52003AR1010(01)

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την "Έγκριση πολυετούς προγράμματος (2004-2006) για την αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) στα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης (πρόγραμμα ηλεκτρονικής μάθησης)"

(2003/C 244/09)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την πρόταση για την έγκριση πολυετούς προγράμματος (2004-2006) για την αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) στα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης (πρόγραμμα ηλεκτρονικής μάθησης) (eLearning Programme) (COM(2002) 751 τελικό - 2002/0303 (COD))·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 22ας Ιανουαρίου 2003 να ζητήσει τη γνωμοδότησή της, σύμφωνα με το άρθρο 265 της Συνθήκης ΕΚ·

έχοντας υπόψη την απόφαση του προέδρου της, της 26ης Ιουνίου 2002, να αναθέσει την κατάρτιση της σχετικής γνωμοδότησης στην επιτροπή "Πολιτισμός και παιδεία"·

έχοντας υπόψη την απόφαση του προέδρου της, της 28ης Φεβρουαρίου 2003, να ορίσει ως γενικό εισηγητή, σύμφωνα με το άρθρο 40, παράγραφος 2, του Εσωτερικού Κανονισμού, τον κ. Risto Ervelä, πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου του Sauvo και πρόεδρο του περιφερειακού συμβουλίου της ΝΔ Φινλανδίας (FIN/ELDR)·

υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση κατά την 49η σύνοδο ολομέλειας της 9ης και 10ης Απριλίου 2003 (συνεδρίαση της 10ης Απριλίου).

1. Οι απόψεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

1.1. εκτιμά ότι η δημιουργική και καινοτόμος χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) βελτιώνει την ποιότητα των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων και θεωρεί καθοριστικής σημασίας στοιχείο την πρόταση της Επιτροπής για το πολυετές πρόγραμμα της ηλεκτρονικής μάθησης για την ανάπτυξη αυτή,

1.2. εφιστά την προσοχή στο σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και θεωρεί τη συμμετοχή τους στην εφαρμογή του προγράμματος απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων του,

1.3. επισημαίνει ότι όλοι οι σπουδαστές και όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να μπορούν να αξιοποιούν τις δυνατότητες που παρέχει η κοινωνία των πληροφοριών και τονίζει ότι η υλοποίηση του στόχου αυτού είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις λόγω της θέσης τους ή της δομής της κοινωνίας τους όπως στις απομονωμένες και εξόχως απόκεντρες περιφέρειες ή λόγω ελλιπών υποδομών, ανεπαρκούς προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση και συντήρηση, ανισότητα ευκαιριών για την πρόσβαση στην πληροφόρηση, κ.λπ.,

1.4. επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών και των δήμων της Ευρώπης σε ό,τι αφορά την παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, πράγμα που δυσχεραίνει και επιβραδύνει την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος,

1.5. θεωρεί θετική για την υποστήριξη των γενικών στόχων της διεύρυνσης τη δυνατότητα συμμετοχής των νέων κρατών μελών πριν την ένταξή τους,

1.6. τονίζει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος η συνεργασία των φορέων της βάσης (όπως τοπικές και περιφερειακές αρχές, οργανώσεις των πολιτών, επιχειρήσεις),

1.7. τονίζει ότι η παροχή των δεξιοτήτων που απαιτούνται για τον επαγγελματικό βίο είναι ένας από τους βασικούς στόχους της εκπαίδευσης και κατάρτισης και τη θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνεργασία του εκπαιδευτικού και του επιχειρηματικού τομέα, διότι οι απαιτούμενες δεξιότητες μεταβάλλονται γρήγορα εντός μιας κοινωνίας των πληροφοριών που βασίζεται στη γνώση,

1.8. επισημαίνει ότι κατά τη δημιουργία του νέου περιβάλλοντος μάθησης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο περιεχόμενο και στην ποιότητα της μάθησης χωρίς, ωστόσο, να λησμονείται η ανθρώπινη διάσταση των στόχων της εκπαίδευσης και η σημασία των ανθρώπινων σχέσεων,

1.9. υπογραμμίζει ότι η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, αφενός, και η διδασκαλία των τεχνολογικών γνώσεων, αφετέρου, είναι διαφορετικά πράγματα και φρονεί ότι στην πρόταση της Επιτροπής το συγκεκριμένο θέμα είναι ασαφές,

1.10. θεωρεί απαραίτητο, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, το πρόγραμμα να υπερβαίνει τα στενά όρια της γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κρίνει ότι τούτο απαιτεί νέου είδους συνεργασία η οποία, πέρα από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, περιλαμβάνει τις διάφορες βαθμίδες εκπαίδευσης, την επιμόρφωση ενηλίκων, και τους επιχειρηματίες,

