Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52012AE2081

    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Ενίσχυση και επικέντρωση της διεθνούς συνεργασίας της ΕΕ στην έρευνα και καινοτομία: μια στρατηγική προσέγγιση» COM(2012) 497 final

    ΕΕ C 76 της 14.3.2013, p. 43–47 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

    14.3.2013   

    EL

    Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    C 76/43


    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Ενίσχυση και επικέντρωση της διεθνούς συνεργασίας της ΕΕ στην έρευνα και καινοτομία: μια στρατηγική προσέγγιση»

    COM(2012) 497 final

    2013/C 76/08

    Εισηγητής: ο κ. Gerd WOLF

    Στις 14 Σεπτεμβρίου 2012, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την

    Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Ενίσχυση και επικέντρωση της διεθνούς συνεργασίας της ΕΕ στην έρευνα και καινοτομία: μια στρατηγική προσέγγιση

    COM(2012) 497 final.

    Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 8 Ιανουαρίου 2013.

    Κατά την 486η σύνοδο ολομέλειας της 16ης και 17ης Ιανουαρίου 2013 (συνεδρίαση της 16ης Ιανουαρίου) η ΕΟΚΕ υιοθέτησε με 133 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση:

    1.   Σύνοψη της γνωμοδότησης

    1.1

    Η επιτυχία της έρευνας και της καινοτομίας καθορίζει αποφασιστικά την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο, θεμέλιο της απασχόλησης, των κοινωνικών παροχών και της ευημερίας. Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» περιέχει τα επειγόντως απαραίτητα για τον σκοπό αυτόν μέτρα που έχει προβλέψει η ΕΕ. Η διεθνής συνεργασία με εταίρους εκτός ΕΕ, συνιστά μέρος του προγράμματος.

    1.2

    Η διεθνής επιστημονική συνεργασία στην επιστήμη και την καινοτομία έχει πολλές και θετικές επιδράσεις στην πρόοδο που επιτυγχάνουν οι εμπλεκόμενοι εταίροι στους τομείς αυτούς και προάγει την αμοιβαία κατανόηση των λαών.

    1.3

    Ωστόσο, τα οφέλη της για την Ευρώπη εξαρτώνται σε αποφασιστικό βαθμό από την ελκυστικότητα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και από το κύρος και τις επιδόσεις των διαφόρων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ένας από τους βασικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι και η δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

    1.4

    Συνεπώς, στο πλαίσιο της σημερινής χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, καθίσταται ακόμα επιτακτικότερη η εφαρμογή μίας αντικυκλικής ευρωπαϊκής πολιτικής ενισχύσεων, καθώς και η ενίσχυση και η τόνωση της ελκυστικότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, της βάσης του και της διεθνούς του διάστασης, με κάθε είδους οικονομικά και διαρθρωτικά μέτρα, και η εξαίρεσή του από τις περικοπές. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως αντικείμενο εκμετάλλευσης εκ μέρους αντικρουόμενων συμφερόντων.

    1.5

    Βασικός στόχος των συμφωνιών πλαισίων με κράτη εταίρους πρέπει να είναι η δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού με αμοιβαία δικαιώματα και αμοιβαίες υποχρεώσεις. Από την άλλη πλευρά, οι εταίροι συνεργασίας δεν πρέπει, μέσω των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων, να υπόκεινται σε περιορισμούς πέραν αυτών που είναι απαραίτητοι για την προάσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Η δημιουργικότητα προϋποθέτει περιθώρια ελευθερίας.

    1.6

    Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι συμφωνίες συνεργασίας που αφορούν συγκεκριμένο έργο θα πρέπει να συνάπτονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετέχουν στο εκάστοτε έργο συνεργασίας ή φέρουν την ευθύνη για το έργο ως οργανισμοί.

    1.7

    Μεγάλες ερευνητικές υποδομές και έργα επίδειξης υπερβαίνουν τις δυνατότητες και το δυναμικό αξιοποίησης ενός μεμονωμένου κράτους μέλους –ίσως και της ΕΕ στο σύνολό της– και ενδεχομένως χρειάζονται την άμεση συμμετοχή της Επιτροπής.

    1.8

    Η επιτυχία διεθνών σχεδίων συνεργασίας εξαρτάται από αξιοπιστία, τη συνέχεια και τη διασφάλιση πόρων καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Αυτό προϋποθέτει τη λήψη ορισμένων μέτρων. Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλίζεται και να ενθαρρύνεται η επαρκής κινητικότητα των συμμετεχόντων επιστημόνων.

