EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52005AE0846

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Η Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής»COM (2005) 33 τελικό

ΕΕ C 294 της 25.11.2005, p. 14–20 (ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, NL, PL, PT, SK, SL, FI, SV)

25.11.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 294/14


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Η Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής»

COM (2005) 33 τελικό

(2005/C 294/04)

Στις 9 Φεβρουαρίου 2005, και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης ΕΚ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το ακόλουθο θέμα: «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Η Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής»

Το ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη» στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 21 Ιουνίου 2005 με βάση την εισηγητική έκθεση της κυρίας ENGELEN-KEFER..

Κατά τη 419η σύνοδο ολομέλειας της 13ης και 14ης Ιουλίου 2005 (συνεδρίαση της 13ης Ιουλίου) η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 60 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 3 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση:

1.   Εισαγωγή

1.1

Η νέα Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής για την περίοδο 2006-2010 έχει προκαλέσει ιδιαίτερες προσδοκίες. Σε μια χρονική στιγμή που η στρατηγική της Λισσαβώνας υποβάλλεται σε ενδιάμεση αναθεώρηση, κύριο μέλημα συνιστά η προβολή της σημασίας της κοινωνικής πολιτικής για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Η εντολή της στρατηγικής της Λισσαβώνας να συνδεθεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας με την ενίσχυση της οικονομικής μεγέθυνσης μέσω της δημιουργίας περισσότερων και ποιοτικά καλύτερων θέσεων απασχόλησης και με την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής, πρέπει να υλοποιηθεί. Για το σκοπό αυτό είναι αναγκαία η υιοθέτηση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής που να εστιάζει τις δράσεις της κατ' ισοδύναμο τρόπο στην υλοποίηση των στόχων αυτών διασφαλίζοντας έτσι την ισορροπία της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Πρέπει να δημιουργηθεί ισόρροπη σχέση μεταξύ της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής, της πολιτικής απασχόλησης και της πολιτικής περιβάλλοντος ώστε να καταστεί δυνατή η αειφόρος προώθηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου (1).

1.2

Στη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 22-23 Μαρτίου 2005 με στόχο την επανενεργοποίηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επεσήμανε ότι οι προτεραιότητες πρέπει να εστιασθούν στην προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης και της απασχόλησης και υπογράμμισε την καθοριστική σημασία της μακροοικονομικής πολιτικής για το σκοπό αυτό (2). Αυτή η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων αποδεικνύεται επειγόντως απαραίτητη λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής ύφεσης και της σταθερά υψηλής ανεργίας. Το Συμβούλιο τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης αμοιβαίας προσέγγισης μεταξύ της οικονομικής, κοινωνικής και της πολιτικής απασχόλησης, ώστε να αλληλοενισχύονται και δηλώνει ότι: «Για την επίτευξη των στόχων αυτών, η Ένωση πρέπει να κινητοποιήσει περισσότερο όλα τα ενδεδειγμένα εθνικά και κοινοτικά μέτρα ... στις τρεις διαστάσεις της στρατηγικής (οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική), ώστε να αξιοποιηθούν καλύτερα οι μεταξύ τους συνέργιες, εντός γενικού πλαισίου αειφόρου ανάπτυξης. Ωστόσο, ο κατά προτεραιότητα προσανατολισμός στην οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση δεν οδηγεί αυτομάτως, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, σε βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης, μολονότι η οικονομική μεγέθυνση αποτελεί μείζονα προϋπόθεση για τη διαρκή μείωση της ανεργίας και τη βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης. Η κοινωνική πολιτική πρέπει να αντιμετωπίζεται περισσότερο ως παραγωγικός παράγοντας δεδομένου ότι έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση. Στο πλαίσιο αυτό η Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής συνεισφέρει» στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας ενισχύοντας το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, που βασίζεται στην επιδίωξη της πλήρους απασχόλησης και σε μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή ... (3).

1.3

«Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο βασίζεται σε καλές οικονομικές επιδόσεις, υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας και παιδείας και στον κοινωνικό διάλογο». (4) Στηρίζεται, επίσης, στις αξίες που είναι κοινές για όλα τα κράτη μέλη όσον αφορά τη δημοκρατία, την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη Αυτή η προσήλωση σε μια κοινωνική οικονομία της αγοράς και σε αυτές τις θεμελιώδεις αξίες θεμελιώνεται στο μελλοντικό Σύνταγμα της ΕΕ, και πρωτίστως στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, που για πρώτη φορά ισχύει για όλη την Ένωση. Σε όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης εντοπίζονται, αν και διαμορφώνονται διαφορετικά σε κάθε κράτος μέλος, κοινά χαρακτηριστικά του κοινωνικού κράτους, τα οποία συνθέτουν το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά κατατάσσονται και τα εξής:

εφαρμογή βιώσιμων κοινωνικών συστημάτων ασφάλισης που βασίζονται στην αρχή της αλληλεγγύης με στόχο την προστασία έναντι των μεγάλων κινδύνων και απειλών της ζωής

καθορισμός συνθηκών εργασίας βάσει νομοθετικού πλαισίου και συλλογικών συμβάσεων εργασίας για την προστασία των εργαζομένων

θέσπιση δικαιωμάτων συμμετοχής και συνεργασίας των εργαζομένων και των οργανώσεων εκπροσώπησης των συμφερόντων τους

εφαρμογή συστημάτων εργασιακών σχέσεων, και συγκεκριμένα του ανεξάρτητου κοινωνικού διαλόγου, μεταξύ των κοινωνικών εταίρων

θέσπιση κοινωφελών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος.

Η προώθηση και περαιτέρω ανάπτυξη αυτού του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου μέσω της εφαρμογής αποτελεσματικών μέτρων, αποτελεί μέλημα της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής Η ιδιαίτερη συμβολή της κοινωνικής πολιτικής έγκειται αφενός στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση και, αφετέρου, στα μέτρα συντονισμού που προωθεί για την κοινωνική ενσωμάτωση και τη μεταρρύθμιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, καθώς στην εναρμόνιση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας μέσα σε πλαίσια προόδου, μέσω της θέσπισης βασικών προτύπων.

