Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52009XC0916(02)

    Ανακοίνωση της επιτροπής, κριτήρια για την αναλυτική αξιολόγηση περιφερειακών ενισχύσεών προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια

    ΕΕ C 223 της 16.9.2009, p. 3–10 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

    16.9.2009   

    EL

    Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    C 223/3


    Ανακοίνωση της επιτροπής, κριτήρια για την αναλυτική αξιολόγηση περιφερειακών ενισχύσεών προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια

    2009/C 223/02

    1.   ΕΙΣΑΓΩΓΗ

    1.1.   Γενικοί κανόνες για τα μέτρα περιφερειακής ενίσχυσης

    1.

    Οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα 2007-2013 (1) (ΚΓΠΕ) διευκρινίζουν την γενική προσέγγιση της Επιτροπής όσον αφορά τις περιφερειακές κρατικές ενισχύσεις. Σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στις ΚΓΠΕ, και παρά τις αρνητικές συνέπειες που μπορούν να έχουν οι περιφερειακές κρατικές ενισχύσεις για το εμπόριο και τον ανταγωνισμό, η Επιτροπή δύναται να θεωρήσει τις κρατικές ενισχύσεις συμβατές με την κοινή αγορά εφόσον χορηγούνται για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης ορισμένων περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρουσιάζουν μειονεκτήματα.

    2.

    Γενικά, οι ΚΓΠΕ λαμβάνουν υπόψη τη σχετική σοβαρότητα των προβλημάτων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των εν λόγω περιφερειών θεσπίζοντας ειδικά ανώτατα όρια για τις περιφερειακές ενισχύσεις. Οι εν λόγω ανώτατες εντάσεις ενίσχυσης κυμαίνονται από 10 % έως 50 % των επιλέξιμων δαπανών, κυρίως βάσει του κατά κεφαλήν ΑΕΠ των υπόψη περιφερειών, παρέχοντας, ωστόσο, στα κράτη μέλη κάποια ευελιξία ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές συνθήκες. Οι χάρτες περιφερειακών ενισχύσεων για κάθε κράτος μέλος δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο Εuropa (2). Οι διαβαθμισμένες αυτές εντάσεις ενίσχυσης αντικατοπτρίζουν, κατ'ουσία, την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλει η Επιτροπή προκειμένου να σταθμίσει, αφενός, τις θετικές συνέπειες που μπορεί να έχει μια περιφερειακή επενδυτική ενίσχυση, ιδίως από την άποψη της προώθησης της συνοχής μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων σε μειονεκτικές περιοχές, και, αφετέρου, τον περιορισμό των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων που ενδέχεται να έχει μια τέτοια ενίσχυση προς μεμονωμένες επιχειρήσεις, π.χ. για οικονομικούς φορείς και για περιοχές, το σχετικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των οποίων μειώνεται αντίστοιχα.

    3.

    Μεγάλο επενδυτικό σχέδιο είναι μια αρχική επένδυση που προβλέπει επιλέξιμες δαπάνες άνω των 50 εκατ. ευρώ (3). Τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια επηρεάζονται λιγότερο από προβλήματα που χαρακτηρίζουν τις μειονεκτούσες περιοχές παρά τα επενδυτικά σχέδια μικρότερης κλίμακας. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια να επηρεάσουν το εμπόριο και, ως εκ τούτου, κίνδυνος μεγαλύτερης στρέβλωσης έναντι άλλων ανταγωνιστών από άλλες περιοχές. Ως προς τα σχέδια αυτά υπάρχει επίσης κίνδυνος το ποσό της ενίσχυσης να υπερβαίνει το ελάχιστο αναγκαίο ποσό για την αντιστάθμιση των περιφερειακών μειονεκτημάτων και υπάρχει κίνδυνος η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για τέτοια σχέδια να έχει αντιπαραγωγικά αποτελέσματα, όπως αναποτελεσματική επιλογή τόπου εγκατάστασης, μεγαλύτερη στρέβλωση του ανταγωνισμού και καθαρή απώλεια ευημερίας δεδομένου ότι οι ενισχύσεις είναι ένας ακριβός τρόπος διοχέτευσης χρημάτων από τους φορολογούμενους προς τους αποδέκτες των ενισχύσεων, δηλαδή το κόστος της ενίσχυσης υπερβαίνει τα οφέλη για τους καταναλωτές και τους παραγωγούς.

    4.

    Οι ΚΓΠΕ προβλέπουν ειδικούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια (4). Οι ΚΓΠΕ προβλέπουν την αυτόματη, προοδευτική αποκλιμάκωση των ανώτατων ορίων για περιφερειακές ενισχύσεις προοριζόμενες για τέτοια μεγάλα επενδυτικά σχέδια, με σκοπό να περιορισθούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού σε επίπεδα που μπορεί γενικά να θεωρηθεί ότι αντισταθμίζονται από τα οφέλη που αποφέρουν οι ενισχύσεις από άποψη ανάπτυξης των υπόψη περιφερειών (5).

    5.

    Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να κοινοποιούν μεμονωμένα τις ενισχύσεις για επενδυτικά σχέδια εάν οι προτεινόμενες ενισχύσεις υπερβαίνουν το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσό ενίσχυσης που μπορεί να χορηγηθεί για επενδύσεις με επιλέξιμες δαπάνες ύψους 100 εκατ. ευρώ βάσει των ισχυόντων κανόνων (όριο κοινοποίησης) (6). Σε σχέση με τις εν λόγω κοινοποιούμενες περιπτώσεις, η Επιτροπή ελέγχει ιδίως τις εντάσεις ενίσχυσης, το κατά πόσον συμβιβάζονται με τα γενικά κριτήρια των ΚΓΠΕ και αν οι κοινοποιούμενες επενδύσεις αντιπροσωπεύουν μείζονα αύξηση της παραγωγικής ικανότητας και ταυτόχρονα αφορούν υποτονική ή ακόμη και παρακμάζουσα αγορά ή αν ωφελούν επιχειρήσεις που κατέχουν μεγάλα μερίδια αγοράς.

    1.2.   Μέτρα περιφερειακής ενίσχυσης υπαγόμενα σε αναλυτική αξιολόγηση

    6.

    Παρά την αυτόματη αποκλιμάκωση, ορισμένα μεγάλα ποσά περιφερειακών ενισχύσεων για μεγάλα επενδυτικά σχέδια μπορούν να επηρεάσουν σε σημαντικό βαθμό το εμπόριο, και να οδηγήσουν σε ουσιώδεις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Προς τούτο, παλαιότερη πολιτική της Επιτροπής ήταν να μην εγκρίνει ενισχύσεις για μεγάλα επενδυτικά σχέδια που υπερέβαιναν τα κάτωθι όρια (7):

    στον δικαιούχο της ενίσχυσης αντιστοιχεί περισσότερο από το 25 % των πωλήσεων του σχετικού προϊόντος (ή προϊόντων) στη σχετική αγορά (ή αγορές), ή

    η παραγωγική ικανότητα που δημιουργείται με το σχέδιο υπερβαίνει το 5 % της αγοράς, και ο ρυθμός ανάπτυξης της σχετικής αγοράς είναι κατώτερος από τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στον ΕΟΧ.

    7.

