52007DC0374

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 4.7.2007

COM(2007) 374 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Eνδιάμεση εξέταση της βιομηχανικής πολιτικής Συνεισφορά στη στρατηγική της ΕΕ για την ανάπτυξη και την απασχόληση {SEC(2007) 917}

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή 3

2. Οικονομική κατάσταση και προκλήσεις 4

3. Το πρóγραμμα εργασíας για τη βιομηχανική πολιτική 5

3.1. Αξιολόγηση προόδου και έκθεση τρέχουσας κατάστασης 5

3.2. Προγραμματισμός 7

3.3. Συνέχιση εξελισσόμενου έργου και νέες προκλήσεις 8

3.3.1. Οριζόντιες πρωτοβουλίες 8

3.3.2. Τομεακές πρωτοβουλίες 13

4. Συμπεράσματα 16

1. Εισαγωγή

Στην ανακοίνωσή της του 2005[1], η Επιτροπή οριοθέτησε για πρώτη φορά μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιομηχανικής πολιτικής με γνώμονα ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εργασίας οριζόντιων και τομεακών πρωτοβουλιών. Η εν λόγω πολιτική, η οποία αποτελεί σημαντικό πυλώνα της στρατηγικής της Λισαβόνας, εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια της ΕΕ να διασφαλίσει την ύπαρξη και την ομαλή λειτουργία μιας εσωτερικής αγοράς[2] καθώς και άλλων ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών ανά τον κόσμο, χωρίς να παραβλέπει παράλληλα την περιβαλλοντική διάσταση. Τόσο το Συμβούλιο[3] όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο[4] ενέκριναν αυτή την προσέγγιση ζητώντας από την Επιτροπή να εφαρμόσει τις πρωτοβουλίες της πολιτικής και να πραγματοποιήσει εντός του 2007 επανεξέταση της προόδου καθώς και των νέων πρωτοβουλιών. Ο στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι τριπλός:

- πρώτον, να περιγράψει την τρέχουσα οικονομική κατάσταση της βιομηχανίας στην ΕΕ και να προσδιορίσει τις βασικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει επί του παρόντος.

- δεύτερον, να κάνει ένα απολογισμό της προόδου που έχει ήδη σημειωθεί ως προς τις οριζόντιες και τομεακές δράσεις που προβλέπει η ανακοίνωση για τη βιομηχανική πολιτική του 2005.

- τρίτον, με δεδομένα τα τρέχοντα στοιχεία και προκλήσεις καθώς και την πρόοδο που έχει ήδη σημειωθεί, να προσδιορίσει τα μέτρα ενόψει της περιόδου 2007-2009.

Κύριος στόχος της βιομηχανικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ είναι η προδραστική παροχή του ορθού πλαισίου για την επιχειρηματική ανάπτυξη και καινοτομία προκειμένου να καταστεί η ΕΕ ελκυστικός τόπος βιομηχανικών επενδύσεων και δημιουργίας θέσεων εργασίας, με δεδομένο ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

Μια αποτελεσματική και λειτουργική βιομηχανική πολιτική στην ΕΕ θα πρέπει να βασίζεται σε συνεκτικές και ορθά συντονισμένες προσπάθειες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως ορίζει και το άρθρο 157 της συνθήκης ΕΚ. Πολλά στοιχεία με μεγάλη βαρύτητα για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Εντούτοις, σημαντικές προκλήσεις όπως η δημιουργία μιας ανοικτής και ανταγωνιστικής ενιαίας αγοράς αλλά και η βιομηχανική πολιτική ως απάντηση στο σχέδιο δράσης για την ενέργεια και την αλλαγή του κλίματος δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν επαρκώς ή και καθόλου αποκλειστικά σε εθνικό επίπεδο και άρα απαιτούνται ενέργειες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2. Οικονομική κατάσταση και προκλήσεις

Αν και σε γενικές γραμμές υπάρχουν διαφορές από τομέα σε τομέα[5], η βιομηχανία, χάρη στην υγεία και το δυναμισμό της, συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ. Η βιομηχανία εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις κινητήριες δυνάμεις της ευρωπαϊκής οικονομίας[6]. Άμεσα, η βιομηχανία αποτελεί περίπου το ένα πέμπτο της παραγωγής της ΕΕ έχοντας σημειώσει κατά μέσο όρο μια αύξηση της τάξης του 2,6 % τα τελευταία δύο χρόνια. Έχει δε ένα καίριο ρόλο στην καινοτομία στην Ευρώπη αντιπροσωπεύοντας το 81 % των δαπανών Ε&Α καθώς και έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης· συντείνει έτσι ουσιαστικά στο μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής ηπείρου σε μία αγορά γνώσης. Τα τελευταία τρία χρόνια η απασχόληση στη βιομηχανία παρέμεινε σχετικά σταθερή, ύστερα από μία πτώση περίπου 5% μεταξύ 2000 και 2004[7]. Έμμεσα, στη βιομηχανία οφείλεται ο δυναμισμός μεγάλου μέρους του τομέα των υπηρεσιών χάρη στη συμβολή της στην ενίσχυση της απασχόλησης. Σε μια σειρά βιομηχανικών κλάδων όπως οι ΤΠΕ, η ηλεκτρολογία και η μηχανολογία, σημειώθηκε μια μακρά και σταθερή αύξηση της προστιθέμενης αξίας, η οποία επιταχύνθηκε ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια[8]. Το 2006, η Κοινότητα πέτυχε να προσελκύσει ακόμα περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 42% σε σχέση με μια άνοδο της τάξης του 35 % των αντίστοιχων εκροών[9].Παράλληλα με τις υψηλές επιδόσεις της βιομηχανίας, η οποία αξιοποιεί στο έπακρο την ευνοϊκή οικονομική συγκυρία, εντός των επόμενων χρόνων αναμένεται να ενταθούν οι ρυθμοί της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής προόδου καθώς και οι προκλήσεις σχετικά με το περιβάλλον.

Η ΕΕ έχει μια πολύ θετική παρουσία στον τομέα των εμπορικών συναλλαγών, όπου το ποσοστό της επί των συνολικών εξαγωγών του παγκόσμιου εμπορίου σταθεροποιήθηκε στο 15% περίπου. Εντούτοις, η παγκοσμιοποίηση δεν αφορά πλέον μόνον τις εμπορευματικές συναλλαγές. Πρόσφατα, το φάσμα των εμπορικών δραστηριοτήτων καθώς και της ανάθεσης υπεργολαβιών των εταιρειών άρχισε να διευρύνεται, δεδομένου ότι οι ΤΠΕ, οι οργανωτικές καινοτομίες και η ολοένα μεγαλύτερη κατάρτιση στην Ινδία και την Κίνα επιτρέπουν στις εταιρείες να κατατμήσουν τις αλυσίδες αξίας και να αναθέσουν τις ενδιάμεσες εισροές και άλλες εργασίες σε υπεργολάβους. Σε αυτό το συνεχώς μεταλλασσόμενο περιβάλλον, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έγκειται στη βελτιστοποίηση της παγκόσμιας αλυσίδας αξίας. Με αυτό τον τρόπο, οι εταιρείες καλούνται να ελέγξουν τα σημαντικά τμήματα της αλυσίδας αξίας όπως η καινοτομία και τα προϊόντα που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες του πελάτη, ενίοτε μέσω ομίλων που καλλιεργούν την καινοτομία στην Ευρώπη. Επίσης, οι εταιρείες προσφέρουν ολοένα και περισσότερο ολοκληρωμένες λύσεις που περιλαμβάνουν δέσμες υπηρεσιών και κατασκευαστικές δραστηριότητες.

