30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 117/1

1.1.

Η οδηγία 89/109/ΕΟΚ έθεσε τη βάση για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας και των συμφερόντων των καταναλωτών ως προς τα υλικά και τα αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα ενώ παράλληλα εξασφαλίζει την αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

1.2.

Χάρι στην τεχνολογική πρόοδο έχουν παραχθεί υλικά που αποκαλούνται «ενεργά» για τη διατήρηση ή τη βελτίωση της κατάστασης των τροφίμων και την παράταση της διάρκειας ζωής τους. Άλλες νέες εφαρμογές συσκευασίας γνωστές ως «νοήμονα» υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα χρησιμοποιούνται για να δίνουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των τροφίμων.

1.3.

Προς το παρόν είναι ασαφές με βάση την οδηγία 89/109/EΟΚ εάν τα «ενεργά» ή «νοήμονα» είδη συσκευασίας καλύπτονται από την εθνική ή την κοινοτική νομοθεσία. Η πρόταση διευκρινίζει ότι αυτά τα δύο είδη υλικών και αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα καλύπτονται από τον κανονισμό και θέτει τους βασικούς κανόνες για τη χρήση τους. Προβλέπει επίσης τη δυνατότητα θέσπισης ειδικών μέτρων εφαρμογής για αυτά.

1.4.

Η αξιολόγηση των υλικών διεξάγεται σήμερα από την Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων (ΕΕΤ). Είναι ωστόσο ανάγκη, για λόγους διαφάνειας, να καθοριστούν λεπτομερέστερες διαδικασίες για την εκτίμηση της ασφάλειας και την έγκριση των ουσιών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.

1.5.

Η εξακρίβωση της προέλευσης των υλικών και των αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα πρέπει να είναι δυνατή σε όλα τα στάδια της κατασκευής, της μεταποίησης και της διανομής. Είναι συνεπώς ανάγκη να θεσπιστούν γενικοί κανόνες για την ιχνηλασιμότητα των υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, σύμφωνα και με τις αντίστοιχες διατάξεις για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές που περιέχονται στο άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002.

1.6.

Προτείνονται ορισμένες πρόσθετες διατάξεις επισήμανσης για την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών και των χρηστών των υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.

2.1.

Το έγγραφο της Επιτροπής προτείνει την αντικατάσταση της ισχύουσας οδηγίας για τη συσκευασία και επιπροσθέτως εξετάζει τη ρύθμιση της ιχνηλασιμότητας της ενεργούς και νοήμονος συσκευασίας.

2.2.

Η ενεργός και νοήμων συσκευασία μπορεί να συνοψισθεί απλά σε δύο βασικές μορφές: στους απορροφητές — συσκευασία που διατηρεί ή βελτιώνει την κατάσταση του τροφίμου (π.χ. οξυγόνο που απορροφά υλικά) ή στους «εκπομπείς» — συσκευασία με «εκπομπείς» συντηρητικών ή αρωματικών υλών στα τρόφιμα. Εν πάση περιπτώσει πρέπει να τονισθεί ότι είτε οι απορροφητές είτε οι «εκπομπείς» της συσκευασίας πρέπει να συμμορφώνονται με τις διατάξεις της νομοθεσίας της ΕΕ περί τροφίμων και επισήμανσης για την ασφάλεια των τροφίμων. Κατόπιν αυτών η πρόταση πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που θεσπίζει τις γενικές αρχές και τις απαιτήσεις της νομοθεσίας περί τροφίμων και ιδρύει την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τέλος καθιερώνει διαδικασίες για την ασφάλεια τους.

2.3.

Η παρούσα πρόταση αποβλέπει στην τροποποίηση της οδηγίας 89/109/ΕΟΚ για να ληφθούν υπόψη τα προαναφερόμενα θέματα. Εμπεριέχει επίσης, για λόγους απλούστευσης, το σύμβολο που πρέπει να συνοδεύει υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, όπως αυτό καθορίζεται στην οδηγία 80/590/ΕΟΚ. Ο προτεινόμενος κανονισμός θα αντικαταστήσει συνεπώς και θα καταργήσει τις οδηγίες 89/109/ΕΟΚ και 80/590/ΕΟΚ.

2.4.

Η οδηγία 89/109/ΕΟΚ του Συμβουλίου, για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα (οδηγία-πλαίσιο) καθιερώνει τις γενικές αρχές που εφαρμόζονται σε όλα τα υλικά που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα συμπεριλαμβανομένων των αρχών της «αδράνειας» των υλικών και της «καθαρότητας των τροφίμων», και τους καταλόγους των ουσιών που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στην κατασκευή υλικών που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα, αποκλειομένων όλων των άλλων (θετικοί κατάλογοι) και τις ομάδες υλικών και αντικειμένων που ρυθμίζονται με μέτρα εφαρμογής (ειδικές οδηγίες) συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης ουσιών από την επιστημονική επιτροπή τροφίμων και της γνώμης της μόνιμης επιτροπής για τα τρόφιμα.