    Ωστόσο, με τις τρέχουσες ΚΓΠΕ, η Επιτροπή επέλεξε μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση που παρέχει τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη, με όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένο τρόπο, η συνοχή και άλλα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τέτοια σχέδια. Τα οφέλη αυτά, όμως, πρέπει να σταθμιστούν έναντι των τυχόν αρνητικών συνεπειών για το εμπόριο και τον ανταγωνισμό, που θα πρέπει επίσης να διαπιστωθούν με όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένο τρόπο. Ως εκ τούτου, η παράγραφος 68 των ΚΓΠΕ προβλέπει ότι η Επιτροπή θα κινεί επίσημη διαδικασία έρευνας δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 2 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για περιπτώσεις που υπερβαίνουν το όριο κοινοποίησης και πληρούν τουλάχιστον το ένα από τα δύο κριτήρια της παραγράφου 68 στοιχεία α) και β) των ΚΓΠΕ (τα όρια αναλυτικής αξιολόγησης που είναι τα ίδια με εκείνα που αναφέρονται στην παράγραφο 6 της παρούσας ανακοίνωσης). Στις περιπτώσεις αυτές, στόχος της επίσημης έρευνας είναι η λεπτομερής επαλήθευση «ότι η ενίσχυση είναι αναγκαία ως έναυσμα για επενδύσεις και ότι τα οφέλη από την ενίσχυση υπερκαλύπτουν την προκύπτουσα νόθευση του ανταγωνισμού και την επίδραση επί των συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών» (8).

    8.

    Στην υποσημείωση 63 των ΚΓΠΕ, η Επιτροπή εξήγγειλε την πρόθεσή της να «καταρτίσει και άλλες [...κατευθύνσεις…], σχετικά με τα κριτήρια που θα λαμβάνει υπόψη της κατά την αξιολόγηση αυτή.» Η Επιτροπή παραθέτει κατωτέρω ορισμένες κατευθύνσεις ως προς τις πληροφορίες που μπορεί να ζητήσει και την μεθοδο που θα ακολουθεί για μέτρα τα οποία υπόκεινται σε λεπτομερή αξιολόγηση. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για τις κρατικές ενισχύσεις (9), η Επιτροπή θα προβεί σε συνολική αξιολόγηση της ενίσχυσης με βάση τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της προκειμένου να διαπιστώσει αν, στο σύνολό του, το μέτρο ενίσχυσης δύναται να εγκριθεί.

    9.

    Η λεπτομερής αξιολόγηση πρέπει να είναι ανάλογη των δυνητικών στρεβλώσεων που μπορεί να προκαλέσει η ενίσχυση. Αυτό σημαίνει ότι το εύρος της ανάλυσης θα εξαρτάται από τη φύση της εκάστοτε περίπτωσης. Ως εκ τούτου, η φύση και το επίπεδο των απαιτούμενων αποδεικτικών στοιχείων θα εξαρτάται επίσης από τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε περίπτωσης. Εκτός αυτού, η Επιτροπή θα τηρεί μεν τις διατάξεις περί διεξαγωγής επίσημης διαδικασίας έρευνας των άρθρων 6 και 7 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου, της 22ας Μαρτίου 1999, για την θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ (10), αλλά θα δύναται, μεταξύ άλλων, να ζητήσει από το κράτος μέλος να υποβάλει ανεξάρτητες μελέτες για να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην κοινοποίηση ή να ζητήσει στοιχεία από άλλους οικονομικούς φορείς δραστηριοποιούμενους στις σχετικές αγορές ή από εμπειρογνώμονες ειδικευμένους σε θέματα περιφερειακής ανάπτυξης. Επιπλέον, κατά τη διεξαγωγή της επίσημης έρευνας είναι ευπρόσδεκτη η υποβολή παρατηρήσεων από ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή θα προσδιορίζει τα βασικά θέματα για τα οποία αναζητά στοιχεία κατά την κίνηση της διαδικασίας.

    10.

    Η παρούσα ανακοίνωση σκοπό έχει να διασφαλίσει την διαφάνεια και την προβλεψιμότητα της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων της Επιτροπής. καθώς και την ίση μεταχείριση των κρατών μελών. Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα να τροποποιεί ή να αναθεωρεί τις παρούσες κατευθύνσεις βάσει της πείρας που θα αποκομίζει στην πράξη.

    2.   ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ

    2.1.   Στόχος των ενισχύσεων

    11.

    Οι περιφερειακές ενισχύσεις έχουν ως στόχο κοινού ενδιαφέροντος τη δίκαιη μεταχείριση, καθώς αποσκοπούν στην προώθηση της οικονομικής συνοχής συμβάλλοντας στη μείωση της απόστασης που χωρίζει τα επίπεδα ανάπτυξης των διαφόρων περιφερειών της Κοινότητας. Στη παράγραφο 2 των ΚΓΠΕ αναφέρεται ότι: «Αντιμετωπίζοντας τα μειονεκτήματα των μειονεκτικών περιοχών, οι κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα προάγουν την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως συνόλου.» Η παράγραφος 3 των ΚΓΠΕ προσθέτει ότι: «Οι εθνικές επενδυτικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα προορίζονται να συμβάλουν στην ανάπτυξη των πλέον μειονεκτικών περιφερειών, μέσω της υποστήριξης των επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Προωθούν δε την οικονομική επέκταση και τη διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες στις λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες, ιδίως ενθαρρύνοντάς τες να δημιουργήσουν νέες εγκαταστάσεις εκεί.»

    12.

    Όσον αφορά τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια που πληρούν τις προϋποθέσεις αναλυτικής αξιολόγησης, το οικείο κράτος μέλος θα καλείται να αποδείξει ότι η ενίσχυση ανταποκρίνεται στον στόχο της δίκαιης μεταχείρισης. Το κράτος μέλος, ως εκ τούτου, θα πρέπει να τεκμηριώσει την συμβολή του επενδυτικού σχεδίου στην ανάπτυξη της εκάστοτε περιφέρειας.

    13.

    Ενώ οι περιφερειακές ενισχύσεις έχουν ως πρωταρχικό στόχο την αντιμετώπιση θεμάτων δίκαιης μεταχείρισης, όπως η οικονομική συνοχή, μπορούν επίσης να αποβλέπουν στην αντιμετώπιση αδυναμιών της αγοράς. Τα περιφερειακά μειονεκτήματα μπορούν να συνδέονται με δυσλειτουργίες της αγοράς όπως η ατελής πληροφόρηση, τα προβλήματα συντονισμού, οι δυσκολίες για τους δικαιούχους ως προς τις κατάλληλες επενδύσεις σε δημόσια αγαθά ή οι εσωτερικότητες από επενδύσεις. Στις περιπτώσεις στις οποίες, εκτός από τους στόχους δίκαιης μεταχείρισης, μια περιφερειακή ενίσχυση αποβλέπει στην αντιμετώπιση θεμάτων αποδοτικότητας, θα θεωρείται ότι η συνολική θετική επίπτωση της ενίσχυσης είναι μεγαλύτερη.

    14.

    Ο μη εξαντλητικός κατάλογος ενδεικτικών κριτηρίων που ακολουθεί μπορεί να χρησιμεύσει για να αποδειχθεί η συνεισφορά της ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο, στο μέτρο που προσελκύει πρόσθετες επενδύσεις και δραστηριότητες στην υπόψη περιφέρεια. Οι θετικές αυτές επιπτώσεις της ενίσχυσης μπορεί να έχουν άμεσο (π.χ. άμεσα δημιουργούμενες θέσεις απασχόλησης) και έμμεσο (π.χ. τοπική καινοτομία) χαρακτήρα.

    Ο αριθμός των δημιουργούμενων, μέσω της επένδυσης, άμεσων θέσεων απασχόλησης αποτελεί σημαντική ένδειξη συνεισφοράς στην περιφερειακή ανάπτυξη. Η ποιότητα των δημιουργούμενων θέσεων απασχόλησης και το απαιτούμενο επίπεδο δεξιοτήτων πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη.

    Ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός θέσεων απασχόλησης μπορεί να δημιουργηθεί στο τοπικό δίκτυο (υπο-) προμηθευτών και να συμβάλει στην καλύτερη ένταξη της επένδυσης στην εκάστοτε περιφέρεια, καθώς και να εξασφαλίσει ευρύτερα δευτερογενή αποτελέσματα. Ο αριθμός των δημιουργούμενων έμμεσων θέσεων απασχόλησης θα πρέπει, συνεπώς, να λαμβάνεται επίσης υπόψη.

    Η δέσμευση του δικαιούχου να αναλάβει ευρείας κλίμακας εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τη βελτίωση των δεξιοτήτων (γενικών και ειδικών) του προσωπικού που απασχολεί πρέπει να θεωρείται ως στοιχείο το οποίο συμβάλλει στην περιφερειακή ανάπτυξη. Έμφαση θα δίδεται επίσης στην εκπαίδευση που βελτιώνει τις γνώσεις και τις δυνατότητες απασχόλησης εργαζομένων εκτός της επιχείρησης. Γενική ή ειδική εκπαίδευση για την οποία έχουν εγκριθεί εκπαιδευτικές ενισχύσεις δεν θα λαμβάνεται ως θετική επίπτωση των περιφερειακών ενισχύσεων, ούτως ώστε να μην γίνεται διπλή καταμέτρηση.

    Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας ή άλλα οφέλη από πλευράς περιφερειακής ανάπτυξης μπορεί να προκύψουν λόγω γεωγραφικής εγγύτητας (δημιουργία συστάδων επιχειρήσεων). Η δημιουργία συστάδων από επιχειρήσεις του ιδίου κλάδου επιτρέπει στις επί μέρους μονάδες παραγωγής να ειδικευθούν περισσότερο, πράγμα που οδηγεί σε μεγαλύτερη αποδοτικότητα. Η γεωγραφική εγγύτητα διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών, ιδεών και γνώσεων μεταξύ επιχειρήσεων. Η συγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων προσελκύει πολλά άτομα που αναζητούν εργασία πράγμα το οποίο εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις ένα μεγάλο σύνολο εργατικού δυναμικού με διάφορες δεξιότητες. Εξασφαλίζεται πρόσβαση σε νομικές και εμπορικές υπηρεσίες, πράγμα το οποίο αυξάνει την παραγωγικότητα. Γενικά, η συγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων μπορεί με τη σειρά της να προσελκύσει άλλες επενδύσεις οι οποίες μπορούν να αυξήσουν τα θετικά δευτερογενή αποτελέσματα («ενάρετος κύκλος»).

    Οι επενδύσεις συνιστούν ένα σύνολο τεχνικών γνώσεων που μπορεί να αποτελέσει πηγή σημαντικής μεταφοράς τεχνολογίας (διάχυση γνώσεων). Οι επενδύσεις που λαμβάνουν χώρα σε κλάδους εντάσεως τεχνολογίας είναι πιθανότερο να συνεπάγονται την μεταφορά τεχνολογίας στην αποδέκτρια περιφέρεια. Ο βαθμός διάδοσης γνώσεων, καθώς και το αντικείμενο το οποίο αφορά, αποτελούν επίσης σημαντικά στοιχεία.

    Μπορεί επίσης να ληφθεί υπόψη η συμβολή του σχεδίου στην ικανότητα της περιφέρειας να δημιουργήσει νέες τεχνολογίες μέσω τοπικής καινοτομίας. Η συνεργασία της νέας μονάδας παραγωγής με τοπικά ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως θετικό στοιχείο.

    Η διάρκεια της επένδυσης και το ενδεχόμενο πραγματοποίησης άλλων συναφών επενδύσεων στο μέλλον αποτελούν ένδειξη της μονιμότερης δέσμευσης μιας επιχείρησης στην εκάστοτε περιφέρεια.

    15.

    Τα κράτη μέλη καλούνται, συγκεκριμένα, να βασισθούν σε αξιολογήσεις παλαιότερων καθεστώτων ή μέτρων κρατικής ενίσχυσης, σε εκτιμήσεις αντικτύπου που πραγματοποίησαν οι χορηγούσες αρχές, σε γνώμες εμπειρογνωμόνων και άλλες τυχόν μελέτες που σχετίζονται με το υπό αξιολόγηση επενδυτικό σχέδιο. Το επιχειρηματικό πρόγραμμα του δικαιούχου της ενίσχυσης μπορεί να παράσχει πληροφορίες ως προς τον αριθμό των δημιουργούμενων θέσεων απασχόλησης, τους καταβαλλόμενους μισθούς (αύξηση του πλούτου των νοικοκυριών ως δευτερογενές αποτέλεσμα), τον όγκο πωλήσεων από τοπικούς παραγωγούς, τον κύκλο εργασιών που παράγει η επένδυση και ωφελεί, ενδεχομένως, την περιφέρεια λόγω επιπρόσθετων φορολογικών εσόδων.

    16.

    Εφόσον είναι σκόπιμο, πρέπει να λαμβάνoνται επίσης υπόψη η σχέση του προγραμματιζόμενου επενδυτικού σχεδίου με το εθνικό στρατηγικό πλαίσιο αναφοράς, καθώς και η σχέση του σχεδίου με τα επιχειρησιακά προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία. Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή δύναται να λαμβάνει ειδικά υπόψη τις αποφάσεις που έχει τυχόν εκδώσει σχετικά με το υπόψη μέτρο στο πλαίσιο της ανάλυσης μεγάλων έργων για τα διαρθρωτικά ταμεία ή το Ταμείο Συνοχής (11). Οι αποφάσεις αυτές βασίζονται, μεταξύ άλλων, σε «ανάλυση κόστους-οφέλους, που περιλαμβάνει εκτίμηση των κινδύνων και τις προβλεπόμενες επιπτώσεις στον οικείο τομέα και στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση του κράτους μέλους ή/και της περιφέρειας και, όταν αυτό είναι δυνατόν και ανάλογα με την περίπτωση, άλλων περιφερειών της Κοινότητας.»

    2.2.   Καταλληλότητα του μέσου ενίσχυσης

    17.

    Οι κρατικές ενισχύσεις που λαμβάνουν τη μορφή επενδυτικών επιδοτήσεων δεν αποτελούν το μόνο μέσο άσκησης πολιτικής που διαθέτουν τα κράτη μέλη προκειμένου να υποστηρίξουν τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε μειονεκτούσες περιφέρειες. Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν γενικά μέτρα όπως ανάπτυξη υποδομών, αύξηση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ή βελτιώσεις του γενικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

    18.

    Κατάλληλο μέσο θεωρείται ότι αποτελούν τα μέτρα ως προς τα οποία το κράτος μέλος εξέτασε και άλλες επιλογές πολιτικής και ως προς τα οποία αποδείχθηκε ότι η χρήση ενός επιλεκτικού μέσου, όπως η χορήγηση κρατικής ενίσχυσης σε συγκεκριμένη επιχείρηση, παρουσιάζει πλεονεκτήματα. Η Επιτροπή θα λαμβάνει ιδίως υπόψη την εκτίμηση αντικτύπου που ενδεχομένως έχει κάνει το κράτος μέλος για ένα προτεινόμενο μέτρο.

    2.3.   Δημιουργία κινήτρων

    19.

    Η ανάλυση της δημιουργίας κινήτρων από το μέτρο ενίσχυσης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της αναλυτικής αξιολόγησης των περιφερειακών ενισχύσεων προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια. Η Επιτροπή θα αξιολογεί κατά πόσο η προτεινόμενη ενίσχυση είναι απαραίτητη, ώστε να παρέχεται «πραγματικό κίνητρο για την ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση δεν θα πραγματοποιούνταν στις ενισχυόμενες περιφέρειες» (12). Η αξιολόγηση αυτή θα πραγματοποιείται σε δύο επίπεδα: πρώτον, σε γενικό, διαδικαστικό επίπεδο και, δεύτερον, σε αναλυτικότερο, οικονομικό επίπεδο.