Η ταχεία πρόοδος στις επιστήμες και την τεχνολογία δίνει την ευκαιρία στους κατασκευαστές να προσαρμοστούν και να εκμεταλλευτούν τις νέες τεχνικές δυνατότητες που τους προσφέρονται. Ωστόσο, ο κατασκευαστικός τομέας στην ΕΕ εξακολουθεί να εξειδικεύεται στους κλάδους μέσης τεχνολογίας χωρίς να έχει ακόμα αξιοποιήσει ούτε την ταχύτατη ανάπτυξη ορισμένων κλάδων υψηλής τεχνολογίας αλλά ούτε και τις δυνατότητες αφομοίωσης των ΤΠΕ. Οι αυστηροί κανονισμοί δε ορισμένων αγορών σχετικά με τα προϊόντα δυσχεραίνουν την τόσο απαραίτητη αναβάθμιση της βιομηχανίας. Οι προδιαγραφές, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) καθώς και οι πρακτικές ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων θα μπορούσαν επίσης να αναπροσαρμοστούν έτσι ώστε να στηρίξουν τις καινοτόμες βιομηχανίες. Ενώ η ενίσχυση της ζήτησης είναι σημαντική για την καινοτομία της βιομηχανίας, ορισμένες βιομηχανίες περιορίζονται από την προβληματική διάρθρωση της αγοράς. Η έλλειψη μιας μεγάλης και ενιαίας αμυντικής αγοράς εμποδίζει το συγκεκριμένο τομέα να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις οικονομικές και καινοτόμες δυνατότητές του. Μέχρι ενός σημείου, αυτό ισχύει και για το φαρμακευτικό τομέα.

Η ΕΕ έχει θέσει ορισμένους φιλόδοξους στόχους ως προς το περιβάλλον που προβλέπουν την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 καθώς και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας[10]. Έχει επίσης όλα τα εχέγγυα ώστε να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες από την ανάδειξη των περιβαλλοντικών βιομηχανιών. Οι περιβαλλοντικές βιομηχανίες στην Ευρώπη πρωταγωνιστούν στην παγκόσμια τεχνολογική σκηνή με ένα κύκλο εργασιών περί το 2,2% του ΑΕΠ της ΕΕ και με 3,4 εκατομμύρια απασχολουμένων. Προκειμένου να ξεπεραστούν τα κανονιστικά και μη εμπόδια – τα οποία μπορούν να παρακωλύσουν την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες αγορές – απαιτείται μια σειρά πολιτικών μέτρων, όπως μηχανισμοί της αγοράς, καθώς και μια καλά σχεδιασμένη νομοθεσία. Κατά την εφαρμογή αυτών των μέτρων, θα πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα για την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών αυτών με υψηλή κατανάλωση ενέργειας που εκτίθενται στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

3. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

3.1. Αξιολόγηση προόδου και έκθεση τρέχουσας κατάστασης

Η ανακοίνωση του 2005 εξήγγειλε μια σειρά πρωτοβουλιών οριζόντιας και τομεακής πολιτικής στις περισσότερες από τις οποίες έχει ήδη σημειωθεί σημαντική πρόοδος[11]. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η διαβούλευση διαδραμάτισε βασικό ρόλο. Οι πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αποφέρει καρπούς επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της εν λόγω πολιτικής. Χάρη σε αυτές, αφενός συσπειρώθηκε – ενίοτε μέσω ορισμένων ομάδων υψηλού επιπέδου – ένα ευρύ φάσμα άμεσα εμπλεκόμενων φορέων αρμόδιων για τους διαφόρους τομείς πολιτικής που συνθέτουν το πλαίσιο της βιομηχανικής δραστηριότητας, αφετέρου δε επετεύχθη συναίνεση ως προς ορισμένα καίρια σημεία αλλά και ως προς την περαιτέρω πορεία.

- Αυτό αφορά κυρίως την ομάδα υψηλού επιπέδου για την ανταγωνιστικότητα, την ενέργεια και το περιβάλλον, η οποία βοήθησε στη συγχώνευση τριών διαφορετικών πολιτικών τάσεων και συνέβαλε τα μέγιστα σε θέματα όπως ο διάλογος για τη δέσμη μέτρων της Επιτροπής σχετικά με την ενέργεια και τις κλιματικές αλλαγές ή η κατάρτιση μιας αειφόρου βιομηχανικής πολιτικής.

- Αφορά επίσης την πρωτοβουλία CARS21, της οποίας οι συστάσεις αποτέλεσαν τη βάση για την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο για την αυτοκινητοβιομηχανία και οδήγησαν σε σημαντικές νομοθετικές προτάσεις όπως η επέκταση του συστήματος της EΕ για την έγκριση τύπου για το σύνολο του οχήματος και η απλοποίησή του.

- Η ομάδα υψηλού επιπέδου για την κλωστοϋφαντουργία συνέβαλε αποφασιστικά στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων σε θέματα πολιτικής καθώς και – σε πρακτικό επίπεδο – στη δημιουργία μιας πλατφόρμας έρευνας και ανάπτυξης.

- Η πρωτοβουλία EnginEurope για το μηχανολογικό κλάδο και η ειδική ομάδα για την ανταγωνιστικότητα στον τομέα των ΤΠΕ εκπόνησαν εκθέσεις που βοήθησαν στη χάραξη της βιομηχανικής μας πολιτικής.

- Η ομάδα υψηλού επιπέδου LeaderSHIP 2015 ανέπτυξε ένα ευρύ φάσμα συστάσεων που συνέβαλαν στο μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής ναυτιλιακής βιομηχανίας – της οποίας ο επιχειρησιακός κλάδος παλαιότερα εξαρτάτο σε μεγάλο βαθμό από τις κρατικές ενισχύσεις – σε μια εύρωστη και ανταγωνιστική βιομηχανία, τα ναυπηγεία της οποίας επωφελούνται μόνο από την ενίσχυση της καινοτομίας και η ένταση ενίσχυσης έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να απηχεί και να επιβραβεύει τη συνετή ανάληψη κινδύνου και να ενισχύει την τεχνολογική υπεροχή.

- Άλλες ομάδες, των οποίων οι εργασίες βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη, δεν έχουν να επιδείξουν ακόμα ολοκληρωμένα αποτελέσματα· τέτοιες περιπτώσεις είναι το φόρουμ για τα φάρμακα και το φόρουμ για την αμυντική βιομηχανία. Σύντομα δε, αναμένεται να ξεκινήσει τις εργασίες της και η ομάδα υψηλού επιπέδου για τα χημικά.

- Οι πρωτοβουλίες για τα ΔΔΙ και τις δεξιότητες[12] έχουν αποδείξει ότι αυτές οι πολιτικές είναι απαραίτητα στοιχεία της στρατηγικής για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Η πρώτη πρωτοβουλία είχε ως αποτέλεσμα την ανάληψη ορισμένων δράσεων όπως η κοινή στρατηγική δράσης ΕΕ-ΗΠΑ για τα ΔΔΙ και την παράνομη ιδιοποίηση καθώς και η ανταλλαγή απόψεων με θέμα τα ΔΔΙ και τις χώρες όπου θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά προτεραιότητα. Η δεύτερη πρωτοβουλία αναφέρεται στην έλλειψη δεξιοτήτων και τις αναντιστοιχίες στη βιομηχανία μέσω μιας σειράς δράσεων.

