52007DC0226

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 30.4.2007

COM(2007) 226 τελικό

ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ

για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στην ενιαία αγορά

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ

για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στην ενιαία αγορά

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

Περιληψη

Η Επιτροπή επανεξετάζει επί του παρόντος την ενιαία αγορά ούτως ώστε να διασφαλίσει ότι οι σχετικές πολιτικές συμβαδίζουν με τον 21ο αιώνα. Στην ενδιάμεση έκθεση προς το Εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σκιαγραφείται η νέα προσέγγιση ως προς τη χρήση των μέσων της ενιαίας αγοράς και παράλληλα δίνεται έμφαση στην προώθηση της ευημερίας των καταναλωτών[1]. Η Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει την τελική της έκθεση το φθινόπωρο του 2007, στην οποία θα συμπεριληφθούν συγκεκριμένα μέτρα προς όφελος των πολιτών. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης αυτής, οι λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κατέχουν σημαντική θέση.

Οι λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες αποτελούν σημαντικό στοιχείο της καθημερινής ζωής των ευρωπαίων πολιτών. Παρά τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε κατά τα πρόσφατα έτη ως προς την υλοποίηση μιας ενιαίας αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, μελέτες υποδεικνύουν ότι η ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής δεν έχει αναπτύξει πλήρως τη δυναμική της και ότι ο ανταγωνισμός προβάλλει ανεπαρκής σε ορισμένους τομείς.

Βασιζόμενη στη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 2005–2010[2], στα αποτελέσματα της τομεακής έρευνας της Επιτροπής σχετικά με τις λιανικές τραπεζικές υπηρεσίες[3] και στην ενδιάμεση έκθεση για την ασφάλιση επιχειρήσεων[4], η Πράσινη Βίβλος αποσκοπεί στη βελτίωση και την εμβάθυνση της κατανόησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές και ο κλάδος στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (λιανικής), καθώς και στον προσδιορισμό του πεδίου και των περιορισμών της εφαρμογής περαιτέρω πρωτοβουλιών στον συγκεκριμένο τομέα. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα της διαβούλευσης αυτής, συμπεριλαμβανομένων πιθανών μέτρων για τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, θα συμπεριληφθούν στην τελική έκθεση της επισκόπηση της ενιαίας αγοράς, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί το φθινόπωρο.

Στην Πράσινη Βίβλο διατυπώνονται οι γενικοί στόχοι της πολιτικής της Επιτροπής στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, παρουσιάζονται αναλυτικότερα οι δράσεις που απαιτούνται για την πρόσβαση των καταναλωτών στα οφέλη της ολοκληρωμένης κοινοτικής αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και ζητείται ανατροφοδότηση από τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τους προσανατολισμούς που έχουν χαραχθεί.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η ολοκλήρωση στις κοινοτικές αγορές λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω μέσω:

- της παροχής συγκεκριμένων οφελών στους καταναλωτές, διασφαλίζοντας την ύπαρξη κατάλληλα ρυθμιζόμενων ανοιχτών αγορών και ισχυρού ανταγωνισμού για την προσφορά προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών παρέχοντας επιλογές, αξία και ποιότητα·

- της τόνωσης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, εξασφαλίζοντάς τους κατάλληλη προστασία, ανάλογα με την περίπτωση, και διασφαλίζοντας τη χρηματοοικονομική ευρωστία και φερεγγυότητα των παρόχων ∙

- της ενίσχυσης των καταναλωτών ούτως ώστε να προβαίνουν στις επιλογές που προσιδιάζουν στην οικονομική τους κατάσταση. Αυτό αποτελεί συνάρτηση μιας πληθώρας παραγόντων στους οποίους περιλαμβάνονται οι χρηματοοικονομικές γνώσεις, η σαφής, κατάλληλη και έγκαιρη ενημέρωση, η παροχή συμβουλών υψηλής ποιότητας και η διαμόρφωση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για προϊόντα που θεωρούνται ότι έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Η ενδυνάμωση των καταναλωτών ενισχύει την ικανότητά τους να προβαίνουν σε επιλογές που ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες τους, ανεξαρτήτως της έδρας του παρόχου χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Μολονότι σε ορισμένους τομείς, όπως τα επενδυτικά κεφάλαια, οι πληρωμές, οι ασφαλίσεις, η ενυπόθηκη πίστη, οι τραπεζικοί λογαριασμοί και η μεσιτεία πιστώσεων, έχουν δρομολογηθεί ή επίκεινται κοινοτικές πρωτοβουλίες, σε άλλους τομείς, όπως οι συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις και οι χρηματοοικονομικές γνώσεις, οι εργασίες βρίσκονται σε πιο πρώιμο στάδιο.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι απαιτείται συνεχής μέριμνα ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πολίτες αποκομίζουν τα οφέλη μιας ενιαίας αγοράς. Στο πλαίσιο της προώθησης της στρατηγικής της, η Επιτροπή θα εφαρμόσει μια ανοιχτή και διεξοδική προσέγγιση για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση προβλημάτων, θα εξετάσει το πλήρες φάσμα των εργαλείων πολιτικής και, ανάλογα με την περίπτωση, θα αναλάβει στοχευμένες δράσεις.

Η Επιτροπή θεωρεί ευπρόσδεκτες τυχόν γενικές παρατηρήσεις και ανατροφοδότηση σχετικά με το περιεχόμενο της παρούσας Βίβλου, καθώς και απαντήσεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη στα ερωτήματα που περιέχονται σε αυτήν. Οι απαντήσεις πρέπει να αποστέλλονται έως και την 16η Ιουλίου 2007 στη διεύθυνση markt-retail-consultation@ec.europa.eu και πρόκειται να δημοσιευθούν στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής, εκτός εάν υποδεικνύεται ρητώς διαφορετικά.

1. Εισαγωγη

1. Η Επιτροπή επανεξετάζει επί του παρόντος την ενιαία αγορά ούτως ώστε να διασφαλίσει ότι οι σχετικές πολιτικές συμβαδίζουν με τον 21ο αιώνα. Στην ενδιάμεση έκθεση προς το Εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σκιαγραφείται η νέα προσέγγιση ως προς τη χρήση των μέσων της ενιαίας αγοράς και παράλληλα δίνεται έμφαση στην προώθηση της ευημερίας των καταναλωτών[5]. Η Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει την τελική της έκθεση το φθινόπωρο του 2007, στην οποία θα συμπεριληφθούν συγκεκριμένα μέτρα προς όφελος των πολιτών. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης αυτής, οι λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κατέχουν σημαντική θέση.

2. Βασιζόμενη στη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 2005–2010[6], στα αποτελέσματα της τομεακής έρευνας της Επιτροπής σχετικά με τις λιανικές τραπεζικές υπηρεσίες[7] και στην ενδιάμεση έκθεση για την ασφάλιση επιχειρήσεων[8], η Πράσινη Βίβλος αποσκοπεί στη βελτίωση και την εμβάθυνση της κατανόησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές και ο κλάδος στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, καθώς και στον προσδιορισμό του πεδίου και των περιορισμών της εφαρμογής περαιτέρω πρωτοβουλιών στον συγκεκριμένο τομέα. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης αυτής θα συμπεριληφθούν στην επανεξέταση της ενιαίας αγοράς η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί το φθινόπωρο.

3. Στην Πράσινη Βίβλο διατυπώνονται οι γενικοί στόχοι της πολιτικής της Επιτροπής στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, παρουσιάζονται αναλυτικότερα οι δράσεις που απαιτούνται για την πρόσβαση των καταναλωτών στα οφέλη της ολοκληρωμένης κοινοτικής χρηματοπιστωτικής αγοράς και ζητείται ανατροφοδότηση από τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τους προσανατολισμούς που έχουν χαραχθεί.

2. Πλαισιο

4. Στην παρούσα Βίβλο, ως λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες νοούνται υπηρεσίες με τη μορφή λογαριασμών όψεως, πληρωμών, προσωπικών δανείων, ενυπόθηκης πίστης, αποταμιεύσεων, συντάξεων, επενδύσεων και ασφαλιστικών προϊόντων, παρεχόμενων σε ιδιώτες πελάτες, στους οποίους περιλαμβάνονται οι ιδιώτες επενδυτές. Οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες λιανικής είναι ουσιώδους σημασίας για την καθημερινή ζωή των ευρωπαίων πολιτών διότι διευκολύνουν την πλήρη συμμετοχή τους στην οικονομία, τους παρέχουν τη δυνατότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού καθώς και προστασία σε απρόβλεπτες περιστάσεις. Οι λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες περιλαμβάνουν σημαντικές χρηματοπιστωτικές δεσμεύσεις. Τα στεγαστικά δάνεια αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό άνοιγμα κατά τη διάρκεια της ζωής για την πλειονότητα των ευρωπαίων πολιτών, με τα οφειλόμενα υπόλοιπα των ανεξόφλητων ενυπόθηκων δανείων να ανέρχονται στο 50% περίπου του κοινοτικού ΑΕΠ[9]. Τα επενδυτικά κεφάλαια στα κράτη μέλη κυμαίνονται σε ποσοστό μεταξύ 4% και 23% των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών της ΕΕ[10].

5. Οι λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες είναι σημαντικές από μακροοικονομική άποψη. Οι λιανικές τραπεζικές εργασίες (άνω του 50% της συνολικής τραπεζικής δραστηριότητας) παράγουν ακαθάριστο εισόδημα το οποίο αντιστοιχεί στο 2% του κοινοτικού ετήσιου ΑΕΠ[11]. Η γήρανση του πληθυσμού ασκεί επιπρόσθετες πιέσεις στα δημόσια οικονομικά, επιτείνοντας την ανάγκη για παροχές συνταξιοδότησης και υγειονομικής περίθαλψης σε περισσότερο ιδιωτική και επαγγελματική βάση. Το γεγονός αυτό εξηγεί την αυξανόμενη οικονομική σημασία των τομέων των συνταξιοδοτικών, ασφαλιστικών και επενδυτικών κεφαλαίων. Στα τέλη του 2004, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων πρωτασφάλισης αντιστοιχούσαν σε 6 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία της ΕΕ διαχειρίζονταν περιουσιακά στοιχεία αξίας 2,5 τρισεκατομμυρίων ευρώ[12]. Η κεφαλαιοποίηση των ΟΣΕΚΑ υπερέβη τα 5,7 τρισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι το 50% του ΑΕΠ της ΕΕ[13], ενώ μόνο τα ασφάλιστρα ζωής αντιστοιχούν στο 5% του κοινοτικού ΑΕΠ[14].