1.4

Για την υλοποίηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας η κοινωνική πολιτική πρέπει να ενισχυθεί ως ιδιαίτερο πεδίο δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μάλιστα μέσω της εφαρμογής ενεργούς πολιτικής με στόχους:

την πρόληψη της ανεργίας και την επανένταξη ιδιαίτερα ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων·

την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τους νέους κινδύνους φτώχειας, όπως το φαινόμενο των «φτωχών εργαζόμενων»·

την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων και τη δημιουργία ίσων ευκαιριών για τις γυναίκες·

την εντατικοποίηση της ανταλλαγής εμπειριών όσον αφορά στρατηγικές μεταρρύθμισης στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης με στόχο τον συμβιβασμό της διατήρησης του κοινωνικού τους ρόλου με τη διαρκή διασφάλιση της χρηματοδοτικής τους βάσης·

την προαγωγή κοινωνικών βασικών προτύπων για την προστασία των εργαζομένων και την προάσπιση των δικαιωμάτων συμμετοχής και συνεργασίας τους, καθώς και των οργανώσεων εκπροσώπησης των συμφερόντων τους.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί απόλυτα με τη νέα διαδικασία που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με την οποία κάθε πρόταση νομοθετικού χαρακτήρα θα πρέπει να συνοδεύεται από μια αξιολόγηση των συνεπειών της για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση και από την εκτίμηση της συμμόρφωσής της με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

1.5

Σημαντική συμβολή για την προετοιμασία της νέας Ατζέντας κοινωνικής πολιτικής παρείχε η ομάδα υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία υπέβαλε την έκθεσή της τον Μάιο του 2004. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τα αποτελέσματα και οι προτάσεις αυτής της ομάδας πρέπει να συνυπολογιστούν περισσότερο στη νέα Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής. (5)

2.   Σύνοψη των κύριων σημείων της πρότασης της Επιτροπής

2.1

Η Επιτροπή υπογραμμίζει κατ' αρχάς στην ανακοίνωσή της ότι δεσμεύεται για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου καθώς και την προώθηση της κοινωνικής συνοχής στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Η Ατζέντα αυτή επισημαίνει τις προτεραιότητες προς τις οποίες θα πρέπει να προσανατολίζει τη δράση της η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα αυτό. Η εφαρμογή της Ατζέντας κοινωνικής πολιτικής πρέπει να βασιστεί στις ακόλουθες αρχές:

θετική αλληλεπίδραση μεταξύ της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση·

προώθηση της ποιότητας στον χώρο εργασίας, στην κοινωνική πολιτική και στις εργασιακές σχέσεις για τη βελτίωση κατ' αυτόν τον τρόπο του ανθρώπινου και του κοινωνικού κεφαλαίου·

εκσυγχρονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης μέσω της προσαρμογής τους στις σημερινές απαιτήσεις της κοινωνίας με βάση την αλληλεγγύη και με την ενίσχυση του ρόλου τους ως παραγωγικού παράγοντα·

συνυπολογισμός του «κόστους της απουσίας κοινωνικής πολιτικής» (6).

2.2

Έχοντας ως δεδομένες αυτές τις αρχές, προτείνεται η υιοθέτηση μιας στρατηγικής προσέγγισης που βασίζεται σε δύο στοιχεία:

αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις αλλαγές που σημειώνονται στην κοινωνία μέσω της εφαρμογής μιας διαγενεαλογικής προσέγγισης, της δημιουργίας συμπράξεων για την αλλαγή και της αξιοποίησης των ευκαιριών που προσφέρει η παγκοσμιοποίηση.

καθορισμός προτεραιοτήτων στη βάση των στρατηγικών στόχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το διάστημα 2005-2009 στις ακόλουθες πολιτικές: προώθηση της απασχόλησης και αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αλλαγών, προαγωγή μιας αλληλέγγυας κοινωνίας και ίσες ευκαιρίες.

3.   Αύξηση της εμπιστοσύνης — Προϋποθέσεις επιτυχίας

3.1

Σχετικά με την αύξηση της εμπιστοσύνης για τις αλλαγές που σημειώνονται στην κοινωνία, προτείνονται τρεις συγκεκριμένες δράσεις:

Πράσινο βιβλίο για τις δημογραφικές αλλαγές και συμβολή στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη νεολαία·

Σύμπραξη για την αλλαγή μέσω της διοργάνωσης ετήσιας συνάντησης στο πλαίσιο ενός φόρουμ για την αξιολόγηση της εφαρμογής της Ατζέντας·

Ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στις διεθνείς εργασιακές συνθήκες και προαγωγή αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

3.2

Η ΕΟΚΕ κρίνει επίσης αναγκαία την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο στόχο της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της κοινωνικής ανάπτυξης συνολικά. Ωστόσο, τούτο μπορεί να επιτευχθεί μόνον εφόσον η ευρωπαϊκή πολιτική προσφέρει πραγματική βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης των ανθρώπων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης απαραίτητη τη διενέργεια ενδελεχούς ανάλυσης των κοινωνικών συνεπειών που συνεπάγονται οι δημογραφικές αλλαγές και επικροτεί την εξαγγελία δημοσίευσης ενός πράσινου βιβλίου (7) που θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη ευρείας ευρωπαϊκής συζήτησης. Στο πλαίσιο αυτό και κατά την έννοια μιας διαγενεαλογικής προσέγγισης, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στον αντίκτυπο στη νέα γενιά. Παρόλα αυτά, στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξακολουθούν να παραμένουν ασαφείς η πρακτική μορφή της συμβολής στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη νεολαία και ο ρόλος που θα αναλάβει. Οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, Ισπανίας, Γαλλίας και Σουηδίας υπέβαλαν πρόσφατα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κοινό έγγραφο για την κατάρτιση Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Νεολαία. Το εν λόγω σύμφωνο περιλαμβάνει προτάσεις σχετικά με την ανάληψη δράσεων στους τομείς: απασχόληση και κοινωνική ένταξη, γενική παιδεία και επαγγελματική κατάρτιση, κινητικότητα και ανταλλαγές νέων και υιοθετήθηκε κατά την εαρινή σύνοδο κορυφής. (8)