Η πολιτική συνοχής είχε επίσης αξιόλογη συμβολή στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας. Ακολουθώντας τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για τη συνοχή 2007-2013, τα κράτη μέλη δίνουν έμφαση στις επενδύσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου σε πεδία που συνδέονται άμεσα με το πρόγραμμα δράσης για την ανάπτυξη και την απασχόληση, ιδίως δε όσον αφορά τη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου, την έρευνα, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Επιπλέον, η Επιτροπή έχει καθορίσει μια πλήρη στρατηγική[13] με θέμα την εξωτερική ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ προκειμένου να εκμεταλλευτεί τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης και να εξασφαλίσει ένα πιο ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον για τις εταιρείες της ΕΕ.

Οι περισσότερες από τις οριζόντιες και τομεακές πρωτοβουλίες όπως περιγράφονται στην ανακοίνωση του 2005 είναι μακροπρόθεσμα σχέδια τα οποία θα συνεχιστούν και την περίοδο 2007-2009.

Συνοπτικά, οι πρόσφατες εξελίξεις στην οικονομία καθώς και οι εμπειρίες και οι εντυπώσεις από τους βασικούς πυλώνες της βιομηχανικής πολιτικής του 2005 καταδεικνύουν ότι δεν χρειάζονται ριζικές αλλαγές ως προς αυτή την πολιτική.

3.2. Στρατηγικός προγραμματισμός

Με βάση την αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης αλλά και τα όσα έχουν επιτευχθεί ήδη από το 2005, η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο ενίσχυσης των τρεχουσών πρωτοβουλιών καθώς και την εκπόνηση νέων ως απάντηση στις πρόσφατες προκλήσεις.

Στο παράρτημα 1 παρατίθεται λεπτομερής επισκόπηση των οριζόντιων και τομεακών πρωτοβουλιών και σημειώνονται οι αλλαγές προτεραιότητας για κάθε τομέα. Της εφαρμογής τους θα προηγηθεί, όπου κρίνεται σκόπιμη, μια εκτίμηση των επιπτώσεων. Με βάση τις νέες πληροφορίες, η επισκόπηση έρχεται να «επικαιροποιήσει» την ανακοίνωση του 2005 η οποία προέκυψε κατόπιν ευρείας διαβούλευσης με τα κράτη μέλη και τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς.

Οι πολιτικές δράσεις με αντικείμενο την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας πραγματοποιούνται σε επίπεδο ΕΕ και εν μέρει κρατών μελών, ωστόσο η σύνδεση των ευρωπαϊκών με τις εθνικές βιομηχανικές πολιτικές δράσεις παραμένει αδύναμη. Η ανανεωμένη στρατηγική της Λισαβόνας αποτελεί μια καλή ευκαιρία παγίωσης αυτών των συνεργασιών, δεδομένης κυρίως της συμπερίληψης στις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές μιας επιμέρους κατευθυντήριας γραμμής με θέμα τη βιομηχανική πολιτική. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναφέρουν στην ετήσια έκθεση προόδου τους τις πολιτικές δράσεις που αφορούν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και οι οποίες συνδέονται με τις βασικές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα κράτη μέλη. Σε συγκεκριμένα θέματα, η Επιτροπή θα μπορούσε να εργαστεί από κοινού με τα κράτη μέλη με σκοπό τον προσδιορισμό και τη διάδοση των ορθών πρακτικών. Αυτό θα επιτρέψει μεταξύ άλλων στην Επιτροπή να ενσωματώσει ακόμη καλύτερα την εθνική διάσταση της χάραξης πολιτικής στις οριζόντιες και τομεακές πρωτοβουλίες που αναφέρονται στην παρούσα ανακοίνωση.

3.3. Συνέχιση εξελισσόμενου έργου και αντιμετώπιση νέων προκλήσεων

Αν και ο γενικός σχεδιασμός της βιομηχανικής πολιτικής για το 2005 εξακολουθεί να θεωρείται κατάλληλος, ορισμένες από τις προκλήσεις παραμένουν να υφίστανται και κάποιες άλλες έχουν γίνει ακόμη πιο σοβαρές. Η παγκοσμιοποίηση καθώς και οι τεχνολογικές και κλιματικές αλλαγές καθιστούν την ανάγκη αναπροσαρμογής της οικονομίας μας ακόμη πιο επιτακτική: πρόκειται για μια διαδικασία ανάπτυξης των πόρων εκεί όπου προσθέτουν μεγαλύτερη αξία.

3.3.1. Οριζόντιες πρωτοβουλίες

1. Η απλοποίηση και η βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου καθώς και η μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να αποτελούν προτεραιότητα της Επιτροπής, όπως άλλωστε και η ανάγκη να σχεδιαστεί η οικονομία έτσι ώστε να ενισχυθεί η «οικολογική καινοτομία» παράλληλα με μια πιο αειφόρο κατανάλωση και μοντέλα παραγωγής. Οι προσπάθειες της Επιτροπής θα ενταθούν στο μέλλον και θα ληφθεί ειδική μέριμνα σε τομείς όπως οι κατασκευές, οι στατιστικές επιχειρήσεων, η υγεία και η ασφάλεια, οι εργασιακές σχέσεις, οι μεταφορές καθώς και ο ΦΠΑ και η φορολογία. Η Επιτροπή δεσμεύεται επίσης να συνεχίσει τον υπολογισμό του διοικητικού κόστους και τον περιορισμό των αντίστοιχων επιβαρύνσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς μπορεί αυτό να εφαρμοστεί σε ένα συγκεκριμένο τομέα αποτελεί η συνέχεια της πρωτοβουλίας CARS21, με την οποία η Επιτροπή θα προσπαθήσει να απλοποιήσει το κανονιστικό πλαίσιο για την αυτοκινητοβιομηχανία μέσω της συνεχούς εφαρμογής καλύτερων κανονιστικών αρχών. Οι άξονες προτεραιότητας της Επιτροπής είναι οι ακόλουθοι: Αντικατάσταση, αρχής γενομένης από το 2007, μιας σειράς οδηγιών της ΕΚ από διεθνείς κανονισμούς· θέσπιση αυτοδοκιμών και εικονικών δοκιμών σε ορισμένα πεδία· θέσπιση νομοθεσίας προκειμένου να επιτευχθούν ορισμένοι φιλόδοξοι στόχοι, μεταξύ των οποίων το όριο των 120g/Km εκπομπών CO2 έως το 2012 μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης[14]· η εισαγωγή κατασκευαστικών βελτιώσεων, όπως ο ηλεκτρονικός έλεγχος ευστάθειας (2008), όσον αφορά την ασφάλεια των οχημάτων.

Αυτή η προσέγγιση μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα προς μίμηση και για άλλους τομείς, έχει δε ιδιαίτερη σημασία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Χάρη στην απλή διάρθρωση και τη φυσική τους ικανότητα να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν όλα τα εχέγγυα να προσφέρουν καινοτόμες λύσεις και να μετατρέψουν τις προκλήσεις σε επαγγελματικές ευκαιρίες. Επίσης, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι ορισμένων δικτύων επιχειρήσεων που αναφέρονται παρακάτω. Παράλληλα, είναι πιο δύσκολο για αυτές τις επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν στις κανονιστικές ρυθμίσεις και τις διοικητικές επιβαρύνσεις, οι οποίες συχνά συνεπάγονται ένα κόστος που δεν είναι ευθέως ανάλογο του μεγέθους της εκάστοτε επιχείρησης. Και, αναλογικά, πλήττονται περισσότερο από μέτρα που απαιτούν επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, όπως στην περίπτωση της θέσπισης πιο απαιτητικών περιβαλλοντικών προδιαγραφών για την επεξεργασία των τελικών προϊόντων.