1.11. εκτιμά ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που προτείνει η Επιτροπή (καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος, ευρωπαϊκοί εικονικοί εκπαιδευτικοί χώροι, και ηλεκτρονική αδελφοποίηση ευρωπαϊκών σχολείων) ανταποκρίνονται στις προαναφερθείσες προτεραιότητες της ΕΤΠ,

1.12. τονίζει ότι οι πόροι που διατίθενται για την υλοποίηση του προγράμματος είναι ανεπαρκείς για την επίτευξη των στόχων,

1.13. θεωρεί σημαντικό ότι έχουν τεθεί σαφείς στόχοι στο πλαίσιο του προγράμματος οι οποίοι θα ελέγχονται και θα αξιολογούνται, αλλά υπενθυμίζει ότι η αξιολόγηση αυτή δεν μπορεί να είναι επαχθής από οικονομική ή διοικητική άποψη,

1.14. υπενθυμίζει, επίσης, ότι η προώθηση της χρήσης των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας στην εκπαίδευση δεν αρκεί για να διασφαλιστεί υψηλή ποιότητα στην εκπαίδευση και ότι αποτελεί μόνο ένα μέσο για τη βελτίωση της μάθησης,

1.15. υποστηρίζει το στόχο του προγράμματος για παροχή εικονικής κινητικότητας, ως εναλλακτική λύση, σε όλους όσους για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορούν να επωφεληθούν από τη φυσική κινητικότητα και εκτιμά ότι αυτό το τμήμα του προγράμματος αποτελεί εξαίρετο συμπλήρωμα των άλλων προγραμμάτων της ΕΕ για την παιδεία και την νεολαία,

2. Ειδικές παρατηρήσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.1. εκτιμά ότι για την υλοποίηση του προγράμματος πρέπει να ληφθεί υπόψη ο καίριος ρόλος των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην καταπολέμηση του αποκλεισμού στο πλαίσιο της κοινωνίας των πληροφοριών και εκφράζει την ευχή το έργο αυτό να υποστηριχθεί με τη λήψη αποφάσεων σε διάφορα επίπεδα,

2.2. επισημαίνει ότι τα διδακτικά βοηθήματα συχνά συνδέονται με τον πολιτισμό και, για το λόγο αυτό, το πρόγραμμα πρέπει να υποστηρίξει τα προϊόντα παραγωγής των μειονοτικών γλωσσών, επειδή συχνά η παραγωγή τους με ψηφιακό τρόπο δεν είναι οικονομικά αποδοτική,

2.3. θεωρεί σημαντική προϋπόθεση, για την πρόληψη του αποκλεισμού, κατά την εφαρμογή του προγράμματος να ληφθεί υπόψη η ανάγκη ανάπτυξης ευκολόχρηστου λογισμικού για όλες τις ομάδες χρηστών,

2.4. ελπίζει ότι το πρόγραμμα θα προωθήσει σημαντικά τη χρήση λογισμικού ανοικτής πηγής στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση,

2.5. εκτιμά ότι θα πρέπει να υπάρχει σαφής αλληλοϋποστήριξη του προγράμματος eLearning και του εγγράφου όπου τίθενται οι στόχοι για το μέλλον των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης καθώς και ό,τι συνδέεται με τη διαδικασία ελέγχου τους,

2.6. ζητεί να ληφθεί υπόψη στο πρόγραμμα εκτός από την διαδικασία της Μπολόνιας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και η διαδικασία της Στοκχόλμης για την επαγγελματική κατάρτιση,

2.7. προτείνει μια ευέλικτη εφαρμογή του προγράμματος ούτως ώστε να ενθαρρύνονται και να υποστηρίζονται τα κράτη μέλη στο αναπτυξιακό τους έργο ανεξάρτητα από την πορεία και το στάδιο προόδου του,

2.8. εκτιμά, ότι για την επίτευξη των στόχων του, το πρόγραμμα πρέπει να επεκταθεί όσο το δυνατό ταχύτερα και να καλύψει και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση,

2.9. επισημαίνει ότι, όσον αφορά τους στόχους της δια βίου μάθησης, πρέπει να υπάρχει πρόσβαση στις δυνατότητες της ηλεκτρονικής μάθησης και εκτός των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, οπουδήποτε υπάρχουν άνθρωποι,

2.10. ζητά να ληφθεί μέριμνα για την κοινωνική, προσωπική, και ηθική ανάπτυξη των παιδιών και των νέων την εποχή του Διαδικτύου, και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το βλαβερό περιεχόμενό του,

2.11. φρονεί ότι το πρόγραμμα eLearning πρέπει να διαφυλάξει την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία της Ευρώπης,

2.12. υπογραμμίζει ότι είναι απαραίτητη η συνεργασία και ο συντονισμός με τα άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα της ΕΕ, προκειμένου να αποτραπούν οι επικαλύψεις και να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αλληλοσυμπλήρωση των προγραμμάτων,