Στην πρόταση αυτή γίνεται επίσης ρητή αναφορά στο εξαγγελθέν πράσινο βιβλίο για τις δημογραφικές αλλαγές. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν υπεισέρχεται πιο λεπτομερώς σε αυτήν την πρόταση των κυβερνήσεων. (9)

3.3

Η ΕΟΚΕ κρίνει κατ' αρχήν σκόπιμη τη διοργάνωση ετήσιας συνάντησης στο πλαίσιο ενός φόρουμ για την αξιολόγηση και εφαρμογή της Ατζέντας κοινωνικής πολιτικής. Κατά τη άποψη της ΕΟΚΕ αυτό το φόρουμ θα πρέπει να επικεντρωθεί στις προοπτικές του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, να ζητήσει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων κοινωνικών ομάδων και να σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εφικτή η διενέργεια συζήτησης μεταξύ των συμμετεχόντων.

3.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη σταθερή υποστήριξή της στην πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προβάλει ενεργά τα πλεονεκτήματα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στο πλαίσιο των διεθνών εργασιακών συνθηκών και να αναλάβει δράση για την προώθηση της αξιοπρεπούς απασχόλησης σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με τα πρότυπα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Η Ένωση μπορεί να διατηρήσει την αξιοπιστία της μόνον εφόσον κατορθώσει να διατηρήσει και να αναπτύξει περαιτέρω το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, ακόμη και στο πλαίσιο τροποποιημένων οικονομικών συνθηκών και ταχθεί με πειθώ υπέρ της θέσης ότι η οικονομική και η κοινωνική πρόοδος προχωρούν παράλληλα. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να λάβει σαφώς υπόψη τον αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη καθώς και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

4.   Απασχόληση και ποιότητα της εργασίας, αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αλλαγών

4.1   Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση

4.1.1

Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξήγγειλε τον επαναπροσανατολισμό της για το 2005 με βάση τις προτεραιότητες που διατυπώνονται στην έκθεση της επιτροπής KOK για την απασχόληση, η οποία δημοσιεύτηκε το 2003: ενίσχυση της ικανότητας προσαρμογής, βελτίωση της ένταξης στην αγορά εργασίας, αύξηση των επενδύσεων στους ανθρώπινους πόρους, αποτελεσματικότερη διαχείριση της εφαρμογής. Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να υλοποιηθούν με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της οικονομικής πολιτικής. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η ομάδα υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής της ΕΕ διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις όσον αφορά την στοχοθέτηση στις νέες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Σύμφωνα με τις προτάσεις αυτές, οι κατευθύνσεις πρέπει να επικεντρωθούν στην ταχύτερη και καλύτερη ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας και στη δημιουργία μεταβατικών περιόδων από την εκπαίδευση στην απασχόληση, καθώς και στην ένταξη των γυναικών και των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Βάσει της πρότασης της ομάδας εμπειρογνωμόνων, προτεραιότητα θα πρέπει επίσης να δοθεί στην προώθηση της ποιότητας της εργασίας μέσω της εφαρμογής μέτρων σχετικά με την οργάνωση και την προστασία της εργασίας και της υγείας, τα οποία διευκολύνουν ταυτόχρονα την ένταξη των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Στον τομέα της διά βίου μάθησης η Ομάδα παρουσιάζει επίσης διάφορες δράσεις που πρέπει να ενσωματωθούν στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Ομοίως, οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην υποστήριξη και την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών των διαρθρωτικών αλλαγών, ειδικά στα νέα κράτη μέλη. Στις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση που υποβλήθηκαν στο μεταξύ, οι προτάσεις αυτές λήφθηκαν ελάχιστα υπόψη. (10)

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο, κατά τον επαναπροσανατολισμό των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην ποιότητα της απασχόλησης, ώστε να αποφευχθεί κατ' αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο των φτωχών εργαζομένων.

4.1.2

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) σχετικά με την υποστήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση αναφέρεται μόνο σε σχέση με τη βελτίωση των μηχανισμών διαχείρισης της εφαρμογής και εξαγγέλλεται η υιοθέτηση μιας στρατηγικής επικοινωνίας. Η ΕΟΚΕ επικρίνει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν κάνει ούτε μια φορά μνεία στο ρόλο του ΕΚΤ ως σημαντικού μέσου για την ενίσχυση των ανθρώπινων πόρων και την προώθηση δράσεων κατάρτισης και επιμόρφωσης προσαρμοσμένων στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ αυτός ο σημαντικός ρόλος του ΕΚΤ για την προαγωγή της διά βίου μάθησης δεν καθίσταται επαρκώς σαφής. Επιπλέον το επίπεδο των δεξιοτήτων και τα επαγγελματικά προσόντα συνιστούν σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ένωσης. (11)