    1.9

    Η διεθνής συνεργασία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά δεσμεύει εργατικό δυναμικό και πρέπει να δικαιολογείται από την αναμενόμενη πρόσθετη αξία. Δεν θα πρέπει να μετατρέπεται σε μέσο προβολής της εξωτερικής πολιτικής της Επιτροπής.

    1.10

    Βασική αρχή πρέπει να είναι το ίδιο συμφέρον της ΕΕ, καθώς και η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και της ευρωπαϊκής ικανότητας καινοτομίας. Επομένως, η συνεργασία που στηρίζεται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, με εταίρους από αναπτυσσόμενα ακόμα κράτη θα πρέπει να χρηματοδοτείται κατά προτίμηση με πόρους που προορίζονται για την αναπτυξιακή βοήθεια.

    1.11

    Για τους ευρωπαίους εταίρους της συνεργασίας, καθοριστικό οικονομικό μειονέκτημα συνιστά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη κοινό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της ΕΕ για την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς το Κοινοβούλιο, την Επιτροπή και το Συμβούλιο να στηρίξουν την προώθηση για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας ενιαίας ισχύος και να εξαλείψουν επιτέλους αυτό το εμπόδιο. Επιπροσθέτως θα πρέπει να εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μία περίοδος χάριτος που δεν θίγει τον χαρακτήρα της καινοτομίας.

    1.12

    Πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση της στρατηγικής προσέγγισης δεν θα πρέπει να αποκτούνται με νέα μέσα αλλά με την αξιοποίηση της διαδικασίας συλλογής δεδομένων που προβλέπεται στα πλαίσια Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

    2.   Περιληπτική παρουσίαση της ανακοίνωσης της Επιτροπής

    2.1

    Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα αίτια, οι στρατηγικοί στόχοι και ορισμένες πρακτικές διεθνούς συνεργασίας για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία. Μεταξύ άλλων εξετάζεται και η συνεργασία με εταίρους εκτός ΕΕ.

    2.2

    Αναφέρονται οι ακόλουθοι στόχοι:

    α)

    Ενίσχυση της αριστείας και της ελκυστικότητας της Ένωσης στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, καθώς και της οικονομικής και βιομηχανικής της ανταγωνιστικότητας με την πρόσβαση σε εξωτερικές πηγές γνώσεων· με την προσέλκυση ταλέντων και επενδύσεων στην Ένωση, με τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε νέες και αναδυόμενες αγορές· και με τη συμφωνία επί κοινών πρακτικών για τη διεξαγωγή ερευνών και την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων·

    β)

    Αντιμετώπιση παγκόσμιων κοινωνιακών προκλήσεων με την ταχύτερη ανάπτυξη και διάδοση αποτελεσματικών λύσεων, και με τη βελτιστοποίηση της χρήσης των ερευνητικών υποδομών,

    γ)

    Στήριξη των πολιτικών εξωτερικών σχέσεων της Ένωσης με τον στενό συντονισμό με τις πολιτικές διεύρυνσης, γειτονίας, εξωτερικού εμπορίου, την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), την πολιτική ανθρωπιστικής βοήθειας και ανάπτυξης, και καθιστώντας την έρευνα και καινοτομία αναπόσπαστο σκέλος μιας συνολικής δέσμης εξωτερικής δράσης.

    2.3

    Η νέα στρατηγική προσέγγιση της διεθνούς συνεργασίας στην έρευνα και καινοτομία θα χαρακτηρίζεται από:

    Το πλήρες άνοιγμα του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» σε συμμετέχοντες από τρίτες χώρες, που θα επιτρέψει στους ευρωπαίους ερευνητές να συνεργαστούν με τους καλύτερους εγκεφάλους ανά την υφήλιο·

    Στοχευμένες δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας με την κλίμακα και έκταση που είναι αναγκαία για τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου·

    Κατάρτιση πολυετών χαρτών πορείας για τη συνεργασία με σημαντικές χώρες και περιοχές εταίρους·

    Ενίσχυση της εταιρικής σχέσης μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και συναφών εμπλεκόμενων παραγόντων·

    Προώθηση κοινών αρχών για τη διεξαγωγή δράσεων διεθνούς συνεργασίας στην έρευνα και καινοτομία·

    Ενίσχυση του ρόλου της Ένωσης στους διεθνείς οργανισμούς και τα πολυμερή φόρα·

    Ενίσχυση της υλοποίησης, της διακυβέρνησης, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης.

