52006DC0625

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 24.10.2006

COM(2006) 625 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Μια στρατηγική της ΕΕ για τη στήριξη των κρατών μελών στην προσπάθειά τους να μειώσουν τις βλάβες που προκαλούνται από το οινόπνευμα

{SEC(2006) 1358}{SEC(2006) 1360}{SEC(2006) 1411}

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4

2. ΕΝΤΟΛΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ 5

3. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ 6

4. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ 8

5. ΠΕΝΤΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΟΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ 9

5.1. Προστασία των νέων, των παιδιών και των εμβρύων 9

5.1.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης 9

5.1.2. Ορθές πρακτικές 10

5.2. Μείωση των τραυματισμών και των θανάτων σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος 10

5.2.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης 10

5.2.2. Ορθές πρακτικές 11

5.3. Πρόληψη της βλάβης που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους και μείωση των αρνητικών συνεπειών του στο χώρο εργασίας 11

5.3.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης 12

5.3.2. Ορθές πρακτικές 12

5.4. Ενημέρωση, επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τις συνέπειες που έχει η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος και με τις κατάλληλες μορφές κατανάλωσης οινοπνεύματος 12

5.4.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης 13

5.4.2. Ορθές πρακτικές 13

5.5. Ανάπτυξη, υποστήριξη και διατήρηση κοινής βάσης τεκμηρίωσης 13

5.5.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης 13

5.5.2. Τι χρειάζεται 14

6. ΤΡΙΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΡΑΣΗΣ 14

6.1. Δράση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 14

6.2. Επικουρικότητα: καταγραφή των ενεργειών που εκτελούν τα κράτη μέλη 16

6.2.1. Εθνική δράση 16

6.2.2. Τοπική δράση 18

6.3. Συντονισμός των ενεργειών σε επίπεδο ΕΕ 19

6.3.1. Φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία 19

6.3.2. Οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος 19

6.3.3. Εμπορική επικοινωνία 19

7. Συμπεράσματα 20

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει τις αρνητικές συνέπειες που έχει για την υγεία η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος[1], καθώς και τις επακόλουθες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στα αιτήματα που έχει απευθύνει το Συμβούλιο στην Επιτροπή για παρακολούθηση, εκτίμηση και εποπτεία των εξελίξεων και των μέτρων που έχουν ληφθεί στον τομέα αυτόν και για υποβολή έκθεσης για την ανάγκη περαιτέρω δράσης. Εστιάζεται στην πρόληψη και τη μείωση, αφενός, βαρέων και ακραίων μορφών κατανάλωσης οινοπνεύματος και της κατανάλωσης οινοπνεύματος από ανηλίκους, και, αφετέρου, ορισμένων από τις επιβλαβέστερες επακόλουθες συνέπειές τους, όπως τα τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος και το εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο. Επομένως, η παρούσα ανακοίνωση δεν αποτελεί προβληματισμό σχετικά με την ίδια την κατανάλωση οινοπνεύματος αλλά σχετικά με την κακή χρήση του οινοπνεύματος και τις επιζήμιες συνέπειές της. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι υπάρχουν διαφορετικές συνήθειες ως προς την κατανάλωση οινοπνεύματος στα διάφορα κράτη μέλη. Δεν υπάρχει πρόθεση αντικατάστασης των εθνικών πολιτικών, οι οποίες εφαρμόζονται ήδη στα περισσότερα κράτη μέλη και εμπίπτουν στις εθνικές αρμοδιότητες σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και το άρθρο 152 της συνθήκης ΕΚ, από κοινοτικές ενέργειες. Ειδικότερα, η Επιτροπή δεν σκοπεύει, ως συνέχεια της παρούσας ανακοίνωσης, να προτείνει την ανάπτυξη εναρμονισμένης νομοθεσίας στον τομέα της πρόληψης των βλαβών που προκαλούνται από την κατανάλωση οινοπνεύματος.

Η ανακοίνωση αποσκοπεί στον προσδιορισμό των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη και εντοπίζει, αφενός, τις ορθές πρακτικές που έχουν παραγάγει θετικά αποτελέσματα και, αφετέρου, τους τομείς κοινωνικοοικονομικής σημασίας και κοινοτικού χαρακτήρα στους οποίους θα μπορούσε να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος.

Στην ανακοίνωση εξηγείται επίσης ο τρόπος με τον οποίο η Επιτροπή μπορεί να στηρίξει περαιτέρω και να συμπληρώσει τις εθνικές πολιτικές που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη στον τομέα της δημόσιας υγείας σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους παράγοντες[2], δεδομένου ότι οι μορφές και οι συνήθειες κατανάλωσης οινοπνεύματος παρουσιάζουν διαφορές από κράτος μέλος σε κράτος μέλος. Αυτή η δέσμευση της Επιτροπής να συνεχίσει και να αναπτύξει τις ενέργειες που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της, σε συνδυασμό με την κατάρτιση καταλόγου ορθών πρακτικών που εφαρμόζονται από τα διάφορα κράτη μέλη και με την ίδρυση ενός φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία, το οποίο θα βοηθήσει στη διάδοσή τους, θα αποτελέσουν τον κεντρικό κορμό μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη μείωση των βλαβών που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος στην Ευρώπη.

2. ΕΝΤΟΛΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την αρμοδιότητα και την ευθύνη να ασχολείται με προβλήματα δημόσιας υγείας, όπως η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος, συμπληρώνοντας τις εθνικές ενέργειες στον τομέα αυτόν, όπως αναφέρεται στο άρθρο 152 της συνθήκης ΕΚ.

Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έχει επανειλημμένως επιβεβαιώσει ότι η καταπολέμηση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα αποτελεί σημαντικό και έγκυρο στόχο δημόσιας υγείας[3].

Το 2001 το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με την κατανάλωση οινοπνεύματος από νέους, και ιδιαίτερα από τα παιδιά και τους εφήβους[4], στην οποία καλεί την Επιτροπή να παρακολουθήσει, να αξιολογήσει και να ελέγξει τις εξελίξεις και τα μέτρα που λαμβάνονται και να υποβάλει έκθεση σχετικά με την ανάγκη για περαιτέρω ενέργειες [5] .

Στα συμπεράσματά του της 5ης Ιουνίου 2001 το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για μια ολοκληρωμένη κοινοτική στρατηγική η οποία να αποσκοπεί στη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, ούτως ώστε να συμπληρώσει τις εθνικές πολιτικές. Στα συμπεράσματα που εξέδωσε το Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2004 με αντικείμενο το οινόπνευμα και τους νέους επαναλαμβάνεται το αίτημα αυτό[6].

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για να μειώσουν τις βλάβες που προκαλούνται από το οινόπνευμα, ενώ πολλά από αυτά έχουν εκτεταμένες πολιτικές στον τομέα αυτόν. Παρά την εφαρμογή των πολιτικών για την υγεία τόσο σε κοινοτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, το επίπεδο των βλαβών, ιδίως μεταξύ των νέων, στους δρόμους και στους χώρους εργασίας εξακολουθεί να είναι απαράδεκτα υψηλό σε όλα τα κράτη μέλη. Επιπλέον, μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε εθνικό και σε κοινοτικό επίπεδο[7] δείχνουν ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν υπεισέρχεται το διασυνοριακό στοιχείο, χρειάζεται ενδεχομένως καλύτερος συντονισμός και συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ. Στα σχετικά παραδείγματα συγκαταλέγονται οι διασυνοριακές οικονομικά συμφέρουσες πωλήσεις οινοπνευματωδών ποτών, οι οποίες μπορούν να προσελκύσουν άτομα νεαρής ηλικίας, ή η διασυνοριακή τηλεοπτική διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών, η οποία ενδεχομένως έρχεται σε σύγκρουση με εθνικούς περιορισμούς.

Αυτό δείχνει ότι ορισμένα προβλήματα είναι κοινά σε όλα τα κράτη μέλη (π.χ. η κατανάλωση οινοπνεύματος από ανηλίκους ή τα τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στο οινόπνευμα), ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπισή τους δεν ήταν πλήρως αποτελεσματικές, εφόσον τα προβλήματα είτε παραμένουν ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν επιδεινωθεί, και ότι ορισμένα θέματα έχουν κοινοτικό ενδιαφέρον λόγω της διασυνοριακής υφής τους. Αυτό το γεγονός τονίζει την ανάγκη για περαιτέρω ενέργειες και συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Η παρούσα ανακοίνωση διαμορφώνει μια προσέγγιση της ΕΕ για την υποστήριξη και την ενίσχυση μιας συντονισμένης στρατηγικής με σκοπό τη μείωση των βλαβών που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος, στρατηγικής η οποία θα βασίζεται στη δέσμευση της Επιτροπής για τη συνέχιση και την ανάπτυξη των ενεργειών που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της, καθώς και τη διάδοση των ορθών πρακτικών που εφαρμόζονται στα διάφορα κράτη μέλη.