2. Ένα ακόμη σύνολο οριζόντιων πρωτοβουλιών οφείλεται στο γεγονός ότι το κανονιστικό πλαίσιο από μόνο του δεν μπορεί να δώσει ώθηση στην καινοτομία και να καλύψει την ταχεία τεχνολογική πρόοδο. Μπορεί τα κοινοτικά χρηματοδοτικά προγράμματα[15], οι τρέχουσες και οι προγραμματισμένες ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες καθώς και οι κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες να οικοδομούν ανοικτές συμπράξεις και να προωθούν την καινοτομία, ωστόσο απαιτούνται και άλλα προδραστικά μέτρα.

Μια επιτυχημένη καινοτομία παγκόσμιας εμβέλειας συνεπάγεται μια σειρά ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων για την « πρωτοποριακή αγορά » όπως, για παράδειγμα, ταχύτερες αποδόσεις επενδύσεων και, συνεπώς, μεγαλύτερα κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις σε Ε&Α· πλεονεκτική τοποθεσία ως προς την Ε&Α και τις εγκαταστάσεις παραγωγής· υψηλότερη παραγωγικότητα και εξαγωγές ή περισσότερη ανάπτυξη και απασχόληση.

Ο σκοπός της πρωτοβουλίας της πρωτοποριακής αγοράς είναι να συμβάλει στην απελευθέρωση όλων των δυνατοτήτων της αγοράς για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες μέσω της άρσης όλων των κωλυμάτων που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη νέων αγορών στο πλαίσιο μιας μελλοντικής, συντονισμένης και στοχοθετημένης προσέγγισης κανονιστικών και μη πολιτικών μέσων· οι εν λόγω πολιτικές θα επιτρέπουν την ταχεία κάλυψη της ζήτησης από ένα πολυποίκιλο σύνολο τεχνολογιών και καινοτόμων επιχειρηματικών προτύπων σε παγκόσμιο επίπεδο

Τα μέσα αυτά περιλαμβάνουν το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, την προώθηση ανοικτών μηχανισμών καινοτομίας, προδιαγραφών, πρακτικών στην ανάθεση δημόσιων συμβάσεων, προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας ή της διαθεσιμότητας κεφαλαίου υψηλού κινδύνου.

Η Επιτροπή θα καταρτίσει ένα έγγραφο πολιτικής εντός του τρέχοντος έτους όπου θα προτείνει την υιοθέτηση της προσέγγισης της πρωτοποριακής αγοράς.

3. Κάποιοι άλλοι τρόποι επίσπευσης της διαδικασίας καινοτομίας, όπως σημειώνεται και στο έγγραφο του Λάχτι[16], είναι η χρήση προδιαγραφών , οι οποίες, εκτός του ότι διευκολύνουν την πρόσβαση των καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών στις αγορές, λειτουργούν και ως μηχανισμός διάδοσης γνώσης που προέρχεται από την Ε&Α. Επιπλέον, διατηρώντας την ποιότητα και την ασφάλεια των νέων προϊόντων και υπηρεσιών σε υψηλά επίπεδα, οι προδιαγραφές ενισχύουν τη σταθερή και αειφόρο κατανάλωση με ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη.

Στόχος της πρωτοβουλίας για τις προδιαγραφές είναι τα αποτελέσματα της Ε&Α να μπορούν να βρίσκουν πιο εύκολα το δρόμο τους προς την αγορά και να διευκολύνεται η αφομοίωση των νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο, ο ρυθμός των τεχνολογικών αλλαγών και η σύγκλιση των τεχνολογιών επιβάλλει οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί τυποποίησης να αναπροσαρμόσουν τις διαδικασίες που ακολουθούν έτσι ώστε να μπορούν να έχουν έγκαιρα την κατάλληλη παραγωγή. Θα πρέπει δε να συνεχίσουν να αναπτύσσουν τις παγκόσμιες προδιαγραφές. Όμως προκειμένου να δρέψουν όλους τους καρπούς, θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να συμμετάσχουν στη διαδικασία τυποποίησης και οι προδιαγραφές να χρησιμοποιούνται σε ευρεία βάση. Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες προκειμένου οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η ερευνητική κοινότητα να μην μείνουν αμέτοχες. Για αυτό το λόγο, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει στα τέλη του 2007 μια ανακοίνωση που θα αναφέρεται στη συμβολή της τυποποίησης στην καινοτομία και θα προτείνει μέτρα για την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων θεμάτων.

4. Η παγκοσμιοποίηση οδηγεί σε δομικούς μετασχηματισμούς. Για αυτό απαιτείται η σύναψη νέων και ισχυρών διασυνοριακών σχέσεων και συμμαχιών. Συνεργατικά δίκτυα, όπως οι πόλοι καινοτομίας και τα δίκτυα που προσανατολίζονται στην έρευνα, μπορούν να αποτελέσουν ισχυρούς μοχλούς καινοτομίας και περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό το στοιχείο συνάδει με την ανάγκη για μεγαλύτερη εξειδίκευση της έρευνας σε περιφερειακό επίπεδο καθώς και περαιτέρω τεχνολογική ανάπτυξη σε ένα παγκοσμίως ανταγωνιστικό Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Η πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΙΤ) καλλιεργεί τους ήδη υπάρχοντες και προσθέτει νέους πόλους και δίκτυα υπερεθνικής καινοτομίας. Αποστολή του είναι να συγκεντρώσει τους κορυφαίους ευρωπαϊκούς φορείς από τους τομείς της παιδείας, της έρευνας και της καινοτομίας προκειμένου να προτείνουν απτές λύσεις σε βασικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Η πρωτοβουλία των δικτύων θα αξιολογήσει σε ποιο βαθμό οι από κοινού δράσεις των κρατών μελών και της Επιτροπής για την ενίσχυση των δικτύων και της συνεργασίας τους μπορούν να βοηθήσουν τον ευρωπαϊκό χώρο της γνώσης να αναδειχθεί σταδιακά σε ένα ισχυρό ιστό ανταγωνιστικών και παγκόσμιου επιπέδου δικτύων που θα προωθούν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και των υπηρεσιών.

5. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει ήδη τις δυνατότητες να ενισχύσει την ήδη σημαντική θέση της στην αγορά νέων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών βασιζόμενη στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές εταιρείες επιδεικνύουν όλο και μεγαλύτερη ευαισθησία σε θέματα περιβαλλοντικών επιδόσεων στο πλαίσιο της πολιτικής τους στο ζήτημα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Προκειμένου να αξιοποιηθούν αυτές οι δυνατότητες και προκειμένου η βιομηχανία να εκμεταλλευτεί τις νέες αγορές που έχουν αναδειχθεί στον τομέα των περιβαλλοντικών τεχνολογιών, εξετάζεται η ανάληψη μιας νέας πρωτοβουλίας με θέμα την αειφόρο βιομηχανική πολιτική. Το ζητούμενο είναι κυρίως να τραπούν οι εν δυνάμει προκλήσεις σε ευκαιρίες για τη βιομηχανία της ΕΕ προκειμένου να υπάρξει μια μετάβαση σε μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και ικανή αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων. Θα συμβάλει έτσι στην επίτευξη των στόχων της δέσμης μέτρων που ψήφισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Μάρτιο 2007 σχετικά με την ενέργεια και τις κλιματικές αλλαγές.

