22.5.2012

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 143/82

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1081/2006»

COM(2011) 607 final — 2011/0268 (COD)

2012/C 143/16

Εισηγητής: ο κ. VERBOVEN

Συνεισηγητής: ο κ. CABRA DE LUNA

Στις 27 Οκτωβρίου 2011 και στις 25 Οκτωβρίου 2011, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αντιστοίχως, αποφάσισαν να ζητήσουν γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1081/2006

COM(2011) 607 τελικό – 2011/0268 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 25 Ιανουαρίου 2012.

Κατά την 478η σύνοδο ολομέλειάς της, της 22ας και 23ης Φεβρουαρίου 2012 (συνεδρίαση της 22ας Φεβρουαρίου 2012), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 217 ψήφους υπέρ, 5 κατά και 7 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Οι αρχές της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, καθώς και της αλληλεγγύης, κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και συνιστούν δύο από τους σημαντικότερους πυλώνες για την ενοποίηση των λαών, των πολιτών και των περιοχών της Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), ως κύριος ευρωπαϊκός χρηματοοικονομικός μηχανισμός στήριξης των ανθρώπινων πόρων, θα εξακολουθήσει να συντελεί στην επίτευξη της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, όπως ορίζεται στο άρθρο 162 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.2   Η οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή πρέπει να συνεχίσει να βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Όλοι οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με την εθελοντική εργασία, θα πρέπει, επίσης, να αναγνωρίζονται σαφώς ως σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», όπως έχει εξάλλου υποστηριχθεί και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 2011 (1).

1.3   Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) υποστηρίζει ότι, δυνάμει του άρθρου 10 της Συνθήκης, η υλοποίηση των δράσεων προτεραιότητας που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ πρέπει να συμβάλλει στην καταπολέμηση κάθε διάκρισης λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού, καθώς και να προωθεί την τήρηση όλων των υποχρεώσεων που εγγράφονται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ειδικότερα δε όσον αφορά την παιδεία, την απασχόληση και τη δυνατότητα πρόσβασης.

1.4   Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρέπει να αποτελεί τον κατεξοχήν μηχανισμό για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως δε εκείνων που αφορούν την απασχόληση, την παιδεία, την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση της φτώχειας. Πρέπει να στηρίζει τις πολιτικές που αναπτύσσουν τα κράτη μέλη στα πλαίσια των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών και των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων (ΕΜΠ). Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα ΕΜΠ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τους στόχους που αφορούν την κοινωνική ένταξη των πιο ευάλωτων ομάδων, όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία —ώστε τα ΕΜΠ να προσανατολίζονται προς την τήρηση των υποχρεώσεων που θεσπίζονται βάσει της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία— και οι εθνοτικές μειονότητες. Θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνουν στόχους για την επίτευξη του πρωταρχικού σκοπού της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», που είναι η μείωση του αριθμού των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια κατά 20 εκατομμύρια έως το 2020.

1.5   Η προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης (κυρίως μέσω της απασχόλησης), ειδικότερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες —όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία και οι εθνοτικές μειονότητες—, είναι και πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα του ΕΚΤ, και μάλιστα σε όλες τις περιοχές της ΕΕ. Στο εκάστοτε κράτος μέλος, το 40 % τουλάχιστον των συνολικών πόρων του ΕΚΤ πρέπει να αξιοποιούνται για την υλοποίηση του θεματικού στόχου «προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων».

1.6   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την έμφαση που αποδίδεται στην κοινωνική καινοτομία και τις δυνατότητες στήριξης προγραμμάτων στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και των κοινωνικών επιχειρήσεων.

1.7   Η αύξηση των επενδύσεων στις υποδομές, η περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων πρέπει να συνοδεύονται με μέτρα που θα αποσκοπούν στη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας στους τομείς των πολιτικών για την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, την κοινωνική ένταξη, την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών, καθώς και την διοικητική επάρκεια.

1.8   Η ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης, καθώς και οι ευρωπαϊκές πολιτικές που αφορούν την κοινωνική ένταξη, πρέπει να τεθούν εκ νέου στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να διατεθούν περισσότεροι πόροι για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας.