4.1.3

Κατά βάση, η ΕΟΚΕ αξιολογεί ως θετικές τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στην Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής για την ενθάρρυνση των οικονομικών διαρθρωτικών αλλαγών, πηγή έμπνευσης των οποίων αποτέλεσε προφανώς το έγγραφο της ομάδας εμπειρογνωμόνων για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής. Ωστόσο, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν εξετάζει τις κοινωνικές συνέπειες της αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων στο έγγραφό της. Εντούτοις, η αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών αποτελεί προτεραιότητα και μάλιστα κατά τρόπο που να καθιστά δυνατή μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των οικονομικών συμφερόντων και των συμφερόντων των εργαζομένων. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εστιάζονται κατά κύριο λόγο στη διαδικασία και τα μέσα, όπως π.χ. η δημιουργία ενός φόρουμ υψηλού επιπέδου όλων των συντελεστών και ενδιαφερομένων μερών για την ενθάρρυνση των αναδιαρθρώσεων των επιχειρήσεων. Δεν προχωρά όμως στην εξέταση της σύνθεσης ενός τέτοιου φόρουμ ούτε των στόχων ή του περιεχομένου του. Εξίσου μικρή αναφορά γίνεται στη σημασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της ευρωπαϊκής κοινωνικής νομοθεσίας για την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της αναδιάρθρωσης Ωστόσο, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι οδηγίες για την προστασία των εργαζομένων στις περιπτώσεις ομαδικών απολύσεων και μεταβιβάσεων επιχειρήσεων καθώς και οι οδηγίες για την ενημέρωση των εργαζομένων και τη διαβούλευση με αυτούς αλλά και η ευρωπαϊκή οδηγία για την ευρωπαϊκή επιτροπή επιχείρησης, αποτελούν ουσιαστικά μέσα για την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών των διαρθρωτικών αλλαγών, με τη συμμετοχή των εργαζομένων και των οργανώσεων εκπροσώπησης των συμφερόντων τους

4.1.4

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την έναρξη της δεύτερης φάσης διαβούλευσης με τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με το θέμα των αναδιαρθρώσεων και της αναθεώρησης της οδηγίας για τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αυτά τα δύο θέματα πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά. Αφενός οι ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις αναδιαρθρώσεις. Αφετέρου όμως, και ανεξάρτητα από αυτό, η βελτίωση της οδηγίας για τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης είναι ήδη προ πολλού εκπρόθεσμη. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη ασχοληθεί με το θέμα αυτό και έχει τονίσει ότι «Το …. εργαλείο αυτό,….., συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής διάστασης των κοινωνικών σχέσεων.» (12)

4.1.5

Η ΕΟΚΕ στηρίζει επίσης την πρόθεση για τη δημιουργία μεγαλύτερης συνέργιας μεταξύ των πολιτικών μέτρων και των χρηματοοικονομικών μέσων για την υλοποίησή τους, ιδίως του ΕΚΤ. Παραμένει ωστόσο ασαφές τι ακριβώς εννοεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ανωτέρω διατύπωση. Ασαφές παραμένει επίσης τι εννοεί η Επιτροπή με τη διατύπωση της πρότασης για μεγαλύτερη σύνδεση μεταξύ της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και της εξέλιξης των νομικών πλαισίων και των συμφωνιών των κοινωνικών εταίρων.

4.2   Νέα δυναμική για τις εργασιακές σχέσεις

4.2.1

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να προσδώσει νέα δυναμική στην ανάπτυξη των εργασιακών σχέσεων μέσω της περαιτέρω εξέλιξης της κοινωνικής νομοθεσίας, της ενίσχυσης του κοινωνικού διαλόγου και με την προώθηση της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή προτείνει την έκδοση ενός πράσινου βιβλίου για την εξέλιξη του εργατικού δικαίου, στο οποίο θα αναλύονται σημερινές τάσεις όσον αφορά την ανάπτυξη των συνθηκών εργασίας και θα εξετάζεται ο ρόλος του εργατικού δικαίου για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και την προσαρμογή στις νέες εξελίξεις. Η συζήτηση που θα ανοίξει σχετικά με αυτό το πράσινο βιβλίο μπορεί να οδηγήσει στον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση των σημερινών κανόνων. Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμη την κατάρτιση ενός τέτοιου πράσινου βιβλίου. Πιστεύει ωστόσο ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς να συναχθούν βάσιμα συμπεράσματα από μια τέτοια συζήτηση, έστω και ενδεικτικά μόνο. Η ΕΟΚΕ πιστεύει κατ' αρχήν ότι η αναθεώρηση του εργατικού δικαίου, στην οποία επιβάλλεται να συμμετέχουν και οι κοινωνικοί εταίροι, θα πρέπει να διέπεται από την εντολή της Συνθήκης η οποία έγκειται στη θέσπιση βασικών προτύπων που θα οδηγήσουν σε εναρμόνιση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας με παράλληλη διατήρηση της προόδου (πρβλ. άρθρο 136 της ΣΕΚ).

4.2.2

Περαιτέρω η Επιτροπή εξαγγέλλει την πρόθεσή της να προτείνει το 2005 πρωτοβουλία για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, να επανεξετάσει τις οδηγίες για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων και τις ομαδικές απολύσεις και να κωδικοποιήσει διάφορες διατάξεις σχετικά με την ενημέρωση και τη διαβούλευση των εργαζομένων. Σχετικά με αυτό, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι είναι πλέον καιρός να εφαρμοστούν οι πρωτοβουλίες αυτές στην πράξη. Κατά την έννοια της Συνθήκης, η αναθεώρηση των οδηγιών έχει ως στόχο «την προώθηση της απασχόλησης, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, ώστε να καταστήσουν δυνατή την εναρμόνισή τους με παράλληλη διατήρηση της προόδου…» (άρθρο 136 της Συνθήκης ΕΚ).

Όσον αφορά την κωδικοποίηση των νομοθετικών διατάξεων σχετικά με την ενημέρωση των εργαζομένων και τη διαβούλευση με αυτούς, η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι το συμμετοχικό μοντέλο που περιγράφεται στην οδηγία για την Ευρωπαϊκή Εταιρία πρέπει να αποτελέσει το μέτρο σύγκρισης για την εφαρμογή της.

4.2.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προτάσεις που διατυπώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία, κυρίως με την έμφαση που δίνεται στις εξαγγελθείσες πρωτοβουλίες όσον αφορά την πρόληψη. Η ανακοίνωση για τη νέα στρατηγική στον τομέα της προστασίας της εργασίας και της υγείας για την περίοδο 2007 έως 2012, πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάλυση των νέων κινδύνων για την υγεία, να συμπεριλάβει μέτρα για την προστασία των ομάδων εργαζομένων που δεν είχαν ληφθεί υπόψη μέχρι σήμερα και να εστιαστεί στο ζήτημα των ενδεχόμενων δυνατοτήτων βελτίωσης και στήριξης της εφαρμογής των υφιστάμενων διατάξεων για την προστασία της εργασίας και της υγείας, κυρίως στα νέα κράτη μέλη.