2.5.

Ο γενικός στόχος πολιτικής όσον αφορά τον αναμενόμενο αντίκτυπο συνίσταται στο:

3.1.

Οι διατάξεις για τα ενεργά και νοήμονα υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα είναι γενικές και διαμορφώνουν το κανονιστικό πλαίσιο αυτών των εφαρμογών συσκευασίας στην Κοινότητα προς όφελος της σχετικής βιομηχανίας, των καταναλωτών και των κρατών μελών.

3.2.

Οι πρόσθετες απαιτήσεις επισήμανσης θα εξασφαλίσουν ότι ο αγοραστής και ο τελικός καταναλωτής των υλικών και των αντικειμένων που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα είναι καλύτερα ενημερωμένος όταν τα χρησιμοποιεί.

3.3.

Η βελτίωση της ιχνηλασιμότητας για τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα θα αποβεί προς όφελος του καταναλωτή σε περίπτωση προβλήματος και θα επιτρέψει να περιοριστεί η απόσυρση ελαττωματικών προϊόντων από τις εταιρείες.

3.4.

Η βασική προσέγγιση που προτείνεται για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων είναι η βελτίωση και η εναρμόνιση της κοινοτικής νομοθεσίας για υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα με την εισαγωγή των προτεινόμενων κανόνων.

3.5.

Σε ό,τι αφορά την τήρηση των αρχών της επικουρικότητας και αναλογικότητας, η οδηγία-πλαίσιο 89/109/ΕΟΚ εκδόθηκε με το σκεπτικό ότι οι διαφορές των εθνικών νομοθεσιών των κρατών μελών εμπόδιζαν την ελεύθερη κυκλοφορία αυτών των υλικών και αντικειμένων. Η οδηγία 89/109/ΕΟΚ επεδίωξε την προσέγγιση των νομοθεσιών αυτών ώστε να καταστεί δυνατή η ελεύθερη κυκλοφορία των υλικών και των αντικειμένων που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα, προστατεύοντας παράλληλα την υγεία και τα συμφέροντα των καταναλωτών. Η εν λόγω οδηγία καθόρισε επίσης έναν κατάλογο υλικών και αντικειμένων που θα διέποντο από ειδικές οδηγίες. Η προσέγγιση αυτή ήταν επιτυχής και πρέπει να συνεχιστεί.

3.6.

Η έκδοση κανονισμού αντί οδηγίας δικαιολογείται από την τεχνική φύση της πράξης και θα οδηγήσει στην άμεση εφαρμογή των προτεινόμενων κανόνων σε όλη την Κοινότητα. Αυτό είναι σημαντικό για τη διευρυμένη Κοινότητα που σύντομα θα περιλαμβάνει 25 κράτη μέλη και ασφαλώς θα ωφεληθεί από ομοιόμορφους και άμεσα εφαρμοστέους κανόνες σε όλη την επικράτεια της.

3.7.

Η χορήγηση άδειας από την Κοινότητα για τις ουσίες που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα προβλέπεται στην οδηγία 89/109/ΕΟΚ. Συνεπώς δεν προκύπτουν νέες υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις σε ό,τι αφορά τις διατάξεις για τη χορήγηση άδειας.

3.8.

Στην πρόταση της Επιτροπής περιέχονται οι εξής γενικές υποχρεώσεις για τους αιτούντες:

3.8.1.

Να αποστείλουν, πρώτα, την αίτηση για τη χορήγηση άδειας για μια ουσία στην αρμόδια εθνική αρχή ενός κράτους μέλους.

3.8.2.

Να ενημερώσουν την Αρχή για τις νέες πληροφορίες που μπορεί να επηρεάσουν την αξιολόγηση της ασφάλειας κατά τη χρήση μιας επιτρεπόμενης ουσίας.

3.9.

Οι γενικές υποχρεώσεις για τους υπευθύνους επιχειρήσεων που είναι αρμόδιοι για την κατασκευή, τη μεταποίηση, την εισαγωγή ή τη διανομή υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

3.9.1.

Να επισημαίνουν όλα τα υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τα οποία η εν λόγω χρήση είναι προφανής από τη φύση τους και τα οποία εξαιρούντο μέχρι σήμερα από την υποχρέωση αυτή με την οδηγία 89/109/ΕΟΚ.

3.9.2.

Να δίνουν οδηγίες για τις επιτρεπόμενες χρήσεις των ενεργών και νοημόνων υλικών και αντικειμένων, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους χρήστες αυτών των υλικών και αντικειμένων να συμμορφωθούν με την τρέχουσα νομοθεσία που εφαρμόζεται στα τρόφιμα.