Η δράση της ΕΕ για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα θα στηρίξει την εφαρμογή άλλων συναφών στόχων πολιτικής, οι οποίοι έχουν ήδη συμφωνηθεί σε επίπεδο ΕΕ, π.χ. σχετικά με την οδική ασφάλεια[8], την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας[9] και τη σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού[10].

3. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος έχει βαρύτατες συνέπειες για τη δημόσια υγεία και δημιουργεί δαπάνες που συνδέονται με την υγειονομική περίθαλψη, την ασφάλιση υγείας, την επιβολή του νόμου και τη δημόσια τάξη, καθώς και με το χώρο εργασίας· κατ’ επέκταση, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη και στην κοινωνία στο σύνολό της. Η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος αποτελεί βασικό καθοριστικό παράγοντα για την υγεία και μία από τις κύριες αιτίες πρόωρων θανάτων και αποτρέψιμων ασθενειών. Είναι καθαρή αιτία για το 7,4%[11] του συνόλου της νοσηρότητας και των πρόωρων θανάτων στην ΕΕ και έχει αρνητικό αντίκτυπο στην εργασία και την παραγωγικότητα. Οι πολιτικές που στοχεύουν στην πρόληψη και τη θεραπεία της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος, καθώς και η κατάλληλη πληροφόρηση για τον υπεύθυνο τρόπο κατανάλωσης, αποφέρουν σημαντικά οφέλη στα άτομα και τις οικογένειές τους, συγχρόνως όμως έχουν αντίκτυπο στις κοινωνικές δαπάνες και την αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα, σύμφωνα με τους στόχους της Λισαβόνας και με το στόχο των περισσότερων ετών υγιούς ζωής για όλους. Συνεπώς, πρέπει να υποστηριχθούν οι πρωτοβουλίες που έχουν ως βάση το χώρο εργασίας. Από την άποψη αυτή, οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες (ενώσεις επιχειρηματιών, συνδικαλιστικές ενώσεις) φέρουν ιδιαίτερη ευθύνη.

Οι νέοι στην ΕΕ κινδυνεύουν ιδιαίτερα, καθώς πάνω από το 10% της γυναικείας θνησιμότητας και περίπου το 25% της ανδρικής θνησιμότητας στην ηλικιακή ομάδα των 15–29 ετών συνδέεται με την επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος[12]. Η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος έχει επιπτώσεις όχι μόνο σε όσους πίνουν, αλλά και σε άλλους και στην κοινωνία. Κατά κανόνα, οι επιπτώσεις του οινοπνεύματος είναι σοβαρότερες στις λιγότερο ευνοημένες κοινωνικές ομάδες, πράγμα που, κατά συνέπεια, συμβάλλει στις ανισότητες στον τομέα της υγείας.

Παρότι η μέση κατανάλωση οινοπνεύματος έχει μειωθεί στην ΕΕ, το ποσοστό των εφήβων και των νέων ενηλίκων που εμφανίζουν επιβλαβείς και επικίνδυνες μορφές κατανάλωσης έχει αυξηθεί σε πολλά κράτη μέλη στη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών[13]. Οι μορφές κατανάλωσης οινοπνεύματος σε πολλά μέρη της ΕΕ, και ιδίως η αναφερόμενη αύξουσα τάση για ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση οινοπνεύματος από ανηλίκους[14], καθώς και η ιδιαίτερα συχνή κατανάλωση οινοπνεύματος από ανηλίκους σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες[15], ενδέχεται να έχουν μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες για την υγεία, αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο κοινωνικής ζημίας.

Τα τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος αποτελούν επίσης μείζονα λόγο ανησυχίας. Περίπου ένα ατύχημα στα τέσσερα μπορεί να αποδοθεί στην κατανάλωση οινοπνεύματος, ενώ τουλάχιστον 10 000 άτομα στην ΕΕ πεθαίνουν κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος. Η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο τη μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των ατόμων που σκοτώνονται στους ευρωπαϊκούς δρόμους, δηλαδή από 50 000 θύματα το 2000 σε 25 000 έως το 2010[16], και οι προσπάθειες για την αποτροπή της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη του στόχου αυτού.

Η έκθεση στο οινόπνευμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου και συνδέεται με διανοητικές ανεπάρκειες που γίνονται εμφανείς αργότερα στην παιδική ηλικία[17]. Λόγω του ότι, αφενός, η άκρως επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος αυξάνεται μεταξύ των νέων γυναικών στα περισσότερα κράτη μέλη και επειδή, αφετέρου, η κατανάλωση αυτή έχει επιπτώσεις στο έμβρυο ήδη από την αρχή της εγκυμοσύνης, η ανάληψη δραστηριοτήτων για την αύξηση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης στο θέμα αυτό έχει ουσιώδη σημασία.

Για να αντιμετωπιστούν οι ανωτέρω ανησυχίες, και βάσει των αποτελεσμάτων της διαδικασίας εκτίμησης αντικτύπου, η Επιτροπή προσδιόρισε τα ακόλουθα πέντε θέματα προτεραιότητας, τα οποία αφορούν όλα τα κράτη μέλη και στα οποία η κοινοτική δράση, όταν συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές και τον συντονισμό των εθνικών ενεργειών, προσδίδει προστιθέμενη αξία:

- προστασία των νέων, των παιδιών και των εμβρύων·

- μείωση των τραυματισμών και των θανάτων σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος·

- πρόληψη της βλάβης που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους και μείωση των αρνητικών συνεπειών του στο χώρο εργασίας·

- ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σχετικά, αφενός, με τις συνέπειες που έχει η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος και, αφετέρου, με τις κατάλληλες μορφές κατανάλωσης οινοπνεύματος·

- ανάπτυξη και διατήρηση κοινής βάσης τεκμηρίωσης σε επίπεδο ΕΕ.

Τα θέματα αυτά εμπίπτουν ταυτόχρονα στο κοινοτικό, το εθνικό και το τοπικό επίπεδο και απαιτούν δράση από όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες σε όλους τους σχετικούς τομείς. Συνεπώς, στόχος της παρούσας στρατηγικής είναι να επισημάνει όσα έχουν ήδη πράξει η Επιτροπή και τα κράτη μέλη και να προτείνει την ανάληψη περαιτέρω ενεργειών ή τη συνέχιση των τρεχουσών ενεργειών από την Επιτροπή. Παρουσιάζει επίσης ορθές πρακτικές που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη και οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα για παρόμοιες ενέργειες και συνεργασίες σε εθνικό επίπεδο.

4. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ

Από το 2004 οι υπηρεσίες της Επιτροπής διεξήγαγαν εκτενείς διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, διεθνείς οργανισμούς, ερευνητές και ενδιαφερόμενους παράγοντες[18]. Επιπλέον, η Επιτροπή συμμετείχε σε διασκέψεις στρογγυλής τραπέζης με επιλεγμένους βασικούς ενδιαφερόμενους παράγοντες, υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτικής (ΕΚΠ)[19].

Έπειτα από ανοικτή πρόσκληση υποβολής προτάσεων, η Επιτροπή ανέθεσε τη σύνταξη έκθεσης εμπειρογνωμοσύνης με θέμα τη δημόσια υγεία στο Ινστιτούτο Μελετών για το Οινόπνευμα (Institute of Alcohol Studies)[20].

Ακόμη, η Επιτροπή προέβη σε εκτίμηση αντικτύπου, με σκοπό να αναλύσει τα υγειονομικά, κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα που συνδέονται με το οινόπνευμα και να αξιολογήσει τις διάφορες επιλογές πολιτικής[21].

Τέλος, οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες είχαν την ευκαιρία να διατυπώσουν τις παρατηρήσεις τους στη διάρκεια ανοικτής διαβούλευσης που διοργανώθηκε από την Επιτροπή με θέμα την επισήμανση των τροφίμων και των ποτών[22].

5. ΠΕΝΤΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΟΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

5.1. Προστασία των νέων, των παιδιών και των εμβρύων

Στόχοι

Στόχος 1: μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος από ανηλίκους και μείωση της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης από τους νέους, σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες.