    20.

    Στην παράγραφο 38, οι ΚΓΠΕ περιλαμβάνουν γενικά κριτήρια για την επίσημη αξιολόγηση της δημιουργίας κινήτρων από περιφερειακές ενισχύσεις. Τα κριτήρια αυτά ισχύουν για όλες τις περιφερειακές ενισχύσεις και όχι μόνον για τις περιφερειακές ενισχύσεις προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια.

    21.

    Στην περίπτωση των περιφερειακών ενισχύσεων προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια που καλύπτονται από την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή θα επαληθεύσει λεπτομερώς «ότι η ενίσχυση είναι αναγκαία ως έναυσμα για επενδύσεις» (13). Στόχος της λεπτομερούς αξιολόγησης είναι να προσδιοριστεί αν η ενίσχυση όντως συμβάλλει στην αλλαγή της συμπεριφοράς του δικαιούχου, ούτως ώστε να προβεί σε (επιπρόσθετες) επενδύσεις στην υπόψη ενισχυόμενη περιφέρεια. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια επιχείρηση εγκαθίσταται σε μια συγκεκριμένη περιφέρεια, ακόμη και χωρίς τη χορήγηση ενίσχυσης.

    22.

    Λαμβάνοντας υπόψη τον στόχο της δίκαιης μεταχείρισης που απορρέει από την πολιτική συνοχής και στο μέτρο που η ενίσχυση συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου αυτού, η δημιουργία κινήτρων μπορεί να αποδειχθεί με βάση δύο σενάρια:

    1)

    Η ενίσχυση παρέχει κίνητρο για τη λήψη θετικής απόφασης όσον αφορά την πραγματοποίηση της επένδυσης, διότι μια επένδυση, που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα ήταν κερδοφόρα για την επιχείρηση σε καμία περιοχή, μπορεί πλέον να πραγματοποιηθεί σε μια ενισχυόμενη περιφέρεια (14).

    2)

    Η ενίσχυση παρέχει κίνητρο για την πραγματοποίηση μιας προγραμματιζόμενης επένδυσης στην υπόψη περιοχή αντί σε άλλη, διότι με αυτήν αντισταθμίζονται τα καθαρά μειονεκτήματα και το καθαρό κόστος που συνεπάγεται η πραγματοποίηση επένδυσης στην ενισχυόμενη περιοχή.

    23.

    Το κράτος μέλος θα πρέπει να αποδείξει στην Επιτροπή ότι η ενίσχυση δημιουργεί κίνητρα. Θα πρέπει να παράσχει σαφείς αποδείξεις ότι η ενίσχυση θα επηρεάσει την επιλογή για την πραγματοποίηση της επένδυσης ή την επιλογή του τόπου εγκατάστασης. Θα πρέπει να προσδιορίσει το σενάριο το οποίο ισχύει. Προκειμένου να καταστεί δυνατή μια διεξοδική αξιολόγηση, το κράτος μέλος θα πρέπει να παράσχει όχι μόνον πληροφορίες για το ενισχυόμενο σχέδιο αλλά και διεξοδική περιγραφή της αντίθετης περίπτωσης, δηλαδή εκείνης στην οποία το κράτος μέλος δεν θα χορηγούσε ενίσχυση στον δικαιούχο.

    24.

    Στο σενάριο 1, το κράτος μέλος δύναται να αποδείξει ότι η ενίσχυση δημιουργεί κίνητρα, προσκομίζοντας έγγραφα της επιχείρησης από τα οποία προκύπτει ότι η επένδυση δεν θα ήταν κερδοφόρα χωρίς την χορήγηση ενίσχυσης και ότι κανένας άλλος τόπος εγκατάστασης, πλην της ενισχυόμενης περιφέρειας, δεν θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη.

    25.

    Στο σενάριο 2, το κράτος μέλος δύναται να αποδείξει ότι η ενίσχυση δημιουργεί κίνητρα, προσκομίζοντας έγγραφα της επιχείρησης από τα οποία προκύπτει ότι έγινε σύγκριση του κόστους και του οφέλους που συνεπάγεται η εγκατάσταση στην εν λόγω ενισχυόμενη περιφέρεια με εκείνα που συνεπάγεται η εγκατάσταση σε άλλη, εναλλακτική περιφέρεια. Τέτοια συγκριτικά σενάρια θα πρέπει να θεωρηθούν ρεαλιστικά από την Επιτροπή.

    26.

    Τα κράτη μέλη καλούνται, ιδίως, να βασίζονται σε εκτιμήσεις κινδύνων (περιλαμβανομένων των εκτιμήσεων των κινδύνων που αφορούν ειδικά έναν συγκεκριμένο τόπο εγκατάστασης), οικονομικές εκθέσεις, εσωτερικά επιχειρηματικά προγράμματα, γνώμες εμπειρογνωμόνων και άλλες μελέτες που σχετίζονται με το υπό αξιολόγηση επενδυτικό σχέδιο. Για την επαλήθευση της δημιουργίας κινήτρων μπορούν να χρησιμεύσουν έγγραφα που περιλαμβάνουν πληροφορίες για την προβλεπόμενη ζήτηση, προβλέψεις ως προς το κόστος, οικονομικές προβλέψεις, έγγραφα που υποβάλλονται σε επενδυτική επιτροπή και πραγματεύονται διάφορα επενδυτικά σενάρια ή έγγραφα που παρέχονται προς τις χρηματοπιστωτικές αγορές.

    27.

    Στο πλαίσιο αυτό και, ιδίως, στο σενάριο 1, το επίπεδο της κερδοφορίας μπορεί να αξιολογείται με αναφορά σε μεθόδους που εφαρμόζονται σε πάγια βάση στον εκάστοτε κλάδο και που μπορεί να περιλαμβάνουν μεθόδους για τον υπολογισμό της καθαρής παρούσας αξίας (ΚΠΑ) του σχεδίου, του εσωτερικού ποσοστού απόδοσης (ΕΠΑ) ή της απόδοσης του απασχολούμενου κεφαλαίου (ΑΑΚ).

    28.

    Εάν η ενίσχυση δεν μεταβάλλει την συμπεριφορά του δικαιούχου οδηγώντας σε (επιπρόσθετες) επενδύσεις στην εκάστοτε ενισχυόμενη περιφέρεια, τότε δεν υπάρχει δημιουργία κινήτρων για την επίτευξη του περιφερειακού στόχου. Εάν η ενίσχυση δεν δημιουργεί κίνητρα για την επίτευξη του περιφερειακού στόχου, τότε πρέπει να θεωρηθεί ως χαριστική χορήγηση κεφαλαίων στην αποδέκτρια επιχείρηση. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση αναλυτικής αξιολόγησης περιφερειακών ενισχύσεων προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια, μια ενίσχυση δεν θα εγκρίνεται όταν προκύπτει ότι η ίδια επένδυση θα ελάμβανε χώρα στην ίδια περιφέρεια ακόμα και χωρίς την ενίσχυση.

    2.4.   Αναλογικότητα της ενίσχυσης

    29.

    Για να εξασφαλιστεί η αναλογικότητα των περιφερειακών ενισχύσεων, το ύψος και η ένταση ενίσχυσης πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο απαιτούμενο ώστε να πραγματοποιηθεί η επένδυση στην ενισχυόμενη περιοχή.

    30.

    Οι ΚΓΠΕ διασφαλίζουν γενικά την αναλογικότητα των περιφερειακών ενισχύσεων προς την σοβαρότητα των προβλημάτων που πλήττουν τις ενισχυόμενες περιφέρειες, με την θέσπιση ανώτατων ορίων για τις περιφερειακές ενισχύσεις εν γένει, καθώς και μιας αυτόματης, προοδευτικής αποκλιμάκωσης των εν λόγω ανώτατων ορίων για μεγάλα επενδυτικά σχέδια (βλ. παραγράφους 1 και 3).