1.9   Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το κοινό στρατηγικό πλαίσιο ανταποκρίνεται στις επενδυτικές προτεραιότητες που απορρέουν από τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», καθώς αναφέρει αναλυτικά τις δυνατότητες μιας αγοράς εργασίας πιο ανοιχτής και πιο προσιτής, ιδίως για όσους είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας (όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, οι εθνοτικές μειονότητες κλπ.).

1.10   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη συμβολή του ΕΚΤ στις λοιπές προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» – έρευνα και καινοτομία, προσβασιμότητα και χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και επικοινωνιών, αύξηση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), προστασία του περιβάλλοντος, μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και βιώσιμη χρήση των πόρων.

1.11   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη θεματική επικέντρωση και τη συμπληρωματικότητα με τους λοιπούς υφιστάμενους χρηματοπιστωτικούς μηχανισμούς, με στόχο την επίτευξη επαρκούς και εμφανούς επίδρασης.

1.12   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση βάσει της οποίας το 20 % τουλάχιστον των συνολικών πόρων του ΕΚΤ θα αφιερώνονται στην υλοποίηση του θεματικού στόχου «προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας», ο οποίος αποβλέπει στην ένταξη των πολιτών που είναι περισσότερο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας.

1.13   Η αρχή της σύμπραξης, που συμπεριλαμβάνει τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών —μεταξύ των οποίων περιβαλλοντικοί εταίροι, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και οργανισμοί προώθησης της ισότητας ευκαιριών και καταπολέμησης των διακρίσεων—, συνιστά την κύρια εγγύηση για την επιτυχή λειτουργία των μέτρων που συνδέονται με τα διαρθρωτικά ταμεία, ιδίως δε με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

1.14   Ο ευρωπαϊκός κώδικας δεοντολογίας για την υποστήριξη της εφαρμογής της εταιρικής σχέσης αναμένεται να αποσαφηνίσει και να προσδιορίσει τον ρόλο του εκάστοτε εταίρου στα διάφορα επίπεδα, καθώς και να διευκρινίσει ότι, παρά το γεγονός ότι ο κοινωνικός διάλογος υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κοινωνικών εταίρων, όλοι οι εταίροι που αναγνωρίζονται στο άρθρο 5 της πρότασης κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τα Ταμεία (2) πρέπει να έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση στις διάφορες φάσης εκτέλεσης των Ταμείων, συμπεριλαμβανομένων του προσδιορισμού και της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων, και να τους διατίθεται η κατάλληλη χρηματοδότηση για την εξασφάλιση της συμμετοχής τους.

1.15   Η ΕΟΚΕ αντιτάσσεται πλήρως στην πρόταση της Επιτροπής για επιβολή οικονομικών κυρώσεων και κινήτρων στα διαρθρωτικά ταμεία, συνδεόμενων με το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης.

1.16   Τα διαρθρωτικά ταμεία δεν επαρκούν, από μόνα τους, για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η Ευρώπη χρειάζεται μια διαφορετική οικονομική διακυβέρνηση, που να προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στην υπεύθυνη διαχείριση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και να επιδιώκει την προώθηση των αρχών της δικαιοσύνης, της συνοχής, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής ένταξης. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να αναμορφωθεί με βάση τις αρχές αυτές.

1.17   Ο προϋπολογισμός που χορηγείται στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρέπει να παραμείνει τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με της τελευταίας περιόδου προγραμματισμού. Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίξει επίσης τη συμμετοχή των πολιτών, την κοινωνία των πολιτών και την ευαισθητοποίηση στις κοινές αξίες της Ευρώπης.

2.   Ιστορικό: οι προτάσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ και για την πολιτική συνοχής 2014-2020

2.1   Το νέο πολιτικό πλαίσιο για την προσεχή δεκαετία, δηλ. η στρατηγική «Ευρώπη 2020», εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 17 Ιουνίου 2010.

2.2   Στις 29 Ιουνίου 2011, η Επιτροπή δημοσίευσε την πρόταση «Προϋπολογισμός για την “Ευρώπη 2020”», όπου προσδιορίζονται οι νέες δημοσιονομικές προοπτικές της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020.