6. Σημαντική είναι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην υλοποίηση μιας ενιαίας αγοράς για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενώ έχει θεσπιστεί πλαίσιο για τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής ευρωστίας και της φερεγγυότητας των παρόχων λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στους τομείς της τραπεζικής, των ασφαλειών και των κινητών αξιών[15]. Το πλαίσιο αυτό έχει σχεδιαστεί ούτως ώστε να επιτυγχάνει πολλαπλούς στόχους πολιτικής, περιλαμβανομένης της σταθερότητας του καθεστώτος προληπτικής εποπτείας, του ανταγωνισμού και ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών και των επενδυτών. Σε ορισμένους τομείς, όπως οι επενδυτικές υπηρεσίες και οι ασφάλειες ζωής, έχουν θεσπιστεί περιεκτικοί κανόνες για την προστασία των ιδιωτών πελατών και επενδυτών[16]. Επιπλέον, η εισαγωγή του ευρώ, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα του σχεδίου δράσης για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενέτεινε τον ανταγωνισμό στις ευρωπαϊκές αγορές χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ιδίως στις αγορές χονδρικής.

7. Η ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής δεν έχει αναπτύξει ακόμη πλήρως τη δυναμική της και ο ανταγωνισμός προβάλλει ανεπαρκής σε ορισμένες αγορές, ιδίως σε τομείς όπως οι πληρωμές και οι λιανικές τραπεζικές υπηρεσίες[17], γεγονός το οποίο ενδέχεται να στερήσει από τους καταναλωτές της ΕΕ τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της ενιαίας αγοράς. Η κατάσταση αυτή αντικατοπτρίζεται στους ακόλουθους δείκτες:

8. Περιορισμένη διασυνοριακή δραστηριότητα . Με εξαίρεση τους ΟΣΕΚΑ, οι διασυνοριακές συναλλαγές εμφανίζονται περιορισμένες, ενώ η δραστηριότητα μέσω διασυνοριακών εγκαταστάσεων ή συγχωνεύσεων κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα απ’ ό,τι στην πλειονότητα των άλλων τομέων[18]. Σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής, μόλις 1% των ευρωπαίων καταναλωτών προβαίνει στην εξ αποστάσεως αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών σε διασυνοριακό επίπεδο, ενώ το 26% συμμετέχει σε εγχώριες συναλλαγές, για παράδειγμα μέσω τηλεφώνου ή Διαδικτύου[19]. Στον τομέα των ασφαλειών, η ενοποίηση επιτεύχθηκε μέσω συγχωνεύσεων και εγκαταστάσεων παρά μέσω της ίδρυσης υποκαταστημάτων ή της παροχής διασυνοριακών υπηρεσιών. Ο όγκος των διασυνοριακών συναλλαγών είναι εξαιρετικά μικρός[20], με τις εγχώριες ασφαλιστικές εταιρίες να παράγουν το 90% και άνω των συνολικών εσόδων από ασφάλιστρα στην πλειονότητα των αγορών. Το 50% των συναλλαγών προέρχεται από τους 20 μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς ασφαλιστικούς ομίλους, με συχνά πανευρωπαϊκή και ενίοτε παγκόσμια παρουσία[21].

9. Εκτεταμένες διακυμάνσεις τιμών . Παρά τη μερική σύγκλιση των επιπέδων των επιτοκίων σε ορισμένους τομείς όπως τα στεγαστικά δάνεια , οφειλόμενη σε μεγάλο βαθμό στη γενικότερη μακροοικονομική σύγκλιση και την εισαγωγή του ευρώ[22], εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές αποκλίσεις στις υπηρεσίες πληρωμών και σε προϊόντα όπως οι καταναλωτικές πιστώσεις και οι λογαριασμοί όψεως[23]. Για παράδειγμα, οι μεταφορές πιστώσεων σε ευρώ πραγματοποιούνται χωρίς επιβάρυνση σε ορισμένα κράτη μέλη , ενώ σε άλλα κοστίζουν παραπάνω από 10 ευρώ[24]. Σε άλλους τομείς, όπως οι ασφαλίσεις μηχανοκίνητων οχημάτων ή κατοικιών, οι τιμές βάσης των ασφαλιστικών προϊόντων είναι λιγότερο συγκρίσιμες, δεδομένων των εκτεταμένων αποκλίσεων στην κάλυψη και τις κατά τόπους συνθήκες ασφαλιστικού κινδύνου[25]. Το 2008, η Επιτροπή πρόκειται να εξετάσει τις διακυμάνσεις τιμών σε βασικές λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

10. Περιορισμένη ποικιλία προϊόντων και δυνατότητα επιλογής . Σε ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να είναι δυσχερής η πρόσβαση σε προϊόντα ενυπόθηκων δανείων μακροπρόθεσμης αποπληρωμής και σταθερού επιτοκίου καθώς και σε ορισμένα πιο καινούργια προϊόντα, όπως τα ενυπόθηκα δάνεια με αποδέσμευση του ακινητοποιημένου κεφαλαίου (equity release), γεγονός το οποίο μπορεί να περιορίζει την καταναλωτική ζήτηση και την ανάπτυξη της αγοράς. Σε τέσσερα κράτη μέλη, άνω του 25% των αποταμιευτικών λογαριασμών συνοδεύεται από φορολογικά κίνητρα, ενώ τα προϊόντα αυτά σπανίζουν στην υπόλοιπη ΕΕ[26]. Φραγμό στη διασυνοριακή πώληση ορισμένων προϊόντων ασφαλειών ζωής και συνταξιοδοτικών προϊόντων έχουν αποτελέσει προβλήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα έκπτωσης του φόρου.

11. Εκτεταμένες διακυμάνσεις στις επιδόσεις της αγοράς . Η κερδοφορία των παρόχων λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ποικίλλει σημαντικά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η κερδοφορία στον τομέα των λιανικών τραπεζικών υπηρεσιών στις σκανδιναβικές χώρες, την Ισπανία και την Ιρλανδία κινείται σταθερά άνω του κοινοτικού μέσου όρου, ενώ κυμαίνεται σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα στη Γερμανία, την Αυστρία, τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο[27].

12. Εάν δεν καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες, είναι πολύ πιθανό ότι οι ευρωπαϊκές αγορές λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών θα παραμείνουν κατακερματισμένες. Οι διαφορές στα πλαίσια των κανονιστικών ρυθμίσεων και της προστασίας των καταναλωτών, καθώς και στις φορολογικές πολιτικές, σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό στις υποδομές[28], δημιουργούν νομικούς και οικονομικούς φραγμούς στην είσοδο στην αγορά[29]. Είναι πιθανό ότι νομικοί φραγμοί αποτρέπουν ή περιπλέκουν την προσφορά ορισμένων προϊόντων καθώς και την προσπελασιμότητα των υποδομών της αγοράς, περιορίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ανταγωνισμό και αποθαρρύνοντας την καινοτομία. Οι οικονομικοί φραγμοί, όπως η ανάγκη προσαρμογής των προϊόντων, των επιχειρηματικών μοντέλων και των στρατηγικών τιμολόγησης αυξάνουν το κόστος της διεξαγωγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε άλλα κράτη μέλη. Οι φραγμοί λειτουργούν αποτρεπτικά για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά , περιορίζουν τις επιλογές των καταναλωτών και αυξάνουν τις τιμές για τον καταναλωτή. Το υψηλό κόστος μεταστροφής μπορεί να περιορίσει τη δυνατότητα των καταναλωτών να αλλάζουν παρόχους για προϊόντα όπως οι τραπεζικοί λογαριασμοί και τα επενδυτικά κεφάλαια. Η αδυναμία πρόσβασης σε πληροφορίες ή η πρόσβαση σε ελλιπείς πληροφορίες συνεπάγεται την αδυναμία των καταναλωτών να επιλέξουν την πλέον συμφέρουσα συναλλαγή.

13. Εξίσου περιοριστικά για την ολοκλήρωση της αγοράς ενδέχεται να λειτουργούν η συμπεριφορά και οι προτιμήσεις των καταναλωτών. Παρά την αυξανόμενη κινητικότητα του πληθυσμού και την εντεινόμενη παροχή διασυνοριακών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής (περιλαμβανομένης της παροχής μέσω απευθείας διαύλων όπως το Διαδίκτυο)[30], η πλειονότητα των καταναλωτών εξακολουθεί να επιλέγει προϊόντα που διανέμονται τοπικά μέσω υποκαταστημάτων, θυγατρικών εταιριών και διαμεσολαβητών[31].

14. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των καταναλωτών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι πιθανόν να παραμένει προσανατολισμένη στις εγχώριες αγορές και ότι οι καταναλωτές πρέπει να έχουν την ελευθερία επιλογής ενός τοπικού προϊόντος ή μιας υπηρεσίας εφόσον το επιθυμούν, η Επιτροπή εκτιμά πως ενδέχεται να απαιτούνται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις για την καλύτερη λειτουργία των αγορών προς όφελος των καταναλωτών.

3. Βελτιωση του ρυθμιστικου πλαισιου για τισ λιανικεσ χρηματοπιστωτικεσ υπηρεσιεσ

15. Η βελτίωση της λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ενδέχεται να απαιτεί την ανάληψη στοχευμένων και μελετημένων δράσεων, βασισμένων στα υφιστάμενα επιτεύγματα. Ορισμένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη των οποίων ζητήθηκε η γνώμη κατά τα πρόσφατα έτη ανέφεραν ότι περισσότερες ρυθμίσεις στον συγκεκριμένο τομέα είναι απίθανο να επιφέρουν σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές. Σύμφωνα με άλλες πηγές, ωστόσο, η ρυθμιστική προσέγγιση είναι ίσως απαραίτητη σε ορισμένες περιπτώσεις. Η θεμελίωση μιας κοινής αντίληψης περί των προκλήσεων σε θέματα πολιτικής είναι αναγκαία για τον σχεδιασμό πολιτικών που θα παράγουν συγκεκριμένα οφέλη για τους καταναλωτές.

16. Πρωτοβουλίες πρέπει να αναλαμβάνονται μόνο εφόσον υπάρχουν ενδείξεις σαφών και συγκεκριμένων ωφελημάτων για τους πολίτες σε συνδυασμό με ισχυρά ερείσματα οικονομικής φύσεως. Οι πολιτικές πρέπει να εδράζονται σε βάσιμες οικονομικές ενδείξεις και να υποβάλλονται σε διεξοδικές αξιολογήσεις επιπτώσεων. Η μελέτη των κατάλληλων λύσεων πρέπει να πραγματοποιείται σε περιπτωσιολογική βάση, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε αγοράς και τα εντοπιζόμενα προβλήματα. Η Επιτροπή πρόκειται να αναλάβει καινούργιες ρυθμιστικές πρωτοβουλίες στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής μόνο εφόσον συντρέχουν λόγοι οικονομικής σκοπιμότητας και εφόσον είναι εφικτή η βελτίωση παραγόντων όπως η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και η διασυνοριακή δραστηριότητα. Μετά την παρέλευση χρονικού διαστήματος που κρίνεται επαρκές ούτως ώστε να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα των πολιτικών, η Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση των επιπτώσεών τους, ιδίως ως προς το εάν παράγουν πραγματικά και συγκεκριμένα οφέλη για τους καταναλωτές. Στην περίπτωση που τα μέτρα αποδειχθούν αναποτελεσματικά, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να προτείνει την απόσυρσή τους.