4.2.4

Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την πρόθεση της Επιτροπής να προωθήσει περαιτέρω τον διεπαγγελματικό και κλαδικό κοινωνικό διάλογο και υποστηρίζει πρωτίστως την πρόταση για την ενίσχυση της διοικητικής και οργανωτικής υποστήριξης που παρέχεται στους κοινωνικούς εταίρους. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ αυτό είναι ιδιαίτερα αναγκαίο στα νέα κράτη μέλη, δεδομένου ότι σε πολλά από αυτά οι δομές του κοινωνικού διαλόγου έχουν αναπτυχθεί ελάχιστα ή βρίσκονται σε στάδιο εξέλιξης. Ο διμερής διάλογος των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων αποτελεί σημαντικό στοιχείο του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Ο ιδιαίτερος ρόλος του κοινωνικού διαλόγου οφείλεται στη νομιμότητα και αντιπροσωπευτικότητα των κοινωνικών εταίρων, καθώς και στην ικανότητά τους να συνάπτουν δεσμευτικές συμφωνίες ευρωπαϊκού επιπέδου, όπως τόνισαν στην κοινή δήλωση που εξέδωσαν με αφορμή τη σύνοδο κορυφής του Λάακεν. (13) Εξίσου σημαντικός είναι ο διάλογος με την κοινωνία των πολιτών, ο οποίος βρίσκει την έκφρασή του στις γνωμοδοτήσεις που καλείται η ΕΟΚΕ να εκδώσει, ως φόρουμ της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών. (14)Ιδιαίτερα στα νέα κράτη μέλη, τόσο ο κοινωνικός διάλογος όσο και η ανάπτυξη σταθερών εργασιακών σχέσεων μεταξύ των κοινωνικών εταίρων χρειάζονται την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

4.2.5

Η Επιτροπή προτίθεται να συνεχίσει την ανάληψη πρωτοβουλιών στον τομέα της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων με στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξής της. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το πλήθος ικανοποιητικών παραδειγμάτων όσον αφορά κώδικες συμπεριφοράς και άλλα εθελοντικά μέτρα που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις για την ανάληψη κοινωνικής ευθύνης, τα οποία παρουσιάστηκαν στο ευρωπαϊκό φόρουμ ενδιαφερομένων φορέων, αποτελούν μια καλή βάση για το σκοπό αυτό. Θα πρέπει όμως να προστεθούν και πρωτοβουλίες για τη δια βίου μάθηση. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής για την ανάληψη πρωτοβουλιών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στην διαφάνεια των αρχών σχετικά με την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

4.3   Ευρωπαϊκή αγορά εργασίας

4.3.1

Στόχο της Επιτροπής αποτελεί η ανάληψη διαφόρων πρωτοβουλιών για την εξάλειψη των υφιστάμενων φραγμών στην διασυνοριακή κινητικότητα και την προώθηση της δημιουργίας μιας πραγματικής ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Μια από αυτές τις πρωτοβουλίες συνιστά η πρόταση οδηγίας για τη δυνατότητα μεταφοράς συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από τα επαγγελματικά συστήματα συνταξιοδότησης. Η ΕΟΚΕ κρίνει ως απαραίτητη την ταχεία υποβολή αυτής της πρότασης, δεδομένου ότι δεν άρχισαν ακόμη διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων λόγω διαφορετικών απόψεων σχετικά με το εύρος μιας τέτοιας ρύθμισης.

4.3.2

Περαιτέρω πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφορά την παροχή ενός προαιρετικού πλαισίου για διακρατικές συλλογικές διαπραγματεύσεις, είτε στο επίπεδο της επιχείρησης είτε σε κλαδικό επίπεδο. Κατά την άποψη της Επιτροπής ένα τέτοιο πλαίσιο μπορεί να αξιοποιηθεί για τη ρύθμιση ζητημάτων όπως η οργάνωση της εργασίας, η απασχόληση, οι συνθήκες εργασίας και η κατάρτιση σε διασυνοριακή βάση, κατά την έννοια μιας σύμπραξης για την αλλαγή. Το πλαίσιο αυτό είναι προαιρετικό, από την άποψη ότι εναπόκειται στους κοινωνικούς εταίρους να αποφασίσουν εάν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αυτό το νομικό πλαίσιο ή όχι.

Όπως καταδεικνύει η πρακτική που εφαρμόζουν οι ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης, σε πλήθος περιπτώσεων οι κοινωνικοί εταίροι όχι μόνο αξιοποίησαν το δικαίωμά τους στην ενημέρωση και τη διαβούλευση, αλλά, επιπλέον, προχώρησαν στη σύναψη συμφωνιών σε εθελοντική βάση, ορισμένες εκ των οποίων αφορούν τα ανωτέρω αναφερόμενα ζητήματα. Παρόμοια παραδείγματα συμφωνιών υπάρχουν και στον τομέα του κοινωνικού διαλόγου σε κλαδικό επίπεδο.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το στόχο που εκφράζεται σε αυτήν την πρωτοβουλία να προωθηθεί ο κοινωνικός διάλογος στο επίπεδο της επιχείρησης ή σε κλαδικό επίπεδο, και παράλληλα να ληφθεί σε μεγαλύτερο βαθμό υπόψη απ' ό,τι συμβαίνει σήμερα, το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο και ότι οι εθελοντικές συμφωνίες έχουν αντιστοίχως διασυνοριακό αντίκτυπο. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να συζητήσει με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο για το περιεχόμενο της πρότασής της και να ζητήσει, αλλά και να λάβει υπόψη τη γνώμη τους σχετικά.