Στόχος 2: μείωση των δυσάρεστων καταστάσεων που βιώνουν τα παιδιά σε οικογένειες με προβλήματα αλκοολισμού.

Στόχος 3: μείωση της έκθεσης στο οινόπνευμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και επακόλουθη μείωση του αριθμού των παιδιών που μετά τη γέννηση εμφανίζουν διαταραχές σχετικές με το εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο.

5.1.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης

Συχνά οι νέοι παρουσιάζονται άδικα ως υπεύθυνοι παρά ως θύματα των προβλημάτων που προκαλούνται από την κατανάλωση οινοπνεύματος. Το οινόπνευμα θεωρείται αιτιώδης παράγοντας για το 16% των περιπτώσεων κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών[23].

Έχει αποδειχθεί ότι η επιβλαβής κατανάλωση οινοπνεύματος από τους νέους έχει αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο στην υγεία και την κοινωνική ευημερία, αλλά και στο μορφωτικό επίπεδο[24]. Υπάρχει αυξανόμενη τάση ευκαιριακής άμετρης κατανάλωσης οινοπνεύματος μεταξύ των νέων σε πολλές περιοχές της ΕΕ. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι ανήλικοι καταναλωτές εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση σε οινοπνευματώδη ποτά. Κατά συνέπεια, πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω ενέργειες για να μειωθεί η κατανάλωση από ανηλίκους και οι επιβλαβείς μορφές κατανάλωσης μεταξύ της νεολαίας.

Οι φορείς που συμμετέχουν στην αλυσίδα παραγωγής και διανομής οινοπνευματωδών ποτών συμβάλλουν ενεργά, στα περισσότερα κράτη μέλη, στην επιβολή των εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων και έχουν εκδηλώσει την προθυμία τους να διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο στην επιβολή κανονιστικών και αυτορρυθμιστικών μέτρων.

Μερικά κράτη μέλη έχουν αυξήσει τους φόρους στα προϊόντα που, κατά την άποψή τους, είναι ιδιαίτερα ελκυστικά για τους ανηλίκους[25].

5.1.2. Ορθές πρακτικές

Οι ανησυχητικές τάσεις όσον αφορά την κατανάλωση οινοπνεύματος από τους νέους μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσω της δημόσιας πολιτικής. Η σύσταση του Συμβουλίου του 2001 συνέβαλε στην ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών. Παραδείγματα αποτελεσματικών μέτρων που εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη είναι τα εξής: επιβολή περιορισμών στις πωλήσεις οινοπνευματωδών ποτών, στη δυνατότητα πρόσβασης σε οινοπνευματώδη ποτά και στις μεθόδους εμπορικής προώθησης οινοπνευματωδών ποτών οι οποίες είναι πιθανόν να επηρεάσουν τους νέους, ευρεία, σε κοινοτικό επίπεδο, δράση για την αποτροπή των βλαβών και των επικίνδυνων συμπεριφορών, με τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών, των γονέων, των ενδιαφερόμενων παραγόντων και των ίδιων των νέων[26] και με υποστήριξη από μηνύματα σε μέσα μαζικής επικοινωνίας και από προγράμματα απόκτησης βασικών βιοτικών δεξιοτήτων. Η βιομηχανία και οι φορείς λιανικής πώλησης οινοπνευματωδών ποτών μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί η υπεύθυνη κατανάλωση οινοπνεύματος.

5.2. Μείωση των τραυματισμών και των θανάτων σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος[27]

Στόχοι

Στόχος 4: συμβολή στη μείωση των θανάτων και των τραυματισμών σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος.

5.2.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης

Περίπου ένα ατύχημα στα τέσσερα μπορεί να αποδοθεί στην κατανάλωση οινοπνεύματος, ενώ τουλάχιστον 10 000 άτομα στην ΕΕ πεθαίνουν κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος. Οι έφηβοι 18-24 ετών διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο ατυχήματος. Ποσοστό 35% έως 45% των θανατηφόρων τραυματισμών σε αυτή την ηλικιακή ομάδα οφείλεται σε τροχαία ατυχήματα. Για τους εφήβους, τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν το συχνότερο αίτιο θανάτου (47% σύμφωνα με πολλές πηγές). Για τα ατυχήματα λόγω οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, τα δύο τρίτα των εμπλεκόμενων ατόμων ήταν ηλικίας 15 έως 34 ετών και το 96% αυτών ήταν άρρενες.

5.2.2. Ορθές πρακτικές

Πολυάριθμες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος αυξάνεται σε συνάρτηση με το ποσοστό αλκοολαιμίας (ΠΑ) που παρατηρείται στους οδηγούς. Όλα τα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για να θεσπίσουν όρια ΠΑ. Οι μελέτες δείχνουν ότι θα ήταν ευκταία η επιβολή ανώτατου ορίου 0,5 mg/ml ή ακόμη και χαμηλότερου[28]. Η αποτελεσματική επιβολή αντιμέτρων για την οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τους θανάτους (έως 25% στην περίπτωση των ανδρών και έως 10% στην περίπτωση των γυναικών), τους τραυματισμούς και τις καταστάσεις αναπηρίας που προκαλούνται από τροχαία ατυχήματα. Τα παραδείγματα αποτελεσματικών εθνικών πολιτικών στηρίζονται στη θέσπιση και τη διεξαγωγή συχνών και συστηματικών τυχαίων αλκοτέστ, παράλληλα με τη διενέργεια εκστρατειών εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων. Ο συνδυασμός αυστηρής επιβολής και ενεργού αύξησης της ευαισθητοποίησης είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία. Οι νεαροί και οι αρχάριοι οδηγοί εμπλέκονται πιο συχνά σε τροχαία ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος. Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεσματικής πολιτικής είναι η θέσπιση χαμηλότερου ή μηδενικού ορίου ΠΑ για τους εν λόγω οδηγούς, όπως επίσης, για λόγους ασφάλειας, για τους οδηγούς των δημόσιων συγκοινωνιακών μέσων και τους οδηγούς εμπορικών οχημάτων, ιδίως εκείνους που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα.

5.3. Πρόληψη της βλάβης που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους και μείωση των αρνητικών συνεπειών του στο χώρο εργασίας

Στόχοι

Στόχος 5: μείωση των χρόνιων σωματικών και ψυχικών διαταραχών που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος.

Στόχος 6: μείωση του αριθμού των θανάτων που προκαλούνται από το οινόπνευμα.

Στόχος 7: παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές, ώστε να είναι σε θέση να επιλέγουν με επίγνωση.

Στόχος 8: συμβολή στη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα στο χώρο εργασίας και προώθηση ενεργειών σχετικών με το χώρο εργασίας.

5.3.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης

Αν και το 85% των ενηλίκων καταναλώνουν τις περισσότερες φορές το οινόπνευμα σε μέτρια επίπεδα και με υπεύθυνο τρόπο, η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος είναι μια από τις κύριες αιτίες πρόωρων θανάτων και αποτρέψιμων νόσων, ενώ, επιπλέον, έχει αρνητική επίδραση στην ικανότητα εργασίας[29]. Η λόγω κατανάλωσης οινοπνεύματος συστηματική αποχή από την εργασία ή η κατανάλωση οινοπνεύματος κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση των εργαζομένων και, κατά συνέπεια, την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα[30]. Ενώ 266 εκατομμύρια ενήλικοι καταναλώνουν οινόπνευμα σε ποσότητα έως 20 g (γυναίκες) ή 40 g (άνδρες) ημερησίως, πάνω από 58 εκατομμύρια ενήλικοι (15%) υπερβαίνουν αυτό το επίπεδο, με 20 εκατομμύρια από αυτά (6%) να καταναλώνουν περισσότερο από 40 g (γυναίκες) ή 60 g (άνδρες) ημερησίως. Αν το ζήτημα εξεταστεί υπό το πρίσμα του εθισμού αντί των επιπέδων κατανάλωσης, υπολογίζεται επίσης ότι, σε ετήσια βάση, 23 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (5% των ανδρών, 1% των γυναικών) είναι εξαρτημένοι από το οινόπνευμα.