17. Στο πλαίσιο της στρατηγικής της για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η Επιτροπή θα εφαρμόσει μια ανοιχτή και περιεκτική προσέγγιση για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση προβλημάτων, θα εκτιμήσει το πλήρες φάσμα των εργαλείων πολιτικής, δεσμευτικών ή μη, προωθώντας, ανάλογα με την περίπτωση, πρωτοβουλίες καθοδηγούμενες από την αγορά ή προαιρετικά νομικά πλαίσια σε επίπεδο ΕΕ, όπως τα λεγόμενα "28α καθεστώτα"[32]. Στοχευμένα μέτρα θα ληφθούν εφόσον κρίνεται απαραίτητο.

4. Στοχοι και δρασεις

18. Στην παρούσα ενότητα σκιαγραφούνται οι στόχοι της Επιτροπής στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής: η δημιουργία συγκεκριμένων ωφελημάτων για τους καταναλωτές, ιδίως από άποψη τιμών και επιλογών, η τόνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και η ενδυνάμωση των καταναλωτών, ενώ παράλληλα περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο πρόκειται να υλοποιήσει τους στόχους αυτούς η Επιτροπή.

4.1. Χαμηλότερες τιμές και περισσότερες επιλογές για τους καταναλωτές

19. Η Επιτροπή αναλαμβάνει τη δέσμευση να άρει τους φραγμούς στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες λιανικής, εφόσον η άρση αυτή συνεπάγεται συγκεκριμένα οφέλη για τους καταναλωτές, υπό τη μορφή μιας ευρύτερης δυνατότητας επιλογής μεταξύ προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους και έχουν πιο ανταγωνιστικές τιμές.

Μείωση των τιμών μέσω της αύξησης του ανταγωνισμού

20. Το κοινοτικό ρυθμιστικό πλαίσιο αποσκοπεί στη διαμόρφωση των συνθηκών υπό τις οποίες είναι εφικτή η ανάπτυξη του ανταγωνισμού και η συμπίεση των τιμών από τις δυνάμεις της αγοράς, διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα των διαθέσιμων προϊόντων. Η Επιτροπή θα λάβει τα κατάλληλα μέτρα, είτε με την εφαρμογή της κοινοτικού δικαίου περί ανταγωνισμού είτε με την επιβολή αυστηρών πολιτικών σε περίπτωση παράβασης, όταν φαίνεται να μην εφαρμόζεται ή να μην τηρείται η κοινοτική νομοθεσία. Μπορεί επίσης να αναλάβει και άλλες πρωτοβουλίες (συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών, εφόσον χρειαστεί μετά από πλήρη ανάλυση του αντικτύπου) προκειμένου να διασφαλιστούν θεμιτές συνθήκες αγοράς και καλύτεροι όροι για τους καταναλωτές. Θα αρθούν οι φραγμοί στις βασικές ελευθερίες που προβλέπει η συνθήκη ΕΚ, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι οι αγορές είναι ανοιχτές και ανταγωνιστικές. Σύμφωνα με την τομεακή έρευνα της Επιτροπής σχετικά με τις λιανικές τραπεζικές υπηρεσίες, η βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που είναι εγκατεστημένα σε άλλα κράτη μέλη έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των τιμών για τους καταναλωτές[33].

21. Είναι σημαντικό να μην αποτρέπεται και να μην παρεμποδίζεται με κανέναν τρόπο η μεταστροφή των καταναλωτών σε άλλους παρόχους. Μια αγορά με καλά ενημερωμένους και κινητικούς καταναλωτές ωθεί τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε ανταγωνισμό προκειμένου να τους προσελκύσουν και να εξασφαλίσουν την αφοσίωσή τους.

22. Πρέπει να αντιμετωπιστούν επίσης οι φραγμοί στην κινητικότητα των καταναλωτών, όπως τα συμπληρωματικά τέλη για το κλείσιμο ενός λογαριασμού ή τον τερματισμό ενός ασφαλιστήριου συμβολαίου, η παροχή ελλιπών ή περίπλοκων πληροφοριών, οι δεσμευμένες πωλήσεις προϊόντων και η μεγάλη διοικητική επιβάρυνση που συνεπάγεται η αλλαγή παρόχου υπηρεσιών.

23. Οι δανειστές που δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις πιστώσεις ενδέχεται να υπερχρεώνουν ή ακόμη και να αρνούνται στους καταναλωτές την παροχή πιστώσεων, γεγονός το οποίο περιορίζει τις επιλογές των καταναλωτών όσον αφορά την αναζήτηση καλύτερων προσφορών τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο.

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Η Επιτροπή πρόκειται να άρει τους φραγμούς στον ανταγωνισμό, οι οποίοι εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της τομεακής έρευνας σχετικά με τις λιανικές τραπεζικές υπηρεσίες [34]. Όσον αφορά τις κάρτες πληρωμών, η Επιτροπή θα εφαρμόσει την κοινοτική νομοθεσία ανταγωνισμού στις περιπτώσεις εκείνες όπου τα συστήματα πληρωμών προκαλούν τεχνητή αύξηση του κόστους για τους καταναλωτές. Οι εργασίες της Επιτροπής θα εξακολουθήσουν να εστιάζονται στο πεδίο των πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών, οι οποίες καταβάλλονται συνήθως από την τράπεζα του εμπόρου στην τράπεζα του κατόχου της κάρτας[35]. Πρακτικές οι οποίες εξασθενούν τον ανταγωνισμό μεταξύ δικτύων θα υποβληθούν πιθανότατα σε έλεγχο ανταγωνισμού[36]. Πέραν των καρτών πληρωμής, οι δράσεις της Επιτροπής θα επικεντρωθούν στο να διασφαλιστεί ότι η πρόσβαση στα μητρώα δανειοληπτών και στα συστήματα συμψηφισμού και διακανονισμού δεν παρεμποδίζεται με αθέμιτα μέσα.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού όσον αφορά την εξεύρεση των βέλτιστων τρόπων αντιμετώπισης πρακτικών που παρεμποδίζουν τον ανταγωνισμό και πλήττουν την ευημερία των καταναλωτών.

Το 2006 συστάθηκε από την Επιτροπή ομάδα εμπειρογνωμόνων για την κινητικότητα των καταναλωτών σε σχέση με τραπεζικούς λογαριασμούς. Η ομάδα θα δημοσιεύσει τις συστάσεις της τον Μάιο του 2007. Μεταξύ των επιλογών που εξετάζονται από την ομάδα είναι η ανάπτυξη ρυθμίσεων για την αλλαγή τραπεζικού λογαριασμού (σε εθνικό ή κοινοτικό επίπεδο) καθώς και διαφόρων μέτρων για την ενίσχυση της συγκρισιμότητας και της διαφάνειας των πληροφοριών. Οι επιλογές αυτές θα εξεταστούν προσεκτικά από την Επιτροπή, η οποία θα αξιολογήσει τις επιπτώσεις τους πριν από τη λήψη τελικών αποφάσεων.

Αναγνωρίζοντας τις αυξανόμενες δυνατότητες απασχόλησης των εργαζομένων σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και τη σπουδαιότητα της επαρκούς προετοιμασίας για τη συνταξιοδότηση, για παράδειγμα μέσω επαγγελματικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, η Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα μια οδηγία για τη βελτίωση της δυνατότητας μεταφοράς των δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης [37].

Στην επικείμενη Λευκή Βίβλο για την ενυπόθηκη πίστη θα περιγραφούν πρωτοβουλίες για τη διευκόλυνση της μεταφοράς των πιστωτικών ιστορικών των καταναλωτών και τη βελτίωση της πρόσβασης των δανειοδοτών στα πιστωτικά στοιχεία των καταναλωτών . Η Επιτροπή διατηρεί την άποψη ότι εφόσον το συγκεκριμένο θέμα δεν περιορίζεται στην ενυπόθηκη πίστη, καθίσταται εφικτή η πρόβλεψη οριζόντιων πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της προσπελασιμότητας και της δυνατότητας μεταφοράς των πιστωτικών στοιχείων των καταναλωτών.

Διεύρυνση των επιλογών, ποιότητα και καινοτομία

24. Η καινοτομία θέτει νέες προκλήσεις όπως η διασφάλιση της κατάλληλης ρύθμισης των νέων προϊόντων, των φορέων παροχής ή των χρηματοοικονομικών συμβούλων, της ικανότητας των καταναλωτών να κατανοούν και να συγκρίνουν νέα προϊόντα καθώς και ισότιμων όρων ανταγωνισμού των προϊόντων. Η Επιτροπή επιθυμεί να διευρύνει τις επιλογές των καταναλωτών, εφόσον κάτι τέτοιο αποβαίνει προς όφελός τους. Πράγματι, οι καταναλωτές συχνά εκφράζουν την ανησυχία ότι μια υπερβολικά ευρεία ποικιλία προϊόντων μπορεί να προκαλεί σύγχυση, δυσχεραίνοντας την επιλογή του προϊόντος που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες τους.

25. Η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει το ότι η άρση των φραγμών στην ενιαία αγορά των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής βελτιώνει ή τουλάχιστον διατηρεί την ποιότητα των παρεχόμενων προϊόντων, και ότι οι καταναλωτές είναι σε θέση να προβαίνουν σε συνειδητές επιλογές. Για παράδειγμα, η οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών επιζητά τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται στους καταναλωτές μέσω της επιτάχυνσης των πληρωμών[38] και της ενίσχυσης της διασυνοριακής διαθεσιμότητας και χρήσης ορισμένων προϊόντων πληρωμών, όπως οι εντολές άμεσης χρέωσης. Η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους καταναλωτές μπορεί να διασφαλίζεται και μέσω της διαπιστευμένης πιστοποίησης σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα[39]. Πράγματι, η διαπιστευμένη πιστοποίηση θα μπορούσε να διασφαλίσει την άρτια και διαφανή αξιολόγηση διαφόρων πτυχών των επιδόσεων, χρησιμεύοντας παράλληλα ως δείκτης ποιότητας για τους καταναλωτές, ιδίως σε περιπτώσεις διασυνοριακής δραστηριότητας.