4.3.3

Όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων συνιστά μια από τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, τα υφιστάμενα μέσα όπως η δικτυακή πύλη EURES (για την επαγγελματική κινητικότητα) και ο συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης των διακινούμενων εργαζομένων, πρέπει, σύμφωνα με την άποψη της ΕΟΚΕ επίσης, να βελτιώνονται διαρκώς. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ κρίνει ως σκόπιμη την πρόταση συγκρότησης ομάδας υψηλού επιπέδου το 2005 αντικείμενο της οποίας θα αποτελέσει η αξιολόγηση του αντίκτυπου της διεύρυνσης της ΕΕ στην κινητικότητα και της αποτελεσματικότητας των μεταβατικών περιόδων. Η Ομάδα αυτή θα υποβάλει το 2006 σχετική έκθεση. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι κοινωνικοί εταίροι και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις διαθέτουν εκτενή πείρα στον τομέα αυτό. Ως εκ τούτου, ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει μέριμνα για τη συμμετοχή εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων κατά τη σύνθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων.

5.   Μια αλληλέγγυα κοινωνία: ίσες ευκαιρίες για όλους

5.1

Σε αυτόν τον δεύτερο άξονα δράσης η Επιτροπή εξετάζει την ενίσχυση της ανταλλαγής εμπειριών σχετικά με τη μεταρρύθμιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, τις πολιτικές για την καταπολέμηση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων καθώς και το ρόλο των κοινωνικών υπηρεσιών.

5.2

Η Επιτροπή επαναδιατυπώνει την πρότασή της σχετικά με τον εξορθολογισμό και την απλούστευση του συντονισμού στους τομείς της κοινωνικής ένταξης, των συντάξεων και της υγείας. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εξετάσει το ζήτημα αυτό σε προηγούμενη γνωμοδότησή της. (15) Υπογραμμίζει ότι, κατά την άποψή της, κατά την εφαρμογή της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του εκάστοτε ειδικού τομέα. Κατά τη γνώμη της, η ήδη εξαιρετικά εξελιγμένη ανοιχτή μέθοδος συντονισμού στον τομέα της κοινωνικής ενσωμάτωσης πρέπει να συνεχιστεί μέσω εθνικών σχεδίων δράσης και εκθέσεων σε διετή βάση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτό είναι καθοριστικής σημασίας και επειδή δεν έχει περιοριστεί η έκταση της φτώχειας σε αξιοσημείωτο βαθμό, παρά τις κοινές προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα. Περίπου το 15 % του συνολικού πληθυσμού της Ένωσης ζει στο όριο της φτώχειας· σε ορισμένα κράτη μέλη μάλιστα, το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 20 %. Καθοριστικό αίτιο αποτελεί η μεγάλη ανεργία, η οποία πλήττει ιδιαίτερα τις πολυμελής και τις μονογονικές οικογένειες. (16) Αλλά και η απασχόληση δεν προστατεύει από τη φτώχεια, όπως αποδεικνύει ο αυξανόμενος αριθμός φτωχών εργαζομένων. (17) Χρειάζεται γι αυτό να καταβληθούν εντατικότερες προσπάθειες για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

5.3

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να συνεχίσει το διάλογο σχετικά με τις εθνικές μεταρρυθμίσεις για το ελάχιστο εισόδημα και να ξεκινήσει σχετικές διαβουλεύσεις το 2005. Η ΕΟΚΕ διερωτάται που διεξήχθη αυτή η συζήτηση και ποιος συμμετείχε σε αυτήν. Πιστεύει ότι αποτελεί καθήκον των κρατών μελών να εξασφαλίζουν σε κάθε πολίτη που έχει ανάγκη, την παροχή κοινωνικής στήριξης υπό την μορφή ελάχιστου εισοδήματος, το οποίο να τους διασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση. Από τις διατυπώσεις της Επιτροπής δεν καθίσταται σαφές ποιος θα είναι ο στόχος αυτής της συζήτησης σχετικά με το εθνικό ελάχιστο εισόδημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ομοίως, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να θέσει το ερώτημα μήπως θα ήταν πιο σκόπιμο, λόγω του επείγοντος χαρακτήρα των προβλημάτων, να ανακηρυχθεί το Ευρωπαϊκό Έτος για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού νωρίτερα από το 2010.

5.4

Η ΕΟΚΕ στηρίζει τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών και την καταπολέμηση των διακρίσεων γενικά. Η Επιτροπή θα υποβάλει το 2005 ανακοίνωση στην οποία θα διατυπώνει την πολιτική της προσέγγιση και θα εξετάζει τη σκοπιμότητα ανάληψης πρωτοβουλιών για τη συμπλήρωση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι σε πολλά κράτη μέλη οι οδηγίες σχετικά με την καταπολέμηση των διακρίσεων μεταφέρθηκαν μόλις πρόσφατα στο εθνικό δίκαιο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η μεταφορά συνεχίζεται ακόμη. Ως εκ τούτου, κρίνει σκόπιμη την υποβολή έκθεσης σχετικά με την πρόοδο της μεταφοράς αυτών των οδηγιών και, στη βάση αυτή, την υποβολή προτάσεων για περαιτέρω πολιτικά μέτρα.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την υποστήριξή της για τα εξαγγελθέντα μέτρα στον τομέα της ισότητας ανδρών και γυναικών, ειδικότερα την ίδρυση Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων και τη νέα μορφή του σχεδίου δράσης «ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία».

5.5

Περαιτέρω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει το 2005 ανακοίνωση σχετικά με το ρόλο και τη λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ επικροτεί αυτό το σχέδιο ιδιαίτερα επειδή προσδοκά η εν λόγω ανακοίνωση να επιδράσει αναδρομικά στη διαμάχη σχετικά με την οδηγία για τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά και να συμβάλλει στην διασαφήνιση της κατάστασης. Στο λευκό βιβλίο της σχετικά με τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη υπογραμμίσει την ιδιαιτερότητα των κοινωνικών υπηρεσιών, η οποία συνίστανται κυρίως στο κοινό όφελος που προσφέρουν αλλά και στην εξατομικευμένη τους φύση. Οι κοινωνικές υπηρεσίες, ανεξαρτήτως εάν παρέχονται από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα, διαφέρουν ριζικά από τις υπόλοιπες υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά διότι βασίζονται στην αρχή της αλληλεγγύης, είναι προσαρμοσμένες στις ατομικές ανάγκες των δικαιούχων και συμβάλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, εξασφαλίζοντας στους πολίτες το θεμελιώδες δικαίωμά τους στην κοινωνική προστασία. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες και κυρίως οι υπηρεσίες στον τομέα της δημόσιας υγείας, πρέπει κατά βάση να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από ό,τι οι αμιγώς εμπορικές υπηρεσίες.