5.3.2. Ορθές πρακτικές

Η εμπειρία που έχει αποκτηθεί στα κράτη μέλη δείχνει ότι η αποτελεσματικότερη επιβολή των υφισταμένων κανονιστικών ρυθμίσεων, κωδίκων και προτύπων έχει καθοριστική σημασία για τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος. Η αυστηρή εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν τη χορήγηση αδειών, η κατάρτιση των σερβιτόρων, η υλοποίηση παρεμβάσεων σε τοπικό επίπεδο και στους χώρους εργασίας, η πολιτική τιμολόγησης (π.χ. η μείωση των προσφορών του είδους «δύο ποτά στην τιμή του ενός»), ο συντονισμός των ωραρίων λειτουργίας των δημόσιων συγκοινωνιών με τις ώρες που κλείνουν τα καταστήματα πώλησης οινοπνευματωδών ποτών, η παροχή συμβουλών από γιατρούς ή νοσηλευτές στα άτομα που κινδυνεύουν, στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και η θεραπεία, είναι παρεμβάσεις που κρίνονται αποτελεσματικές για την αποτροπή της βλάβης που προκαλείται από το οινόπνευμα στους ενηλίκους και για τη μείωση του αρνητικού αντικτύπου στο χώρο εργασίας. Για να υπάρξει δημόσια στήριξη υπέρ των εν λόγω παρεμβάσεων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέτρα εκπαίδευσης, δραστηριότητες ενημέρωσης και εκστρατείες που προωθούν τη μέτρια κατανάλωση ή που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, της κατανάλωσης οινοπνεύματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της κατανάλωσης οινοπνεύματος από ανηλίκους.

5.4. Ενημέρωση, επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τις συνέπειες που έχει η επιβλαβής και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος και με τις κατάλληλες μορφές κατανάλωσης οινοπνεύματος

Στόχοι

Στόχος 9: αύξηση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών της ΕΕ σχετικά με τις συνέπειες της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος για την υγεία, και ιδιαίτερα τις συνέπειες του οινοπνεύματος για το έμβρυο, για τους ανήλικους πότες, για την εργασία και για την ικανότητα οδήγησης.

5.4.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης

Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν πληροφορίες για τον αντίκτυπο στην υγεία, και ιδίως για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος, καθώς και λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με πρόσθετα συστατικά που ενδέχεται να είναι επιβλαβή για την υγεία. Η μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος φαίνεται μάλιστα να παρέχει μια κάποια προστασία κατά της στεφανιαίας νόσου σε μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους (45 ετών και άνω, ανάλογα με το φύλο και τις ατομικές διαφορές).

5.4.2. Ορθές πρακτικές

Οι επιλογές του τρόπου ζωής σε νεαρή ηλικία προκαθορίζουν την υγεία του ενηλίκου. Αυτό καθιστά τα παιδιά και τους νέους – καθώς και τους γονείς τους – σημαντική ομάδα-στόχο για την εκπαίδευση σε θέματα υγείας και τις δραστηριότητες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Η προσεκτική εφαρμογή ευρέων προγραμμάτων εκπαίδευσης με αντικείμενο την υγεία και τις βασικές βιοτικές δεξιότητες, τα οποία πρέπει να ξεκινούν στη μικρή παιδική ηλικία και, στην ιδανική περίπτωση, να συνεχίζονται και στην εφηβεία, μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση και να έχει αντίκτυπο στις επικίνδυνες συμπεριφορές. Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να αφορούν τόσο τους παράγοντες κινδύνου, όπως το οινόπνευμα, και τις περιόδους κινδύνου, όπως η εφηβεία, όσο και τους παράγοντες προστασίας, π.χ. τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη συμπεριφορά.

Για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και για την υποστήριξη των πολιτικών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκστρατείες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης -όπως η χρηματοδοτούμενη από την Κοινότητα εκστρατεία “Euro-Bob”, που αποσκοπεί στην αποτροπή της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος.

5.5. Ανάπτυξη, υποστήριξη και διατήρηση κοινής βάσης τεκμηρίωσης

Στόχοι

Στόχος 10: συγκέντρωση συγκρίσιμων πληροφοριών για την κατανάλωση οινοπνεύματος, ιδίως από τους νέους· ορισμοί για την επιβλαβή και επικίνδυνη κατανάλωση, τις μορφές κατανάλωσης, τις κοινωνικές επιπτώσεις του οινοπνεύματος και τις επιπτώσεις του στην υγεία· και συγκέντρωση πληροφοριών για τον αντίκτυπο των μέτρων που λαμβάνονται στον τομέα του οινοπνεύματος και για τις συνέπειες της κατανάλωσης οινοπνεύματος στην παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.

Στόχος 11: αξιολόγηση του αντικτύπου των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται βάσει της παρούσας ανακοίνωσης.

5.5.1. Το σκεπτικό για την ανάληψη δράσης

Η ύπαρξη συστημάτων έρευνας και πληροφόρησης έχει καίρια σημασία για την ανάπτυξη και την εφαρμογή αποτελεσματικών ενεργειών σε κοινοτικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η αποτροπή της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης καθώς και η καλύτερη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της μέτριας κατανάλωσης οινοπνεύματος. Υπάρχει επίσης μεγάλη ανάγκη για θέσπιση κοινών ορισμών για την ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση και για την επιβλαβή και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος, ιδίως για να μελετηθούν οι τάσεις όσον αφορά τις συνήθειες κατανάλωσης οινοπνεύματος από τους νέους.

5.5.2. Τι χρειάζεται

Πέραν των εν εξελίξει εργασιών για τους δείκτες υγείας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, οι υπηρεσίες της Επιτροπής επισήμαναν την ανάγκη να θεσπιστεί ένας τυποποιημένος ορισμός για τα στοιχεία τα σχετικά με την κατανάλωση οινοπνεύματος και τις βλάβες που προκαλούνται απ' αυτήν, να αρχίσει έρευνα για τον υπολογισμό του κόστους και των πλεονεκτημάτων των πολιτικών επιλογών, να διενεργούνται τακτικές συγκριτικές ευρωπαϊκές έρευνες και να καλυφθούν τα κενά που υπάρχουν όσον αφορά την έρευνα για τις βλάβες που προκαλούνται από την κατανάλωση οινοπνεύματος και τις κοινωνικές τους επιπτώσεις, για τις αιτίες της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος και για το ρόλο της στη διεύρυνση του χάσματος υγείας μεταξύ των διαφόρων κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να εκτιμηθούν οι διαφορές ως προς τις μορφές κατανάλωσης κατά χώρα, ηλικία και φύλο.

Επιπλέον, είναι αναγκαία η εκπόνηση περαιτέρω μελετών για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των ενεργειών και των παρεμβάσεων που προτείνονται στην παρούσα ανακοίνωση.

6. ΤΡΙΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΡΑΣΗΣ

Τα κράτη μέλη έχουν την κύρια ευθύνη για την εθνική πολιτική που εφαρμόζουν στον τομέα του οινοπνεύματος. Επιπλέον, η Κοινότητα ενθαρρύνει τη συνεργασία και το συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και προσφέρει υποστήριξη στη δράση τους. Συμπληρώνοντας αυτές τις εθνικές πρωτοβουλίες, η Επιτροπή εφαρμόζει πολιτικές στον τομέα των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, ιδίως μέσω του προγράμματος δημόσιας υγείας και του ερευνητικού προγράμματος-πλαισίου. Ως εκ τούτου, υπάρχουν τρία επίπεδα ενεργειών: το εθνικό επίπεδο, ο συντονισμός των εθνικών πολιτικών σε κοινοτικό επίπεδο και οι ενέργειες που αναλαμβάνει η Επιτροπή βάσει των αρμοδιοτήτων της. Σ' αυτό το πλαίσιο, ο κύριος ρόλος της Επιτροπής είναι: (1) να ενημερώνει τους πολίτες και να ενισχύει την ευαισθητοποίηση για τα σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών και να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την αντιμετώπισή τους· (2) να αναλαμβάνει ενέργειες σε επίπεδο ΕΕ, όταν αυτές εμπίπτουν στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων της, ιδίως μέσω τομεακών προγραμμάτων και (3) να υποστηρίζει και να βοηθά το συντονισμό των εθνικών ενεργειών, ιδίως με τον προσδιορισμό και τη διάδοση ορθών πρακτικών σε όλη την ΕΕ.