3.10.

Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων υποχρεούνται:

3.10.1.

Να συμμορφώνονται με τους όρους χρήσης και τους περιορισμούς που είναι προσαρτημένοι στην άδεια που χορηγείται για τις ουσίες προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.

3.10.2.

Να εφαρμόζουν συστήματα για την ταυτοποίηση των προμηθευτών τους και, ανάλογα με την περίπτωση, των ουσιών και προϊόντων που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τους. Εάν τους ζητηθεί, πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν τις πληροφορίες αυτές στις αρμόδιες αρχές.

3.10.3.

Να ταυτοποιούν αυτούς στους οποίους προμηθεύουν τα προϊόντα τους και, εάν τους ζητηθεί, να παρέχουν τις πληροφορίες αυτές στις αρμόδιες αρχές.

3.10.4.

Να επισημαίνουν κατάλληλα ή να ταυτοποιούν τα υλικά και αντικείμενα που διατίθενται στην αγορά της Κοινότητας ώστε να είναι δυνατή η εξακρίβωση της προέλευσής τους.

4.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το έγγραφο της Επιτροπής COM(2003) 689 και της ζητά να συνεχίσει τις διαβουλεύσεις της με τις ενώσεις των εμπόρων και με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των καταναλωτών για την κατάρτιση του τελικού της εγγράφου. Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την εισαγωγή των θετικών καταλόγων.

4.2.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η Επιτροπή προσδιόρισε τα θέματα που παρουσιάζουν προβλήματα (περιέχονται στο παρόν έγγραφο) και είναι ενήμερη ότι δεν θα πραγματοποιηθεί εκτεταμένη αξιολόγηση της πρότασης αυτής. Πάντως, η ΕΟΚΕ θα ζητήσει ακόμη από την Επιτροπή να εξετάσει την έλλειψη σαφήνειας στις αρχικές παραγράφους της παρούσας πρότασης για τα εξής τρία βασικά θέματα:

4.3.

Οι επιπτώσεις από τις πρόσθετες διατάξεις και διαδικασίες για τις ΜΜΕ των βιομηχανιών παρασκευής τροφίμων και συσκευασίας θα είναι η επιβολή πρόσθετων διαδικασιών ελέγχου για τις βιομηχανίες τροφίμων και η δημιουργία αντίστοιχων δαπανών για τις βιομηχανίες συσκευασίας. Πολλές από τις δαπάνες αυτές θα απορροφηθούν με δυσκολία από τις μικρές εταιρείες.

4.4.

Οι συνέπειες λόγω των νέων διαδικασιών για τη χορήγηση άδειας σε ουσίες και σε σχέδια σε μια βιομηχανία που δεν είχε συνηθίσει λόγω παράδοσης σε παρόμοιες διατάξεις, ιδίως εντός συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας, η ασφάλεια των σχεδίων και οι περιοριστικές διαδικασίες πιθανόν να οδηγήσουν στη μείωση των καινοτομιών και της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας. Γενικότερα, για να διατηρήσει η βιομηχανία την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητά της πρέπει να πραγματοποιούνται αυστηροί έλεγχοι στα εισαγόμενα προϊόντα.

4.5.

Η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι η Επιτροπή προτίθεται να μειώσει τις διαδικασίες ελέγχου που είναι επαχθείς οικονομικά, και θα ζητά μόνο την έκδοση ενός «Πιστοποιητικού Συμμόρφωσης» ή «Πιστοποιητικού Έγκρισης» ένα βήμα «πριν» και ένα βήμα «μετά» την αλυσίδα προμήθειας. Πάντως, στο έγγραφο της Επιτροπής αυτό μπορεί να παρερμηνευθεί διότι χρησιμοποιείται η λέξη «τουλάχιστον». Η Επιτροπή πρέπει να χαράξει κατευθυντήριες γραμμές που θα βοηθούν τη βιομηχανία τροφίμων και στις οποίες θα αναφέρονται οι σωστοί έλεγχοι που είναι απαραίτητοι. Πρέπει να της παρέχει σαφή πληροφόρηση και να βοηθήσει τους ελεγκτές για την εκτέλεση των ανωτέρω και τα κράτη μέλη ως προς τις ειδικές διατάξεις περί ιχνηλασιμότητας για να προληφθεί οποιαδήποτε αύξηση των απαιτήσεων ή νομικός έλεγχος, κατά την εξέταση της σωστής πληροφόρησης από τους κατασκευαστές της συσκευασίας μέχρι και τη φάση της προμήθειας. Αυτό θα πρέπει να γίνει μάλλον με τη μορφή υποστήριξης παρά με άλλες διατάξεις που θα επιβληθούν στην ήδη υπέρμετρα ρυθμιζόμενη βιομηχανία.

4.6.