5.6

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν εξετάζει τη σημασία των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος για την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εξετάσει το ζήτημα αυτό στη γνωμοδότησή της για την ενδιάμεση επανεξέταση της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής και έχει επισημάνει τα εξής: «Η συμβολή των μη κερδοσκοπικών κοινωνικών υπηρεσιών στην απασχόληση και την κοινωνική πρόνοια αναγνωρίζεται και αξιοποιείται ολοένα και περισσότερο, με σημαντικά αποτελέσματα ως προς την προαγωγή και την προστασία των μειονεκτούντων ατόμων, σε αντιστοιχία με τις ανάγκες στους τομείς της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της υγειονομικής περίθαλψης, της στήριξης των πολιτικών κοινωνικής ένταξης και μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων. Οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις συμβάλλουν στην αναγνώριση και στο σαφή προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών που προκύπτουν κυρίως από τις πιο μειονεκτικές ομάδες του πληθυσμού· πραγματοποιούν επενδύσεις με στόχο την αποκατάσταση των πληγέντων κοινωνικών ιστών που έχουν ανάγκη από νέους θετικούς δεσμούς· κινητοποιούν την αλληλεγγύη των πολιτών και την κοινωνική συμμετοχή ως απαραίτητη προϋπόθεση για να προωθηθεί ο δημοκρατικός βίος και στις πιο μειονεκτικές περιοχές». (18)

6.   Συμπεράσματα

6.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής για την Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής, η οποία συμβάλλει, κατά την άποψή της, στην προβολή της σημασίας της κοινωνικής πολιτικής για την επίτευξη των στόχων της Λισσαβώνας. Πιστεύει, ωστόσο, ότι, παρά τη στρατηγική προσέγγιση που περιλαμβάνει, δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις ειδικές προσδοκίες που συνδέονται με την ενδιάμεση αναθεώρηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Ενώ στην προηγούμενη ατζέντα κοινωνικής πολιτικής η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ως γνώμονα το ρόλο της κοινωνικής πολιτικής ως παραγωγικού παράγοντα, στη νέα της πρόταση αυτό δεν εφαρμόζεται. Η ΕΟΚΕ έχει, ωστόσο, την άποψη ότι η κοινωνική πολιτική δεν θα πρέπει να έχει δευτερεύουσα σημασία σε σχέση με την οικονομική πολιτική άλλά ότι θα πρέπει να κατέχει ισοδύναμη θέση. Η προώθηση της κοινωνικής συνοχής και η οικοδόμηση ενός ενεργού κράτους πρόνοιας συγκαταλέγονται μεταξύ των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας, η οποία θεσπίστηκε στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής τον Μάρτιο του 2000, στον ίδιο βαθμό όπως η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Το υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και συμβάλλει καθοριστικά στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής.

6.2

Σε αντίθεση προς την συχνά επικρατούσα άποψη ότι οι υψηλές κοινωνικές δαπάνες συνιστούν εμπόδιο στην επίτευξη των στόχων της οικονομικής πολιτικής, εμπειρικά δεδομένα διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών στοιχειοθετούν ακριβώς το αντίθετο. Στην έκθεσή της, η ομάδα εμπειρογνωμόνων «το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής» εφιστά την προσοχή στο ζήτημα αυτό. Σύμφωνα με μελέτη του ευρωπαϊκού κέντρου πολιτικής που διεξήχθη το 2004, η Σουηδία, η Δανία, η Αυστρία, το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες, παρουσιάζουν τόσο υψηλές οικονομικές επιδόσεις όσο και ένα υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας. Οι χώρες που καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις στον τομέα της ανταγωνιστικότητας βάσει της ιεραρχικής κατάταξης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, πραγματοποιούν ταυτοχρόνως υψηλές επενδύσεις στην κοινωνική πολιτική και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, ενώ παρουσιάζουν συγχρόνως υψηλό ποσοστό απασχόλησης και χαμηλό ποσοστό φτώχειας, αν δεν συνυπολογιστούν οι κοινωνικές παροχές σε χρήμα. (19)

6.3

Η ΕΟΚΕ προβληματίζεται για το γεγονός ότι στη νέα Ατζέντα κοινωνικής πολιτικής περιλαμβάνονται λιγότερες συγκεκριμένες δράσεις εν συγκρίσει με τις προηγούμενες εκδόσεις της. Τούτο καθιστά δύσκολη την αξιολόγησή της, διότι δεν είναι πάντα σαφής ο πολιτικός προσανατολισμός των προτεινόμενων δράσεων. Αυτό ισχύει κατά κύριο λόγο για την κοινωνική νομοθεσία, τομέα στον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζεται στην αναθεώρηση ισχυουσών οδηγιών χωρίς να προχωρεί στην υποβολή νέων προτάσεων. Η ΕΟΚΕ ζητεί γι αυτό να συμπληρωθεί το βασικό πλαίσιο με συγκεκριμένα μέτρα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη τη σύνδεση αυτής της νέας Ατζέντας κοινωνικής πολιτικής με ένα πρόγραμμα δράσης για τα επόμενα πέντε έτη. Στο πλαίσιο αυτό κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να αποτελέσουν τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα που ορίζονται στο μελλοντικό Σύνταγμα της ΕΕ. Με βάση αυτές, το πρόγραμμα δράσης στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής πρέπει να περιλαμβάνει προτάσεις για την επανεξέταση ισχυουσών οδηγιών καθώς και νέες προτάσεις οδηγιών. Ταυτόχρονα πρέπει να εντάσσονται σε αυτό οι προγραμματισμένες συζητήσεις και οι δράσεις συντονισμού για την περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, βασική προτεραιότητα στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της στρατηγικής της Λισσαβώνας πρέπει να αποτελέσει η προβολή της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής και του παραγωγικού της ρόλου για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