26. Στην ΕΕ διατίθεται ένα ευρύ φάσμα τραπεζικών, ασφαλιστικών και αποταμιευτικών προϊόντων. Εντούτοις, η διαθεσιμότητα ενός προϊόντος σε μια αγορά δεν αποκλείει το υψηλό κόστος προσαρμογής του προϊόντος στις τοπικές απαιτήσεις άλλων αγορών. Για παράδειγμα, ορισμένα προϊόντα, όπως η εκτέλεση εντολών άμεσης χρέωσης σε διασυνοριακές συναλλαγές, ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμα λόγω αποκλίσεων στα νομικά καθεστώτα. Οι απαιτήσεις αυτές απηχούν, ενδεχομένως, τοπικά καταναλωτικά ήθη και ανάγκες και απαντούν σε κανόνες για την προστασία των καταναλωτών, στο δίκαιο των συμβάσεων, καθώς και σε διαφορετικά μεταξύ τους φορολογικά και νομικά συστήματα. Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο η δυνατότητα επιλογής να περιστέλλεται αναίτια λόγω των περιορισμών που επιβάλλονται στους παρόχους υπηρεσιών και στα μέσα πρόσβασης των καταναλωτών σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες λιανικής[40]. Οι περιορισμοί αυτοί πρέπει να διατηρούνται μόνο εφόσον αιτιολογούνται σε αντικειμενική βάση.

27. Οι "ασφαλιστικές" οδηγίες παρέχουν στους ασφαλιστές τη δυνατότητα να διαφημίζουν και να πωλούν την πλήρη σειρά των ασφαλιστικών τους προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ, καταργώντας την προγενέστερη έγκριση των τιμολογίων και των όρων των ασφαλιστήριων συμβολαίων. Τα ασφαλιστικά προϊόντα πρέπει, ωστόσο, να τηρούν εθνικούς κανόνες που υπαγορεύονται από την ανάγκη προστασίας του γενικού συμφέροντος[41]. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί, όμως, να περιοριστεί η ποικιλία των προϊόντων που διατίθενται στους καταναλωτές και να επιβαρυνθούν περαιτέρω οι ασφαλιστές[42]. Ο ασφαλιστικός κλάδος έχει εκφράσει την άποψη ότι οι λιανικές συναλλαγές είναι τοπικές, γεγονός που συνεπάγεται την ανάγκη μιας ισχυρής τοπικής παρουσίας. Η Επιτροπή διατηρεί την πεποίθηση ότι οι δράσεις πρέπει να επικεντρωθούν στην εξάλειψη του προστατευτισμού στην αγορά καθώς και στη μείωση των άσκοπων διοικητικών δαπανών, μέσω της κατάργησης, για παράδειγμα, των κανόνων περί γενικού συμφέροντος και των γραφειοκρατικών κωλυμάτων όπως οι υπερβολικές απαιτήσεις υποβολής αναφορών. Με το κατάλληλο ρυθμιστικό καθεστώς, το οποίο θα παρέχει υψηλά επίπεδα προστασίας των καταναλωτών, η αξιοποίηση των ευκαιριών για απευθείας διασυνοριακές συναλλαγές θα γίνεται αβίαστα, όπου και όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Όσον αφορά τον ασφαλιστικό τομέα , το 2007 η Επιτροπή, σε συνεργασία με την επιτροπή ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών ασφαλειών και επαγγελματικών συντάξεων (CEIOPS), θα εξετάσει τους εθνικούς κανόνες περί γενικού συμφέροντος λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές αρχές της νομολογίας.

Ο κλάδος των πληρωμών καταρτίζει, σε αυτορρυθμιστική βάση, τους απαιτούμενους τεχνικούς και επιχειρησιακούς κανόνες για την υλοποίηση του Ενιαίου Χώρου Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA) το αργότερο μέχρι το 2010. Η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τη διαδικασία αυτή. Σε μια ανακοίνωσή της που πρόκειται να δημοσιευθεί πριν από τα τέλη του 2007, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την πρόοδο και θα εξετάσει περαιτέρω μέτρα για τη διασφάλιση της επιτυχίας του SEPA προς όφελος των καταναλωτών.

Εντός του τρέχοντος έτους η Επιτροπή πρόκειται να δημοσιεύσει Λευκή Βίβλο για την ενυπόθηκη πίστη , με προτάσεις για τη διευκόλυνση της δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης αγοράς ενυπόθηκης πίστης. Τα υπό εξέταση θέματα περιλαμβάνουν την πρόωρη εξόφληση δανείων, τις απαιτήσεις πληροφόρησης, το ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης, την παροχή συμβουλών, την εκτίμηση της αξίας ακινήτων, την καταγραφή γαιών και τις διαδικασίες κατάσχεσης. Το 2008, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τα εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια στα οποία διατίθενται προϊόντα αποδέσμευσης ακινητοποιημένου κεφαλαίου ( equity release) καθώς και το ρόλο των μη τραπεζικών ιδρυμάτων στις αγορές ενυπόθηκων δανείων, ούτως ώστε να εκτιμηθεί εάν απαιτείται ανάλογη κοινοτική παρέμβαση.

Προκειμένου να αναπτυχθεί η κατάλληλη βάση γνώσεων για μελλοντικές πρωτοβουλίες πολιτικής, η Επιτροπή θα εξετάσει τους λόγους για τους οποίους οι καταναλωτές δεν προβαίνουν εν γένει σε διασυνοριακές αγορές χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών καθώς και τρόπους ενθάρρυνσής τους ούτως ώστε να επιλέγουν τις πλέον συμφέρουσες συναλλαγές που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους ανεξαρτήτως της έδρας του παρόχου.

Η γήρανση του πληθυσμού κα οι αυξανόμενες πιέσεις στα δημόσια οικονομικά θέτουν σαφείς προκλήσεις τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους επενδυτές, ανοίγοντας μια νέα αγορά για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Το κοινοτικό πλαίσιο πρέπει να θέσει ισχυρά θεμέλια για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής, ανοιχτής και αποτελεσματικής αγοράς μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων και λύσεων εξόδου από την εργασία και συνταξιοδότησης προσαρμοσμένων στις ανάγκες των καταναλωτών. Η Επιτροπή έχει αναθέσει τη διενέργεια εξωτερικής έρευνας η οποία θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2007 με την υποβολή έκθεσης σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση και την ανάπτυξη της αγοράς λιανικών μέσων μακροπρόθεσμης αποταμίευσης, με στόχο τον προσδιορισμό του εύρους των προϊόντων που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα, των βασικών μέσων διανομής και των παραγόντων που επιδρούν στις επιλογές των καταναλωτών. Με βάση τα παραπάνω, η Επιτροπή θα εξετάσει τις εξελίξεις που επηρεάζουν την εμπορική διάθεση αποταμιευτικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων σε συνδυασμό με τις ρυθμίσεις που διέπουν την πώληση και την προώθησή τους. Λόγω της φύσης των μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων και των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, απαιτείται ιδιαίτερη μέριμνα ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι παρέχονται στους καταναλωτές προϊόντα που ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες τους και διακινούνται με τον ανάλογο τρόπο. Δεδομένου ότι πρόκειται για αποφάσεις επί χρηματοοικονομικών ζητημάτων καθοριστικών για τη ζωή των καταναλωτών, οι καταναλωτές πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν τις επιλογές τους όντας πλήρως ενημερωμένοι σχετικά με το εκάστοτε προϊόν και έχοντας αξιολογήσει ορθά την κατάσταση και τις ανάγκες τους.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι η διάθεση προαιρετικών, απλοποιημένων και τυποποιημένων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως βασικών τραπεζικών λογαριασμών , μπορεί να αποβεί επωφελής τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες αυτές θα είναι λιγότερο πολύπλοκες και ικανοποιούν ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για την προστασία του καταναλωτή, όπως για παράδειγμα τις απαιτήσεις ενημέρωσης. Μπορούν άρα να προσφέρονται σε διασυνοριακή κλίμακα χωρίς να υπάρχει ανάγκη προσαρμογής τους προκειμένου να συμμορφώνονται με τις τοπικές διατάξεις. Οι τράπεζες δεν θα είναι υποχρεωμένες να τις προσφέρουν και θα το πράττουν μόνον εάν υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον. Οι καταναλωτές θα έχουν ευρύτερο φάσμα επιλογών περισσότερο καταληπτών προϊόντων. Για την αξιολόγηση της αναγκαιότητας, της σκοπιμότητας και της χρησιμότητας των τυποποιημένων αυτών προϊόντων θα πρέπει να αναληφθεί περαιτέρω δράση.

4.2. Τόνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών

28. Οι ευρωπαίοι καταναλωτές πρέπει να αισθάνονται εμπιστοσύνη προκειμένου να μπορούν να προβαίνουν στις κατάλληλες επιλογές. Εντούτοις, οι έρευνες υποδεικνύουν ότι οι ευρωπαίοι καταναλωτές διατηρούν επιφυλάξεις τόσο σχετικά με τους κινδύνους των διασυνοριακών συναλλαγών όσο και με τη διαθέσιμη νομική προστασία[43]. Ως εκ τούτου κρίνεται σκόπιμο να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες ούτως ώστε να ενδυναμωθεί η πεποίθηση των καταναλωτών ότι απολαμβάνουν των ίδιων δικαιωμάτων, ανεξαρτήτως της έδρας του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος και του μοντέλου πώλησης που έχουν επιλέξει. Στο πλαίσιο αυτό, εγείρονται τέσσερα βασικά ζητήματα: η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, η παροχή νομικής βεβαιότητας, η διασφάλιση της πρόσβασης στους κατάλληλους μηχανισμούς έννομης προστασίας και η προβολή αξιόπιστων και ασφαλών ιδρυμάτων παροχής λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών

29. Η επίτευξη ενός ισοδύναμου επιπέδου προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ παρέχει στους καταναλωτές την ασφάλεια επιλογής μεταξύ ενός φάσματος παρόχων οπουδήποτε στην Ευρώπη. Αυτό το είδος προστασίας διασφαλίζει ισότιμους όρους ανταγωνισμού τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους παρόχους υπηρεσιών.

30. Η κοινοτική νομοθεσία στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής προσανατολίζεται, κατά κανόνα, στη θέσπιση ελάχιστων κανόνων για την προστασία των καταναλωτών σε όλα τα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, η οδηγία σχετικά με την ασφάλιση ζωής προβλέπει μια ελάχιστη προθεσμία υπαναχώρησης 14 ημερών[44]. Η προσέγγιση αυτή δεν στερείται δυσχερειών. Σε πολλές περιπτώσεις, τα κράτη μέλη υπερέβησαν τις ελάχιστες απαιτήσεις, περιορίζοντας, κατ’ επέκταση, το εύρος των ισότιμων όρων ανταγωνισμού, γεγονός που επιφέρει ανομοιογένεια στο επίπεδο της προστασίας που απολαμβάνουν οι ευρωπαίοι καταναλωτές.