2.3   Στις 6 Οκτωβρίου 2011, η Επιτροπή υπέβαλε τις νομοθετικές προτάσεις της για τα διαρθρωτικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.

2.4   Οι προτάσεις αυτές υπεβλήθησαν σε ευρεία διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η διαβούλευση ολοκληρώθηκε στα τέλη του έτους. Τον Ιανουάριο του 2012, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει την τελευταία δέσμη προτάσεων σχετικά με το κοινό στρατηγικό πλαίσιο, η οποία θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

2.5   Όσον αφορά ειδικότερα το μέλλον του ΕΚΤ, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε στις 15 Μαρτίου 2011 γνωμοδότηση με θέμα «Το μέλλον του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου μετά το 2013» (3). Πρέπει να εξεταστεί κατά πόσον τα κύρια στοιχεία της γνωμοδότησης εκείνης ελήφθησαν υπόψη στην πρόταση για τον νέο κανονισμό του ΕΚΤ που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης.

2.6   Η οικονομική συγκυρία: Για μια σωστή ανάλυση των νέων δημοσιονομικών προοπτικών, δεν μπορεί να παραβλεφθεί η γενικότερη συγκυρία των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης, των δημογραφικών και μεταναστευτικών προοπτικών και, κυρίως, της βαθιάς οικονομικής κρίσης που μετέβαλε άρδην τις αρχές στις οποίες είχε στηριχθεί η στρατηγική «Ευρώπη 2020». Ως εκ τούτου, η αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές, η περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ και των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, είναι σημαντικότατο να συνοδεύονται με μέτρα για τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης στον τομέα των πολιτικών για την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, την κοινωνική συνοχή, την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών.

2.7   Οι στόχοι και οι μηχανισμοί που προβλέπονται στη στρατηγική «Ευρώπη 2020», που κατά βάση είναι θετικοί, πρέπει να προσανατολιστούν καλύτερα και να προσαρμοστούν στην νέα κατάσταση. Αυτό θα πρέπει να γίνει μέσα στα πλαίσια μιας αγοράς εργασίας ρυθμισμένης και χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα προσφέρει στους Ευρωπαίους πολίτες, ιδίως δε σε όσους είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας (όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, οι εθνοτικές μειονότητες κλπ.), δυνατότητες σταθερής και ποιοτικής απασχόλησης, ανάλογης με τα προσόντα που έχουν αποκτήσει.

2.8   Πολλές βελτιώσεις πρέπει να επέλθουν όσον αφορά την εφαρμογή και τις πρακτικές πτυχές της πρόσβασης στη χρηματοδότηση του ΕΚΤ. Οι βελτιώσεις αυτές αφορούν κυρίως τη μείωση της γραφειοκρατίας προ και κατά την εφαρμογή του εκάστοτε επιχειρησιακού προγράμματος, με πιο ευέλικτες διαδικασίες πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ειδικότερα δε με επιτάχυνση του συστήματος πληρωμών ώστε να ελαχιστοποιείται ο οικονομικός φόρτος που βαρύνει τον εκτελεστή του προγράμματος και με απλούστευση των διατυπώσεων τιμολόγησης και τακτοποίησης των λογαριασμών. Επίσης, χρειάζεται να επεκταθεί η εφαρμογή της αρχής των ενιαίων συντελεστών, παραμένοντας πάντοτε σε ρεαλιστικά επίπεδα.

2.9   Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το κοινό στρατηγικό πλαίσιο ανταποκρίνεται στις επενδυτικές προτεραιότητες που απορρέουν από τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», καθώς απαριθμεί τις δυνατότητες μιας αγοράς εργασίας πιο ανοιχτής και πιο εύκολα προσπελάσιμης, ιδίως για όσους είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας (όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, οι εθνοτικές μειονότητες κλπ.). Οι συνολικές επιχορηγήσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερο για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των μικρών ΜΚΟ στα διαρθρωτικά ταμεία.