    3.   Γενικές παρατηρήσεις της ΕΟΚΕ

    3.1

    Η επιτυχία της έρευνας και της καινοτομίας καθορίζει αποφασιστικά την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία αποτελεί το θεμέλιο των θέσεων εργασίας των κοινωνικών παροχών και της ευημερίας. Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» περιέχει τα επειγόντως απαραίτητα για τον σκοπό αυτόν μέτρα που έχει προβλέψει η ΕΕ. Η διεθνής συνεργασία με εταίρους εκτός ΕΕ συνιστά πτυχή του προγράμματος «Ορίζοντας 2020».

    3.2

    Η διεθνής επιστημονική συνεργασία στην έρευνα και την καινοτομία επιδρά ποικιλοτρόπως και θετικά στην πρόοδο που επιτυγχάνουν οι εταίροι στους τομείς αυτούς αλλά και στην αμοιβαία κατανόηση των λαών. Αυτό ισχύει όχι μόνον εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, αλλά και παγκοσμίως και, ως εκ τούτου, αφορά και το θέμα που εξετάζεται εν προκειμένω. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις προηγούμενες συστάσεις της σχετικά με το θέμα αυτό (1).

    3.3

    Συνεπώς η ΕΟΚΕ επικροτεί καταρχήν τη νέα ανακοίνωση της Επιτροπής και υποστηρίζει τους στόχους και τα επιχειρήματά της.

    3.4

    Οι εκάστοτε διαπραγματευτικές θέσεις κατά την έναρξη εταιρικών σχέσεων, καθώς και τα οφέλη της διεθνούς συνεργασίας για την ΕΕ εξαρτώνται σε αποφασιστικό βαθμό από την ελκυστικότητα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και από το κύρος και τις επιδόσεις των διαφόρων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων, και ειδικότερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

    3.5

    Ένας από τους βασικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι και η δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συνεπώς, στο πλαίσιο της σημερινής χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, καθίσταται ολοένα επιτακτικότερη η εφαρμογή μίας αντικυκλικής πολιτικής, η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και της βάσης του, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς του διάστασης, με κάθε είδους οικονομικά και διαρθρωτικά μέτρα, καθώς και η τόνωση της ελκυστικότητάς του. Ακριβώς, όμως, για τους λόγους αυτούς, ο προϋπολογισμός για το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον στο ύψος που προτείνει η Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει, ως εκ τούτου, την έκκληση που έχει απευθύνει πολλές φορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να μην επιτρέψουν περιορισμούς και να μην χρησιμοποιήσουν τον προϋπολογισμό αυτόν ως μέσο εκμετάλλευσης αντικρουόμενων συμφερόντων.

    3.6

    Η έρευνα και η καινοτομία δεν προοδεύουν με την ίδια ευκολία σε όλα τα κράτη μέλη. Επίσης, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την έκκληση που έχει απευθύνει πολλές φορές να απαλειφθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα το μειονέκτημα που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας που δεν διαθέτουν επί του παρόντος σε επαρκή βαθμό ερευνητικά ιδρύματα αριστείας και κέντρα καινοτομίας μέσω του Διαρθρωτικού Ταμείου και του Ταμείου Συνοχής, και αφετέρου να υπάρξει μέριμνα για επαρκή αριθμό άριστων ερευνητών και για την ανάπτυξη καινοτόμου επιχειρηματικότητας μέσω επιτυχημένης πολιτικής ενισχύσεων και οικονομικής πολιτικής. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να υλοποιηθεί και η έννοια της «Συγκρότησης ομάδων αριστείας» (Teaming of Excellence) (2). Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση σε όλα τα κράτη μέλη (και κατά περίπτωση, επίσης στον ιδιωτικό τομέα) να υλοποιήσουν τελικά τους στόχους της στρατηγικής της Λισαβόνας, οι οποίοι εντάσσονται πλέον και στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», και να επενδύσουν το 3 % του ΑΕΠ στην έρευνα και την ανάπτυξη.