Η Επιτροπή θα καταρτίσει επίσης ένα συμπληρωματικό σχέδιο δράσης για την προώθηση της αειφόρου παραγωγής και κατανάλωσης στην ΕΕ. Το εν λόγω σχέδιο δράσης είναι η απάντηση στο αίτημα της Επιτροπής για την ανανεωμένη στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη.

Οι τρεις βασικές αρχές που διέπουν την αειφόρο βιομηχανική πολιτική, της οποίας έπεται ένα σχέδιο δράσης στις αρχές του 2008, είναι οι εξής:

Η ανάπτυξη και η περαιτέρω εμπορική διάδοση τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και υψηλής ενεργειακής απόδοσης , όπως, για παράδειγμα, η ενίσχυση των πρωτοποριακών αγορών και η παροχή κινήτρων για τους πρωτοπόρους. Για αυτό το λόγο, ίσως απαιτούνται κατάλληλα χρηματοδοτικά μέσα καθώς και η ανάπτυξη μηχανισμών της αγοράς που θα ενθαρρύνουν τη χρήση προϊόντων και υπηρεσιών περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον, μεταξύ των οποίων και μια καλύτερη εσωτερίκευση των περιβαλλοντικών δαπανών χωρίς, ωστόσο, να καταστρατηγούνται οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων

Η δημιουργία μιας δυναμικής εσωτερικής αγοράς : Υπό το πρίσμα της τρέχουσας αναθεώρησης της νομοθεσίας περί εσωτερικής αγοράς, η Επιτροπή θα καταρτίσει μια στιβαρή πολιτική προϊόντων και θα άρει τα εμπόδια στην εσωτερική αγορά. Αυτή η πολιτική θα περιλαμβάνει ορισμένες ρεαλιστικές και προοδευτικά πιο φιλόδοξες ελάχιστες προϋποθέσεις που θα έρθουν να συμπληρώσουν – όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο – «πρωτοποριακές» προδιαγραφές και κίνητρα, όπως η επισήμανση, με απώτερο σκοπό την αύξηση των επιδόσεων. Ακρογωνιαίος λίθος αυτής της προσέγγισης θα είναι μια εκτεταμένη οδηγία EuP με σκοπό την προώθηση του «οικολογικού σχεδιασμού» των πιο σημαντικών προϊόντων. Τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και οι υπηρεσίες ενέργειας για τις εταιρείες και τα νοικοκυριά θα προωθούνται και θα υποστηρίζονται επίσης από ένα απλό όσο και φιλικό προς το χρήστη πλαίσιο.

Δημιουργία παγκόσμιων αγορών για τεχνολογίες, προϊόντα και υπηρεσίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και υψηλής ενεργειακής απόδοσης: Η ταχύτερη εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών και προδιαγραφών για πιο αειφόρες τεχνολογίες, προϊόντα και υπηρεσίες στην ΕΕ μπορεί να θέσει τα θεμέλια για την ανάπτυξη προδιαγραφών παγκόσμιας εμβέλειας που θα λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και τον κύκλο της ζωής. Αυτό μπορεί να προσδώσει στις ευρωπαϊκές εταιρείες κάποιο προβάδισμα έναντι όλων των άλλων ανταγωνιστών τους παγκοσμίως. Οι διεθνείς κλαδικές συμφωνίες για τις βιομηχανίες με υψηλή κατανάλωση ενέργειας διαθέτουν μεγάλη δυναμική ώστε να θέσουν ορισμένα κριτήρια παγκόσμιας εμβέλειας για την ενεργειακή απόδοση και την αποδοτικότητα των φυσικών πόρων αλλά και για να προωθήσουν τις τεχνολογίες που καλύπτουν αυτά τα κριτήρια. Τέτοιου είδους κλαδικές συμφωνίες, οι οποίες πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες του ανταγωνισμού και τους περιβαλλοντικούς στόχους, θα πρέπει να βοηθούν στη δημιουργία αγορών εξαγωγών για τις πρωτοποριακές ευρωπαϊκές τεχνολογίες, υπηρεσίες και προϊόντα. Μπορούν δε να συμπληρωθούν από διεθνείς ή διμερείς συμφωνίες για τη διάδοση και τη χρήση περιβαλλοντικών τεχνολογιών, διευκολύνοντας έτσι την εφαρμογή των ευέλικτων μηχανισμών του πρωτοκόλλου του Κιότο, αλλά και από την εμπορική και αναπτυξιακή πολιτική.

6. Οι βιομηχανίες με υψηλή κατανάλωση ενέργειας χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, όπως διαπιστώνει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο[17]. Απαιτούνται αποδοτικά από οικονομικής άποψης μέτρα για τη βελτίωση τόσο της ανταγωνιστικότητας όσο και της επίδρασης αυτών των ευρωπαϊκών βιομηχανικών κλάδων στο περιβάλλον. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει ένα έγγραφο πολιτικής το φθινόπωρο στο οποίο θα προσδιορίζει τους πιθανούς τρόπους επίτευξης του συγκεκριμένου στόχου κατά τον καλύτερο τρόπο.

7. Επιπλέον, κρίνεται αναγκαία για την ευρωπαϊκή βιομηχανία η δυνατότητα πρόσβασης στους φυσικούς πόρους και τις πρώτες ύλες . Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη δυνατότητα ασφαλούς και αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων και των πρώτων υλών, όπως η βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων και η εύκολη πρόσβαση στα εγχώρια αποθέματα πρώτων υλών, το άνοιγμα της αγοράς της ΕΕ στις ανανεώσιμες πρώτες ύλες, η ενίσχυση των τεχνολογιών εξόρυξης καθώς και η ύπαρξη ειδικευμένου προσωπικού. Επιπλέον, οι πολυμερείς και διμερείς εμπορικές συμφωνίες πρέπει να διασφαλίζουν τη στήριξη των ανοικτών και μη παρεμβατικών αγορών εκ μέρους των τρίτων χωρών, τη συνέχεια και την ποικιλία των αποθεμάτων πρώτης ύλης στο πλαίσιο της θεματικής στρατηγικής της Επιτροπής για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων. Το αίτημα που υπέβαλε προς την Επιτροπή το Συμβούλιο ανταγωνιστικότητας την 21η Μαΐου 2007 για την εκπόνηση μιας σταθερής πολιτικής προσέγγισης στο θέμα της προμήθειας της βιομηχανίας με πρώτες ύλες – περικλείοντας όλες τις συναφείς εσωτερικές και εξωτερικές κοινοτικές πολιτικές – πρόκειται να λάβει συνέχεια στο άμεσο μέλλον.

Η Επιτροπή θα προσπαθήσει να προωθήσει το διάλογο στο πλαίσιο της εξωτερικής και της ενεργειακής πολιτικής και των διεθνών σχέσεων, της εμπορικής της πολιτικής καθώς της βιομηχανικής και περιβαλλοντικής της πολιτικής, και όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο, να βοηθήσει στην εφαρμογή τους μέσω της τεχνικής αρωγής προκειμένου να ενισχυθούν οι πολιτικές σε θέματα αειφόρου ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στα κράτη-εταίρους.

8. Σε γενικές γραμμές, οι εξωτερικές πτυχές της ανταγωνιστικότητας και της πρόσβασης στις αγορές παραμένουν ζητήματα ζωτικής σημασίας για τις επιδόσεις της βιομηχανίας στην ΕΕ.