    31.

    Σε περιπτώσεις περιφερειακών ενισχύσεων που απαιτούν αναλυτική αξιολόγηση, είναι αναγκαία μια λεπτομερέστερη επαλήθευση της εν λόγω γενικής αρχής της αναλογικότητας στην οποία αναφέρονται οι ΚΓΠΕ.

    32.

    Στο σενάριο 1, για τα επενδυτικά κίνητρα, η ενίσχυση θα πρέπει γενικά να θεωρείται αναλογική εφόσον, εξαιτίας αυτής, η απόδοση της επένδυσης ανταποκρίνεται στο κανονικό ποσοστό απόδοσης που εφαρμόζει η επιχείρηση για άλλα επενδυτικά σχέδια, σε σχέση με το κόστος κεφαλαίου της επιχείρησης ως σύνολο ή με τις αποδόσεις που συνήθως παρατηρούνται στον σχετικό κλάδο.

    33.

    Στο σενάριο 2, για τα κίνητρα εγκατάστασης, η ενίσχυση θα πρέπει γενικά να θεωρείται αναλογική εφόσον ισούται με τη διαφορά μεταξύ του καθαρού κόστους που συνεπάγεται η πραγματοποίηση της επένδυσης στην ενισχυόμενη περιφέρεια για την δικαιούχο επιχείρηση και του καθαρού κόστους που συνεπάγεται η πραγματοποίηση της επένδυσης στην εναλλακτική περιφέρεια (ή περιφέρειες). Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κάθε είδους δαπάνες και οφέλη, περιλαμβανομένου π.χ. του διοικητικού κόστους, του κόστους μεταφοράς, των εκπαιδευτικών δαπανών που δεν καλύπτονται από εκπαιδευτικές ενισχύσεις, καθώς και οι μισθολογικές διαφορές.

    34.

    Εν τέλει, το καθαρό αυτό κόστος, το οποίο θεωρείται ότι συνδέεται με τα περιφερειακά μειονεκτήματα, καθιστά την επένδυση λιγότερο αποδοτική. Για τον λόγο αυτόν, οι υπολογισμοί που γίνονται για την ανάλυση της δημιουργίας κινήτρων μπορούν επίσης να χρησιμεύσουν για να αξιολογηθεί αν η ενίσχυση είναι αναλογική.

    35.

    Το κράτος μέλος πρέπει να αποδείξει την αναλογικότητα βάσει κατάλληλης τεκμηρίωσης όπως εκείνη που αναφέρεται στην παράγραφο 26.

    36.

    Η ένταση ενίσχυσης δεν επιτρέπεται, σε καμία περίπτωση, να υπερβαίνει τα ανώτατα όρια περιφερειακών ενισχύσεων, όπως αυτά διορθώνονται με τον μηχανισμό αποκλιμάκωσης, σύμφωνα με τα όσα διατυπώνονται στις ΚΓΠΕ.

    3.   ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

    37.

    Προκειμένου να αξιολογηθούν τα μερίδια αγοράς και η δυνητική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε μια αγορά που βρίσκεται σε διαρθρωτική παρακμή, η Επιτροπή πρέπει να προσδιορίσει τη σχετική αγορά του προϊόντος και τη σχετική γεωγραφική αγορά. Ως εκ τούτου, συνήθως (15), η σχετική αγορά θα έχει ήδη προσδιορισθεί για όλα τα μέτρα περιφερειακών ενισχύσεων που υπάγονται σε αναλυτική αξιολόγηση.

    38.

    Οι δύο κυριότερες ενδείξεις περί δυνητικών αρνητικών επιπτώσεων της ενίσχυσης ήδη προσδιορίσθηκαν στην παράγραφο 68 των ΚΓΠΕ. Πρόκειται για τα υψηλά μερίδια αγοράς και την δυνητική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε μια αγορά που βρίσκεται σε φάση διαρθρωτικής παρακμής. Συνδέονται με δύο θεωρίες επιβλαβών επιπτώσεων στο πλαίσιο του ανταγωνισμού: αφενός, τη δημιουργία ισχύος στην αγορά και, αφετέρου, τη δημιουργία ή διατήρηση αναποτελεσματικών δομών της αγοράς. Μια εκ πρώτης όψεως μέτρηση των δύο αυτών δεικτών θα έχει ήδη γίνει πριν από την κίνηση της διαδικασίας έρευνας. Προκειμένου να συγκεντρωθούν όλα τα στοιχεία για την τελική στάθμιση θετικών και αρνητικών επιπτώσεων, η εκτίμηση των δύο δεικτών θα γίνεται λεπτομερώς κατά την αναλυτική αξιολόγηση. Ένας τρίτος δείκτης δυνητικών επιβλαβών επιπτώσεων από την ενίσχυση, η οποία πρόκειται να αξιολογηθεί αναλυτικά, είναι η επίδραση της ενίσχυσης επί του εμπορίου. Μολονότι οι τρεις αυτοί δείκτες θεωρούνται ως οι κυριότερες αρνητικές επιπτώσεις που ενδεχομένως να προκύψουν από περιφερειακές ενισχύσεις προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια, η Επιτροπή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, να υπάρχουν και άλλοι σχετικοί δείκτες.

    39.

    Η Επιτροπή θα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις αρνητικές επιπτώσεις που συνδέονται με την έννοια της ισχύος στην αγορά και της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας σε περιπτώσεις στις οποίες η ενίσχυση παρέχει κίνητρα για την αλλαγή της επενδυτικής απόφασης, ώστε χωρίς την ενίσχυση να μην γινόταν καμία επένδυση (σενάριο 1 περί δημιουργίας κινήτρων).

    40.

    Ωστόσο, σε περίπτωση που από το αντιπαράδειγμα απορρέει ότι η επένδυση θα είχε ούτως ή άλλως πραγματοποιηθεί και χωρίς την ενίσχυση, αλλά ενδεχομένως σε άλλον τόπο εγκατάστασης (σενάριο 2) και εφόσον η ενίσχυση είναι αναλογική, οι πιθανές ενδείξεις στρεβλώσεων, όπως μεγάλο μερίδιο αγοράς και αύξηση της παραγωγικής ικανότητας σε μια υποτονική αγορά, θα ήταν, κατ’ αρχήν, οι ίδιες ανεξαρτήτως της ενίσχυσης.

    3.1.   Παραγκωνισμός των ιδιωτικών επενδύσεων

    3.1.1.   Ισχύς στην αγορά

    41.

    Για να προσδιοριστεί το βέλτιστο επίπεδο επένδυσης σε αγορές με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων (κάτι το σύνηθες στην περίπτωση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων) κάθε επιχείρηση λαμβάνει υπόψη τις επενδύσεις που πραγματοποιούν οι ανταγωνιστές της. Εάν η ενίσχυση ωθεί μια συγκεκριμένη επιχείρηση να επενδύσει περισσότερο, οι ανταγωνιστές της ενδέχεται να αντιδράσουν με μείωση των δικών τους δαπανών στον τομέα αυτόν. Σε τέτοια περίπτωση η ενίσχυση οδηγεί σε παραγκωνισμό των ιδιωτικών επενδύσεων. Εάν, ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης, οι ανταγωνιστές εξασθενούν ή αναγκάζονται να αποχωρήσουν από την αγορά, η ενίσχυση στρεβλώνει τον ανταγωνισμό. Στο πλαίσιο αυτό, όπως προαναφέρεται στη παράγραφο 38, οι ΚΓΠΕ κάνουν διάκριση μεταξύ περιπτώσεων στις οποίες ο δικαιούχος της ενίσχυσης διαθέτει ισχύ στην αγορά και περιπτώσεων στις οποίες η ενίσχυση οδηγεί σε σημαντική επέκταση της παραγωγικής ικανότητας σε μια παρακμάζουσα αγορά.