    3.7

    Δεδηλωμένος στόχος της Επιτροπής είναι «Το πλήρες άνοιγμα του προγράμματος “Ορίζοντας 2020” σε συμμετέχοντες από τρίτες χώρες, που θα επιτρέψει στους ευρωπαίους ερευνητές να συνεργαστούν με τους καλύτερους εγκεφάλους ανά την υφήλιο». Η δυνατότητα αυτή (3) υφίσταται, βέβαια επί δεκαετίες και αξιοποιείται εντατικά. Η Επιτροπή θα πρέπει επομένως να παρουσιάσει σαφέστερα την υφιστάμενη κατάσταση. Η Επιτροπή πρέπει να διευκρινίσει ποιες πρόσθετες ελευθερίες επιδιώκει, με ποια νέα μέσα σκοπεύει να τις επιτύχει, καθώς και τι θα επιτρέπεται και θα χρηματοδοτείται στο μέλλον.

    3.8

    Άλλα σημαντικά μέτρα στήριξης που προτείνει η Επιτροπή για την αποτελεσματική διεθνή συνεργασία είναι η σύναψη συμφωνιών-πλαισίων με δυνητικά κράτη εταίρους. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ τα κράτη αυτά θα πρέπει να είναι κυρίως βιομηχανικά κράτη με ιδιαίτερες επιδόσεις, που ενθαρρύνουν ιδιαίτερα και με επιτυχία την καινοτομία Βασικός στόχος των συμφωνιών πλαισίων είναι η δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού με αμοιβαία δικαιώματα και αμοιβαίες υποχρεώσεις, κατ’ αναλογία της συμφωνίας ελευθέρων συναλλαγών. Από την άλλη πλευρά, οι δυνητικοί εταίροι συνεργασίας δεν πρέπει, μέσω των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων, να υπόκεινται σε περιορισμούς πέραν αυτών που είναι απαραίτητοι για την προάσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων.

    3.9

    Οι συμφωνίες πλαίσια πρέπει να αποφεύγουν κάθε άσχετη πτυχή και επιρροή και επιπλέον να επιτρέπουν επαρκή ευελιξία και ελευθερία κινήσεων, προκειμένου να καταστεί δυνατή η σύναψη συμφωνιών προσαρμοσμένων με βέλτιστο τρόπο στις εκάστοτε περιπτώσεις και το υπόβαθρό τους. Η δημιουργικότητα προϋποθέτει περιθώρια ελευθερίας!

    3.10

    Σημαντική προϋπόθεση είναι η αξιοπιστία, η συνέχεια και η διασφάλιση πόρων καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Πρόκειται για έναν φιλόδοξο στόχο που προϋποθέτει τη λήψη ιδιαίτερων μέτρων.

    3.11

    Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι συμφωνίες συνεργασίας που αφορούν συγκεκριμένο έργο θα πρέπει να συνάπτονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετέχουν στο εκάστοτε έργο συνεργασίας ή φέρουν την ευθύνη για το έργο ως οργανισμοί.

    3.12

    Η Επιτροπή πρέπει από την πλευρά της να εμπλέκεται άμεσα μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις –όπως στην περίπτωση των επιστημονικών-τεχνολογικών μεγάλων έργων– όπου το δυναμικό ενός μεμονωμένου κράτους μέλους, μιας μεμονωμένης εταιρείας ή ενός μεμονωμένου ερευνητικού οργανισμού δεν επαρκεί, και πρέπει, στις περιπτώσεις αυτές, να φέρει και την ευθύνη. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει (4) ότι κυρίως οι μεγάλες ερευνητικές υποδομές και τα έργα επίδειξης μπορούν να υπερβούν τις δυνατότητες και το δυναμικό αξιοποίησης ενός μεμονωμένου κράτους μέλους –ίσως και της ΕΕ στο σύνολό της– και χρειάζονται επομένως μία μεγαλύτερη συμμετοχή της Επιτροπής

    3.13

    Αντιθέτως, οι περισσότερες μορφές διεθνούς συνεργασίας αναπτύσσονται μέσω των προσωπικών επαφών των ερευνητών, των ερευνητικών ομάδων, των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων, ή των ερευνητικών οργανισμών, οι οποίες δημιουργούνται παραδοσιακά και καλλιεργούνται σε ειδικά διεθνή συνέδρια ή ειδικές εκθέσεις. Συνεπώς, αυτές οι διαδικασίες αυτοοργάνωσης πρέπει να ληφθούν υπόψη, να αναγνωριστούν, να αξιοποιηθούν και να ενισχυθούν με σαφή τρόπο. Η ΕΟΚΕ εκφράζει λύπη για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έχει μέχρι στιγμής ανταποκριθεί σαφώς στις επανειλημμένες συστάσεις της.