Η πρωτοβουλία για την ανταγωνιστικότητα και την πρόσβαση στις αγορές θα επικεντρώσει τις προσπάθειές της και τα μέσα που διαθέτει σε εκείνους τους τομείς και αγορές με τα υψηλότερα δυνητικά κέρδη από την ανταγωνιστικότητα. Η Επιτροπή θα επιδιώξει να θέσει ως προτεραιότητα τις πολυμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις, ιδίως δε το Γύρο της Ντόχα για την Ανάπτυξη, παράλληλα όμως θα προσπαθήσει να συνάψει νέες διμερείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, να προωθήσει το θέμα της υπερατλαντικής ατζέντας με τις ΗΠΑ και της εταιρικής σχέσης με την Κίνα και να αντιμετωπίσει τους μη δασμολογικούς φραγμούς, των οποίων η βαρύτητα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της σταδιακής άρσης των δασμών. Αυτό συμπεριλαμβάνει θέματα όπως οι κανονιστικές διατάξεις, οι άμεσες ξένες επενδύσεις, ο ανταγωνισμός, η ανάθεση δημόσιων συμβάσεων, η ασφάλεια, η διασφάλιση και η προστασία των ΔΔΙ και άλλων άυλων αγαθών καθώς και η καταπολέμηση της παράνομης ιδιοποίησής τους. Αυτό συνεπάγεται επίσης ότι η απόρριψη του προστατευτισμού στο εσωτερικό πρέπει να συνοδεύεται από μια ενεργητική προσπάθεια χρήσης όλων των διαθέσιμων μέσων για τη δημιουργία ανοιχτών αγορών και θεμιτών όρων εμπορίου στο εξωτερικό.

9. Η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας εξαρτάται επίσης από την ικανότητά της να πραγματοποιεί διαρθρωτικές αλλαγές ως απάντηση στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής προόδου. Ενόψει αυτών των συνεπειών, η ΕΕ έχει θεσπίσει ειδική νομοθεσία για την αναδιάρθρωση[18], παρέχοντας παράλληλα οικονομική βοήθεια μέσω των διαρθρωτικών ταμείων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση. Η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά τις πρώτες δύο αιτήσεις προς το ταμείο και εισηγήθηκε στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή τη χορήγηση των απαραίτητων πιστώσεων. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα ενόψει των κυμάτων διαρθρωτικών αλλαγών αλλά και για την καλύτερη προετοιμασία αναδιαρθρώσεων και τη βελτίωση της συνέργειας μεταξύ διαφορετικών πολιτικών τάσεων και με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Με την πρωτοβουλία για τις διαρθρωτικές αλλαγές , η Επιτροπή θα επεκτείνει τις αναλυτικές της εργασίες και θα μεσολαβήσει για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Η πρώτη ετήσια έκθεση αναδιάρθρωσης πρόκειται να δημοσιευτεί στα μέσα του 2008. Η ανακοίνωση του 2005 σχετικά με την αναδιάρθρωση και την απασχόληση[19] θα αναθεωρηθεί με σκοπό την καλλιέργεια μιας ευρείας εταιρικής συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε μεσοπρόθεσμη βάση, η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να ενημερώσει όσο πιο επαρκώς γίνεται όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς αναφορικά με την αναδιάρθρωση και τον τρόπο αντιμετώπισης των επιδράσεών της. Θα πρέπει επίσης να βρεθεί μια λύση για την καλύτερη αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η Επιτροπή θα κρίνει αν είναι απαραίτητη η αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση μέχρι το 2009.

10. Μια από τις κύριες διαρθρωτικές αλλαγές στις ιδιαίτερα ανεπτυγμένες οικονομίες ήταν η μεταστροφή της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών. Αυτό πάντως το γεγονός δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με την απο-βιομηχανοποίηση. Αντανακλά τη βαθύτερη διαίρεση της εργασίας παγκοσμίως και τη διάσπαση των παλαιότερα ενσωματωμένων κάθετων αλυσίδων αξίας. Κατά συνέπεια, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες . Το κόστος, η ποιότητα και η παραγωγικότητα ορισμένων κλάδων υπηρεσιών, ιδίως δε αυτού των επιχειρηματικών υπηρεσιών έντασης γνώσης, επηρέασαν καθοριστικά την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Για παράδειγμα, οι κανονισμοί που αναφέρονται στις επιδόσεις των επαγγελματικών και των λοιπών επιχειρηματικών υπηρεσιών, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες ή ο τομέας του λιανικού εμπορίου και της διανομής επηρεάζουν επίσης τη βιομηχανία. Επιπλέον, οι βιομηχανίες ανταγωνιστικού δικτύου επαυξάνουν την εν γένει ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Επίσης, η βιομηχανία είναι τόσο χρήστης όσο και παροχέας ενός ολοένα και μεγαλύτερου φάσματος υπηρεσιών που σχετίζεται με τις καινοτόμες τεχνολογίες και προϊόντα.

Η πρωτοβουλία για τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες θα διενεργήσει μια λεπτομερή εξέταση και ανάλυση ανταγωνιστικότητας του τομέα των υπηρεσιών και των επιδράσεών του στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και, αν χρειαστεί, περαιτέρω τομεακή παρακολούθηση. Το πόρισμα θα προσδιορίζει όλα τα στοιχεία που εμποδίζουν την αυξημένη ανταγωνιστικότητα καθώς και τις τυχόν αδυναμίες της αγοράς, οι οποίες ενδεχομένως να χρήζουν ενεργειών για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων στους επιμέρους βιομηχανικούς τομείς ή/και σε αυτούς των υπηρεσιών

Στο πνεύμα της Σύγχρονης πολιτικής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης[20] της Επιτροπής, η τελευταία θα συνεχίσει να μεριμνά ώστε οι πρωτοβουλίες της για τη βιομηχανική πολιτική να λάβουν υπόψη τα συμφέροντα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν καίριο ρόλο στη δημιουργία αειφόρου ανάπτυξης και νέων όσο και καλύτερων θέσεων εργασίας.

3.3.2. Τομεακές πρωτοβουλίες

Εκτός από τις οριζόντιες πρωτοβουλίες, έχει αποδειχθεί ήδη η αξία της στρατηγικής της εις βάθος ανάλυσης θεμάτων που άπτονται των εκάστοτε τομέων. Δύο νέες πρωτοβουλίες πρόκειται να αναληφθούν στους κλάδους της επεξεργασίας τροφίμων και της ηλεκτρολογίας, οι οποίοι είναι αμφότεροι μεγάλοι τομείς με σημαντικές δυνατότητες δημιουργίας ανάπτυξης και θέσεων εργασίας.

Όλες οι τομεακές πρωτοβουλίες θα πρέπει να αξιοποιήσουν κατάλληλα τα σύγχρονα μέσα του προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα, ήτοι τις τεχνολογικές πλατφόρμες και τις κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες καθώς και τις συστάσεις τους.