    42.

    Εν γένει, οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε έναν δικαιούχο σε μια αγορά χαρακτηριζόμενη από μεγάλο βαθμό συγκέντρωσης είναι πιθανότερο να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό, δεδομένου ότι οι αποφάσεις κάθε επιχείρησης είναι πιθανότερο να επηρεάσουν αμεσότερα τους ανταγωνιστές της. Αυτό συμβαίνει ιδίως στην περίπτωση επιδότησης μιας επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση στην αγορά. Ως εκ τούτου, εάν εξαιτίας της ενίσχυσης ο δικαιούχος διατηρεί ή αυξάνει την ισχύ του στην αγορά (16), οι περιφερειακές ενισχύσεις προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια μπορεί να έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα στις επενδυτικές αποφάσεις ανταγωνιστών και, συνεπώς, να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό. Αυτό θα ήταν εις βάρος των καταναλωτών. Συνεπώς, η Επιτροπή επιθυμεί να περιορίσει την χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε επιχειρήσεις που διαθέτουν ισχύ στην αγορά.

    43.

    Σε όλες τις περιπτώσεις περιφερειακών ενισχύσεων στις οποίες ενεργοποιείται το όριο κοινοποίησης (παράγραφος 64 των ΚΓΠΕ), η Επιτροπή πρέπει να εκτιμήσει (παράγραφος 68 των ΚΓΠΕ) το μερίδιο του δικαιούχου της ενίσχυσης (ή του ομίλου στον οποίο αυτός ανήκει) επί των πωλήσεων του υπόψη προϊόντος ή προϊόντων στην(στις) σχετική(ές) αγορά(ές) προϊόντος ή στην(στις) σχετική(ές) γεωγραφική(ές) αγορά(ές). Ωστόσο, τα μερίδια αγοράς παρέχουν μόνον μια πρώτη ένδειξη των δυνητικών προβλημάτων. Ως εκ τούτου, κατά την αναλυτική αξιολόγηση, η Επιτροπή θα λαμβάνει, κατά περίπτωση, υπόψη και άλλους παράγοντες περιλαμβανομένης π.χ. της διάρθρωσης της αγοράς εξετάζοντας τον βαθμό συγκέντρωσης στην αγορά (17), τυχόν φραγμούς εισόδου σε αυτήν (18), την ισχύ των αγοραστών (19) και τους φραγμούς εξόδου από αυτήν.

    44.

    Η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη τα μερίδα αγοράς και άλλους συναφείς παράγοντες πριν και μετά την επένδυση (κατά κανόνα, για το έτος πριν από την έναρξη της επένδυσης και για το έτος μετά την επίτευξη πλήρους παραγωγής). Κατά την λεπτομερή αξιολόγηση αρνητικών επιπτώσεων, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη ότι, ενώ ορισμένα επενδυτικά σχέδια είναι σχετικά μικρής διάρκειας ενός ή δύο ετών, στην πλειονότητά τους τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια διαρκούν πολύ περισσότερο. Ως εκ τούτου, στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτούνται μακροπρόθεσμες αναλύσεις της εξέλιξης των αγορών. Ωστόσο, η Επιτροπή θα αναγνωρίζει το γεγονός ότι οι μακροπρόθεσμες αυτές αναλύσεις είναι πιο θεωρητικές, ιδίως στην περίπτωση αγορών που παρουσιάζουν αστάθεια ή αγορών που διανύουν φάση ταχείας τεχνολογικής εξέλιξης. Ως εκ τούτου, όσο πιο μακροπρόθεσμη και, ως εκ τούτου, θεωρητική είναι η ανάλυση, τόσο μικρότερο βάρος θα δίδεται στην πιθανή αρνητική επίπτωση της ισχύος στην αγορά ή στη δυνατότητα να αναπτυχθεί συμπεριφορά αποκλεισμού.

    3.1.2.   Δημιουργία ή διατήρηση μη αποδοτικών δομών της αγοράς

    45.

    Όταν μη αποδοτικές επιχειρήσεις αναγκάζονται να αποχωρήσουν από μια αγορά, αυτό αποτελεί ένδειξη της ύπαρξης αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Μακροπρόθεσμα, η διαδικασία αυτή ευνοεί την τεχνολογική πρόοδο και την αποδοτική χρήση πόρων οι οποίοι δεν αφθονούν στην οικονομία. Ωστόσο, η σημαντική αύξηση της παραγωγικής ικανότητας εξαιτίας μιας κρατικής ενίσχυσης σε μια υποτονική αγορά μπορεί να στρεβλώσει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό, καθώς η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα μπορεί να οδηγήσει σε συμπίεση των περιθωρίων κέρδους και μείωση της παραγωγικής ικανότητας των ανταγωνιστών ή ακόμη και στην αποχώρησή τους από την αγορά. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια τον εκτοπισμό ανταγωνιστών από την αγορά εξαιτίας της χορήγησης κρατικών ενισχύσεων, οι οποίοι υπό άλλες συνθήκες θα παρέμεναν σε αυτήν. Μπορεί επίσης να εμποδίσει επιχειρήσεις χαμηλού κόστους να εισέλθουν στην αγορά, ενώ μπορεί να εξασθενήσει τα κίνητρα καινοτομίας από μέρους των ανταγωνιστών. Αυτό οδηγεί σε μη αποδοτικές δομές της αγοράς οι οποίες, μακροπρόθεσμα, βλάπτουν και τους καταναλωτές.

    46.

    Προκειμένου να αξιολογηθεί αν η ενίσχυση μπορεί να χρησιμεύσει για τη δημιουργία ή τη διατήρηση μη αποδοτικών δομών της αγοράς, όπως επισημαίνεται ανωτέρω, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη την επιπρόσθετη παραγωγική ικανότητα που δημιουργείται με το σχέδιο, καθώς και το εάν η αγορά είναι υποτονική (20). Σύμφωνα με τις ΚΓΠΕ, η επιπρόσθετη παραγωγική ικανότητα θα θεωρείται προβληματική μόνον εφόσον δημιουργείται σε υποτονική αγορά και εφόσον αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 5 % της σχετικής αγοράς.

    47.

    Δεδομένου ότι η παραγωγική ικανότητα που δημιουργείται σε αγορά που βρίσκεται σε απόλυτη παρακμή προκαλεί, κατά κανόνα, μεγαλύτερες στρεβλώσεις από την παραγωγική ικανότητα που δημιουργείται σε αγορά που βρίσκεται σε σχετική παρακμή, η Επιτροπή θα κάνει διάκριση μεταξύ περιπτώσεων στις οποίες, από μακροπρόθεσμη άποψη, η σχετική αγορά βρίσκεται σε διαρθρωτική παρακμή (δηλαδή παρουσιάζει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης) και περιπτώσεων στις οποίες η σχετική αγορά βρίσκεται σε σχετική παρακμή [δηλαδή παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης οι οποίοι, όμως, δεν υπερβαίνουν ένα ποσοστό αναφοράς (βλ. παράγραφο 48)]. Όταν το σχέδιο δημιουργεί παραγωγική ικανότητα σε μια αγορά που βρίσκεται από διαρθρωτική άποψη σε απόλυτη παρακμή, η Επιτροπή θα την εκλαμβάνει ως αρνητικό στοιχείο κατά τη στάθμιση των επιπτώσεων, το οποίο δεν είναι πιθανό να αντισταθμιστεί από άλλα θετικά στοιχεία. Στις περιπτώσεις αυτές είναι επίσης πιο αμφίβολο αν θα υπάρξουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την υπόψη περιφέρεια.

    48.

