα και την Ινδία.

[4] Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Καλύτερη διακυβέρνηση για την ενιαία αγορά», COM (2012) 259 τελικό, Ιούνιος 2012

[5] Η εμπορική ολοκλήρωση προκύπτει από τον μέσο όρο των εισαγωγών και εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών προς το ΑΕΠ.

[6] Πρβλ. Consumer Market Monitoring Survey (επισκόπηση παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς) του 2013, η οποία εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της ΓΔ SANCO και πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στον επόμενο δέκατο πίνακα αποτελεσμάτων για τους καταναλωτές, http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/consumer_market_monitoring_survey_en.htm

[7] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Economic Paper 456: «The economic impact of the Services Directive: A first assessment following implementation» (Ο οικονομικός αντίκτυπος της οδηγίας για τις υπηρεσίες: μια πρώτη αξιολόγηση από την εφαρμογή), Ιούνιος 2012

[8] Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες «Η εταιρική σχέση για τη νέα ανάπτυξη στον τομέα των υπηρεσιών 2012-2015», COM (2012) 261 τελικό, Ιούνιος 2012

[9] Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την αξιολόγηση των εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων όσον αφορά την πρόσβαση στα επαγγέλματα, COM(2013) 676 τελικό, Οκτώβριος 2013, και έγγραφο των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης από ομοτίμους όσον αφορά τις απαιτήσεις ως προς τη νομική μορφή, την εταιρική συμμετοχή και την τιμολόγηση στο πλαίσιο της οδηγίας για τις υπηρεσίες, SWD(2013) 402 τελικό, Οκτώβριος 2013

[10] http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/policy_developments/index_en.htm#maincontentSec1

[11] Ανακοίνωση της Επιτροπής «Χάραξη ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για το λιανικό εμπόριο», COM(2013)36 τελικό, Ιανουάριος 2013

[12] Τα ζητήματα των ηλεκτρονικών συμβάσεων αναλύονται στην ενότητα «ψηφιακές αγορές»

[13] Η αξία των συμβάσεων συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων που έχουν συναφθεί ανερχόταν σε 12.674 εκατομμύρια ευρώ το 2010, δηλαδή στο 10% του συνολικού κύκλου εργασιών του κλάδου κατά το ίδιο έτος ή περίπου στο ένα τρίτο των δαπανών του Δημοσίου για αγαθά, έργα και υπηρεσίες που σχετίζονται με τη διαχείριση αποβλήτων. Η αξία των προκηρύξεων σύναψης συμβάσεων για υλικό, λογισμικό ή υπηρεσίες ΤΠΕ στην ΕΕ27 το 2010 ανερχόταν σε 22.483 εκατομμύρια ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στο έγγραφο: «Τομεακή ανάλυση των δημόσιων συμβάσεων, κριτήρια για την επιλογή τομέων και αρχική ανάλυση δύο τομέων: συμβάσεις συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων και συμβάσεις ΤΠΕ», 25 Ιουνίου 2013.

[14] http://www.ecb.europa.eu/stats/money/surveys/sme/html/index.en.html

[15] Αγορές για δάνεια, πιστώσεις και πιστωτικές κάρτες, τραπεζικοί λογαριασμοί, ενυπόθηκα δάνεια, επενδυτικά προϊόντα, ιδιωτικές συντάξεις και τίτλοι, και ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία.

[16] Consumer Market Monitoring Survey ( Επισκόπηση παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς ) του 2013 που ανατέθηκε από την ΓΔ SANCO, η οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στον επόμενο δέκατο πίνακα αποτελεσμάτων για τους καταναλωτές, http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/consumer_market_monitoring_survey_en.htm

Η αξιολόγηση αφορά τον Δείκτη Επίδοσης της Αγοράς (ΔΕΑ) ο οποίος είναι ένας σύνθετος δείκτης που περιλαμβάνει αξιολογήσεις των καταναλωτών ως προς τη συγκρισιμότητα, την εμπιστοσύνη, τα προβλήματα και τις καταγγελίες καθώς και την ικανοποίηση για συγκεκριμένες αγορές.

[17] Οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν λάβει εμπιστευτικές πληροφορίες από εθνικές εποπτικές αρχές σχετικά με μέτρα προληπτικής εποπτείας που λαμβάνονται σε διάφορα κράτη μέλη προκειμένου να αντιμετωπιστούν ζητήματα χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, τα οποία μπορεί να έχουν αποτελέσματα οριοθέτησης.

[18] Οδηγία 2013/36/ΕΕ της 26ης Ιουνίου 2013 σχετικά με την πρόσβαση στη δραστηριότητα πιστωτικών ιδρυμάτων και την προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων, για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/87/ΕΚ και για την κατάργηση των οδηγιών 2006/48/ΕΚ και 2006/49/ΕΚ και κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 575/2013 της 26ης Ιουνίου 2013 σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012

[19] Συμπεριλαμβανομένου, ειδικότερα, του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης μέσω ενός Ενιαίου Ταμείου Εξυγίανσης και της οδηγίας για την εξυγίανση και ανάκαμψη των τραπεζών.