2.13. θεωρεί σημαντικό ότι με τη βοήθεια των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας θα αναπτυχθούν ποιοτικές μέθοδοι διδασκαλίας εξ αποστάσεως με τις οποίες θα αυξηθεί και θα διευρυνθεί η προσφορά εκπαίδευσης ακόμη και σε περιοχές και δήμους όπου η παιδεία είναι υπερβολικά ακριβή και δύσκολη όπως, π.χ., οι απομονωμένες και εξόχως απόκεντρες περιφέρειες,

2.14. ελπίζει ότι θα καταστεί δυνατή η επέκταση του προγράμματος eLearning ώστε να καλύπτει δράσεις διασυνοριακής αδελφοποίησης σχολείων ακόμη και σε περιοχές που βρίσκονται και θα εξακολουθούν να βρίσκονται εκτός των συνόρων της Ένωσης,

2.15. θεωρεί σημαντικό ότι για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής μάθησης και την παραγωγή προϊόντων οι διδάσκοντες και οι άλλοι εκπαιδευτές θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο όσον αφορά τη χρήση των πόρων της ηλεκτρονικής μάθησης αλλά και την ανάπτυξή τους και εκτιμά ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού και του εκπαιδευόμενου διδακτικού προσωπικού καθώς και στη χρήση των ψηφιακών μέσων διδασκαλίας στην εκπαίδευση,

2.16. εκτιμά ότι τα ψηφιακά μέσα διδασκαλίας πρέπει να περιλαμβάνουν παιδαγωγικές οδηγίες προς το εκπαιδευτικό προσωπικό ώστε να διευκολύνεται η χρήση τους,

2.17. κρίνει σημαντικό οι πόροι του προγράμματος να προορίζονται σε στρατηγικά σημαντικές και αποτελεσματικές δράσεις με ιδιαίτερη έμφαση στις καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους,

2.18. τονίζει ότι κατά την αξιολόγηση πρέπει να δίδεται προσοχή στην προστιθέμενη αξία που προσδίδουν στη μάθηση οι τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας και εύχεται τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης του προγράμματος να είναι προς όφελος της ανάπτυξης της δομής και του περιεχομένου των άλλων προγραμμάτων της ΕΕ για την παιδεία και την νεολαία (για παράδειγμα τα προγράμματα Leonardo da Vinci και Σωκράτης) και μετά το 2006,

2.19. επισημαίνει ότι η ηλεκτρονική δράση αδελφοποίησης απαιτεί, εκτός από τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας και την εικονική κινητικότητα, και την υποστήριξη της δράσης ανταλλαγής εκπαιδευτών και σπουδαστών.

3. Οι συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Σύσταση 1

Άρθρο 2

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Αιτιολογία

Στη χρήση της ηλεκτρονικής μάθησης απαιτείται περισσότερη καινοτομία. Η ηλεκτρονική μάθηση είναι επιτυχής μόνον εάν δίδεται επαρκής προσοχή στις ανάγκες των μαθητών και στη φύση των μαθημάτων. Πρέπει να επισημανθεί η ποιότητα των προϊόντων της ηλεκτρονικής μάθησης και των υπηρεσιών και κατά τη χρήση τους να λαμβάνονται υπόψη οι παιδαγωγικές πτυχές.

Σύσταση 2

Άρθρο 3

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Αιτιολογία

Η έννοια πανεπιστήμιο δεν καλύπτει ολόκληρη την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η τριτοβάθμια εκπαίδευση περιλαμβάνει τόσο τα πανεπιστήμια όσο και τα τεχνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Σύσταση 3

Άρθρο 3

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Αιτιολογία

Στη χρήση της ηλεκτρονικής μάθησης απαιτείται περισσότερη καινοτομία. Η ηλεκτρονική μάθηση είναι επιτυχής μόνον εάν δοθεί επαρκής προσοχή στις ανάγκες των μαθητών και στη φύση των μαθημάτων. Πρέπει να επισημανθεί η ποιότητα των προϊόντων της ηλεκτρονικής μάθησης και των υπηρεσιών και κατά τη χρήση τους να λαμβάνονται υπόψη οι παιδαγωγικές πτυχές.

Σύσταση 4

Άρθρο 10

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Αιτιολογία

Η καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος είναι ιδιαίτερα σημαντικός στόχος εάν ληφθεί υπόψη η αλλαγή της πυραμίδας ηλικίας του πληθυσμού της Ευρώπης, οι προκλήσεις της δια βίου μάθησης καθώς και οι αλλαγές στον τρόπο εργασίας και διαβίωσης.

Βρυξέλλες, 10 Απριλίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Albert Bore