    Η υποτονικότητα της αγοράς κατά κανόνα θα μετράται σε σύγκριση με το ΑΕΠ του ΕΟΧ της πενταετίας που προηγήθηκε της έναρξης του σχεδίου (ποσοστό αναφοράς). Στοιχεία για παρελθούσες επιδόσεις είναι πιο διαθέσιμα και λιγότερο θεωρητικά σε σχέση με προβλέψεις που αφορούν το μέλλον. Ωστόσο, κατά την αναλυτική αξιολόγηση η Επιτροπή δύναται να λαμβάνει επίσης υπόψη αναμενόμενες μελλοντικές τάσεις, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα της αύξησης της παραγωγικής ικανότητας θα φανούν κατά την διάρκεια των ετών που θα ακολουθήσουν μετά την επένδυση. Ως δείκτες μπορούν να ληφθούν η προβλεπόμενη μελλοντική ανάπτυξη της υπόψη αγοράς και οι επακόλουθοι αναμενόμενοι συντελεστές αξιοποίησης της παραγωγικής ικανότητας, καθώς και ο πιθανός αντίκτυπος της αύξησης της παραγωγικής ικανότητας στους ανταγωνιστές, μέσω της επίδρασής της επί των τιμών και των περιθωρίων κέρδους.

    49.

    Η πείρα καταδεικνύει επίσης ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάπτυξη του υπόψη προϊόντος στον ΕΟΧ ενδέχεται να μην αποτελεί το κατάλληλο μέγεθος αναφοράς προκειμένου να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις της ενίσχυσης, ιδίως όταν η αγορά θεωρείται ότι είναι παγκόσμια και η παραγωγή ή η κατανάλωση των υπόψη προϊόντων στον ΕΟΧ είναι περιορισμένη. Στις περιπτώσεις αυτές, η Επιτροπή θα εξετάζει σε ευρύτερη βάση τις επιπτώσεις της ενίσχυσης στις δομές της αγοράς, αναλύοντας ιδίως αν έχει τη δυνατότητα να παραγκωνίσει παραγωγούς του ΕΟΧ.

    3.2.   Αρνητικές συνέπειες για το εμπόριο

    50.

    Όπως εξηγείται στην παράγραφο 2 των ΚΓΠΕ, η γεωγραφική ιδιαιτερότητα των περιφερειακών ενισχύσεων τις διακρίνει από άλλα είδη οριζόντιας ενίσχυσης. Αποτελεί χαρακτηριστικό των περιφερειακών ενισχύσεων ότι σκοπός τους είναι να επηρεάσουν την επιλογή των επενδυτών ως προς τον τόπο πραγματοποίησης των επενδύσεών τους. Όταν οι περιφερειακές ενισχύσεις αντισταθμίζουν το επιπλέον κόστος που αντιπροσωπεύουν τα περιφερειακά μειονεκτήματα και στηρίζουν την πραγματοποίηση επιπρόσθετων επενδύσεων σε ενισχυόμενες περιοχές, συμβάλλουν όχι μόνον στην ανάπτυξη της εκάστοτε περιφέρειας, αλλά και στην συνοχή, και εν τέλει ωφελούν ολόκληρη την Κοινότητα (21). Όσον αφορά τις δυνητικές αρνητικές συνέπειες των περιφερειακών ενισχύσεων ως προς τον τόπο πραγματοποίησης των επενδύσεων, αυτές έχουν ήδη αναγνωριστεί και περιορίζονται ως ένα βαθμό από τις ΚΓΠΕ και τους χάρτες περιφερειακών ενισχύσεων, οι οποίοι προσδιορίζουν με εξαντλητικό τρόπο τις επιλέξιμες για τη χορήγηση περιφερειακών ενισχύσεων περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους πολιτικής περί δίκαιης μεταχείρισης και συνοχής και τις επιλέξιμες εντάσεις ενίσχυσης. Ενισχύσεις δεν μπορούν να χορηγηθούν για την προσέλκυση επενδύσεων σε άλλες περιοχές. Κατά την αξιολόγηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων που υπάγονται στις κατευθυντήριες γραμμές, η Επιτροπή πρέπει να έχει στη διάθεσή της όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες προκειμένου να κρίνει αν οι κρατικές ενισχύσεις θα είχαν ως αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας σε υφιστάμενους τόπους εγκατάστασης εντός της Κοινότητας.

    51.

    Πιο συγκεκριμένα, όταν λόγω κρατικών ενισχύσεων καθίστανται δυνατές επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγική ικανότητα σε μια αγορά, υφίσταται κίνδυνος να επηρεαστούν αρνητικά η παραγωγή ή οι επενδύσεις σε άλλες περιοχές της Κοινότητας. Αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό εάν η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας υπερβαίνει την ανάπτυξη της αγοράς, πράγμα που γενικά συμβαίνει στην περίπτωση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων που πληρούν το δεύτερο κριτήριο της παραγράφου 68 των ΚΓΠΕ. Οι αρνητικές συνέπειες όσον αφορά το εμπόριο, λόγω της απώλειας οικονομικής δραστηριότητας στις περιοχές που επηρεάζονται από την ενίσχυση, μπορεί να γίνουν αισθητές σε επίπεδο απασχόλησης με την απώλεια θέσεων εργασίας στην υπόψη αγορά, σε επίπεδο υπεργολάβων (22), καθώς και ως αποτέλεσμα της απώλειας θετικών εξωτερικοτήτων (π.χ. δημιουργία συστάδων επιχειρήσεων, διάχυση γνώσεων, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, κ.λπ.).

    4.   ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ

    52.

    Αφού διαπιστώσει ότι η ενίσχυση είναι απαραίτητη ως κίνητρο για την πραγματοποίηση της επένδυσης στην υπόψη περιφέρεια, η Επιτροπή θα σταθμίζει τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της περιφερειακής ενίσχυσης προς ένα μεγάλο επενδυτικό σχέδιο. Θα εξετάζεται προσεκτικά η συνολική επίπτωση της ενίσχυσης όσον αφορά την συνοχή εντός της Κοινότητας. Η Επιτροπή δεν θα εφαρμόζει μηχανικά τα κριτήρια που θέτει η παρούσα ανακοίνωση, αλλά θα προβαίνει σε συνολική αξιολόγηση της σχετικής σημασίας τους. Στο πλαίσιο της στάθμισης αρνητικών και θετικών συνεπειών, κανένα επιμέρους στοιχείο δεν είναι καθοριστικής σημασίας και κανένα σύνολο στοιχείων δεν μπορεί να θεωρηθεί από μόνο του ως επαρκές για να διασφαλίσει τη συμβατότητα του υπό εξέταση μέτρου.

    53.