[20] http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2013/html/pr131023.en.html

[21] Οδηγία 2011/61/ΕΕ της 8ης Ιουνίου 2011 σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων και για την τροποποίηση των οδηγιών 2003/41/ΕΚ και 2009/65/ΕΚ και των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 και (ΕΕ) αριθ. 1095/2010

[22] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 260/2012 της 14ης Μαρτίου 2012 σχετικά με την καθιέρωση τεχνικών απαιτήσεων για τις μεταφορές πίστωσης και τις άμεσες χρεώσεις σε ευρώ και με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 924/2009

[23] Σε ενωσιακό επίπεδο, η Επιτροπή ξεκίνησε το 2011 ένα σχέδιο δράσης για την πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, ενώ τον Μάρτιο 2013 ξεκίνησε επίσης μια δημόσια διαβούλευση για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση καθώς και την πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση. Δύο κανονισμοί που θεσπίζουν ένα ευρωπαϊκό διαβατήριο για επενδυτικά ταμεία που στοχεύουν μη εισηγμένες ΜΜΕ και κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν ήδη εγκριθεί και τεθεί σε ισχύ από τις 22 Ιουλίου 2013. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΤΕπ συνεργάζονται στενά για την ανάπτυξη μιας πρωτοβουλίας που θα επεκτείνει μέσα επιμερισμού του κινδύνου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ΕΤΕπ και ΕΤΕ με τη στήριξη Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, για τη μόχλευση των ιδιωτικών επενδύσεων προς τις ΜΜΕ στην αγορά κεφαλαίων. Η πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου και εξετάζεται επί του παρόντος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η στήριξη προς τις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης και της στήριξης μέσω χρηματοδοτικών μέσων, σήμερα ανέρχεται σε περίπου 70 δισεκατομμύρια ευρώ από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ μέσω της πολιτικής συνοχής και θα συνεχίσει να αποτελεί βασική προτεραιότητα για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία για το διάστημα 2014-2020.

[24] Οδηγία 2012/17/ΕΕ της 13ης Ιουνίου 2012 για την τροποποίηση της οδηγίας 89/666/ΕΟΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών 2005/56/ΕΚ και 2009/101/ΕΚ όσον αφορά τη διασύνδεση των κεντρικών και των εμπορικών μητρώων καθώς και των μητρώων εταιρειών

[25] Ακολουθεί το πιλοτικό πρόγραμμα με μια ομάδα κρατών μελών και την πρόταση της Επιτροπής για τροποποίηση του κανονισμού περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας – για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1346/2000 του Συμβουλίου περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας COM (2012) 744 τελικό, Δεκέμβριος 2012

[26] Ανακοίνωση για μια νέα ευρωπαϊκή προσέγγιση σχετικά με την αποτυχία και την αφερεγγυότητα των επιχειρήσεων COM (2012) 742, Δεκέμβριος 2012

[27] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 345/2013 της 17ης Απριλίου 2013 σχετικά με τις ευρωπαϊκές εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου

[28] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 346/2013 της 17ης Απριλίου 2013 σχετικά με τα ευρωπαϊκά ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας

[29] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Electricity_market_indicators

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Natural_gas_market_indicators

[30] Consumer Market Monitoring Survey ( Επισκόπηση παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς) του 2013 που ανατέθηκε από τη ΓΔ SANCO, η οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στον επόμενο δέκατο πίνακα αποτελεσμάτων για τους καταναλωτές, http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/consumer_market_monitoring_survey_en.htm

[31] Commission Staff Working Document “European Commission guidance for the design of renewables support schemes” http://ec.europa.eu/energy/gas_electricity/doc/com_2013_public_intervention_swd04_en.pdf

[32] Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Πραγμάτωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και πλήρης αξιοποίηση της δημόσιας παρέμβασης» http://ec.europa.eu/energy/gas_electricity/doc/com_2013_public_intervention_en.pdf

[33] 4η Δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους (Ιανουάριος 2013), ενιαίος ευρωπαϊκός ουρανός 2+ (Ιούνιος 2013), διαβούλευση σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις προς τους αερολιμένες και τις αεροπορικές εταιρείες (Ιούλιος 2013).