6.1. Δράση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ο ρόλος της Κοινότητας στον τομέα της δημόσιας υγείας είναι να συμπληρώνει τις προσπάθειες των κρατών μελών, να προσθέτει αξία στις ενέργειές τους και, ιδίως, να αντιμετωπίζει τα ζητήματα που τα κράτη μέλη δεν μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά από μόνα τους. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προτεραιότητα στις εξής ενέργειες:

- υποστήριξη, μέσω του προγράμματος δημόσιας υγείας, των σχεδίων που συμβάλλουν στη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα στην ΕΕ, και ιδίως των βλαβών που προκαλούνται στα παιδιά και τους νέους, και παρακολούθηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων. (αφορά τους στόχους 1-11 στο σημείο 5)

- υποστήριξη, μέσω του προγράμματος δημόσιας υγείας και άλλων υπαρχουσών δομών, της δημιουργίας ενός συστήματος θέσπισης ευέλικτων αλλά τυποποιημένων ορισμών για τα στοιχεία τα σχετικά με το οινόπνευμα, διενέργεια τακτικών συγκριτικών ερευνών για την κατανάλωση οινοπνεύματος, ιδίως μέσω της ευρωπαϊκής, βάσει ερωτηματολογίου, έρευνας για την υγεία και των συμπληρωματικών ερευνών (που θα αναπτυχθούν στα πλαίσια του ευρωπαϊκού συστήματος ερευνών για την υγεία και του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος), και της ανάπτυξης δεικτών για την υγεία με σκοπό την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των εξελίξεων. Συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με το οινόπνευμα θα δημοσιεύονται στον ιστοχώρο Europa, που συνδέεται με τη διαδικτυακή πύλη για την υγεία. (στόχοι 9-11)

- υποστήριξη της παρακολούθησης των συνηθειών κατανάλωσης οινοπνεύματος από τους νέους και των βλαβών που υφίστανται, με ιδιαίτερη εστίαση στην αυξανόμενη κατανάλωση οινοπνεύματος από τα κορίτσια και στην αύξηση της ευκαιριακής άμετρης κατανάλωσης. (στόχοι 1, 3, 4, 6, 7, 9)

- ανάπτυξη, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους παράγοντες, στρατηγικών για τη μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος από ανηλίκους. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να έχει τη μορφή ανταλλαγής ορθών πρακτικών για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η πώληση και το σερβίρισμα, η ανεύθυνη εμπορία και η εικόνα που προβάλλεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και από άτομα που αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς για την υπερβολική χρήση οινοπνεύματος και θα ήταν ενδεχομένως δυνατόν να προωθηθεί στα πλαίσια του φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία, που αναφέρεται στο σημείο 6.3.1., καθώς και στο πλαίσιο της εφαρμογής του ευρωπαϊκού σύμφωνου για τη νεολαία[31]. (στόχοι 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8)

- υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών και των εμπλεκόμενων παραγόντων να αναπτύξουν προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης για τις συνέπειες της επιβλαβούς κατανάλωσης και για την προώθηση υπεύθυνων μορφών κατανάλωσης. (στόχοι 1- 9)

- διερεύνηση, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις επιχειρηματικές οργανώσεις, της δυνατότητας ανάπτυξης ειδικών εκστρατειών ενημέρωσης και εκπαίδευσης ή παρόμοιων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των βλαβών που προκαλούνται στο χώρο εργασίας από την κατανάλωση οινοπνεύματος. Σ' αυτό το πλαίσιο, πρέπει να επιδιωχθούν οι ανταλλαγές συγκεκριμένων βέλτιστων πρακτικών, ενδεχομένως μαζί με άλλες πρωτοβουλίες υπό την καθοδήγηση της Επιτροπής, όπως είναι, π.χ., οι πρωτοβουλίες για την εταιρική κοινωνική ευθύνη. (στόχοι 1-9)

- υποστήριξη της συμμετοχής οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της υγείας στο χώρο εργασίας, π.χ. του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, δεδομένης της συνάφειας μερικών πρωτοβουλιών του, όπως της «πρωτοβουλίας για υγιείς χώρους εργασίας», σκοπός της οποίας είναι η παροχή, τόσο στους εργοδότες όσο και στους εργαζομένους, εύκολης πρόσβασης σε πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βελτιώσουν το επιχειρηματικό τους περιβάλλον, αν γίνουν υγιέστεροι και παραγωγικότεροι. (στόχοι 1-9)

- διερεύνηση, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους παράγοντες, της χρησιμότητας ανάπτυξης αποτελεσματικών κοινών προσεγγίσεων σε όλη την Κοινότητα για την παροχή κατάλληλων πληροφοριών στους καταναλωτές. Προβληματισμοί αυτού του είδους είναι ιδιαίτερα σημαντικοί, διότι μερικά κράτη μέλη προγραμματίζουν τη θέσπιση προειδοποιητικών ετικετών (π.χ. για το οινόπνευμα και την εγκυμοσύνη) και διότι γενικότερα υπάρχει μια εν εξελίξει συζήτηση για τη βέλτιστη πρακτική όσον αφορά την εκπαίδευση των καταναλωτών. (στόχοι 1, 3, 4, 6, 7, 9)

- υποβολή εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος που περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση, επίσης βάσει πληροφοριών από τα κράτη μέλη, και σχετικά με τον αντίκτυπο της κοινοτικής στρατηγικής που περιγράφεται στην παρούσα ανακοίνωση. (στόχος 11)

Επιπλέον, μέσω του προτεινόμενου 7ου προγράμματος-πλαισίου έρευνας (2007-2013), και ιδίως στο πλαίσιο του θεματικού τομέα «υγεία» του προτεινόμενου ειδικού προγράμματος «συνεργασία», θα υπάρξουν ευκαιρίες να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο η έρευνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο προσδίδει αξία σε μια κοινοτική στρατηγική που αποσκοπεί στην υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις βλάβες που προκαλούνται από το οινόπνευμα. Για να προσδιοριστούν τεκμηριωμένα τα βέλτιστα μέτρα δημόσιας υγείας και να διευκολυνθεί η χάραξη ολοκληρωμένης πολιτικής για την πρόληψη της κατάχρησης οινοπνεύματος, οι τομείς έρευνας θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:

- εργασίες για τις συνήθειες των νέων ως προς την κατανάλωση οινοπνεύματος (τάσεις, καθοριστικοί παράγοντες)·

- σύνδεση μεταξύ των μορφών επιβλαβούς κατανάλωσης οινοπνεύματος και των σχετικών επιπτώσεων στην υγεία αλλά και των συνεπειών σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο (αφορά τους στόχους 1-10 στο σημείο 5)·

- άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τον αντίκτυπο στην κοινωνία (αφορά τους στόχους 1-10 στο σημείο 5).

6.2. Επικουρικότητα: καταγραφή των ενεργειών που εκτελούν τα κράτη μέλη

6.2.1. Εθνική δράση

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει νομοθεσία και έχουν αναπτύξει πολιτική σχετικά με την επιβλαβή και επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Επιπλέον, το 2005 δεκαπέντε κράτη μέλη ανέφεραν ότι έχουν υιοθετήσει εθνικά σχέδια δράσης ή διαθέτουν συντονιστικούς φορείς για την πολιτική που εφαρμόζουν στον τομέα του οινοπνεύματος. Το φάσμα των μέτρων που εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη είναι πολύ ευρύ και περιλαμβάνει ζητήματα όπως η εκπαίδευση, η ενημέρωση των καταναλωτών, η διενέργεια ελέγχων της οδικής κυκλοφορίας ή των αδειών πώλησης οινοπνευματωδών ποτών, καθώς επίσης και ο καθορισμός των επιπέδων φορολόγησης του οινοπνεύματος[32].

Τα συγκεκριμένα μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας, βασίζονται στα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους. Η καταγραφή ορισμένων ενεργειών που αναλαμβάνονται στα πλαίσια των εθνικών πολιτικών μπορεί να διευκολύνει τη διάδοση των ορθών πρακτικών. Κάθε μέτρο πρέπει να εξετάζεται σε κάθε περίπτωση χωριστά. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα μέτρα πρέπει να είναι τεκμηριωμένα, αναλογικά και να εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις. Παραδείγματα εθνικών μέτρων που εφαρμόζονται σήμερα στα κράτη μέλη είναι τα ακόλουθα:

- Δράση για τη βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών, στα σημεία πώλησης ή στα προϊόντα, για τον αντίκτυπο της κατάχρησης οινοπνεύματος στην υγεία και στην απόδοση στην εργασία. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των καταναλωτών, μερικά κράτη μέλη έχουν εισαγάγει ή σκέπτονται να εισαγάγουν ειδικές ενδείξεις για την προστασία των έγκυων γυναικών και των εμβρύων. Άλλες ενέργειες αποσκοπούν στην παροχή εύκολα κατανοητών πληροφοριών για την περιεκτικότητα σε οινόπνευμα και τη μέτρια κατανάλωση. (στόχοι 1-9)