    3.14

    Προϋπόθεση επιτυχίας είναι η εξασφάλιση επαρκούς κινητικότητας για τους ερευνητές που συμμετέχουν στα σχέδια συνεργασίας. Η Επιτροπή οφείλει να αναπτύξει περαιτέρω αυτήν την πτυχή, ενδεχομένως κατά το παράδειγμα των ρυθμίσεων και των προτύπων ενίσχυσης για την κινητικότητας εντός της ΕΕ.

    3.15

    Η ΕΟΚΕ ανησυχεί (βλ. σημείο 5 της ανακοίνωσης της Επιτροπής) για το γεγονός ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να μετατρέψει τη διεθνή συνεργασία σε πολιτικό αυτοσκοπό ή σε μέσο προώθησης της εξωτερικής της πολιτικής. Η συνεργασία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά απαιτεί πρόσθετη επιβάρυνση η οποία δικαιολογείται από τον πολλαπλασιασμό και τη συμπλήρωση των γνώσεων και των ικανοτήτων, καθώς και από τα οφέλη που αποκομίζοντα από τις καινοτομίες. Ως εκ τούτου, στα σχέδια συνεργασίας δεν πρέπει να συμμετέχουν περισσότεροι φορείς από όσους μπορούν να ενισχύσουν την προστιθέμενη αξία.

    3.16

    Το ζητούμενο δεν είναι όμως μόνον οι προτεραιότητες κατά την κατανομή των πόρων αλλά και η διοικητική επιβάρυνση. Μολονότι υπάρχουν ελπίδες μείωσης της διοικητικής επιβάρυνσης για την ΕΕ μέσω των μέτρων απλούστευσης που αναγγέλθηκαν (5), εξακολουθεί να δεσμεύει σημαντικό μέρος των εργασιακών δυνατοτήτων των επιστημόνων και των ερευνητών. Εάν προστεθεί σε αυτό και μία συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, βασιζόμενη σε τυπικές διαδικασίες, ελλοχεύει εκ νέου ο κίνδυνος περαιτέρω αύξησης της γραφειοκρατίας.

    3.17

    Επιπλέον, εκφράζεται προβληματισμός και ως προς τη χρήση των - δυστυχώς ακόμα - πολύ περιορισμένων χρηματοδοτικών μέσων του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Όταν οι ενισχύσεις αυτές εισρέουν σε τρίτες χώρες εκτός της ΕΕ, αποκλείεται αυτομάτως η χρήση τους εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Εν προκειμένω, χρειάζεται να υπάρξει σε κάθε περίπτωση προσεκτική στάθμιση των προτεραιοτήτων, μεταξύ άλλων και λόγω της σημαντικής καθυστέρησης στα κράτη μέλη της ΕΕ. Επομένως, η συνεργασία που έχει κυρίως χαρακτήρα αναπτυξιακής βοήθειας, θα πρέπει να χρηματοδοτείται κατά προτίμηση με πόρους που προορίζονται για την αναπτυξιακή βοήθεια.

    3.18

    Στην ανακοίνωση της Επιτροπής τίθεται επίσης το ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας που αναφέρεται ως λόγος για μια «ευρωπαϊκής» προσέγγιση. Όταν πρόκειται για βασική έρευνα, το ζήτημα είναι κατά πρώτο και κύριο λόγο η αναγνώριση της χρονικής προτεραιότητας μιας νέας ανακάλυψης ή γνώσης. Ωστόσο, ήδη στο πεδίο μετάβασης στην εφαρμογή τίθεται, όπως είναι αυτονόητο, κάθε φορά το ερώτημα σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης ευρεσιτεχνίας κάποιας εφεύρεσης.

    3.19

    Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή πληγή που παραμένει ανοικτή εδώ και δεκαετίες: ακόμη δεν υπάρχει κοινό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της ΕΕ. Αυτό σημαίνει για όλες τις επιχειρήσεις στη ΕΕ και ιδιαίτερα για τις ΜΜΕ, είτε πολλαπλάσιο κόστος σε σύγκριση με τους εταίρους τους εκτός ΕΕ (π.χ. στις ΗΠΑ), είτε παραίτηση από την απόκτηση του διπλώματος και συνεπώς απώλεια της προστασίας της ευρεσιτεχνίας. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς το Κοινοβούλιο, την Επιτροπή και το Συμβούλιο (6) να στηρίξουν την προώθηση για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας ενιαίας ισχύος και να εξαλείψουν επιτέλους αυτό το εμπόδιο. Χαιρετίζει δε τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (7) Επιπροσθέτως θα πρέπει να εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μία περίοδος χάριτος  (8) που δεν θίγει τον χαρακτήρα της καινοτομίας.

