Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα σκάφη αναψυχής και τα ατομικά σκάφη»

[COM(2011) 456 τελικό — 2011/0197 (COD)]

2012/C 43/07

Εισηγητής: ο κ. Miklós PÁSZTOR

Στις 1 και στις 13 Σεπτεμβρίου 2011 αντίστοιχα και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απεφάσισαν να ζητήσουν γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα σκάφη αναψυχής και τα ατομικά σκάφη

COM(2011) 456 τελικό — 2011/0197 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 10 Νοεμβρίου 2011.

Κατά την 476η σύνοδο ολομέλειας, της 7ης και 8ης Δεκεμβρίου 2011 (συνεδρίαση της 8ης Δεκεμβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 143 ψήφους υπέρ, 7 κατά και 10 αποχές.

1.   Συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση οδηγίας για τα σκάφη αναψυχής και τα ατομικά σκάφη. Θεωρεί ότι αποτελεί σημαντικό βήμα προς την επίτευξη των κοινών στόχων της ΕΕ. Ακόμα και αν αυτή η οδηγία αφορά έναν τομέα περιορισμένης σημασίας, θα συμβάλει στην επίτευξη πολλών οριζόντιων στόχων, για παράδειγμα αυτών στους τομείς της ανταγωνιστικότητας και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Η ενίσχυση των προτύπων προστασίας του περιβάλλοντος θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων των στρατηγικών για τη βιοποικιλότητα και τον καθαρό αέρα σε έναν καίριο τομέα.

1.2   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό η νέα νομοθεσία να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του τομέα, σε πείσμα της επιβολής αυστηρότερων περιβαλλοντικών απαιτήσεων. Πράγματι, η εν λόγω νομοθεσία συμβάλλει στην προσαρμογή του τομέα στις προσδοκίες των παγκόσμιων αγορών και εξαφανίζει έτσι τα ανταγωνιστικά μειονεκτήματά του. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να επιτευχθούν σε ολοένα και περισσότερους τομείς ανάλογες συνέργειες μεταξύ των απαιτήσεων ποιότητας και ανταγωνιστικότητας. Συνιστά επίσης στενότερη συνεργασία με τους διατλαντικούς εταίρους για τη συγκρίσιμη επεξεργασία των παραμέτρων ποιότητας.

1.3   Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εξασφαλίσει την αποτελεσματική και αδιάλειπτη λειτουργία των διάφορων οργανισμών. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στην πραγματικότητα η διατύπωση είναι τόσο γενική, ώστε θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι ίδιες διαδικασίες και να δημιουργηθούν οι ίδιοι οργανισμοί για οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα.

1.4   Γενικά, η ΕΟΚΕ συμφωνεί και με τις λεπτομέρειες της πρότασης οδηγίας. Ωστόσο, συνιστά να διευκρινιστούν τα ακόλουθα σημεία:

1.5   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ελπίδα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στα περιβαλλοντικά πρότυπα και τις περιβαλλοντικές νομοθεσίες και ότι θα δώσει το παράδειγμα στις υπόλοιπες χώρες.

1.6   Με βάση την εμπειρογνωμοσύνη που απέκτησε στη διάρκεια της εκπόνησης της οδηγίας, η ΕΟΚΕ αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συγκεντρώσει τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ενδιαφερομένων ομάδων στις διαβουλεύσεις και να εξασφαλίσει ότι τα ερωτηματολόγια είναι διαθέσιμα και μπορούν να μεταφορτωθούν στη γλώσσα του κάθε συμμετέχοντος.

2.   Κύρια σημεία της πρότασης οδηγίας

2.1   Η πρόταση της Επιτροπής έχει ως σκοπό τη διπλή τροποποίηση των νομοθετικών διατάξεων της οδηγίας του 1994 για τα ιδιωτικά σκάφη αναψυχής. Η τροποποίηση συνίσταται, αφενός, στην ενίσχυση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων και, αφετέρου, στην προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου.