[34] Consumer Market Monitoring Survey ( Επισκόπηση παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς) του 2013 που ανατέθηκε από τη ΓΔ SANCO, η οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στον επόμενο δέκατο πίνακα αποτελεσμάτων για τους καταναλωτές, http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/consumer_market_monitoring_survey_en.htm

[35]Καταγράφηκε από το δίκτυο ευρωπαϊκών κέντρων καταναλωτών το 2012 (http://ec.europa.eu/consumers/ecc/ecc_key_statistics_en.htm)

[36] Οι συμβάσεις με διαγωνισμό ή η ανοικτή πρόσβαση για εμπορικές υπηρεσίες αντιστοιχούν σε λιγότερο από 5% του συνόλου της αγοράς.

[37] Οι συμβάσεις με διαγωνισμό ή η ανοικτή πρόσβαση για εμπορικές υπηρεσίες αντιστοιχούν σε λιγότερο από 5% του συνόλου της αγοράς.

[38] Ανακοίνωση της Επιτροπής, «Γαλάζια Ζώνη, ενιαίος χώρος μεταφορών για τη ναυτιλία», COM(2013), 8 Ιουλίου 2013

[39] http://ec.europa.eu/transport/modes/air/single_european_sky/ses2plus_en.htm

[40] Παρόλο που οι όροι για την εγκατάσταση καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1071/2009, ο παρών κανονισμός επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να επιβάλλουν πρόσθετους όρους για την εγκατάσταση μιας επιχείρησης οδικών μεταφορών εμπορευμάτων.

[41] Οι εγχώριες οδικές μεταφορές που πραγματοποιούνται από μεταφορείς άλλων κρατών μελών, επίσης γνωστές και ως ενδομεταφορές, περιορίζονται σε τρεις στο διάστημα των επτά ημερών που έπονται μιας διεθνούς μεταφοράς, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ.1072/2009

[42] Επ’ αυτού, η Επιτροπή πρότεινε, και οι συννομοθέτες συμφώνησαν με τις δύο κυριότερες νομοθετικές πράξεις, ήτοι τον κανονισμό για το ΔΕΔ-Μ και τον κανονισμό για τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», που αποσκοπούν στην επίτευξη ενός πλήρως λειτουργικού πανευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών – τη ραχοκοκαλιά της ενιαίας αγοράς.

[43] CE Delft et al. (2012), An inventory of measures for internalising external costs in transport.

[44] Σε αυτά τα κράτη μέλη, το 74%, 73% και 73%, αντίστοιχα, των πολιτών έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον μία διαδικτυακή αγορά το 2012 (πηγή: Eurostat).

[45] Στη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Σουηδία, το 80%, 75%, 71% των ερωτηθέντων σε πρόσφατες έρευνες απάντησαν ότι εμπιστεύονται τις πωλήσεις στο διαδίκτυο από εγχώριες εταιρίες λιανικού εμπορίου, συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ, που αντιστοιχεί σε 59%.

[46] http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_358_en.pdf

[47] Από τα δεδομένα για την αγορά στην ενότητα αυτή, δείτε συγκεκριμένα τον πίνακα αποτελεσμάτων του ψηφιακού θεματολογίου, στη διεύθυνση: https://ec.europa.eu/digital-agenda/sites/digital-agenda/files/DAE%20SCOREBOARD%202013%20-%20SWD%202013%20217%20FINAL.pdf

[48] Από τον Ιανουάριο 2012 έως τον Ιανουάριο 2013 η εξάπλωση των κινητών ευρυζωνικών επικοινωνιών αυξήθηκε κατά άλλες 11 ποσοστιαίες μονάδες.

[49] Μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου 2013, η Επιτροπή χορήγησε παρεκκλίσεις (νέες προθεσμίες) σε έντεκα κράτη μέλη (Αυστρία, Κύπρος, Φινλανδία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία και Ισπανία). Σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Εσθονία, η Σλοβενία και η Σλοβακία η διαθεσιμότητα έχει παρεμποδιστεί λόγω διοικητικών καθυστερήσεων.

[50] Για παράδειγμα, η διαφορά μεταξύ της μέσης τιμής ανά λεπτό μιας εθνικής κλήσης από κινητό τηλέφωνο μεταξύ του κράτους μέλους με τα ακριβότερα τέλη (Κάτω Χώρες) και εκείνου με τα φθηνότερα (Λιθουανία) φθάνει το επταπλάσιο.

[51] Για μια διεξοδική περιγραφή της διαχρονικής εξέλιξης των εν λόγω διαφορών που σχετίζονται ή όχι με τις τιμές στις αγορές σταθερών και κινητών επικοινωνιών, ανατρέξτε στο έγγραφο European Economy Occasional Papers 129: «Market Functioning in Network Industries – Electronic communications, Energy and Transport» (Λειτουργία της αγοράς στις βιομηχανίες δικτύου - Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες, Ενέργεια και Μεταφορές) (Φεβρουάριος 2013)

[52] Consumer market study on the functioning of the market for internet access and provision from a consumer perspective» (Μελέτη αγοράς των καταναλωτών για τη λειτουργία της αγοράς παροχής και πρόσβασης στο διαδίκτυο από την άποψη των καταναλωτών) (2012) – η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την Civic Consulting. http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/market_studies/internet_services_provision_study_en.htm

[53] Eurostat - Κοινοτική έρευνα για τη χρήση ΤΠΕ σε νοικοκυριά και από μεμονωμένα άτομα – βασικός δείκτης απόδοσης του Ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη.