Η ΕΟΚΕ θα ζητήσει από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα κάποιας πρόσθετης χρηματοδότησης για την υποστήριξη τόσο της εκστρατείας του δημοσίου για την ενημέρωση του κοινού όσο και της αντίστοιχης της βιομηχανίας. Η εκστρατεία αυτή στοχεύει στην ενημέρωση των καταναλωτών και των χρηστών για τα υλικά που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τα τρόφιμα, για τις πρόσθετες διατάξεις επισήμανσης, και τον τρόπο που πρέπει να αποβάλλεται η συσκευασία ώστε να λαμβάνεται υπόψη και το περιβάλλον. Τα κράτη μέλη και οι Υπηρεσίες Περιφερειακής Ανάπτυξης πρέπει να ενισχύσουν την εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού και της βιομηχανίας τροφίμων. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με τη σωστή επισήμανση των ενεργών και νοημόνων υλικών και αντικειμένων, με διατάξεις που θα αποκλείουν την πιθανή παραπλάνηση των καταναλωτών αναφορικά με την ποιότητα ή την κατάσταση των τροφίμων από παρόμοια συστήματα. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η χρήση ενεργών υλικών συσκευασίας να συγκαλύπτει φυσική αλλοίωση. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να ζητήσει επίσης από την Επιτροπή να προβεί σε δοκιμές για τη θρεπτική αξία των προϊόντων που είναι συσκευασμένα με ενεργά υλικά σε σύγκριση με τα προϊόντα χωρίς συσκευασία ώστε ο καταναλωτής να επιλέγει βασιζόμενος στην πληροφόρηση του. Σήμερα οι καταναλωτές δεν γνωρίζουν κατά πόσον η συσκευασία με ενεργά υλικά προστατεύει ή καταστρέφει το θρεπτικό περιεχόμενο. Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι σήμερα βρίσκεται υπό εξέταση η εκτεταμένη επισήμανση για ενεργό και νοήμονα συσκευασία και φρονεί ότι οι έλεγχοι των τροφίμων για τους θρεπτικούς κινδύνους ή τα θρεπτικά πλεονεκτήματα πρέπει να διεξάγονται σε συνάρτηση με τη νέα νομοθεσία.

4.7.

Μολονότι η ΕΟΚΕ δέχεται ότι η συσκευασία αποτελεί το αντικείμενο της σημερινής νομοθεσίας περί τροφίμων, εντούτοις τονίζει ότι αυτή θα πρέπει να είναι ευανάγνωστη, σαφής και κατανοητή. Πάντως, απαιτείται αμέσως μεγαλύτερη σαφήνεια για την επισήμανση. Δεν θα πρέπει να είναι πρόσφορο έδαφος σε παρερμηνείες ή ανακριβείς απαιτήσεις. Ενώ δεν σχετίζεται άμεσα με το εν λόγω έγγραφο της Επιτροπής, εντούτοις η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επισημάνει την ανάγκη για περαιτέρω επισήμανση της πλαστικής συσκευασίας για την πρόληψη κακής χρήσης, ιδίως όσον αφορά τη θέρμανση όταν είναι σε επαφή με τρόφιμα και λίπη. Το ζήτημα αυτό μπορεί να αντιμετωπισθεί με τη θέσπιση συμπληρωματικής νομοθεσίας για την επισήμανση και με την αναθεώρηση των διατάξεων για τις πλαστικές συσκευασίες.

4.8.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα εισαγόμενα τρόφιμα όπου το «σύμβολο» που πρέπει να συνοδεύει τα υλικά και τα αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα πρέπει να τα πιστοποιεί ως γνήσια για τη χρησιμοποίησή τους σε προϊόντα για τα οποία έχει χορηγηθεί άδεια. Η ευθύνη αυτή ανήκει στον εισαγωγέα, όμως η πλήρης ιχνηλασιμότητα από πηγή τρίτης χώρας πιθανόν να είναι πιο δύσκολο να προσδιορισθεί. Το πρόβλημα αυτό σε συνδυασμό με την επισήμανση σε ξένη γλώσσα πιθανόν να οδηγήσει στην εμφάνιση προϊόντων κατώτερης ποιότητας στην ΕΕ, τα οποία θα βλάψουν τις βιομηχανίες τροφίμων και συσκευασίας της ΕΕ και ενδεχομένως να εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών.

4.9.

Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι θα δοθεί επαρκής χρόνος στις βιομηχανίες τροφίμων και συσκευασίας για να απορροφήσουν τα υλικά συσκευασίας που βρίσκονται σήμερα στις αποθήκες τους. Αυτό είναι σημαντικό για να αποφευχθούν περιβαλλοντικές συνέπειες και δαπάνες στις βιομηχανίες για την απόσυρση και καταστροφή ιδίως υλικών συσκευασίας που δεν μπορεί να ανακυκλωθούν.