2.10   Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρέπει να αποτελεί τον κατεξοχήν μηχανισμό για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως δε εκείνων που αφορούν την απασχόληση, την παιδεία, την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση της φτώχειας. Πρέπει να στηρίζει τις πολιτικές που αναπτύσσουν τα κράτη μέλη στα πλαίσια των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών και των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων (ΕΜΠ). Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα ΕΜΠ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τους στόχους που αφορούν την κοινωνική ένταξη των πιο ευάλωτων ομάδων, όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία —ώστε τα ΕΜΠ να προσανατολίζονται προς την τήρηση των υποχρεώσεων που θεσπίζονται βάσει της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία— και οι εθνοτικές μειονότητες. Θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνουν στόχους για την επίτευξη του πρωταρχικού σκοπού της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», που είναι η μείωση του αριθμού των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια κατά 20 εκατομμύρια έως το 2020.

2.11   Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο οφείλει να στηρίξει τη συμμετοχή των πολιτών, την κοινωνία των πολιτών και την ευαισθητοποίηση στις κοινές αξίες της Ευρώπης.

3.   Γενικές παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση νέου κανονισμού του ΕΚΤ

3.1   Ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να αυξηθεί, κυρίως δε τα κεφάλαια που αφορούν τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής, της καινοτομίας (συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής καινοτομίας) και της βιώσιμης ανάπτυξης, σε εθνική και σε περιφερειακή κλίμακα.

3.2   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι, βάσει της πρότασης της Επιτροπής, το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού της ΕΕ αναμένεται να περιοριστεί, παρά την ενδεχόμενη εισαγωγή του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (ΦΧΣ) και την αύξηση του προϋπολογισμού του ΕΚΤ.

3.3   Όπως συμβαίνει ήδη στην τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, οι περιφέρειες θα λαμβάνουν διαφοροποιημένη στήριξη, σε συνάρτηση με το επίπεδο της οικονομικής τους ανάπτυξης. Ωστόσο, το επίπεδο αυτό δεν θα έπρεπε να υπολογίζεται αποκλειστικά με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως τα ποσοστά ανεργίας, τα ποσοστά απασχόλησης και συμμετοχής στην αγορά εργασίας, τα επίπεδα κατάρτισης, τα ποσοστά φτώχειας, τα επίπεδα ευημερίας και κοινωνικής ένταξης, καθώς και το ποσοστό πρόωρης αποχώρησης από το σχολείο.

3.4   Όσον αφορά την εισαγωγή νέας κατηγορίας περιφερειών σε φάση «μετάβασης», με μέσο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ του 75 % και του 90 %, η ΕΟΚΕ μπορεί να αποδεχθεί το μέτρο αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπονομεύει το επίπεδο των πόρων που θα χορηγούνται στην κατηγορία των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών. Οι δράσεις προώθησης της απασχόλησης που απευθύνονται σε όσους είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας (όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, οι εθνοτικές μειονότητες κλπ.), θα πρέπει να μπορούν να χρηματοδοτούνται ανεξάρτητα από την κατηγορία της περιφέρειας, εφόσον οι ομάδες αυτές είναι πιο ευάλωτες.

3.5   Τα διαρθρωτικά ταμεία συνιστούν τον κύριο μηχανισμό μείωσης της διαφοράς επιπέδου ανάπτυξης μεταξύ των διαφόρων περιοχών και των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, καθώς και μείωσης της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών, και τούτο στα πλαίσια μιας στρατηγικής που αποβλέπει στην επίτευξη των προτεραιοτήτων αυτού που καλείται «έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» στα κράτη μέλη, τις περιφέρειες και τις κατά τόπους περιοχές.

3.6   Εξυπακούεται ότι, στην τρέχουσα συγκυρία της οικονομικής κρίσης, η ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης πρέπει να τεθεί και πάλι στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να διατεθούν περισσότεροι πόροι για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας.