- Δράση για την αποτελεσματικότερη επιβολή ορίων ηλικίας για την πώληση και το σερβίρισμα οινοπνεύματος. Οι ενέργειες αυτού του είδους φαίνεται να είναι αποτελεσματικότερες, αν συμμετέχουν σ' αυτές όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες, οι γονείς και οι νέοι. Δεδομένου ότι το οινόπνευμα μεταβολίζεται πλημμελώς στους νέους, η αναθεώρηση των ελάχιστων προδιαγραφών ηλικίας για την πώληση και το σερβίρισμα όλων των οινοπνευματωδών ποτών, ιδίως στις περιπτώσεις στις οποίες η ελάχιστη ηλικία είναι σήμερα κάτω από τα 18 έτη, φαίνεται ότι εξετάζεται επίσης από μερικά κράτη μέλη ως επιλογή. (στόχοι 1, 4, 6, 7, 8)

- Έχει αποδειχθεί ότι οι παρεμβάσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα αυξάνουν την ικανότητα των νέων και των γονέων τους να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που σχετίζονται με το οινόπνευμα και την επικίνδυνη συμπεριφορά. Αυτές οι παρεμβάσεις θα μπορούσαν να στοχεύουν τόσο τους παράγοντες κινδύνου όσο και τους παράγοντες προστασίας, με σκοπό την προώθηση της ουσιαστικής αλλαγής συμπεριφοράς μεταξύ των παιδιών και των εφήβων, και θα μπορούσαν να υλοποιούνται στα σχολεία και σε άλλους κατάλληλους χώρους. Για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, στην προσπάθεια αυτή πρέπει να συμμετέχουν ενεργά οι νέοι και όλοι οι άλλοι ενδιαφερόμενοι παράγοντες. (στόχοι 1, 2, 4, 6-9)

- Θέσπιση και επιβολή κανόνων που να απαγορεύουν το σερβίρισμα οινοπνεύματος σε μεθυσμένους, καθώς επίσης θέσπιση αποτελεσματικών συστημάτων χορήγησης αδειών για την πώληση οινοπνευματωδών προϊόντων και υιοθέτηση υπεύθυνης συμπεριφοράς από τα άτομα που τα σερβίρουν, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα εθνικά πλαίσια και την εθνική έννομη τάξη τους. (στόχοι 1-7, 9)

- Θέσπιση μηδενικού ορίου ΠΑ για τους νέους ή άπειρους οδηγούς και για τους οδηγούς δημόσιων συγκοινωνιακών μέσων, καθώς επίσης και για τους οδηγούς εμπορικών οχημάτων, ιδίως εκείνους που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα. (στόχοι 4-6)

- Ανάπτυξη ενός πλαισίου που θα επιτρέπει την χωρίς περιορισμούς διενέργεια (τυχαίων) αλκοτέστ σε όλους τους οδηγούς, επιβολή αντιμέτρων για την καταπολέμηση της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος και εφαρμογή αποτρεπτικών κυρώσεων για όλους όσοι διαπιστώνεται ότι οδηγούν με ΠΑ που υπερβαίνει το νόμιμο όριο, και ιδίως για τους υποτρόπους. (στόχοι 4-7, 9)

- Ανάληψη συγκεκριμένων ενεργειών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούνται από την κατανάλωση οινοπνεύματος στον εργασιακό χώρο και γύρω απ' αυτόν. (στόχοι 2-6)

- Διάθεση των απαραίτητων πόρων, στον τομέα της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, για την παροχή συμβουλών και τη θεραπεία σχετικά με την επικίνδυνη και επιβλαβή κατανάλωση οινοπνεύματος, την κατάρτιση των επαγγελματιών του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και την απόδοση προτεραιότητας στην αποτροπή της κατανάλωσης οινοπνεύματος στους εργασιακούς χώρους, την παροχή συμβουλών για τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες με προβλήματα αλκοολισμού και την ανάληψη ενεργειών εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για την προστασία των εμβρύων. (στόχοι 2-9)

- Θέσπιση προγραμμάτων έρευνας και παρακολούθησης στον τομέα του οινοπνεύματος, χρηματοδοτούμενων από δημόσιους πόρους. (στόχοι 7-11)

6.2.2. Τοπική δράση

Οι εθνικές στρατηγικές θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικότερες, αν πλαισιώνονταν από τοπικές δραστηριότητες και από ενέργειες προωθούμενες από τις κατά τόπους κοινωνίες. Επιπλέον, η τοπική πολυμερής δράση φαίνεται ότι έχει ουσιώδη σημασία για τη στήριξη της στρατηγικής που καθορίζεται στην παρούσα ανακοίνωση. Για παράδειγμα:

- Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ενεργές μέθοδοι εκμάθησης που να αποθαρρύνουν τους εφήβους να αρχίσουν να πειραματίζονται με την επιβλαβή κατανάλωση οινοπνεύματος. (στόχοι 1, 6, 7, 9)

- Για όλους τους εργασιακούς χώρους, θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια πολιτική που να επιδιώκει την αποτροπή των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, συμπεριλαμβανομένης της διενέργειας εκστρατειών ενημέρωσης και/ή εκπαίδευσης, και την παροχή βοήθειας και ειδικευμένης φροντίδας στους υπαλλήλους που αντιμετωπίζουν προβλήματα σχετιζόμενα με το οινόπνευμα. (στόχοι 5-9)

- Η νεολαία και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα. (στόχοι 1-9)

- Οι τοπικές κοινότητες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην πρόληψη του προβλήματος και στην προώθηση στρατηγικών που να επιδιώκουν την προστασία των πολιτών από τις βλάβες που προκαλούνται από το οινόπνευμα. (στόχοι 1-9)

6.3. Σ υντονισμός των ενεργειών σε επίπεδο ΕΕ

Οι αρμοδιότητες της ΕΕ στον τομέα της υγείας δεν περιορίζονται σε συγκεκριμένες ενέργειες σε θέματα δημόσιας υγείας. Όπου είναι δυνατόν, η Επιτροπή θα επιδιώξει να βελτιώσει τη συνοχή μεταξύ των πολιτικών που έχουν αντίκτυπο στις βλάβες που προκαλούνται από το οινόπνευμα. Σήμερα υπάρχουν ορισμένοι μηχανισμοί που εξασφαλίζουν ότι η υγεία λαμβάνεται υπόψη στους άλλους τομείς της κοινοτικής πολιτικής, σύμφωνα με το άρθρο 152 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ.

6.3.1. Φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία

Με πρότυπο το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη διατροφή, τη σωματική άσκηση και την υγεία, η Επιτροπή θα οργανώσει, έως τον Ιούνιο του 2007, ένα φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία, στο οποίο θα συμμετάσχουν εμπειρογνώμονες από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς καθώς και εκπρόσωποι των κρατών μελών και των άλλων οργάνων και οργανισμών της ΕΕ. Ο γενικός στόχος αυτού του φόρουμ θα είναι να υποστηρίξει, να συνεισφέρει στοιχεία και να παρακολουθήσει την εφαρμογή της στρατηγικής που περιγράφεται στην παρούσα ανακοίνωση. Το φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία θα μπορούσε, όπου ενδείκνυται, να συγκροτήσει υποομάδες για ειδικά θέματα όπως η έρευνα, η ενημέρωση και η συλλογή δεδομένων, καθώς και η εκπαίδευση. (στόχοι 1-11)

6.3.2. Οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος

Για να συντονιστούν καλύτερα οι δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων που οφείλονται στην κατανάλωση οινοπνεύματος, και ιδίως για να καταπολεμηθεί η οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος, η Επιτροπή θα βελτιώσει το συντονισμό μεταξύ των ενεργειών που αφορούν την οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος και των ενεργειών που αφορούν τον τομέα της οδικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα δημόσιας υγείας και το πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια. Στο πλαίσιο αυτό θα αντιμετωπιστεί ειδικότερα το ζήτημα των αρχάριων και των νεαρής ηλικίας οδηγών. (στόχοι 4, 6, 7)

6.3.3. Εμπορική επικοινωνία

Το κοινοτικό δίκαιο ρυθμίζει ήδη ορισμένες πτυχές της εμπορικής επικοινωνίας, ενώ αυτήν την περίοδο μερικές σχετικές νομοθετικές πράξεις αναθεωρούνται και επικαιροποιούνται. Επιπλέον, υπάρχει αυξανόμενη σαφήνεια σχετικά με τα είδη των βέλτιστων πρακτικών αυτορρύθμισης που μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία αποτελεσματικών παραμέτρων συμπεριφοράς για τους διαφημιστές και, κατά συνέπεια, στην ευθυγράμμιση των διαφημιστικών πρακτικών με τις κοινωνικές προσδοκίες[33]. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα συνεργαστούν με τους εμπλεκόμενους παράγοντες για να δημιουργήσουν προϋποθέσεις σταθερής συνεργασίας όσον αφορά την υπεύθυνη εμπορική επικοινωνία και την υπεύθυνη πώληση οινοπνευματωδών προϊόντων, μεταξύ άλλων με την παρουσίαση ενός προτύπου υπεύθυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος. Ο κύριος στόχος θα είναι, αφενός, να υποστηριχθούν οι ενέργειες της ΕΕ και των εθνικών/τοπικών δημόσιων αρχών που αποσκοπούν στην αποτροπή της ανεύθυνης εμπορικής προώθησης των οινοπνευματωδών ποτών και, αφετέρου, να εξετάζονται τακτικά οι τάσεις που επικρατούν στο διαφημιστικό κλάδο και τα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία σχετικά με τη διαφήμιση, π.χ. όσον αφορά το οινόπνευμα .