2.1.1   Η τροποποίηση των προτύπων περιβαλλοντικής προστασίας είναι επιθυμητή για δύο λόγους. Αφενός, λόγω της αύξησης των πλοίων και του περιβαλλοντικού αντικτύπου αυτού του φαινομένου: αυξήθηκαν κυρίως οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου, παρατηρείται όμως και αυξημένη παρουσία άλλων ρυπαντικών ουσιών στις σχετικές γεωγραφικές ζώνες. Αφετέρου, διότι τα χαμηλότερα πρότυπα εκπομπών δημιουργούν ήδη ένα ανταγωνιστικό μειονέκτημα στη διεθνή αγορά, ιδίως σε σχέση με τις ΗΠΑ, το οποίο επιβαρύνει τις εξαγωγές της ΕΕ.

2.1.2   Μετά την έγκριση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 765/2008 και της απόφασης (ΕΚ) αριθ. 768/200, πρέπει να εκπονηθεί μια οδηγία για τα σκάφη αναψυχής. Οι παραπάνω κανονισμοί -σχετικά με τις υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων, τους οργανισμούς αξιολόγησης της συμμόρφωσης και τις αρμοδιότητές τους, τις αρχές εποπτείας της αγοράς και τη σήμανση CE- προβλέπουν την υποχρέωση της Επιτροπής να εναρμονίσει τις τομεακές νομοθεσίες, ιδίως για να ρυθμίσει τις ασάφειες που συνδέονται με τις αναλύσεις επιπτώσεων. Αυτό θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων.

2.2   Η πρόταση επιδιώκει να παράσχει πιο ακριβείς ορισμούς από εκείνους που ίσχυαν προηγουμένως στον προς ρύθμιση τομέα. Διευκρινίζονται οι έννοιες του σκάφους αναψυχής και του ατομικού σκάφους, καθώς και οι σχετικές εξαιρέσεις. Επιπλέον, προσδιορίζονται οι διάφοροι φορείς της αγοράς.

2.3   Στη συνέχεια, η πρόταση αναλύει λεπτομερώς τους οργανισμούς που έχουν επιφορτιστεί με την αξιολόγηση της συμμόρφωσης όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, τον τρόπο λειτουργίας τους και τις αρμοδιότητές τους. Γενικά, η πρόταση επιτρέπει στις τοπικές και τις εθνικές αρχές να χρησιμοποιήσουν ως βάση τις απαιτήσεις της οδηγίας και να λάβουν υπόψη τις τοπικές τους ανάγκες και δυνατότητες στο πλαίσιο της υλοποίησής της, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας.

2.4   Τα παραρτήματα της πρότασης παρουσιάζουν τις απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας, τα περιβαλλοντικά πρότυπα και άλλα διαδικαστικά έγγραφα. Όλες αυτές οι διατάξεις έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες ασφάλειας της ναυσιπλοΐας. Τα πρότυπα για τις εκπομπές ρύπων ενισχύονται και έτσι ευθυγραμμίζονται με τα αντίστοιχα πρότυπα που ισχύουν στις ΗΠΑ.

2.4.1   Ωστόσο, η πρόταση οδηγίας δεν τάσσεται υπέρ της αλλαγής των οριακών τιμών ηχητικής όχλησης. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η εν λόγω όχληση προκαλείται από ορισμένους παράγοντες που είναι δύσκολο να ρυθμιστούν σε επίπεδο Ένωσης. Ως εκ τούτου, σε αυτό το σημείο έχει ιδιαίτερη σημασία η τοπική νομοθεσία.

2.5   Δεδομένης της φύσης του εν λόγω τομέα, η οδηγία δίνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το δικαίωμα να τροποποιεί τα τεχνικά έγγραφα και τις διαδικασίες συμμόρφωσης με τα περιβαλλοντικά πρότυπα (που περιλαμβάνονται στο παράρτημα), με εξαίρεση τις οριακές τιμές. Αυτό θα επιτρέψει την ευέλικτη προσαρμογή στις επιστημονικές και τεχνικές εξελίξεις.

2.6   Ουσιώδες στοιχείο της οδηγίας είναι ότι προβλέπει για τους κατασκευαστές και τους διανομείς μεταβατική περίοδο επαρκούς διάρκειας για να μπορέσουν να προσαρμοστούν στη νέα νομοθεσία. Σε γενικές γραμμές, όσον αφορά τα πρότυπα εκπομπής, πρόκειται για μια περίοδο τριών ετών από την έναρξη ισχύος της οδηγίας. Η περίοδος προσαρμογής μπορεί να παραταθεί επί τρία χρόνια για τις ΜΜΕ που παράγουν και πωλούν εξωλέμβιους κινητήρες ανάφλεξης με σπινθήρα ισχύος μικρότερης των 15kW.