3.7   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο είναι ο καταλληλότερος μηχανισμός για τη στήριξη της εφαρμογής των κοινωνικών πολιτικών της ΕΕ —ιδίως δε όσων αφορούν την απασχόληση, την παιδεία, την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση της φτώχειας—, και ότι πρέπει να διατηρήσει τον πρωταρχικό αυτό ρόλο στα πλαίσια της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

3.8   Το ΕΚΤ δεν πρέπει να περιορίζεται στην υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών για τις πολιτικές απασχόλησης όπως αυτές ορίζονται σήμερα. Πρέπει επίσης να ενισχυθεί ο ρόλος του ΕΚΤ στην υλοποίηση της κοινωνικής ατζέντας (4).

3.9   Το ΕΚΤ θα πρέπει να στηρίζει τις πολιτικές που αναπτύσσουν τα κράτη μέλη στα πλαίσια των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων, και παράλληλα να συμβάλλει στην επίτευξη άλλων σημαντικών προτεραιοτήτων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», όπως η προώθηση των επενδύσεων σε έρευνα και καινοτομία, η τόνωση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ, η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και η αειφόρος χρήση των πόρων.

3.10   Μέσα στην τρέχουσα έκτακτη συγκυρία, το ΕΚΤ θα πρέπει επίσης να επικεντρωθεί εκτάκτως στην καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης και να προστατεύει από τις επιπτώσεις της τους πλέον μειονεκτούντες εργαζομένους και πολίτες· επίσης, μετά το πέρας της κρίσης, θα πρέπει να λάβει μέτρα πρόληψης και, συγκεκριμένα, να στηρίξει την ασφάλεια των ατόμων και τις ικανότητες άμυνας. Συγκεκριμένα, πρέπει να προσφέρει στήριξη, προσωρινά ελπίζουμε, στους μακροχρόνια άνεργους, σε όσους είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας, τους νέους, τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρία και τις εθνοτικές μειονότητες κλπ.

3.11   Για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση θα πρέπει να λειτουργεί συμπληρωματικά προς το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και, ενδεχομένως, να ενσωματωθεί μακροπρόθεσμα στο ΕΚΤ, ώστε να δίδεται περισσότερη έμφαση στην ανεργία και να διευκολύνεται η αξιοποίησή του. Καθοριστική σημασία έχει επίσης να εξασφαλιστεί ανάλογη συνεκτικότητα μεταξύ των αρχών των δύο ταμείων, κυρίως όσον αφορά τη σύμπραξη, και ειδικότερα τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.

3.12   Η ΕΟΚΕ προτείνει να συνδυαστεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση με την εμπειρογνωμοσύνη που διαθέτει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο σε κοινωνικά θέματα, για λόγους συμπληρωματικότητας και συνεκτικότητας. Δεδομένου ότι το ΕΚΤ διαθέτει την αναγκαία τεχνογνωσία για την αρκετά ταχεία εξέταση των αιτήσεων, η έγκριση εκ μέρους των αρμόδιων για τον προϋπολογισμό αρχών θα μπορούσε να αποτελεί τυπική διαδικασία, με βάση τη θετική γνωμοδότηση του ΕΚΤ.

3.13   Η ΕΟΚΕ δεν κρίνει σκόπιμο να συμπεριληφθούν οι γεωργοί στο πεδίο αρμοδιότητας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, δηλαδή να διατεθεί το κυριότερο μέρος του ταμείου, ή ακόμη και η διαχείρισή του, στον γεωργικό κλάδο. Η ΚΓΠ και το νέο της αποθεματικό για τις κρίσεις στον γεωργικό τομέα, αναμένεται να προσφέρουν αποτελεσματικότερη στήριξη στη γεωργική βιομηχανία. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε επίσης να διασφαλιστεί ότι η κοινωνία των πολιτών θα συνεχίσει να έχει πρόσβαση στα κεφάλαια τεχνικής βοήθειας του ΕΚΤ (επισημαίνεται ότι στον κανονισμό του ΕΚΤ δεν υπάρχει ειδική αναφορά στην τεχνική βοήθεια).