    Συγκεκριμένα, η Επιτροπή θεωρεί ότι η προσέλκυση μιας επένδυσης σε μια φτωχότερη περιφέρεια (όπως απορρέει από το υψηλότερο ανώτατο όριο περιφερειακής ενίσχυσης) ωφελεί περισσότερο τη συνοχή εντός της Κοινότητας από ό,τι η πραγματοποίηση της ίδιας επένδυσης σε άλλη περιφέρεια με περισσότερα πλεονεκτήματα. Επομένως, βάσει του σεναρίου 2, στις περιπτώσεις που πρέπει να δοθούν αποδείξεις ως προς έναν εναλλακτικό τόπο εγκατάστασης, η εκτίμηση ότι χωρίς την ενίσχυση η επένδυση θα είχε πραγματοποιηθεί σε μια φτωχότερη περιφέρεια (περισσότερα περιφερειακά μειονεκτήματα — μεγαλύτερη μέγιστη ένταση περιφερειακής ενίσχυσης) ή σε μια περιφέρεια που θεωρείται ότι παρουσιάζει τα ίδια περιφερειακά μειονεκτήματα με την περιφέρεια-στόχο (ίδια μέγιστη ένταση περιφερειακής ενίσχυσης), θα συνιστά αρνητικό στοιχείο κατά την συνολική στάθμιση των συνεπειών, το οποίο δεν είναι πιθανό να αντισταθμιστεί από άλλα θετικά στοιχεία, διότι αντιβαίνει στο ίδιο το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται η περιφερειακή ενίσχυση. Από την άλλη πλευρά, οι θετικές συνέπειες των περιφερειακών ενισχύσεων που απλώς αντισταθμίζουν τη διαφορά του καθαρού κόστους σε σχέση με έναν πιο ανεπτυγμένο εναλλακτικό τόπο εγκατάστασης (και ως εκ τούτου πληρούν το προαναφερόμενο κριτήριο της αναλογικότητας, πέραν του κριτηρίου των «θετικών συνεπειών» ως προς τον στόχο, την καταλληλότητα και την παροχή κινήτρων) κατά κανόνα, στο πλαίσιο της στάθμισης, θα θεωρείται ότι υπερκαλύπτουν τις τυχόν αρνητικές συνέπειες για τον εναλλακτικό τόπο πραγματοποίησης μιας νέας επένδυσης.

    54.

    Ωστόσο, όταν υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις ότι η κρατική ενίσχυση θα έχει ως αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες θέσεων απασχόλησης σε υφιστάμενους τόπους εγκατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που διαφορετικά θα είχαν ενδεχομένως διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα, οι κοινωνικοοικονομικές συνέπειες για τους υφιστάμενους τόπους εγκατάστασης θα ληφθούν υπόψη κατά την στάθμιση θετικών και αρνητικών συνεπειών.

    55.

    Η Επιτροπή δύναται, στο πλαίσιο της επίσημης διαδικασίας έρευνας που θεσπίζει το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999, να περατώσει την διαδικασία με απόφαση βάσει του άρθρου 7 του ιδίου κανονισμού.

    56.

    Η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να εγκρίνει την ενίσχυση, να θέσει όρους για την χορήγησή της ή να την απαγορεύσει (23). Εάν εκδώσει απόφαση έγκρισης υπό όρους βάσει του άρθρου 7 παράγραφος 4 του κανονισμού, δύναται να θέσει όρους με σκοπό τον περιορισμό της δυνητικής στρέβλωσης του ανταγωνισμού και την εξασφάλιση της αναλογικότητας. Συγκεκριμένα, δύναται να μειώσει το κοινοποιηθέν ποσό ενίσχυσης ή την κοινοποιηθείσα ένταση ενίσχυσης σε επίπεδο που θεωρείται αναλογικό και ως εκ τούτου συμβατό με την κοινή αγορά.


    (1)  ΕΕ C 54 της 4.3.2006, σ. 13.

    (2)  http://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/regional_aid/regional_aid.html

    (3)  Όπως ορίζεται στη παράγραφο 60 και στις υποσημειώσεις 54 και 55 των ΚΓΠΕ.

    (4)  Βλ. ενότητα 4.3. των ΚΓΠΕ.

    (5)  Βλ. παράγραφο 67 των ΚΓΠΕ.

    (6)  Βλ. παράγραφο 64 των ΚΓΠΕ.

    (7)  Βλ. παράγραφο 24 του Πολυτομεακού πλαισίου για τις περιφερειακές ενισχύσεις προς μεγάλα επενδυτικά σχέδια, του 2002 (ΕΕ C 70 της 19.3.2002, σ. 8, όπως τροποποιήθηκε στην ΕΕ C 263 της 1.11.2003, σ. 3).

    (8)  Βλ. παράγραφο 68 των ΚΓΠΕ.

    (9)  Βλ. παραγράφους 11 και 20 του ΣΔΚΕ [COM(2005) 107 τελικό].

    (10)  ΕΕ L 83 της 27.3.1999, σ. 1.

    (11)  Βλ. τμήμα 2 του κεφαλαίου ΙΙ του τίτλου ΙΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999 (ΕΕ L 210 της 31.7.2006, σ. 25).

    (12)  Βλ. παράγραφο 38 των ΚΓΠΕ.

    (13)  Βλ. παράγραφο 68 των ΚΓΠΕ.

    (14)  Τέτοιες επενδύσεις μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες που επιτρέπουν την πραγματοποίηση περαιτέρω επενδύσεων για να επιβιώσουν οι επιχειρήσεις χωρίς επιπρόσθετες ενισχύσεις.

    (15)  Στις περιπτώσεις που διατηρούνται αμφιβολίες ως προς τον κατάλληλο προσδιορισμό των σχετικών αγορών, η Επιτροπή θα τις αναφέρει στην απόφασή της για την κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 2 της συνθήκης.

    (16)  Ισχύς στην αγορά είναι η δυνατότητα επηρεασμού των τιμών της αγοράς, της παραγωγής, της ποικιλίας ή της ποιότητας των αγαθών και υπηρεσιών, ή άλλων παραμέτρων του ανταγωνισμού στην αγορά για σημαντικό χρονικό διάστημα.

    (17)  Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή δύναται να λάβει υπόψη τον δείκτη Herfindahl-Hirschman (HHI). ο οποίος παρέχει μια βασική ανάλυση της διάρθρωσης της αγοράς. Σε μια αγορά με μικρό αριθμό φορέων, εκ των οποίων ορισμένοι διαθέτουν σχετικά μεγάλα μερίδια αγοράς, το να διαθέτει ο δικαιούχος ενίσχυσης μεγάλο μερίδιο αγοράς μπορεί να έχει μικρότερη σημασία από άποψη στρέβλωσης του ανταγωνισμού.

    (18)  Οι εν λόγω φραγμοί εισόδου περιλαμβάνουν νομικά εμπόδια (ιδίως δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας), οικονομίες κλίμακας και φάσματος, φραγμούς πρόσβασης σε δίκτυα και υποδομές. Όταν η ενίσχυση αφορά αγορά στην οποία ο δικαιούχος αποτελεί κατεστημένο φορέα, οι τυχόν φραγμοί εισόδου σε αυτήν μπορούν να αυξήσουν την δυνητική ισχύ που ασκείται στην αγορά από τον δικαιούχο της ενίσχυσης και κατ’ επέκταση τις αρνητικές επιπτώσεις της εν λόγω ισχύος στην αγορά.

    (19)  Όταν υπάρχουν ισχυροί αγοραστές στην αγορά, ο δικαιούχος της ενίσχυσης είναι λιγότερο πιθανό να είναι σε θέση να αυξήσει τις τιμές του έναντι των ισχυρών αυτών αγοραστών.

    (20)  Στο πλαίσιο αυτό, μια αγορά θεωρείται «υποτονική» όταν ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξής της την περίοδο αναφοράς δεν υπερβαίνει τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στον ΕΟΧ.

    (21)  Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη επιπρόσθετης δραστηριότητας ή η αύξηση του βιοτικού επιπέδου στην ενισχυόμενη περιοχή ενδέχεται να αυξήσει τη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών προερχόμενων από άλλα μέρη της Κοινότητας.

    (22)  Ιδίως εάν αναπτύσσουν δραστηριότητα σε τοπικές αγορές της περιοχής.

    (23)  Επισημαίνεται ότι όταν η ενίσχυση χορηγείται βάσει υφιστάμενου καθεστώτος περιφερειακών ενισχύσεων το κράτος μέλος εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να χορηγήσει ενίσχυση του τύπου αυτού έως το ποσό που αντιστοιχεί στο μέγιστο επιτρεπόμενο ποσό που δύναται να λάβει μια ενίσχυση με επιλέξιμες δαπάνες ύψους 100 εκατ. EUR βάσει των εφαρμοστέων κανόνων.


    Top