6.4

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αναφερθεί στο θέμα της χρηματοδότησης της κοινωνικής πολιτικής. Παρότι η Επιτροπή επεσήμανε ήδη με την κατάθεση των δημοσιονομικών προοπτικών ότι η διάρθρωση και οι πιστώσεις του μελλοντικού προϋπολογισμού της ΕΕ πρέπει να αντανακλούν και να προάγουν τη στρατηγική της Λισσαβόνας, υπάρχουν φόβοι ότι η πρόταση δεν θα είναι ανάλογη των προσδοκιών αυτών.

6.5

Είναι αλήθεια ότι στο επί μέρους κεφάλαιο των δημοσιονομικών προοπτικών «ανταγωνιστικότητα για οικονομική μεγέθυνση και απασχόληση» (20) τα κονδύλια είναι αυξημένα. Ωστόσο, η αύξηση αυτή αναφέρεται κυρίως σε μέτρα υπέρ της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Μια σύγκριση των τρεχουσών δαπανών στους τομείς της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης δείχνει ότι δεν προβλέπεται πραγματική αύξηση των δαπανών για τη μελλοντική κοινωνική πολιτική. Στην ουσία, η Επιτροπή προτείνει για την προκειμένη περίπτωση να παραμείνει ο προϋπολογισμός αναλλοίωτος.

6.6

Για το σημείο αυτό, η ΕΟΚΕ έχει δηλώσει με σαφήνεια — εκτός άλλων, στη γνωμοδότηση της για το πρόγραμμα-πλαίσιο PROGRESS (21) — ότι δεν κατανοεί τον στόχο της «δημοσιονομικής ουδετερότητας» στο χώρο της απασχόλησης και της κοινωνικής πολιτικής, ιδιαιτέρως μετά τον απογοητευτικό ενδιάμεσο απολογισμό της Λισσαβώνας. Για το λόγο αυτό, ζητά να αυξηθούν και οι πόροι που προτείνονται για την κοινωνική πολιτική ανάλογα με τα υπόλοιπα μέτρα που θεσπίζονται στα πλαίσια του τίτλου Ανάπτυξη και Απασχόληση.

Βρυξέλλες, 13 Ιουλίου 2005

Η Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Anne-Marie SIGMUND


(1)  «Προκειμένου να υποστηριχθούν οι προσπάθειες για την οικονομική αύξηση και την απασχόληση είναι ουσιαστικής σημασίας η ύπαρξη στέρεων μακροοικονομικών συνθηκών.» (Συμπεράσματα της Προεδρίας, σελίδα 2)

(2)  ομοίως σελίδα 2

(3)  Συμπεράσματα της Προεδρίας, σελίδα 9

(4)  Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συμπεράσματα της Προεδρίας, Βαρκελώνη, 15 και 16 Μαρτίου 2002

(5)  Βλέπε σχετικά την έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, Μάιος 2004.

(6)  COM(2005) 33 τελικό της 9ης Φεβρουαρίου 2005, σ.2

(7)  COM (2005) 94 τελικό της 17.12.2001

(8)  Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συμπεράσματα της Προεδρίας, Βρυξέλλες, 22 και 23 Μαρτίου 2005

(9)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την κατάρτιση του προγράμματος “Νεολαία σε δράση” για την περίοδο 2007-2013»(CESE 253/2005 της 10ης Μαρτίου.2005 – Εισηγητής ο κύριος RODRΝGUEZ GARCIA CARO)

(10)  COM(2005) 141 τελικό της 12ης Απριλίου 2005

(11)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την «Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο» (CESE 250/2005 της 9ης Μαρτίου 2005 – Εισηγήτρια η κυρία ENGELEN-KEFER)

(12)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα: «Η εφαρμογή στην πράξη της οδηγίας 94/45/ΕΚ για τη θέσπιση μιας ευρωπαϊκής επιτροπής επιχείρησης και ορισμένες πτυχές που ενδεχομένως χρήζουν αναθεώρησης»ΕΕ C 10 της 14ης Ιανουαρίου 2004 – ο κύριος PIETTE)

(13)  ETUC/UNICE/CEEP κοινή δήλωση της 7ης Δεκεμβρίου 2001

(14)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ σχετικά με το θέμα :Ευρωπαϊκή διακυβέρνηση:μια Λευκή Βίβλος21η Μαρτίου 2002 (ΕΕ C 125 της 27ης Μαΐου 2002, σ.61 – Εισηγήτρια η κυρία Engelen-Kefer, Συνεισηγήτρια η κυρία ΠΑΡΗ)

(15)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών “Ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της στρατηγικής της Λισσαβώνας: Εξορθολογισμός του ανοικτού συντονισμού στον τομέα της κοινωνικής προστασίας”»( ΕΕ C 32 της 5ης Φεβρουαρίου 2004 – Εισηγητής: ο κύριος BEIRNAERT)

(16)  Κοινή έκθεση για την κοινωνική ένταξη,2004 Μάιος 2004

(17)  Βλέπε σχετικά την έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, Μάιος 2004.

(18)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών: Ενδιάμεση επανεξέταση της ατζέντας κοινωνικής πολιτικής– EE ΕΕ C 80 της 30ής Μαρτίου 2004(σημείο 3.3.6 και 3.3.7). – Εισηγητής: ο κ. JAHIER

(19)  Βλέπε σχετικά την έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, Μάιος 2004, σ. 61.

(20)  COM (2004) 101 τελικό/2, της 26ης Φεβρουαρίου 2004

(21)  Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινοτικού προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη – PROGRESS» COM (2004) 488 τελικό, της 6ης Απριλίου 2005, CESE 386/2005


Top