3.14   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αρχή της σύμπραξης πρέπει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, εξασφαλίζοντας τη σωστή λειτουργία των μέτρων που συνδέονται με τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ. Οι κανονισμοί των διαρθρωτικών ταμείων πρέπει να θεσπίζουν σαφώς την αρχή της σύμπραξης και να προσδιορίζουν σαφώς τον ρόλο έκαστου εταίρου σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, αντί της απλής αναφοράς στους «υφιστάμενους εθνικούς κανόνες και πρακτικές». Η ΕΟΚΕ προτείνει να αναγνωρίζεται συγκεκριμένα ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών στην υλοποίηση έργων κοινωνικής ένταξης και καταπολέμησης της φτώχειας (όπως τονίζεται στη στρατηγική «Ευρώπη 2020»).

4.   Ειδικές παρατηρήσεις και προτάσεις σχετικά με τα διάφορα κεφάλαια

4.1   Γενικές διατάξεις

4.1.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη θεματική προσέγγιση που επικεντρώνεται σε τέσσερις θεματικούς στόχους, οι οποίοι αναλύονται σε κατηγορίες παρέμβασης ή επενδυτικές προτεραιότητες: — Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων — Επένδυση στην εκπαίδευση, στις δεξιότητες και στη διά βίου μάθηση — Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας — Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.

4.1.2

Στο εκάστοτε κράτος μέλος, το 40 % τουλάχιστον των πόρων του ΕΚΤ πρέπει να διατίθενται για την υλοποίηση του θεματικού στόχου «προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων». Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση να διατίθενται τουλάχιστον 20 % των συνολικών πόρων του ΕΚΤ για την υλοποίηση του θεματικού στόχου «προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας», ούτως ώστε να προωθείται η κοινωνική ένταξη μέσω της απασχόλησης και της κατάρτισης, ιδίως για τις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, οι εθνοτικές μειονότητες κλπ., και με την προοπτική να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του αριθμού των φτωχών κατά τουλάχιστον 20 εκατομμύρια έως το 2020.

4.1.3

Στα πλαίσια της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η προώθηση της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης και της παιδείας είναι και πρέπει να παραμείνουν οι προτεραιότητες του ΕΚΤ.

4.1.4

Το ΕΚΤ πρέπει να στηρίζει τα εδαφικά σύμφωνα για την απασχόληση και τις τοπικές πρωτοβουλίες υπέρ της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης και της παιδείας, καθώς επίσης και την τόνωση της αγοράς με τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, ιδίως δε ΜΜΕ και επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας, αλλά κυρίως με την προώθηση της ψηφιακής ένταξης, του πολιτισμού και της δημιουργικότητας ως παραγόντων βελτίωσης της απασχολησιμότητας των πολιτών, καθώς επίσης και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και την ευαισθητοποίηση στις κοινές αξίες της Ευρώπης.

4.1.5

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την έμφαση που αποδίδεται στην κοινωνική καινοτομία και τις δυνατότητες στήριξης προγραμμάτων στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και των κοινωνικών επιχειρήσεων.

4.1.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί την στήριξη της διεθνικής συνεργασίας από το ΕΚΤ ως μέσον προώθησης της αμοιβαίας μάθησης και, ως εκ τούτου, αύξησης της αποτελεσματικότητας των πολιτικών που υποστηρίζει το ΕΚΤ.

4.2   Ειδικές διατάξεις για τον προγραμματισμό και την εφαρμογή – Η αρχή της σύμπραξης

4.2.1

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αρχή της σύμπραξης πρέπει να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, εξασφαλίζοντας τη σωστή λειτουργία των μέτρων που συνδέονται με τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ.

4.2.2

Οι κανονισμοί των διαρθρωτικών ταμείων θα πρέπει να θεσπίζουν σαφώς την αρχή της σύμπραξης και να προσδιορίζουν σαφώς τον ρόλο έκαστου εταίρου σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, αντί να αναφέρονται απλά στους «υφιστάμενους εθνικούς κανόνες και πρακτικές»· χρειάζεται, λοιπόν, να εξασφαλιστεί η αναγκαία προς τούτο χρηματοδότηση.