    3.19.1

    Επίσης, πρέπει να επανεξετασθούν και να αναθεωρηθούν οι κανονισμοί που αφορούν την πνευματική ιδιοκτησία σε σχέση με διεθνείς κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες (Joint Technology Initiatives).

    4.   Ειδικές παρατηρήσεις της ΕΟΚΕ

    4.1

    Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, ο κατάλογος των χωρών που είναι επιλέξιμες για αυτόματη χρηματοδότηση πρέπει να περιοριστεί μέσω της συμπλήρωσης του υφιστάμενου κριτηρίου επιλογής, που στηρίζεται αποκλειστικά στο κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα, με ένα πρόσθετο κριτήριο που θα έχει ως βάση το συνολικό ΑΕγχΠ, εξαιρουμένων χωρών άνω ενός καθορισμένου ορίου.

    4.1.1

    Η ΕΟΚΕ έχει τη γνώμη ότι το θέμα αυτό θα πρέπει να εξεταστεί με πιο διαφοροποιημένο τρόπο. Πρωταρχικό κριτήριο για μια επιδοτούμενη από την ΕΕ συνεργασία με επιλεγμένους εκπροσώπους κρατών εκτός της ΕΕ πρέπει να είναι αποκλειστικά το ειδικό ενδιαφέρον ή η ανάγκη των ευρωπαϊκών ερευνητικών οργανισμών, επιχειρήσεων και ΜΜΕ, επιστημόνων και ερευνητών για τη συναφή πρόσθετη αξία και τεχνογνωσία. Η προώθηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας πρέπει να έχει προτεραιότητα. Ακόμα και όταν είναι αναγκαία η συμμετοχή εξεχόντων εμπειρογνωμόνων από χώρες με υψηλότερο ΑΕΠ για ένα έργο, πρέπει να παρέχεται ενίσχυση μόνον όταν δεν υπάρχει καμία άλλη δυνατότητα που να εξασφαλίζει τη συμμετοχή τους και την αξιοποίηση των δεξιοτήτων και των γνώσεών τους προς όφελος των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Η κεντρική ιδέα πρέπει να είναι το συμφέρον της ΕΕ!

    4.2

    Κατά την άποψη της Επιτροπής, για την υλοποίηση της στρατηγικής προσέγγισης απαιτούνται αντικειμενικές πληροφορίες. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την προφορική δήλωση του εκπροσώπου της Επιτροπής ότι δεν προβλέπεται πρόσθετη επιβάρυνση για την προτεινόμενη στην ανακοίνωση συλλογή στατιστικών στοιχείων και δεδομένων αλλά ότι η Επιτροπή θα αξιοποιήσει για τον σκοπό αυτόν τις υφιστάμενες πηγές. Η ΕΟΚΕ συνιστά να αξιοποιηθεί π.χ. η διαδικασία συλλογής δεδομένων που προβλέπεται στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (9), ώστε να αποφευχθεί η πρόσθετη επιβάρυνση των επιχειρήσεων και των ερευνητών.

    Βρυξέλλες, 16 Ιανουαρίου 2013.

    Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

    Staffan NILSSON


    (1)  Βλ. σχετικά ΕΕ C 306 της 16.12.2009, σ. 13.

    (2)  Βλ. π.χ. δημοσίευση του Peter Gruss στην έκδοση MaxPlanckForschung 3/12, σ. 6, ISSN 1616-4172

    (3)  Βλέπε σχετικά ΕΕ C 306 της 16.12.2009, σ. 13,, σημείο 3.2

    (4)  Βλ. EE C 181 της 21.06.2012, σ. 111, σημείο 4.3.1

    (5)  Βλ. ΕΕ C 48 της 15.02.2011, σ. 129. σημείο 1.2

    (6)  Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 23 Ιουνίου 2011 – 11328/11.

    (7)  http://www.europarl.europa.eu/news/el/pressroom/content/20121210IPR04506/html/Πράσινο φως από το ΕΚ για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με ενιαία ισχύ

    (8)  Βλ. σχετικά τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ «Πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες - δημόσιες επενδύσεις», σημείο 3.4. (Βλέπε σελίδα 48 της παρούσας Επίσημης Εφημερίδας).

    (9)  http://ec.europa.eu/europe2020/making-it-happen/index_el.htm


    Top