11. Ύστερα από τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ – οι οποίες μετέθεσαν το βάρος της ενίσχυσης από το προϊόν στις άμεσες πληρωμές προς τους αγρότες και έδωσαν έμφαση στην αγορά και την ανταγωνιστικότητα – η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων έχει εισέλθει πλέον σε μια περίοδο αναπροσαρμογής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτή η αναπροσαρμογή γίνεται με δεδομένες τις υψηλές τιμές των εμπορευμάτων, τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε βασικές πρώτες ύλες και την ανάδειξη μιας εξωτερικής εμπορικής πολιτικής ως προς την πρόσβαση στις αγορές. Η χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας, η παρατεταμένη αδυναμία για καινοτομία, οι αλλαγές των καταναλωτικών ηθών και οι κανονιστικές διατάξεις που έχουν θεσπιστεί τα τελευταία χρόνια ως απάντηση στις ανησυχίες των καταναλωτών σε θέματα υγείας και περιβάλλοντος είναι μέρος των προκλήσεων που καλείται να αντιμετωπίσει η βιομηχανία. Ωστόσο, η εναρμονισμένη ευρωπαϊκή νομοθεσία περί τροφίμων εξακολουθεί να ενισχύσει την ασφάλεια των τροφίμων, την εμπιστοσύνη των καταναλωτών ανά την ΕΕ καθώς και την ανάπτυξη του τομέα γεωργικών προϊόντων διατροφής στην ΕΕ.

Με μια στοχοθετημένη πρωτοβουλία , η Επιτροπή σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις παραπάνω προκλήσεις και την παρατεταμένη έλλειψη καινοτομιών, με δεδομένο, κυρίως, το υψηλό ποσοστό μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τομέα. Με βάση μια ανάλυση ανταγωνιστικότητας, μια ευρεία διαβούλευση των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων εντός του 2007, και με την εμπειρία από την τεχνολογική πλατφόρμα «Τρόφιμα για τη ζωή», η Επιτροπή θα θεσπίσει μια δέσμη μέτρων στο πλαίσιο μιας ανακοίνωσης εντός του 2008. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν μια στρατηγική για περισσότερα προγράμματα προστιθέμενης αξίας, τη στοχοθετημένη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Ε&Α, συνεχείς προσπάθειες για περισσότερη καινοτομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων χονδρικού και λιανικού εμπορίου) και παγίωση της διεθνούς τους παρουσίας, ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές των τρίτων χωρών και – όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο – μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης. Τα συγκεκριμένα μέτρα θα έρθουν να συμπληρώσουν την τρέχουσα αναθεώρηση της νομοθεσίας περί τροφίμων καθώς και τις πρωτοβουλίες στον τομέα των νέων τροφίμων και της επισήμανσης των τροφίμων, απλοποιώντας ουσιαστικά το νομοθετικό πλαίσιο και μειώνοντας τις επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων σε επίπεδο ΕΕ.

12. Ο ηλεκτρολογικός κλάδος παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της ΕΕ ως παροχέας ενδιάμεσων, τελικών κεφαλαιουχικών αλλά και καταναλωτικών αγαθών. Αντιμετωπίζει δε αυξανόμενη πίεση από καθιερωμένες όσο και αναδυόμενες ανταγωνιστικές οικονομίες· η ιδιοποίηση και η προστασία των ΔΔΙ είναι συνεπώς θέματα ύψιστης σημασίας για τον κλάδο.

Το ELECTRA είναι μια κοινή πρωτοβουλία της Επιτροπής και της βιομηχανίας που αποσκοπεί αφενός στον εντοπισμό των κύριων ανταγωνιστικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο ευρωπαϊκός ηλεκτρολογικός κλάδος σε μακροπρόθεσμη βάση και, αφετέρου, στην κατάρτιση συστάσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου παγκοσμίως. Η πρωτοβουλία θα μπορούσε να εξετάσει τη δυνατότητα εφαρμογής καλύτερων κανονιστικών αρχών και μιας μεγαλύτερης συνεισφοράς στο διάλογο για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα και τις πρωτοποριακές αγορές. Με βάση τα αποτελέσματά της, η Επιτροπή θα μπορούσε να προτείνει περαιτέρω ενέργειες εντός του 2008.

Επιπλέον, θα ενταθούν οι εργασίες σε μια σειρά κλάδων που, όχι μόνο καλούνται να ανταποκριθούν στις ταχείες τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις, αλλά και δυσκολεύονται από διάφορα εμπόδια να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τα οφέλη της εσωτερικής αγοράς.

13. Όσον αφορά τη διαστημική βιομηχανία , η Επιτροπή εκπόνησε από κοινού με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ) την ευρωπαϊκή διαστημική πολιτική[21]. Συνοδεύεται δε από προκαταρκτικά στοιχεία ενός ευρωπαϊκού διαστημικού προγράμματος που θα έπρεπε να εκπονηθεί με σκοπό την επίτευξη της μέγιστης συμπληρωματικότητας και διαφάνειας όλων των διαστημικών προγραμμάτων, διασφαλίζοντας έτσι τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαστημικών επενδύσεων στην Ευρώπη.

Η Επιτροπή θα κρίνει κατά πόσο είναι απαραίτητο ένα ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τον έλεγχο της διάδοσης πληροφοριών από δορυφόρο και θα εκτιμήσει την ανάγκη για σχετικές προδιαγραφές. Θα κρίνει επίσης, κατόπιν σχετικής διαβούλευσης επί της Πράσινης Βίβλου σχετικά με το σύστημα GALILEO[22], σε ποιο βαθμό η κοινοτική ή η εθνική νομοθεσία μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών. Θα ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο μια προσέγγιση ως προς την κατανομή του ραδιοφάσματος με γνώμονα την αγορά, θα προκρίνει τις συνολικές κοινοτικές προσεγγίσεις ως προς τη χρήση του ραδιοφάσματος και θα συζητήσει με τα κράτη μέλη και τους διεθνείς φορείς τον καλύτερο τρόπο εναρμόνισης των κανονισμών σχετικά με τους ελέγχους των εξαγωγών . Ο ΕΟΔ και η Επιτροπή θα προτείνουν νέα προγράμματα Ε&Α για ολοκληρωμένες διαστημικές εφαρμογές , μεταξύ των οποίων και η ενσωμάτωση των επίγειων συστημάτων πριν από το τέλος του 2008. Έως το 2008, ο ΕΟΔ θα προετοιμάσει προτάσεις χρηματοδότησης για το μακροπρόθεσμο σχέδιό του με θέμα την επιστήμη του διαστήματος και θα προτείνει δραστηριότητες Ε&Α νέας τεχνολογίας. Η πρωτοβουλία για την παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES) θα προσφέρει υπηρεσίες με βάση το διάστημα που θα καθιστούν δυνατή την παρακολούθηση και τον έλεγχο των επιπτώσεων από τις κλιματικές αλλαγές.

14. Οι αμυντικές βιομηχανίες στην Ευρώπη υπόκεινται σε πολύ διαφορετικούς εθνικούς κανόνες, μία κατάσταση η οποία έχει καθυστερήσει την ανάπτυξή τους σε ευρωπαϊκή κλίμακα, με αποτέλεσμα να υστερούν έναντι των διεθνών ανταγωνιστών τους και να εμφανίζουν μέτρια σχέση τιμής και ποιότητας ως προς την ασφάλεια και την άμυνα . Η Επιτροπή σκοπεύει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας και της τεχνολογίας από κοινού με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας.