3.   Γενική αξιολόγηση

3.1   Η υπό εξέταση πρόταση εισάγει νέα νομοθεσία σε έναν τομέα με 37 000 επιχειρήσεις και 270 000 άτομα που ασχολούνται με την παραγωγή τελικών προϊόντων, κινητήρων και συστατικών μερών (1), παράλληλα με την «παραγωγή για ιδιωτική χρήση» που αποτελεί ιδιαίτερη μορφή ψυχαγωγίας. Πρόκειται (ανάλογα με την ερμηνεία που θα δοθεί) για σκάφη μεταξύ 2,5 και 24 μέτρων μήκους, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά επιβατών έναντι αμοιβής. Με τη νέα νομοθεσία, τα σκάφη με κινητήρα μέγιστου μήκους τεσσάρων μέτρων αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία, για την κάλυψη των κενών που διαπιστώθηκαν παλαιότερα.

3.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προσπάθειες που καταβάλλει η Επιτροπή προκειμένου να ενισχύσει τις απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών και σε αυτόν τον τομέα, σύμφωνα με τους γενικούς στόχους. Θα πρέπει να θεωρηθεί ως ιδιαίτερα ευτυχής σύμπτωση το γεγονός ότι, ενώ η νέα νομοθεσία ενισχύει τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, ταυτόχρονα αυξάνει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου, καθώς συμβάλλει στην προσαρμογή του στις ανάγκες των παγκόσμιων αγορών και, συνεπώς, μειώνει τα ανταγωνιστικά μειονεκτήματα του. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να επιτευχθούν συγκρίσιμες συνέργειες μεταξύ των απαιτήσεων ποιότητας και ανταγωνιστικότητας σε όλο και περισσότερους τομείς. Επίσης, συνιστά στενότερη συνεργασία με τους υπερατλαντικούς εταίρους για μία παρόμοια επεξεργασία των παραμέτρων ποιότητας.

3.3   Παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή προσπάθησε να ρυθμίσει πολλά ζητήματα και το επέτυχε σε πολλά σημεία, μπορεί κανείς να διερωτηθεί ακόμα σε ποια γεωγραφική έκταση εφαρμόζεται στην πραγματικότητα αυτή η νομοθεσία. Πράγματι, πολλά σημεία, δείχνουν ότι εφαρμόζεται στη θαλάσσια ναυσιπλοΐα. Θα ήταν επιθυμητό η οδηγία να ορίζει σαφέστερα ότι εφαρμόζεται στα σκάφη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στις οδούς εσωτερικής ναυσιπλοΐας.

3.4   Το σχέδιο οδηγίας ασχολείται λεπτομερέστατα με τις αρχές που διέπουν τις αρμόδιες για τη συμμόρφωση θεσμικές δομές, με τους φορείς, καθώς και με τις ευθύνες, τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα τους. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει και χαιρετίζει τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μεριμνήσει για την αποτελεσματική και αδιάλειπτη λειτουργία των θεσμικών δομών. Πιστεύει ότι σε αυτόν τον τομέα, το σχέδιο οδηγίας ανταποκρίνεται στις προσδοκίες.

3.4.1   Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το κείμενο έχει διατυπωθεί με τόσο γενικό τρόπο που υπερβαίνει τους στόχους ρύθμισης των μέσων τα οποία εφαρμόζονται στη ναυσιπλοΐα αναψυχής. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να εφαρμοστούν οι ίδιες διαδικασίες και να δημιουργηθούν οι ίδιοι οργανισμοί για οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα. Όσον αφορά τη ναυσιπλοΐα, οι ουσιαστικές διατάξεις βρίσκονται στα παραρτήματα. Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι είναι καιρός να εγκριθεί μια εναρμονισμένη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών, η οποία θα καλύπτει όλες αυτές τις διαδικασίες και τους οργανισμούς. Με τον τρόπο αυτό, η τομεακή νομοθεσία θα λαμβάνει πραγματικά υπόψη τα ζητήματα που σχετίζονται με τον τομέα. Αυτή η προσέγγιση θα βελτιώσει σημαντικά τη διαφάνεια, τη σαφήνεια και την αποδοχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

3.5   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ανάθεση εξουσιών στην Επιτροπή, προκειμένου αυτή να δύναται να τροποποιεί τα παραρτήματα, υπό τον όρο ότι σε περίπτωση τροποποίησης η ίδια θα έχει το δικαίωμα να γνωμοδοτεί και να συμμετέχει στις σχετικές εργασίες της Επιτροπής.