[54] Eurostat - Κοινοτική έρευνα για τη χρήση ΤΠΕ σε νοικοκυριά και από μεμονωμένα άτομα – βασικός δείκτης απόδοσης του Ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη.

[55] Χαρτογράφηση του ENISA των εθνικών στρατηγικών ασφάλειας στον κυβερνοχώρο ανά τον κόσμο, Απρίλιος 2013.

[56] Έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση οδηγίας σχετικά με τα μέτρα για τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου ασφάλειας δικτύων και πληροφοριών στην Ένωση SWD(2013) 32 τελικό, Φεβρουάριος 2013.

[57] Βλ. στρατηγική υπολογιστικού νέφους (cloud computing) της Επιτροπής, COM(2012) 529 τελικό, Σεπτέμβριος 2012.

[58] Περιλαμβάνει ενωσιακά και εθνικά συστήματα αναγνώρισης, καταχώρισης, εκμετάλλευσης και επιβολής των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

[59] Για παράδειγμα, το κόστος υποβολής αίτησης και καταχώρισης ενός εμπορικού σήματος σε τρεις κατηγορίες ποικίλλει εντός της ΕΕ, και κυμαίνεται από 78 ευρώ στην Κύπρο έως 419 ευρώ στη Σουηδία.

[60] Σε αυτό το πλαίσιο, ένας Ευρωπαίος στους πέντε δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο, ενώ σε ορισμένα κράτη μέλη τα ποσοστά μη χρήσης υπερβαίνουν το 40%

[61] Eurostat, βάσει ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος του ενήλικου πληθυσμού (16-74) στην ΕΕ. Οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι σημαντικές: κυμαίνονται από 26% έως 79% των ατόμων με μηδενικές ή ελάχιστες δεξιότητες.

[62] Λευκή Βίβλος IDC, «Post Crisis: e-Skills Are Needed to Drive Europe's Innovation Society» (Μετά την κρίση: οι ηλεκτρονικές δεξιότητες είναι απαραίτητες για την προώθηση της κοινωνίας της καινοτομίας της Ευρώπης) (Νοέμβριος 2009).

[63] Από το 2011 έως το 2012 δημιουργήθηκαν περισσότερες από 100 000 θέσεις απασχόλησης στον τομέα της τεχνολογίας λογισμικού. Σε συνδυασμό με τον στάσιμο αριθμό αποφοίτων σχολών ΤΠΕ, το αποτέλεσμα είναι η αυξανόμενη έλλειψη στην αγορά εργασίας.

[64] Οδηγία 2011/83/ΕΕ, της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, την τροποποίηση της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 1999/44/ΕΚ και την κατάργηση της οδηγίας 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 97/7/ΕΚ

[65] Οδηγία 2013/11/ΕΕ της 21ης Μαΐου 2013, για την εναλλακτική επίλυση καταναλωτικών διαφορών και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 και της οδηγίας 2009/22/ΕΚ, και κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 524/2013 της 21ης Μαΐου 2013, για την ηλεκτρονική επίλυση καταναλωτικών διαφορών και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 και της οδηγίας 2009/22/ΕΚ.

[66] Βλ. κεφάλαιο 2 στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/enterprise/policies/industrial-competitiveness/competitiveness-analysis/european-competitiveness-report/comprep2012_en.htm

.

[67] Για ανάλυση των αλλαγών όσον αφορά τον βαθμό εντατικοποίησης της ολοκλήρωσης ανά χώρα, δείτε την πλήρη έκθεση στον ακόλουθο σύνδεσμο.

[68] Για την περίοδο 2006-2009 το μέσο μερίδιο μη εγχώριων ενδοενωσιακών εισροών παραγωγής σε τελικό προϊόν συσχετίστηκε θετικά με το μέσο μερίδιο εξωενωσιακών εισροών παραγωγής στα κράτη μέλη.

[69] Δημόσια διοίκηση, άμυνα, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη.

[70] Η ανάλυση λαμβάνει υπόψη την εξωκοινοτική ολοκλήρωση στον τομέα των εν λόγω υπηρεσιών. Ωστόσο, κατά την αξιολόγηση του συνολικού επιπέδου ολοκλήρωσης των αγορών υπηρεσιών στην ΕΕ, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη άλλοι δίαυλοι ολοκλήρωσης πέραν του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κεφαλαίου (κυρίως η παροχή υπηρεσιών μέσω της εγκατάστασης), για τη συμπλήρωση των εν λόγω ευρημάτων.