Με αυτή την προοπτική, θα υπάρξει μια πρωτοβουλία για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού, τεχνολογικής ανάπτυξης καθώς και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των αμυντικών εταιρειών της ΕΕ στον παγκόσμιο χώρο. Η Επιτροπή προετοιμάζει μια ανακοίνωση-«πλαίσιο» σχετικά με τη βιομηχανία και την αγορά, μια οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που αφορούν την άμυνα και την ασφάλεια και ένα κανονισμό για τις μεταφορές των αμυντικών προϊόντων εντός της ΕΕ. Περισσότερα αποτελέσματα αναμένονται έως το 2009 με τη μορφή ενός ευρωπαϊκού εγχειριδίου αμυντικής τυποποίησης, μιας ομογενούς, δηλαδή, καταγραφής ανά την ΕΕ της ευρωπαϊκής βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας και της τεχνολογίας

15. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή έχει δρομολογήσει μια πρωτοβουλία για τις συγκεκριμένες προκλήσεις της έρευνας στον τομέα της ασφάλειας , η οποία λαμβάνει υπόψη την άμεση συνάφειά της με θέματα άμυνας, όπως για παράδειγμα στην παραπάνω οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που αφορούν την άμυνα και την ασφάλεια.

Εξετάζει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού φόρουμ έρευνας για την ασφάλεια και την καινοτομία με αντικείμενο την κατάρτιση ενός προγράμματος κοινής έρευνας για την ασφάλεια έως τα τέλη του 2009. Παράλληλα, θα διευρύνει το διάλογο μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με θέμα την ευρωπαϊκή έρευνα για την ασφάλεια, θα αυξήσει τη διαφάνεια και θα συντονίσει τα διάφορα προγράμματα και πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη.

16. Ο ευρωπαϊκός φαρμακευτικός τομέας απειλείται από το γεγονός ότι οι επενδύσεις για Ε&Α στο χώρο διοχετεύονται στις ΗΠΑ και, όλο και περισσότερο, στην Άπω Ανατολή. Η ικανότητα της Ευρώπης να αντιδράσει πλήττεται σοβαρά από την έλλειψη μιας αποτελεσματικής και ενιαίας φαρμακευτικής αγοράς.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, η Επιτροπή ακολουθεί μια διττή προσέγγιση εκσυγχρονισμού του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου μέσω της αναθεώρησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας και των τρεχουσών εργασιών του φόρουμ για τα φάρμακα, όπου τα κράτη μέλη και οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς θίγουν απευθείας καίρια ζητήματα σχετικά με την ανταγωνιστικότητα, όπως για παράδειγμα η τιμολόγηση και η συμμετοχή. Σε μια προσπάθεια να υπάρξει μια σύγκλιση αυτών των τάσεων, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει μια ανακοίνωση έως τα τέλη του 2007, οριοθετώντας έτσι τη στρατηγική και τις βλέψεις μας για το μέλλον της ανταγωνιστικότητας σε αυτό τον τόσο σημαντικό τομέα. Η βάση δε για αυτή την ανακοίνωση, θα είναι μια δημόσια διαβούλευση που πρόκειται να πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι του 2007.

17. Αναφορικά με τις δεσμεύσεις της ανακοίνωσης του 2005 για τη βιομηχανική πολιτική, η Επιτροπή προετοιμάζει τώρα δύο ανακοινώσεις για συγκεκριμένους τομείς με θέμα την ανταγωνιστικότητα στη μεταλλουργία και τη δασική βιομηχανία.

4. Συμπεράσματα

Επί του παρόντος, η βιομηχανία λειτουργεί μέσα σε ένα σχετικά θετικό μακροοικονομικό κλίμα, αλλά αυτός δεν είναι λόγος εφησυχασμού.

Οι δράσεις που περιγράφονται στην ανακοίνωση του 2005 συνέβαλαν στην κατάρτιση μιας πολιτικής επωφελούς για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, τόσο τις μεγάλες όσο και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση αποδείχθηκε επιτυχημένη και έχει την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών. Συνεπώς, το ζητούμενο είναι η συνέχεια και η προσήλωση στην υπάρχουσα πολιτική στρατηγική και για αυτό το λόγο απαιτείται η στήριξη μιας αντιπροσωπευτικής ομάδας φορέων. Υπό αυτό το πρίσμα, θα δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή της πολιτικής-πλαισίου που θα επιτρέψει στη βιομηχανία να ανταποκριθεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην παγκοσμιοποίηση και τις κλιματικές αλλαγές.

Παράρτημα 1: Υπάρχουσες και εξεταζόμενες πρωτοβουλίες

Στον πίνακα αναφέρονται με ένδειξη σταυρού οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η πρόκληση πολιτικής θεωρείται ύψιστη προτεραιότητα για κάθε τομέα μεταξύ των πολλών σχετικών προκλήσεων πολιτικής. Συνεπώς, η απουσία σταυρού δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η εν λόγω πρόκληση δεν έχει σημασία για έναν τομέα αλλά ότι δεν θεωρείται ζήτημα υψίστης προτεραιότητας.

[1] COM(2005) 474

[2] Βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη μια διεξοδική επανεξέταση με θέμα την εσωτερική αγορά.

[3] Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της 29ης και 30ής Μαΐου 2006 και Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της 21ης και 22ας Μαΐου 2007

[4] Ψήφισμα για τη βιομηχανική πολιτική της 5ης Ιουλίου 2006

[5]Βιομηχανική Δομή ΕΕ (ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας, 2007)

[6]Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών SEC(2007)917 της παρούσας ανακοίνωσης.

[7]Eurostat Έρευνα Εργατικού Δυναμικού

[8]2007Βιομηχανική Δομή ΕΕ (ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας, 2007): στον κλάδο των ΤΠΕ, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης μεταξύ 1995 και 2006 ήταν 6 % αλλά την περίοδο 2004-2006 αυξήθηκε κατά 10 %. Οι αντίστοιχοι δείκτες για τον ηλεκτρολογικό και το μηχανολογικό κλάδο ήταν της τάξης του 2 % και 5 %.

[9]Ανακοίνωση τύπου της Eurostat 70/2007 της 24ης Μαΐου 2007

[10] Η ανακοίνωση της Επιτροπής «Ενεργειακη πολιτικη για την Ευρωπη» COM(2007) 1 θέτει ορισμένους ποσοτικούς στόχους.

[11]Όλες οι λεπτομέρειες αυτής της προόδου βρίσκονται στο έγγραφο SEC(2007)917.

[12] Η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να παρουσιάσει τις θέσεις της για τις ηλεκτρονικές δεξιότητες εντός του 2007.

[13] COM(2006) 567 «Η Ευρώπη στον κόσμο: η συμμετοχή της στον παγκόσμιο ανταγωνισμό»

[14]COM(2007) 22

[15]Το έβδομο πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα (7ο ΠΠ) και το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP).

[16]COM(2006) 589

[17] Συμπεράσματα της 8ης και 9ης Μαρτίου 2007

[18] Οδηγία 94/45/ΕΚ του Συμβουλίου της 22ας Σεπτεμβρίου 1994 για τη θέσπιση μιας ευρωπαϊκής επιτροπής επιχείρησης ή μιας διαδικασίας σε επιχειρήσεις και ομίλους επιχειρήσεων κοινοτικής κλίμακας με σκοπό να ενημερώνονται οι εργαζόμενοι και να ζητείται η γνώμη τους, οδηγία 98/59/ΕΚ του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 1998 για προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν τις ομαδικές απολύσεις καθώς και η οδηγία 2002/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2002, περί θεσπίσεως γενικού πλαισίου ενημερώσεως και διαβουλεύσεως των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα

[19]COM(2005) 120

[20]COM(2005)551

[21]COM(2007) 212 τελικό

[22] Το σύστημα ραδιο-πλοήγησης Galileo θα προσφέρει υπηρεσίες προσδιορισμού στίγματος χάρη στην ανάπτυξη ενός συνόλου 30 δορυφόρων εντός των επόμενων χρόνων