3.6   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή δεν έχει αξιοποιήσει όλες τις ευκαιρίες για να συγκεντρώσει τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ενδιαφερόμενων φορέων στη διαβούλευση, εφόσον η διαδικασία γραπτής διαβούλευσης πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά και μόνο στα αγγλικά. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει στο μέλλον ώστε τα ερωτηματολόγια να είναι διαθέσιμα και να μπορούν να συμπληρωθούν στη γλώσσα όλων των ενδιαφερόμενων φορέων.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1   Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις κατηγορίες σκαφών και, γενικά, τις εξαιρέσεις.

4.1.1   Ωστόσο, διερωτάται κατά πόσον θα έπρεπε να ρυθμιστούν και οι εκπομπές των αγωνιστικών σκαφών. Αυτό θα συνέβαλε επίσης σημαντικά στην τεχνολογική ανάπτυξη. Θα ήταν σκόπιμο να καθοριστούν επίπεδα εκπομπών ανά κατηγορία επιδόσεων.

4.1.2   Επίσης, εκφράζει τον προβληματισμό της όσον αφορά τα σκάφη που χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς. Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι τα πρότυπα ασφάλειας και εκπομπών είναι ανεξάρτητα από τη χρήση του σκάφους.

4.1.3   Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά να αναφέρονται ρητά στη νομοθεσία και τα σκάφη χωρίς κινητήρα, καθώς οι σχετικές απαιτήσεις ασφάλειας είναι παρόμοιες με αυτές για τα σκάφη με κινητήρα: ακόμα και αν οι τεχνικές λύσεις διαφέρουν, αυτό δεν έχει επίπτωση στα πρότυπα.

4.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις διατάξεις σχετικά με τις εκπομπές ρυπογόνων ουσιών και υποστηρίζει την αναβάθμιση των προτύπων. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να υπογραμμίσει ότι στο μέλλον η Ένωση δεν πρέπει να ακολουθεί, αλλά να ηγείται του κινήματος για τη θέσπιση αυστηρότερων απαιτήσεων στον εν λόγω τομέα, πράγμα που συνάδει με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει. Αυτό θα πρέπει να φαίνεται σαφώς στις εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή και ένας από τους στόχους της διαδικασίας επιτροπής θα μπορούσε να είναι να συνδεθεί αυτή η οδηγία με μέτρα για την καινοτομία.

4.3   Επιπλέον, η ΕΟΚΕ πρέπει να υπενθυμίσει ότι για την αντιμετώπιση της ηχορύπανσης πρέπει να καταστεί πιο αυστηρή η τοπική νομοθεσία και να προβλεφθεί η δυνατότητα ελέγχου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στον οποίο θα συμμετέχουν οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

4.4   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις μεταβατικές περιόδους για τους φορείς της αγοράς.

4.5   Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση που αφορά τους οργανισμούς οι οποίοι έχουν επιφορτιστεί με τον έλεγχο της συμμόρφωσης και ελπίζει ότι αυτοί δεν θα αυξήσουν τη γραφειοκρατία, αλλά θα εξυπηρετήσουν την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι σε τέτοια θέματα δεν μπορούμε να αρκεστούμε στην αυτορρύθμιση ή στις δραστηριότητες των επιτροπών που εκπροσωπούν τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς, έστω και αν πρέπει να ενισχυθεί ο συμβουλευτικός ρόλος τους σε αυτή τη διαδικασία.

4.5.1   Για αυτόν τον λόγο, πρέπει να αξιοποιηθούν οι πιο πρόσφατες τεχνολογίες πληροφοριών και η Επιτροπή να προτρέψει τα κράτη μέλη να τις αξιοποιήσουν.

4.6   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την υπαγωγή στις διαδικασίες συμμόρφωσης όλων των σκαφών αυτής της κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν κατασκευαστεί για ατομική χρήση.

(1)  Αυτόνομο προϊόν που έχει ενσωματωθεί σε άλλο προϊόν, αλλά το οποίο διατίθεται και ξεχωριστά.