31. Η τροποποιημένη πρόταση αναθεωρημένης οδηγίας για την καταναλωτική πίστη[45], το πεδίο εφαρμογής της οποίας είναι πιο περιορισμένο σε σχέση με την αρχική πρόταση του 2002, αποσκοπεί στη δημιουργία μιας πραγματικά ενιαίας αγοράς καταναλωτικής πίστης σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε ένα ευρύτερο φάσμα προϊόντων καταναλωτικής πίστης σε πιο ανταγωνιστικές τιμές. Οι πάροχοι πρέπει να είναι σε θέση να διακινούν τα προϊόντα καταναλωτικής πίστης σε όλα τα κράτη μέλη χωρίς να είναι αναγκασμένοι να προσαρμόζουν τα βασικά τους χαρακτηριστικά σε διαφορετικές εθνικές νομοθεσίες. Μέχρι στιγμής, αποδεικνύεται ιδιαίτερα δυσχερής η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών ως προς το περιεχόμενο και το επίπεδο της εναρμόνισης.

32. Οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες πωλούνται ή διακινούνται ολοένα και περισσότερο μέσω Διαδικτύου ή τηλεφώνου. Η οδηγία σχετικά με την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών[46] εκδόθηκε το 2002 προκειμένου να τονώσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών όσον αφορά τη χρήση των τεχνολογιών αυτών στον τομέα των διασυνοριακών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Βασικά στοιχεία της οδηγίας αποτελούν οι απαιτήσεις πληροφόρησης του καταναλωτή πριν από τη σύναψη της σύμβασης και το δικαίωμα υπαναχώρησης.

33. Η οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID)[47] θεσπίζει μια εναρμονισμένη και περιεκτική δέσμη όρων λειτουργίας, η οποία ισχύει τόσο για τις εταιρίες επενδύσεων όσο και για τα πιστωτικά ιδρύματα και ρυθμίζει τη σχέση τους με τους πελάτες τους στο πλαίσιο της παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Το πλαίσιο αυτό αποτελείται από ένα σύνολο κανόνων επαγγελματικής δεοντολογίας, βέλτιστης εκτέλεσης και χειρισμού των εντολών των πελατών, καθώς και από διατάξεις σχετικά με τις αντιπαροχές και τις συγκρούσεις συμφερόντων. Ιδιαίτερη προσοχή αποδίδεται σε ιδιώτες πελάτες που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς το οποίο επιβάλλει ενισχυμένες υποχρεώσεις πίστης στην επιχείρηση. Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι η προστασία των καταναλωτών μέσω της ενθάρρυνσης υπεύθυνης συμπεριφοράς εκ μέρους των επιχειρήσεων[48].

34. Οι καταναλωτές προστατεύονται επίσης έμμεσα μέσω της ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης με την οποία διασφαλίζεται ότι, στην περίπτωση οικονομικής ζημίας λόγω αμέλειας των συμβούλων κατά την παροχή συμβουλών ή λόγω άλλων μορφών επαγγελματικών παραπτωμάτων από διαμεσολαβητές ασφαλίσεων και επενδύσεων, μπορεί να εγείρεται αξίωση αποζημίωσης ή διακανονισμού[49]. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας, οι απαιτήσεις ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης παραμένουν σε ισχύ, εντούτοις απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση δεδομένου ότι η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται ακόμη πλήρως σε όλα τα κράτη μέλη[50].

Παροχή ασφάλειας του δικαίου στους καταναλωτές

35. Το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές ρυθμίζεται επί του παρόντος από τη Σύμβαση της Ρώμης του 1980. Βάσει της Σύμβασης, οι καταναλωτές που συνάπτουν συμβάσεις για την παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών βρίσκονται αντιμέτωποι με μια περίπλοκη κατάσταση: το εφαρμοστέο δίκαιο της σύμβασης είναι, κατ' αρχήν, εκείνο που επιλέγεται από τα συμβαλλόμενα μέρη, το οποίο στην πράξη ταυτίζεται με το δίκαιο που επιλέγεται από τον πάροχο στους τυποποιημένους όρους και προϋποθέσεις. Εντούτοις, οι καταναλωτές απολαμβάνουν, υπό ορισμένες συνθήκες, της προστασίας που παρέχεται από τις υποχρεωτικές διατάξεις του δικαίου της χώρας όπου έχουν τη διαμονή τους[51]. Η πρόταση κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές[52] αναμένεται να τροποποιήσει σε κάποιο βαθμό τους κανόνες περί του εφαρμοστέου δικαίου στις συμβατικές ενοχές σε σχέση με τους καταναλωτές. Μία από τις πιο σημαντικές τροποποιήσεις είναι η θέσπιση της αρχής ότι η σύμβαση διέπεται από το δίκαιο της χώρας στην οποία ο καταναλωτής έχει τη συνήθη διαμονή του εφόσον ο πάροχος ασκεί τις εμπορικές του δραστηριότητες στη χώρα όπου ο καταναλωτής έχει τη συνήθη διαμονή του[53]. Η διάταξη αυτή παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια του δικαίου –και κατ’ επέκταση, εμπιστοσύνη– στον καταναλωτή, εφόσον του διασφαλίζει ότι η σύμβαση διέπεται από τους κανόνες με τους οποίους είναι ο ίδιος περισσότερο εξοικειωμένος. Η πρόταση κανονισμού συζητείται επί του παρόντος στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό, ειδικότερα, να εξευρεθεί κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των θεμιτών συμφερόντων των καταναλωτών και των παρόχων.

Διασφάλιση της πρόσβασης στους κατάλληλους μηχανισμούς έννομης προστασίας

36. Για την ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης τους όσον αφορά τη διασυνοριακή αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, οι καταναλωτές πρέπει να αισθάνονται ότι έχουν εύκολη πρόσβαση σε μηχανισμούς έννομης προστασίας σε περίπτωση διαφοράς. Οι καταναλωτές έχουν δύο βασικές επιλογές: να προσφύγουν είτε σε ένδικα μέσα είτε σε εναλλακτικούς μηχανισμούς εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς τους (ADR), όπως η προσφυγή σε διαμεσολαβητή ή σε επιτροπή προσφυγών των καταναλωτών. Οι μηχανισμοί εναλλακτικής επίλυσης διαφορών δεν υποκαθιστούν τη δυνατότητα προσφυγής σε ένδικα μέσα, εντούτοις παρέχουν μια ευκολότερη, λιγότερο δαπανηρή και αμεσότερη εναλλακτική λύση. Η προσφυγή στους μηχανισμούς εναλλακτικής επίλυσης διαφορών μπορούν να γίνεται τόσο με δημόσια όσο και με ιδιωτική πρωτοβουλία. Εν μέρει λόγω αυτής της ποικιλομορφίας, το κύρος των αποφάσεων εναλλακτικής επίλυσης διαφορών ενδέχεται να ποικίλλει.

37. Κατά κανόνα, ένας μηχανισμός εναλλακτικής επίλυσης διαφορών στη χώρα του παρόχου των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι αρμόδιος να επιλαμβάνεται των προσφυγών των καταναλωτών. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να περιπλέκει την κατάσταση των καταναλωτών που εμπλέκονται σε διασυνοριακές διαφορές, διότι συνεπάγεται ότι οι καταναλωτές οφείλουν να γνωρίζουν την ύπαρξη καθώς και λεπτομέρειες σχετικά με τους μηχανισμούς εναλλακτικής επίλυσης διαφορών σε χώρες της αλλοδαπής. Το 2001, η Επιτροπή εγκαινίασε ένα δίκτυο κοινοτικών μηχανισμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, το δίκτυο FIN-NET[54], τα μέλη του οποίου συνεργάζονται βάσει κοινών κανόνων, γεγονός που διευκολύνει την εξωδικαστική επίλυση καταναλωτικών διαφορών στο πλαίσιο της παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Η συνεργασία μεταξύ των μελών του δικτύου FIN-NET συνεπάγεται ότι οι καταναλωτές μπορούν να απευθύνονται μόνο στα συστήματα ADR της χώρας τους. Τα συμβαλλόμενα συστήματα συνδράμουν τους καταναλωτές μεταβιβάζοντας τις καταγγελίες στο αρμόδιο σύστημα ADR της χώρας του παρόχου των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

38. Παρά τις προσπάθειες αυτές, ο χειρισμός των καταγγελιών εξακολουθεί να ενέχει ιδιαίτερα προβλήματα σε διασυνοριακό επίπεδο.

Προαγωγή φερέγγυων και ασφαλών ιδρυμάτων παροχής λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών

39. Η ύπαρξη ενός σταθερού πλαισίου προληπτικής εποπτείας είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Πράγματι, οι καταναλωτές πρέπει να είναι σίγουροι για την φερεγγυότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων οπουδήποτε και εάν βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ισχύον κοινοτικό πλαίσιο προληπτικής εποπτείας πρέπει να υποβάλλεται σε συνεχή επανεξέταση και να προσαρμόζεται στις εξελίξεις της αγοράς και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το επόμενο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου προληπτικής εποπτείας στον ασφαλιστικό τομέα με την επικείμενη πρόταση "Φερεγγυότητα 2".

40. Οι ειδικές οδηγίες στους τομείς των επενδυτικών[55] και τραπεζικών[56] υπηρεσιών διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές σε ολόκληρη την ΕΕ απολαμβάνουν ενός υψηλού επιπέδου προστασίας, σε περίπτωση που το ίδρυμα στο οποίο έχουν καταθέσει ή επενδύσει τα κεφάλαιά τους αδυνατεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς αυτούς. Κατόπιν της επανεξέτασης του πλαισίου για τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων, η Επιτροπή θα προσπαθήσει να διασφαλίσει την κατάλληλη ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με την κάλυψη των καταθέσεών τους, την κάλυψη όλων των καταθέσεων ακόμη και για πιο καινούργια χρηματοπιστωτικά προϊόντα καθώς και την επίσπευση της αποζημίωσης των καταθετών[57].

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Στους κόλπους του Συμβουλίου διεξάγονται διαπραγματεύσεις σχετικά με την τροποποιημένη πρόταση για μια νέα οδηγία για την καταναλωτική πίστη με στόχο την ταχεία υιοθέτησή τους.

Ο στόχος της αύξησης των διασυνοριακών συναλλαγών των καταναλωτών στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών δεν έχει επιτευχθεί ακόμη[58]. Η Επιτροπή έχει ξεκινήσει την επανεξέταση της οδηγίας σχετικά με την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών [59], σε συνδυασμό με δύο μελέτες για την αξιολόγηση των νομικών και οικονομικών επιπτώσεων της οδηγίας. Η σχετική έκθεση της Επιτροπής έχει προγραμματιστεί για το 2008 και πρόκειται να εξετάσει το κατά πόσο η οδηγία έχει επιτύχει τους στόχους της και, εάν όχι, τους λόγους για τους οποίους έχει συμβεί αυτό. Εάν χρειαστεί, η Επιτροπή θα προτείνει τροπολογίες στην οδηγία.

Η Επιτροπή πρόκειται να παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τις δράσεις που ανακοινώθηκαν για το 2007 από την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (CEIOPS), ούτως ώστε να εξετάσει τη συνεργασία μεταξύ εποπτικών αρχών σε θέματα που επηρεάζουν άμεσα την προστασία των κατόχων ασφαλιστήριων συμβολαίων, όπως ο χειρισμός διασυνοριακών καταγγελιών.

Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει τις ισχύουσες συστάσεις[60] οι οποίες θεσπίζουν μια σειρά ελάχιστων εγγυήσεων για τους μηχανισμούς εναλλακτικής επίλυσης διαφορών (ADR) . Αφής στιγμής εγκριθεί, η πρόταση οδηγίας για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις[61] θα συμπληρώσει τις συστάσεις διασφαλίζοντας μια ορθή σχέση μεταξύ της διαδικασίας διαμεσολάβησης και της προσφυγής σε ένδικα μέσα.

Η Επιτροπή έχει επίγνωση του γεγονότος ότι δεν είναι όλοι οι εθνικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών μέλη του δικτύου FIN-NET και ότι δεν διαθέτουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ μηχανισμούς αυτού του είδους για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Εντός του τρέχοντος έτους, η Επιτροπή θα έρθει σε επαφή με τις εθνικές αρμόδιες αρχές προκειμένου να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τους υφιστάμενους εθνικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών οι οποίοι δεν είναι μέλη του δικτύου FIN-NET, ενώ παράλληλα θα προσπαθήσει να εντοπίσει τυχόν κενά. Στη συνέχεια θα προσπαθήσει να αξιολογήσει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να συμπληρωθούν τα κενά όσον αφορά τη συμμετοχή στο δίκτυο FIN-NET σε εθνικό επίπεδο.

4.3. Ενδυνάμωση των καταναλωτών

41. Για να είναι οι καταναλωτές σε θέση να αξιοποιούν στο έπακρο τα οφέλη της ενιαίας αγοράς πρέπει να διαθέτουν χρηματοοικονομικές γνώσεις που τους επιτρέπουν να λαμβάνουν αυτόνομα αποφάσεις, να είναι καλά ενημερωμένοι, να λαμβάνουν συμβουλές υψηλής ποιότητας από ανεξάρτητους συμβούλους και να αλλάζουν ελεύθερα παρόχους. Με την ενδυνάμωση των καταναλωτών κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να ενισχυθεί η ικανότητά τους να αναζητούν λύσεις που ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες τους, ανεξαρτήτως της έδρας του παρόχου χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Αυτό μπορεί με τη σειρά του να οδηγήσει σε τόνωση του ανταγωνισμού και βελτίωση της λειτουργίας των αγορών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Ανάπτυξη των χρηματοοικονομικών γνώσεων των καταναλωτών

42. Η ανάπτυξη των γνώσεων των καταναλωτών σε χρηματοπιστωτικά θέματα αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία, από τη στιγμή ιδίως που αυξάνεται τόσο ο ρόλος των ιδιωτών στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τη χρηματοπιστωτική τους ασφάλεια όσο και η δυνατότητα πρόσβασης των καταναλωτών στις κεφαλαιαγορές. Πολυάριθμες έρευνες σε διεθνές επίπεδο υποδεικνύουν έναν χαμηλό βαθμό εξοικείωσης των καταναλωτών με χρηματοπιστωτικά ζητήματα[62]. Το επίπεδο χρηματοοικονομικών γνώσεων σχετίζεται στενά με την ικανότητα λήψης ορθών αποφάσεων σε χρηματοπιστωτικά θέματα. Καταναλωτές οι οποίοι δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι σε χρηματοπιστωτικά θέματα αδυνατούν να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν κατά την αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, δεδομένου ότι οι πληροφορίες αυτές διαμορφώνονται με βάση τον μέσο καταναλωτή και όχι καταναλωτές με χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικών γνώσεων.

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Αν και η χρηματοοικονομική εκπαίδευση αποτελεί ένα ζήτημα που άπτεται πρωτίστως των αρμοδιοτήτων των κρατών μελών, η Επιτροπή έχει ήδη χρηματοδοτήσει ορισμένες πρωτοβουλίες χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης , στο πλαίσιο των εργασιών της για την προστασία των καταναλωτών και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού[63], διατηρώντας την άποψη ότι μπορούν να ενταθούν οι προσπάθειες για την παροχή χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας. Ο ρόλος της Επιτροπής θα μπορούσε, για παράδειγμα, να συνίσταται στην εκπόνηση κατευθυντήριων γραμμών, στη συλλογή και την προώθηση βέλτιστων πρακτικών ή στην ανάδειξη νέων καινοτόμων προσεγγίσεων. Στο πλαίσιο της χάραξης των πολιτικών της για την ανάπτυξη των χρηματοοικονομικών γνώσεων, η Επιτροπή θα βασιστεί στην ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες στη διάσκεψη για τη χρηματοοικονομική ικανότητα στις 28 Μαρτίου 2007, καθώς και στα πορίσματα μιας μελέτης, με εντολή της Επιτροπής, σχετικά με τα προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στην ΕΕ, τα οποία θα είναι διαθέσιμα στα τέλη του 2007.

Παροχή των κατάλληλων πληροφοριών την κατάλληλη στιγμή

43. Η επιλογή ενός ακατάλληλου προϊόντος μπορεί να έχει δυσμενείς συνέπειες για τους ιδιώτες καταναλωτές και επενδυτές. Ο βέλτιστος τρόπος προστασίας των καταναλωτών είναι η ορθή γνωστοποίηση και η αξιόπιστη ενημέρωση. Η ορθή ενημέρωση βοηθά τους καταναλωτές να κατανοήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός χρηματοπιστωτικού προϊόντος, περιλαμβανομένων των κινδύνων, των πιθανών αποδόσεων και των επιβαρύνσεων που σχετίζονται με αυτό. Εντούτοις, υπάρχουν στοιχεία[64] σύμφωνα με τα οποία οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι συχνά ελλιπείς ή υπερβολικά περίπλοκες, γεγονός που δυσχεραίνει τόσο τη σύγκριση τιμών, προϊόντων και παρόχων όσο και τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων σε χρηματοπιστωτικά θέματα. Τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα υπόκεινται σε διαφορετικές απαιτήσεις πληροφόρησης και κατ' επέκταση παρέχουν διαφορετικά επίπεδα προστασίας. Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι πληροφορίες πρέπει να είναι πλήρεις, ορθές, σαφείς, σχετικές και κατανοητές και ότι πρέπει να παρέχονται έγκαιρα. Παράλληλα, πρέπει να υπάρχει ομοιομορφία στις απαιτήσεις πληροφόρησης.

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Η Επιτροπή έχει δρομολογήσει πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ποιότητας των πληροφοριών που παρέχονται στους καταναλωτές σε τομείς όπως η καταναλωτική πίστη, η ενυπόθηκη πίστη, τα αμοιβαία κεφάλαια (ΟΣΕΚΑ) και οι υπηρεσίες πληρωμών.

Πρόκειται επίσης να δρομολογηθούν έρευνες μεταξύ των καταναλωτών για την αξιολόγηση της συνάφειας και της χρησιμότητας των πληροφοριών που παρέχονται πριν από τη σύναψη της σύμβασης σε τομείς όπως οι πιστώσεις.

Στον τομέα των μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων και επενδύσεων , όπως πιθανόν και σε άλλους τομείς, λόγω της τομεακής προσέγγισης στη νομοθεσία, ορισμένα προϊόντα που θεωρούνται από τους επενδυτές ότι έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά υπόκεινται σε διαφορετικές απαιτήσεις, ιδίως όσον αφορά τη γνωστοποίηση πληροφοριών τόσο στο σημείο πώλησης όσο και μεταγενέστερα. Στην προσπάθειά της για τη διασφάλιση της καταλληλότητας και της συνοχής των απαιτήσεων πληροφόρησης που προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η Επιτροπή θα ξεκινήσει το 2008 μια διατομεακή μελέτη . Η μελέτη αυτή θα βασιστεί στις εργασίες των τριών επιτροπών επιπέδου 3 σχετικά με τους κανόνες επαγγελματικής δεοντολογίας (περιλαμβανομένων των κανόνων γνωστοποίησης) που διέπουν συγκρίσιμα επενδυτικά προϊόντα.

Παροχή συμβουλών στους καταναλωτές

44. Η παροχή συμβουλών στους καταναλωτές διαφέρει από την παροχή πληροφοριών. Οι πληροφορίες απλά περιγράφουν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία, ενώ οι συμβουλές εμπεριέχουν μια σύσταση προς έναν δεδομένο πελάτη όσον αφορά την επιλογή ενός συγκεκριμένου προϊόντος. Οι παρεχόμενες συμβουλές πρέπει να είναι αντικειμενικές, να βασίζονται στα χαρακτηριστικά του πελάτη και να προσιδιάζουν στις ιδιομορφίες των προϊόντων και τους ενεχόμενους κινδύνους. Αυτή η απαίτηση περιλαμβάνεται ήδη στην οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID ) όσον αφορά την παροχή επενδυτικών πληροφοριών (δηλαδή οι συστάσεις προς τους πελάτες πρέπει να είναι ανάλογες των προσωπικών τους περιστάσεων). Όσον αφορά προϊόντα όπως δάνεια κατοικίας και συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, τα οποία έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική κατάσταση των καταναλωτών, οι καταναλωτές ορισμένων χωρών προσφεύγουν σε ανεξάρτητες υπηρεσίες συμβουλών υψηλής ποιότητας προκειμένου να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις.

45. Η Επιτροπή αποδίδει ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή στο ρόλο των χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών. Οι υποδομές της αγοράς όσον αφορά τις πωλήσεις και τη διανομή δεν είναι πάντα οι ιδανικές για τη συνδρομή των καταναλωτών στην επιλογή άρτιων και κατάλληλων προϊόντων. Για παράδειγμα, η διαμεσολάβηση στον συνταξιοδοτικό τομέα παρουσιάζει διαφορές ανά προϊόν και "πυλώνα συνταξιοδότησης"[65], αν και ορισμένες από τις παρεχόμενες υπηρεσίες έχουν κοινά χαρακτηριστικά.

Τρέχουσες και προγραμματισμένες πρωτοβουλίες

Η Επιτροπή πρόκειται να ξεκινήσει προσεχώς μια μελέτη για τους διαμεσολαβητές πιστώσεων με στόχο την ανάλυση της κοινοτικής αγοράς διαμεσολάβησης πιστώσεων, την επανεξέταση του πλαισίου δραστηριοποίησης των διαμεσολαβητών και την εξέταση των πιθανών ζημιών που υφίστανται οι καταναλωτές. Με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη, η Επιτροπή θα διερευνήσει το ενδεχόμενο πρότασης ενός κατάλληλου ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου.