Ένας από τους στόχους αυτής της κοινής προσπάθειας θα είναι η επίτευξη συμφωνίας με τους εκπροσώπους διαφόρων τομέων (ξενοδοχεία/εστιατόρια/καφενεία, λιανική πώληση, παραγωγοί, μέσα μαζικής επικοινωνίας/διαφήμιση) για τη θέσπιση ενός κώδικα εμπορικής επικοινωνίας που θα εφαρμόζεται σε εθνικό και σε κοινοτικό επίπεδο. Θα μπορούσαν να συμφωνηθούν στόχοι αναφοράς για την εφαρμογή κωδίκων/στρατηγικών σε εθνικό επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, θα παρακολουθούνται επίσης ο αντίκτυπος των κωδίκων αυτορρύθμισης στην κατανάλωση οινοπνεύματος από τους νέους και η συμμόρφωση της βιομηχανίας με τους κώδικες αυτούς. Ανεξάρτητοι φορείς θα κληθούν να ελέγχουν την απόδοση και τα αποτελέσματα των κωδίκων αυτορρύθμισης σε σχέση με συμφωνημένους στόχους αναφοράς, πράγμα που θα επιτρέπει στις οργανώσεις προώθησης της κοινωνικής ευθύνης να προσαρμόζουν τους στόχους αναλόγως. (στόχοι 1-9)

7. Συμπεράσματα

Με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή, ανταποκρινόμενη στο αίτημα που της απηύθυνε το Συμβούλιο το 2001, παρουσιάζει μια συνολική στρατηγική για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του 2012 και εξηγεί τι έχει ήδη γίνει σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, ποιοι είναι οι τομείς προτεραιότητας στους οποίους πρέπει να αναληφθεί περαιτέρω δράση και πώς η Επιτροπή μπορεί να συμβάλει περαιτέρω στην αντιμετώπιση αυτού του σημαντικού προβλήματος δημόσιας υγείας. Η Επιτροπή προτείνει στα κράτη μέλη και στους εμπλεκόμενους παράγοντες να χρησιμοποιήσουν την παρούσα ανακοίνωση ως βάση για περαιτέρω εργασίες, ιδίως στο πλαίσιο του φόρουμ για το οινόπνευμα και την υγεία.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η κύρια συμβολή της στη στρατηγική πρέπει να βασιστεί στην υπάρχουσα προσέγγιση της συμπλήρωσης των εθνικών πολιτικών και στρατηγικών που εφαρμόζονται στον εν λόγω τομέα και, επομένως, δεν σκοπεύει να εφαρμόσει τη στρατηγική μέσω συγκεκριμένων νέων νομοθετικών προτάσεων. Η Επιτροπή θα υποβάλλει τακτικές εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της επιβλαβούς και επικίνδυνης κατανάλωσης οινοπνεύματος, όπως περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση, καθώς επίσης και για τον αντίκτυπο της κοινοτικής στρατηγικής που σκιαγραφείται στην παρούσα ανακοίνωση· οι εκθέσεις αυτές θα βασίζονται σε εκθέσεις που θα υποβάλλουν τακτικά τα κράτη μέλη για την εφαρμογή των σχετικών μέτρων.

Ορισμένες υφιστάμενες ενέργειες των κρατών μελών πρέπει να θεωρηθούν ως παραδείγματα ορθής πρακτικής και έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους. Για να επιτευχθεί ο στόχος της παρούσας στρατηγικής, οι εν λόγω ενέργειες πρέπει να ενισχυθούν, τηρουμένων των αρχών της επικουρικότητας και του καλύτερου κανονισμού. Η Επιτροπή θα συμβάλει μέσω της συμπλήρωσης των προσπαθειών των κρατών μελών, προσθέτοντας αξία στις ενέργειές τους και ασχολούμενη με τα ζητήματα που τα κράτη μέλη δεν μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά από μόνα τους.[pic][pic][pic]

[1] Η επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος έχει οριστεί ως το επίπεδο ή οι μορφές κατανάλωσης που είναι πιθανόν να προκαλέσουν βλάβη, αν οι τρέχουσες συνήθειες κατανάλωσης διατηρηθούν [Babor, T., Campbell, R., Room, R. & Saunders, J., (1994) Lexicon of Alcohol and Drug Terms, Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, Γενεύη]· ωστόσο, δεν υπάρχει καμία τυποποιημένη συμφωνία ως προς το επίπεδο κατανάλωσης οινοπνεύματος που πρέπει να θεωρηθεί ως επικίνδυνη κατανάλωση. Η επιβλαβής κατανάλωση ορίζεται ως ‘a pattern of drinking that causes damage to health, either physical (such as liver cirrhosis) or mental (such as depression secondary to alcohol consumption)’ [«η μορφή κατανάλωσης που βλάπτει την υγεία, είτε τη σωματική (π.χ. κίρρωση ήπατος) είτε την ψυχική (π.χ. κατάθλιψη λόγω κατανάλωσης οινοπνεύματος)»], (The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines. Γενεύη: Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας 1992).

[2] Σ' αυτούς περιλαμβάνονται πολλοί και ποικίλοι παράγοντες όπως οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στους τομείς της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών, οι ομάδες αυτοβοήθειας, οι παραγωγοί και οι έμποροι λιανικής πώλησης οινοπνευματωδών ποτών, ο τομέας των ξενοδοχείων/εστιατορίων/καφενείων, τα σχολεία, οι εργοδότες και οι συνδικαλιστικές ενώσεις, ο διαφημιστικός κλάδος, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας κ.λπ.

[3] Υπόθεση Franzen (C-189/95), υπόθεση Heinonen (C-394/97), υπόθεση Gourmet (C-405/98), υπόθεση Catalonia (C-190 και C-179/90), και υπόθεση νόμος Evin (C-262/02 και C-429/02).

[4] Σύσταση 2001/458/ΕΚ του Συμβουλίου – ΕΕ L 161/38 της 16.6.2001, http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/l_161/l_16120010616en00380041.pdf.

[5] Η πλήρης έκθεση δημοσιεύθηκε στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/comm/health.

[6] Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2001 σχετικά με μια κοινοτική στρατηγική για τη μείωση των βλαβών που οφείλονται στο οινόπνευμα (2001/C 175/01 - http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/c_175/c_17520010620en00010002.pdf), συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το οινόπνευμα και τους νέους, της 1ης-2ας Ιουνίου 2004, (http://ue.eu.int/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/lsa/80729.pdf).

[7] Π.χ.: What are the most effective and cost-effective interventions in alcohol?, WHO Regional Office for Europe’s Health Evidence Network (HEN) 2004· Alcohol Policy and the Public Good, Griffith Edwards 1994, Cochrane Library· EconLit and the Alcohol and Alcohol Problems Science Database (ETOH), National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAA).

[8] Σύσταση 2004/345/ΕΚ της Επιτροπής της 6ης Απριλίου 2004, για την επιβολή του νόμου στον τομέα της οδικής ασφάλειας, ΕΕ L 111 της 17.4.2004, σύσταση 2001/116/ΕΚ της Επιτροπής, της 17ης Ιανουαρίου 2001, σχετικά με το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό αλκοολαιμίας (ΠΑ) των οδηγών μηχανοκινήτων οχημάτων, ΕΕ L 43 της 14.2.2001, ανακοίνωση της Επιτροπής, ΕΕ C 48 της 14.2.2004.

[9] Κοινοτική στρατηγική για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2002-2006, COM(2002) 118 τελικό.

[10] Ψήφισμα 44/25 του ΟΗΕ της 20ής Νοεμβρίου 1989.