4.2.3

Ο ευρωπαϊκός κώδικας δεοντολογίας για την υποστήριξη της εφαρμογής της εταιρικής σχέσης αναμένεται να αποσαφηνίσει και να προσδιορίσει τον ρόλο του εκάστοτε εταίρου στα διάφορα επίπεδα, καθώς και να διευκρινίσει ότι, παρά το γεγονός ότι ο κοινωνικός διάλογος υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κοινωνικών εταίρων, όλοι οι εταίροι που αναγνωρίζονται στο άρθρο 5 της πρότασης κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τα Ταμεία (5) πρέπει να έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση στις διάφορες φάσης εκτέλεσης των Ταμείων, συμπεριλαμβανομένων του προσδιορισμού και της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων, και να τους διατίθεται η κατάλληλη χρηματοδότηση για την εξασφάλιση της συμμετοχής τους.

4.2.4

Οι εταίροι πρέπει να έχουν πρόσβαση από την αρχή σε κεφάλαια τεχνικής βοήθειας, έτσι ώστε να έχουν στρατηγική συμμετοχή στον σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στην παρακολούθηση των προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων. Η τεχνική βοήθεια είναι επίσης απαραίτητη για τη διασφάλιση της εκπροσώπησης στις επιτροπές παρακολούθησης που χαράσσουν και εφαρμόζουν τα επιχειρησιακά προγράμματα σε όλα τα επίπεδα, και για την εξασφάλιση της τεχνικής υποστήριξης προς πιθανούς διαχειριστές των έργων.

4.2.5

Η τρέχουσα μέθοδος διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους και με τα κράτη μέλη εντός της επιτροπής του ΕΚΤ θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσφορο σημείο αναφοράς για επέκταση σε όλα τα ταμεία. Η ΕΟΚΕ συνιστά να εισαχθούν στην ίδια πλατφόρμα μηχανισμοί συμμετοχής για όλους τους εταίρους που αναγνωρίζονται βάσει του άρθρου 5 του κανονισμού που θεσπίζει γενικές διατάξεις για τα ταμεία.

4.2.6

Η υποστήριξη για τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και άλλων ενδιαφερομένων μερών, ιδίως δε των ΜΚΟ, στις δράσεις που στηρίζει το ΕΚΤ δεν πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά στις φτωχότερες περιφέρειες ή/και σε όσες είναι επιλέξιμες για το ταμείο συνοχής, αλλά, αντιθέτως, να επεκταθεί σε όλα τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της ΕΕ.

4.2.7

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ένα ποσοστό 2 % των συνολικών πόρων του ΕΚΤ πρέπει να διατεθεί για τη στήριξη της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων, ενώ άλλα 2 % για τη συμμετοχή, στις δράσεις που υποστηρίζει το ΕΚΤ, των λοιπών εταίρων που αναγνωρίζονται βάσει του άρθρου 5 του κανονισμού για τις κοινές διατάξεις.

4.3   Ειδικές διατάξεις σχετικά με τις διαδικασίες, τις επιτεύξεις και τις προϋποθέσεις

4.3.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι απαιτείται καλύτερος συντονισμός μεταξύ των ταμείων και βελτίωση της αξιολόγησης, της επίδοσης και των αποτελεσμάτων από τη χρήση τους.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης όλα τα μέτρα που αποβλέπουν στον περιορισμό και την εκ νέου επικέντρωση των προτεραιοτήτων των διαρθρωτικών ταμείων, στη μείωση των δεσμεύσεων και του γραφειοκρατικού φόρτου και στην επιτάχυνση των δαπανών και των πληρωμών.

4.3.3

Πρέπει, λοιπόν, να οριστούν δείκτες επιδόσεων, εξίσου σημαντικό όμως είναι να υπάρχουν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Αυτό συμπεριλαμβάνει την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων από άποψη αποτελεσματικότητας των ληφθέντων μέτρων, ποιότητας των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν, καθώς και καταλόγου θετικών μέτρων που εφαρμόστηκαν για την εξασφάλιση της κοινωνικής ένταξης.