Επίκειται η αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με την ασφαλιστική διαμεσολάβηση [66], ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι η οδηγία επιτυγχάνει τους στόχους της προστασίας των καταναλωτών και της ταυτόχρονης προώθησης της ενιαίας αγοράς ασφαλίσεων. Ως ένα πρώτο βήμα, η Επιτροπή ζήτησε από την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (CEIOPS) να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται η οδηγία. Η σχετική έκθεση θα χρησιμεύσει ως βάση για την πιθανή αναθεώρηση της οδηγίας κατά την περίοδο 2008-2009.

Η Λευκή Βίβλος για την ενυπόθηκη πίστη θα αντιμετωπίσει το ζήτημα της διασφάλισης ανεξάρτητων υπηρεσιών συμβουλών υψηλής ποιότητας για τους καταναλωτές.

5. Συμπερασμα

46. Η παρούσα Πράσινη Βίβλος αποσκοπεί στη βελτίωση και την εμβάθυνση της κατανόησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές και ο κλάδος στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής, καθώς και στον προσδιορισμό του πεδίου και των περιορισμών της εφαρμογής περαιτέρω πρωτοβουλιών στον συγκεκριμένο τομέα. Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Ιουλίου 2007. Εκτός εάν δεν ορίζεται διαφορετικά, όλες οι απαντήσεις στο πλαίσιο της διαβούλευσης θα δημοσιευθούν στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/internal_market/finservices-retail/policy_en.htm.

47. Η Επιτροπή θα οργανώσει στις 19 Σεπτεμβρίου 2007 ακρόαση, κατά την οποία θα εξαχθούν τα συμπεράσματα της διαβούλευσης επ’ ευκαιρία της παρούσας Πράσινης Βίβλου και θα συζητηθούν με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη οι πρωτοβουλίες που απαιτούνται για μια αποτελεσματικότερη εσωτερική αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής.

48. Τα αποτελέσματα αυτής της εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης θα συμπεριληφθούν στην έκθεση για την επανεξέταση της ενιαίας αγοράς η οποία θα δημοσιευθεί το φθινόπωρο.

49. Συμφωνείτε με τους στόχους και τις προτεραιότητες που τίθενται στην παρούσα Βίβλο;

50. Υπάρχουν θέματα που δεν καλύπτονται από την παρούσα Πράσινη Βίβλο, τα οποία είναι σημαντικά για την ενοποίηση των αγορών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και τα οποία θα πρέπει να προσέξει η Επιτροπή; Για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές στην καθημερινή τους ζωή απαιτήσεις ή περιορισμούς είτε από τους παρόχους των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είτε από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη (εργοδότες, κοινωνική ασφάλιση, διοικήσεις, επιχειρήσεις, κ.λ.π) που περιορίζουν τη δυνατότητά τους να χρησιμοποιούν διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (όπως μια υποχρέωση να διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό ή ασφαλιστήρια σύμβαση σε κάποια συγκεκριμένη χώρα, κ.λ.π.).

51. Η Επιτροπή έχει αναλάβει διάφορες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της διαβούλευσης με τους καταναλωτές και τη διασφάλιση της συμμετοχής τους στη χάραξη των πολιτικών της. Πιστεύετε ότι πρέπει να αναληφθούν περαιτέρω δράσεις και, εάν ναι, ποιες;

52. Περιορίζεται αδικαιολόγητα η επιλογή των καταναλωτών από περιορισμούς στους παρόχους και στους διαύλους μέσω των οποίων έχουν πρόσβαση στις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες; Ποιοι είναι, σύμφωνα με την πείρα σας, οι περιορισμοί αυτοί;

53. Στο παρόν Βιβλίο παρουσιάζονται οι εν εξελίξει δράσεις για την πρόσβαση των καταναλωτών στα οφέλη μιας ολοκληρωμένης κοινοτικής χρηματοπιστωτικής αγοράς και παράλληλα ζητείται ανατροφοδότηση από τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τους προσανατολισμούς που έχουν ήδη χαραχθεί. Παρ’ όλα αυτά, η Επιτροπή, βασιζόμενη στα μέχρι στιγμής επιτεύγματα, εκτιμά ότι υπάρχει περιθώριο για την ανάληψη περαιτέρω δράσεων ούτως ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης ανάπτυξη της δυναμικής των ευρωπαϊκών αγορών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ωφελημάτων της ενιαίας αγοράς από τους ευρωπαίους πολίτες. Η Επιτροπή επιθυμεί να λάβει ανατροφοδότηση σχετικά με τα ακόλουθα, ιδίως, θέματα.

54. Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, ιδίως η δημιουργία του δικτύου FIN-NET, ο χειρισμός των διασυνοριακών καταγγελιών των καταναλωτών στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών παραμένει προβληματικός. Η Επιτροπή θεωρεί ευπρόσδεκτες εισηγήσεις σχετικά με τους τρόπους βελτίωσης της τρέχουσας κατάστασης. Θα ήταν, για παράδειγμα, σκόπιμη η υποχρεωτική εφαρμογή εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών (ADR) από τα κράτη μέλη ή η υποχρεωτική συμμετοχή των παρόχων στους μηχανισμούς αυτούς; Μήπως θα έπρεπε να επιβάλλεται στους παρόχους η συμβατική υποχρέωση παροχής μηχανισμών ADR στους πελάτες τους;

55. Η δημιουργία του Ενιαίου Χώρου Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA) θέτει προκλήσεις και παρέχει ευκαιρίες τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους καταναλωτές. Ποια είναι η άποψη των ενδιαφερόμενων μερών για τον αντίκτυπο του SEPA στους καταναλωτές; Είναι σκόπιμη η περαιτέρω συμμετοχή των καταναλωτών στη διαχείριση και την προετοιμασία του SEPA;

56. Ενόψει της έναρξης της μελέτης για τους διαμεσολαβητές πιστώσεων εντός του τρέχοντος έτους, η Επιτροπή επιθυμεί να μάθει εάν τα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο επαρκές και εάν οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα στις συναλλαγές τους με διαμεσολαβητές πιστώσεων σε διασυνοριακό, ιδίως, επίπεδο.

57. Η Επιτροπή πιστεύει ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής, ανοιχτής και αποτελεσματικής αγοράς μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων και συστημάτων εξόδου από την εργασία και συνταξιοδότησης προσαρμοσμένων στις ανάγκες των καταναλωτών. Συμφωνούν τα ενδιαφερόμενα μέρη και πώς θα μπορούσε να συμβάλει η Επιτροπή; Θα μπορούσε μήπως να προβλεφθεί σε προαιρετική βάση ένα κοινοτικό νομικό καθεστώς ("28ο καθεστώς") για τις αποταμιεύσεις ή/και τα συνταξιοδοτικά προϊόντα του 3ου πυλώνα;

58. Πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν οφέλη τόσο για τις τράπεζες όσο και για τους καταναλωτές εάν οι τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν, προαιρετικά, ένα απλουστευμένο τυποποιημένο προϊόν , το οποίο θα προσέφερε καλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, θα ήταν εύκολα κατανοητό και θα μπορούσε να διατίθεται σε διασυνοριακή βάση χωρίς ανάγκη τροποποίησης προκειμένου να ανταποκρίνεται στις σχετικές τοπικές διατάξεις;

59. Η Επιτροπή πιστεύει ότι υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω δράση όσον αφορά τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών γνώσεων και ικανοτήτων των καταναλωτών . Στα πιθανά μέτρα περιλαμβάνεται η κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών και η προώθηση βέλτιστων πρακτικών. Η Επιτροπή θεωρεί ευπρόσδεκτη κάθε συμβολή σχετικά με το πώς η εν λόγω πολιτική θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

60. Πιστεύετε ότι οι ισχύουσες διατάξεις για την ενημέρωση των καταναλωτών που περιέχονται στις οδηγίες για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες είναι επαρκείς και συναφείς μεταξύ τους; Σε αντίθετη περίπτωση, πως θα μπορούσε να εξασφαλίσει η Επιτροπή ότι οι απαιτήσεις ενημέρωσης είναι στο σωστό επίπεδο, παρέχοντας την κατάλληλη πληροφόρηση χωρίς να δημιουργείται υπερβολικός φόρτος; Θεωρείτε ότι αρκεί μόνο η ενημέρωση των καταναλωτών ή θα πρέπει να παρέχονται επίσης και συμβουλές ; Εάν ναι, πρέπει να είναι υποχρεωτικό ή μόνο εφόσον ζητηθεί;

61. Στο πλαίσιο της επικείμενης Λευκής Βίβλου για την ενυπόθηκη πίστη πρόκειται να συζητηθούν μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης των δανειστών σε πιστωτικά στοιχεία . Η Επιτροπή πιστεύει ότι μπορούν να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την αύξηση της προσπελασιμότητας των πιστωτικών στοιχείων των καταναλωτών, ιδίως σε διασυνοριακό επίπεδο. Ποιοι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στα πιστωτικά στοιχεία των καταναλωτών; Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η δυνατότητα διασυνοριακής μεταφοράς των πιστωτικών στοιχείων των καταναλωτών, σε συνδυασμό με την κινητικότητα των ίδιων των καταναλωτών; Θα αποτελούσε βιώσιμη λύση ένα μνημόνιο συναντίληψης για τη διασφάλιση της ομαλής κυκλοφορίας των δεδομένων μεταξύ γραφείων οικονομικών και εμπορικών πληροφοριών;

62. Ο κατακερματισμός των αγορών λιανικών ασφαλίσεων , για παράδειγμα της ασφάλισης μηχανοκίνητων οχημάτων, δεν επιτρέπει στους καταναλωτές να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της ολοκλήρωσης στον συγκεκριμένο τομέα. Πιστεύετε πως μπορούν να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες σε κοινοτικό επίπεδο ούτως ώστε να αντιμετωπιστεί ο κατακερματισμός;

63. Η κινητικότητα των πελατών είναι συνυφασμένη με τον ανταγωνισμό. Η Επιτροπή θεωρεί ευπρόσδεκτες εισηγήσεις σχετικά με την ενθάρρυνση της κινητικότητας των πελατών. Όσον αφορά ιδίως τον τομέα των τραπεζικών λογαριασμών, σε συνέχεια των εργασιών της ομάδας εμπειρογνωμόνων, διαβλέπουν τα ενδιαφερόμενα μέρη πλεονεκτήματα, για παράδειγμα στην εφαρμογή κοινοτικών ρυθμίσεων για την αλλαγή τραπεζικού λογαριασμού; Θα επηρεάσει ο SEPA την κινητικότητα των πελατών;

[1] COM(2007) 60 της 22ας Φεβρουαρίου 2007.

[2] COM(2005) 629 της 1ης Δεκεμβρίου 2005.

[3] COM(2007) 33 της 31ης Ιανουαρίου 2007 και SEC(2007) 106 της 31ης Ιανουαρίου 2007.

[4] "Ενδιάμεση έκθεση για την τομεακή έρευνα σχετικά με την ασφάλιση επιχειρήσεων", 24 Ιανουαρίου 2007.

[5] Πρβλ. υποσημείωση 1.