[11] Global Burden of Disease Study της ΠΟΥ (Rehm et al 2003a and b, Rehm et al 2004 and Rehm 2005).

[12] Alcohol in Europe A public health perspective, P Anderson and B Baumberg, Institute of Alcohol Studies, ΗΒ 2006, http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm (με βάση την Global Burden of Disease Study της ΠΟΥ, Rehm et al 2003a and b, Rehm et al 2004 and Rehm 2005).

[13] Τάσεις για αύξηση της κατανάλωσης αναφέρονται κυρίως μεταξύ των νέων ενηλίκων (που έχουν υπερβεί τη νόμιμη ηλικία κατανάλωσης). Η ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση από ανηλίκους έχει σταθεροποιηθεί στην ΕΕ -15, αλλά αυξήθηκε στην ΕΕ -10.

[14] Ως «ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση» θεωρείται κατά κανόνα η κατανάλωση περισσότερων από 5 μονάδων οινοπνεύματος σε μία και μόνη περίπτωση.

[15] Έκθεση ESPAD 2003, Alcohol and Other Drug Use Among Students in 35 European Countries, Björn Hibell et al, Στοκχόλμη 2004, http://www.espad.org/reports.asp.

[16] COM(2001) 370 τελικό: «Ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών για το 2010: ώρα για αποφάσεις».

[17] Στη Γαλλία, παραδείγματος χάριν, περισσότερα από 700 παιδιά γεννήθηκαν με το εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο το 2001, ενώ περισσότερα από 60 000 άτομα υπολογίζεται ότι ζουν στην κατάσταση αυτή (εκτιμήσεις του INSERM - «Expertise collective», Σεπτέμβριος 2001 – με βάση δύο επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν στη βόρεια Γαλλία και στη Réunion).

[18] Συμπεριλαμβάνονται μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στους τομείς της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών, ομάδες αυτοβοήθειας κ.λπ.) και οργανώσεις που εκπροσωπούν τους παραγωγούς οινοπνευματωδών ποτών.

[19] Η έκθεση του ΕΚΠ σχετικά με τη στρογγυλή τράπεζα για το οινόπνευμα δημοσιεύθηκε στη διεύθυνση www.theepc.be.

[20] Δημοσιεύθηκε στη διαδικτυακή πύλη και στον ιστοχώρο της ΕΕ για την υγεία παράλληλα με έκθεση σχετικά με τη συνεδρίαση αξιολόγησης από ομοτίμους, τις παρατηρήσεις της ομάδας αξιολόγησης από ομοτίμους, τις απόψεις των εμπλεκομένων στην πολιτική στον τομέα του οινοπνεύματος και την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου (http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm).

[21] Επιπλέον, στο πλαίσιο της διαδικασίας αξιολόγησης του αντικτύπου διενεργήθηκε λεπτομερέστερη ανάλυση του οικονομικού αντικτύπου του οινοπνεύματος στην οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ από εξωτερικό ανάδοχο. Πρόκειται για την έκθεση «RAND», που δημοσιεύθηκε στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/comm/health

[22] Το έγγραφο αναφοράς που χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τις διαβουλεύσεις είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/betterregulation/index_en.htm.

[23] English et al. 1995, Single et al, 1999, Ridolfo and Stevenson 2001, στοιχεία προερχόμενα από την έκδοση Alcohol in Europe – a public health perspective, http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm.

[24] RAND: An economic analysis of the impact of alcohol on the economic development in EU (Horlings, Scoggins 2006).

[25] Αυτό έγινε με την επιβολή ειδικού φόρου ή υποχρεωτικής επισήμανσης για προϊόντα όπως τα αλκοολούχα αναψυκτικά ή «alcopops» (Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο).

[26] Η Επιτροπή κάλεσε τους νέους να συμμετάσχουν στη διαδικασία διαβουλεύσεων για την παρούσα ανακοίνωση, που συγχρηματοδοτήθηκε μέσω του προγράμματος δημόσιας υγείας. Το ευρωπαϊκό φόρουμ νεολαίας συγκρότησε ομάδα εργασίας για να συμβάλει στις τρέχουσες εργασίες.

[27] Πέραν του τομέα της οδικής κυκλοφορίας, και στο πλαίσιο των γενικότερων ανησυχιών για το οινόπνευμα στους χώρους εργασίας, όπως αναφέρεται στο σημείο 5.3, υπάρχει προφανής ανάγκη να ελεγχθεί η κατανάλωση οινοπνεύματος και σε άλλους τομείς μεταφορών, όπως οι θαλάσσιες, οι σιδηροδρομικές και οι εναέριες μεταφορές. Ωστόσο, οι τομείς αυτοί δεν καλύπτονται με συγκεκριμένο τρόπο από την παρούσα ανακοίνωση.

[28] Η ανάλυση 112 μελετών κατέδειξε με σαφήνεια ότι η εξασθένιση των δεξιοτήτων οδήγησης αρχίζει αμέσως μόλις το ποσοστό αλκοολαιμίας παύει να είναι μηδενικό (Moskowitz και Fiorentino 2000). Μελέτη που προέβη σε σύγκριση των ποσοστών αλκοολαιμίας (ΠΑ) οδηγών που είχαν εμπλακεί σε ατυχήματα με τα ΠΑ οδηγών που δεν είχαν εμπλακεί σε ατυχήματα διαπίστωσε ότι οι άντρες και οι γυναίκες οδηγοί όλων των ηλικιών που είχαν ΠΑ μεταξύ 0,2 g/l και 0,49 g/l είχαν τουλάχιστον τριπλάσιο κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους σε μία και μόνη σύγκρουση οχημάτων. Ο κίνδυνος γινόταν εξαπλάσιος με ΠΑ που κυμαινόταν μεταξύ 0,5 g/l και 0,79 g/l και ενδεκαπλάσιος με ΠΑ που κυμαινόταν μεταξύ 0,8 g/l και 0,99 g/l (Zador et al 2000). Όλες οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η θετική επίδραση των νέων νομοθετικών διατάξεων που μειώνουν τα όρια ΠΑ αυξάνει, αν ακολουθείται από δημόσιες συζητήσεις, εκστρατείες στα μέσα μαζικής επικοινωνίας και επιβολή των νέων διατάξεων.

[29] Alcohol in Europe A public health perspective, P Anderson and B Baumberg, Institute of Alcohol Studies, ΗΒ 2006, http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm.

[30] RAND: An economic analysis of the impact of alcohol on the economic development in EU (Horlings, Scoggins 2006).

[31] Στην ανακοίνωσή της σχετικά με τις «Ευρωπαϊκές πολιτικές για τη νεολαία: αντιμετώπιση των θεμάτων που απασχολούν τους νέους στην Ευρώπη - εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Νεολαία και προώθηση της ενεργού συμμετοχής στα κοινά» της 30ής Μαΐου 2005, η Επιτροπή επιβεβαιώνει τη σημασία που έχει η προσοχή στην υγεία των νέων. Ένας από τους τομείς δράσης είναι η κατανάλωση οινοπνεύματος από τους νέους.

[32] Οι ελάχιστοι συντελεστές των ειδικών φόρων κατανάλωσης καθορίζονται στην οδηγία του Συμβουλίου 92/84/EOK της 19ης Οκτωβρίου 1992 για την προσέγγιση των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα αλκοολούχα ποτά και την αλκοόλη. Πάνω από αυτούς τους ελάχιστους συντελεστές τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να καθορίζουν τους εθνικούς συντελεστές τους σε επίπεδα που θεωρούν κατάλληλα λαμβάνοντας υπόψη και άλλες πολιτικές όπως η υγεία.

[33] Η τηλεοπτική διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών διέπεται από την οδηγία για την τηλεόραση χωρίς σύνορα (οδηγία 89/552/EOK του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 1989 για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων· ΕΕ L 298 της 17.10.1989, σ. 23). Η οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2005, για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές αντιμετωπίζει τις παραπλανητικές και επιθετικές πρακτικές, καθώς και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν τον εξαναγκασμό ως μέσο πώλησης (ΕΕ L 149/22 της 11ης Ιουνίου 2005). Όσον αφορά τις προσεγγίσεις αυτορρύθμισης, η πολυμερής και πολυτομεακή στρογγυλή τράπεζα για τη διαφήμιση, που οργάνωσαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής, έχει προσδιορίσει μερικά βασικά στοιχεία για την αποτελεσματική αυτορρύθμιση, τα οποία παρουσιάζονται σε έκθεση που υπάρχει στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/consumers/overview/report_advertising_en.pdf.