4.3.4

Εντούτοις, η ΕΟΚΕ διατυπώνει σοβαρές επιφυλάξεις όσον αφορά την προσέγγιση που συνδέει παντού τη χορήγηση πόρων με τα αποτελέσματα. Όταν εξετάζεται η πολιτική υπέρ της απασχόλησης, και γενικότερα οι κοινωνικές πολιτικές, τα αποτελέσματα είναι πιο δύσκολα μετρήσιμα και λιγότερο ορατά απ’ ό,τι, λόγου χάρη, στην πολιτική των μεταφορών. Τούτο ισχύει ιδιαίτερα όταν εξετάζονται αποκλειστικά τα μετρήσιμα οικονομικά αποτελέσματα («hard results»), όπως οι θέσεις εργασίας. Είναι προτιμότερο να προκρίνονται αποτελέσματα πιο κατάλληλα για τις ομάδες που είναι δυσκολότερο να βοηθηθούν, όπως η διανυόμενη απόσταση, καθώς και τα ποιοτικά αποτελέσματα («soft outcomes»), συμπεριλαμβανομένου του εθελοντισμού. Επιπλέον, εάν η χορήγηση πόρων συνδεθεί με τα αποτελέσματα, όσοι βρίσκονται πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας —και συνεπώς έχουν λιγότερες πιθανότητες ταχείας επίτευξης «θετικών» αποτελεσμάτων— κινδυνεύουν να περιοριστεί ή και να αποκλειστεί η πρόσβασή τους στα ταμεία. Ως εκ τούτου, για να μπορούν να αξιολογούνται τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται από τα προγράμματα που συγχρηματοδοτεί το ΕΚΤ, είναι απόλυτα αναγκαίο να καθορίσει ο κανονισμός του ΕΚΤ κατάλληλους «κοινούς δείκτες επιδόσεων» και «κοινούς δείκτες αποτελέσματος» για τους συμμετέχοντες, ώστε να αντικατοπτρίζονται οι δυσχέρειες και ο σύνθετος χαρακτήρας των αποτελεσμάτων.

4.3.5

Στους «κοινούς δείκτες επιδόσεων για φορείς», ο κανονισμός του ΕΚΤ θα πρέπει να συμπεριλάβει τον αριθμό των προγραμμάτων που αναπτύσσονται με σύμπραξη, ενώ στους «κοινούς δείκτες μακροπρόθεσμου αποτελέσματος σχετικά με τους συμμετέχοντες», θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται οι συμμετέχοντες των οποίων μειώθηκε ο βαθμός κοινωνικής εξάρτησης.

4.3.6

Οι προϋποθέσεις χρήσης των ευρωπαϊκών ταμείων θα πρέπει ασφαλώς να δίνουν έμφαση σε επιλεγμένους και αποδοτικούς στόχους, όχι όμως να θέτουν σε μειονεκτική θέση τα πιο αδύναμα κράτη μέλη, ενώ θα πρέπει να τελειοποιηθούν κατά τρόπο που να υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης, καθώς και την κοινωνική συνοχή.

4.3.7

Η ΕΟΚΕ αντιτάσσεται πλήρως στην πρόταση της Επιτροπής για επιβολή οικονομικών κυρώσεων και κινήτρων στα διαρθρωτικά ταμεία, συνδεόμενων με το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης. Τέτοιου είδους κυρώσεις, θα απέβαιναν εις βάρος των ήδη αδύναμων κρατών μελών, περιφερειών και δήμων.

4.3.8

Επιπλέον, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, που δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς, θα κινδύνευε να υπονομευθεί λόγω μη τήρησης των μακροοικονομικών δεσμεύσεων. Το αποτέλεσμα θα ήταν μεγαλύτερη φτώχεια για τους πιο ευάλωτους λαούς και κοινωνικές ομάδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές αρχές της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής, καθώς και της πολιτικής για την εδαφική συνοχή, όπως αυτή κατοχυρώνεται εκ νέου στη Συνθήκη της Λισσαβώνας.

---

(1)  3114η συνεδρίαση του Συμβουλίου «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές», Λουξεμβούργο, 3 Οκτωβρίου 2011, σημείο 12.

(2)  COM(2011) 615 τελικό.

(3)  ΕΕ C 132 της 3.5.2011, σ. 8-14.

(4)  «Ανανεωμένη κοινωνική ατζέντα: Ευκαιρίες, πρόσβαση και αλληλεγγύη στην Ευρώπη του 21ου αιώνα», COM(2008) 412 τελικό.

(5)  COM(2011) 615 τελικό.

---