[6] Πρβλ. υποσημείωση 2.

[7] COM(2007) 33 της 31ης Ιανουαρίου 2007 και SEC(2007) 106 της 31ης Ιανουαρίου 2007.

[8] Πρβλ. υποσημείωση 4.

[9] Hypostat 2005, European Mortgage Federation.

[10] SEC(2006) 1057 της 26 Ιουλίου 2006.

[11] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 7.

[12] Πρβλ. υποσημείωση 10.

[13] EFAMA quarterly statistical release Q3 2006.

[14] Πηγή: The European Insurance and Reinsurance Federation (CEA).

[15] Π.χ. οδηγίες 2004/39/EΚ, 2006/48/EΚ και 2006/49/EΚ.

[16] Π.χ. οδηγίες 2002/83/EΚ και 2004/39/EΚ.

[17] COM(2007) 33 της 31ης Ιανουαρίου 2007, σ. 2 και σ. 3.

[18] SEC(2005) 927 της 1ης Ιουλίου 2005 και SEC(2006) 1057 της 26ης Ιουλίου 2006.

[19] "Eurobarometer 230: Public Opinion in Europe on Financial Services", Αύγουστος 2005.

[20] Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι συναλλαγές στον τομέα των ασφαλιστικών υπηρεσιών στην ΕΕ των 25 μειώθηκαν κατά 14,6% μεταξύ του 2003 και του 2005.

[21] Πρβλ. υποσημείωση 14.

[22] SEC(2005) 927 της 1ης Ιουλίου 2005.

[23] COM(2007) 33 της 31ης Ιανουαρίου 2007, σ. 3.

[24] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 63.

[25] Τα χαρακτηριστικά των κινδύνων ποικίλλουν μεταξύ των εθνικών και ενίοτε των περιφερειακών αγορών.

[26] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 40

[27] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 22.

[28] Π.χ. συστήματα πληρωμών, συστήματα συμψηφισμού και διακανονισμού και μητρώα δανειοληπτών.

[29] Π.χ. στον τομέα των ασφαλίσεων, η υποχρέωση, σε ορισμένα κράτη μέλη, ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου για τη διασφάλιση της είσπραξης των φόρων επί των ασφαλίστρων στη χώρα όπου υφίσταται ο κίνδυνος δυσχεραίνει την ανάπτυξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων από χαμηλή βάση.

[30] Σύμφωνα με μια πρόσφατη βρετανική έρευνα, περισσότεροι από τους μισούς χρήστες του Διαδικτύου πραγματοποιούν τις τραπεζικές τους συναλλαγές online μέσω Διαδικτύου (16,9 εκατομμύρια).

[31] Πρβλ. υποσημείωση 19.

[32] Τα 28α καθεστώτα (28th regimes) είναι νομικά πλαίσια κοινοτικών κανόνων που δεν αντικαθιστούν τους εθνικούς κανόνες αλλά αποτελούν προαιρετική εναλλακτική επιλογή (π.χ. Καταστατικό Ευρωπαϊκής Εταιρίας).

[33] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 32–33.

[34] COM(2007) 33 της 31ης Ιανουαρίου 2007, σ. 4–9.

[35] Πρβλ. COMP/34.579 σχετικά με την MasterCard.

[36] Όπως η επονομαζόμενη μείξη (η πρακτική της αποδέκτριας τράπεζας να χρεώνει στις επιχειρήσεις την ίδια τιμή για την αποδοχή καρτών διαφορετικού είδους ή/και καρτών που εκδίδονται από διαφορετικά δίκτυα) ή η απαγόρευση της υπερχρέωσης, με την οποία αποτρέπεται η χρέωση επιπρόσθετης επιβάρυνσης από τους εμπόρους για τη χρήση πιο ακριβών μέσων πληρωμής.

[37] COM(2005) 507 της 20ης Οκτωβρίου 2005.

[38] Σε ορισμένα κράτη μέλη, οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα πληρωμής αυθημερόν, ενώ σε άλλα η πληρωμή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί προτού παρέλθουν δύο ή τρεις ημέρες, ή και περισσότερο σε ορισμένες διασυνοριακές συναλλαγές.

[39] Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη πιστοποίηση, επισκεφθείτε τη διεύθυνση:http://ec.europa.eu/enterprise/regulation/index_en.htm.

[40] Π.χ. οι νέοι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών όπως τα σουπερ-μάρκετ, οι πάροχοι υπηρεσιών έμβασης χρηματικών ποσών ή οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας δεν μπορούν επί του παρόντος να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά.

[41] Η έννοια του γενικού συμφέροντος βασίζεται στην εκτεταμένη και πάγια νομολογία του Δικαστηρίου. Βλ. ενδεικτικά την ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής για την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και το γενικό συμφέρον στον ασφαλιστικό τομέα, 'ΕΕ C 43 της 6ης Φεβρουαρίου 2000).

[42] Οι απαιτήσεις που επιβάλλονται για λόγους γενικού συμφέροντος στα ασφαλιστικά προϊόντα προς το ευρύ κοινό δικαιολογούνται μόνο εφόσον κρίνονται απαραίτητες για την προστασία των καταναλωτών, εφόσον είναι ανάλογες προς τον επιδιωκόμενο στόχο και εφόσον δεν αλληλεπικαλύπτονται με τις απαιτήσεις της χώρας προέλευσης.

[43] Πρβλ. υποσημείωση 19.

[44] Βλ. άρθρο 35 της οδηγίας 2002/83/EΚ.

[45] COM(2005) 483 της 7ης Οκτωβρίου 2005.

[46] Οδηγία 2002/65/EΚ.

[47] Οδηγία 2004/39/ΕΚ και τα μέτρα εφαρμογής της, κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1287/2006 και οδηγία 2006/73/ΕΚ.

[48] Προκειμένου να μην επηρεάζουν οι επιπρόσθετοι κανόνες τη διαμόρφωση ισότιμων όρων ανταγωνισμού και για να αποτρέπεται, ταυτόχρονα, η δημιουργία φραγμών εισόδου στην αγορά χωρίς να αυξάνεται η προστασία των επενδυτών, η οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων εισάγει μια ρήτρα ευελιξίας η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να υιοθετούν κανόνες σε εθνικό επίπεδο –υπό αυστηρά εξαιρετικές συνθήκες– ούτως ώστε να αυξάνεται η προστασία των καταναλωτών.

[49] Βλ. τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στις οδηγίες 2002/92/EΚ και 2006/49/EΚ.

[50] COM(2007) 178 της 11 Απριλίου 2007.

[51] Άρθρο 5 της Σύμβασης.

[52] COM(2005) 650 της 15ης Δεκεμβρίου 2005.

[53] Ορισμένοι τομείς παραμένουν εκτός του πεδίου εφαρμογής του προτεινόμενου κανόνα: οι οδηγίες "ασφάλισης ζωής και ζημιών" προβλέπουν ειδικές νομοθετικές διατάξεις επίλυσης διαφορών και ως εκ τούτου οι ειδικοί αυτοί κανόνες υπερέχουν του γενικού καθεστώτος. Η Δανία, η Ιρλανδία και το ΗΒ δεν συμμετέχουν στη Σύμβαση και ως εκ τούτου δεν καλύπτονται από τον κανονισμό (αν και το ΗΒ και η Ιρλανδία έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση της ρήτρας προαιρετικής υπαγωγής (opt-in)).

[54] Το δίκτυο FIN-NET αριθμεί επί του παρόντος 48 μέλη από 21 χώρες ΕΟΧ.

[55] Οδηγία 97/9/EΚ.

[56] Οδηγία 94/19/EΚ.

[57] COM(2006) 729 της 27ης Νοεμβρίου 2006.

[58] Πρβλ. υποσημείωση 19.

[59] Οδηγία 2002/65/EΚ.

[60] Σύσταση, της 30ης Μαρτίου 1998, σχετικά με τις αρχές που διέπουν τα αρμόδια όργανα για την εξώδικη επίλυση των διαφορών κατανάλωσης και σύσταση , της 4ης Απριλίου 2001, σχετικά με τις αρχές που διέπουν τα εξωδικαστικά όργανα συναινετικής επίλυσης των διαφορών κατανάλωσης.

[61] COM(2004) 718 της 22ας Οκτωβρίου 2004.

[62] Βλ. ενδεικτικά, "Financial Capability in the UK: Establishing a Baseline", UK Financial Services Authority, March 2006, έρευνα της Ιρλανδικής Εθνικής Υπηρεσίας για την Καταπολέμηση του Αναλφαβητισμού Ενηλίκων, Αύγουστος 2006 (βλ. http://www.nala.ie/press/pressreleases/20060914161103.html)∙αποτελέσματα της έρευνας τα οποία δημοσιεύθηκαν από μια ομάδα εργασίας της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Αγορών της Γαλλίας (Autorité des Marchés Financiers), Ιούνιος 2005 (βλ. http://www.amf-france.org/documents/general/6080_1.pdf).

[63] Για παράδειγμα, κατά την περίοδο 2005–2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότησε την εκπόνηση του προγράμματος DOLCETA, ενός μέσου διαδικτυακής επιμόρφωσης σχεδιασμένου για χρήση από φορείς εκπαίδευσης ενηλίκων. Το 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότησε μια μελέτη σχετικά με τις πρωτοβουλίες χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης σε ολόκληρη την ΕΕ, με στόχο την ανάπτυξη και την ανταλλαγή προτύπων βέλτιστων πρακτικών και νέων στρατηγικών για τη βελτίωση της πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες ατόμων που είναι αντιμέτωπα με τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό -και ιδίως υπερχρεωμένων καταναλωτών-, η οποία διεξήχθη από μια κοινοπραξία εταιριών διαχείρισης χρεών. Η μελέτη αυτή διευκόλυνε την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συμμετεχουσών οργανώσεων.

[64] SEC(2007) 106 της 31 Ιανουαρίου 2007, σ. 67 και "Eurobarometer 230: Public Opinion in Europe on Financial Services", Αύγουστος 2005.

[65] Το συνταξιοδοτικό πλαίσιο στην ΕΕ χαρακτηρίζεται συνήθως από μια διάρθρωση βασισμένη σε τρεις πυλώνες η οποία χρησιμοποιείται συχνά στις δημόσιες συζητήσεις και διαβουλεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο: Πυλώνας 1: υποχρεωτικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης· Πυλώνας 2: συστήματα επαγγελματικής συνταξιοδότησης∙ Πυλώνας 3: ιδιωτικά κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά ταμεία προαιρετικής συμμετοχής. Η διάρθρωση των τριών πυλώνων αντικατοπτρίζει, σε γενικές γραμμές, τα διαφορετικά νομικά χαρακτηριστικά των τριών πυλώνων, αν και στα κοινοτικά κείμενα που διέπουν τις συντάξεις δεν γίνεται επίσημη αναφορά στους πυλώνες.

[66] Οδηγία 2002/92/EΚ.