52002DC0302

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ - Πολιτική προστασία - Πρόοδος στην εφαρμογή του προγράμματος ετοιμότητας για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

1. Εισαγωγή

Ανταποκρινόμενη στο αίτημα των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στο πεδίο της ετοιμότητας, του εντοπισμού και της επέμβασης με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεων από Πυρηνικούς, Ραδιολογικούς [1], Βιολογικούς και Χημικούς κινδύνους που απειλούν την κοινωνία μας, η Επιτροπή είχε καταρτίσει ένα πρόγραμμα το οποίο περιγράφεται στην ανακοίνωση της 28ης Νοεμβρίου 2001 [2].

[1] Ραδιολογικές απειλές στο παρόν πλαίσιο είναι, για παράδειγμα, η υπεξαίρεση πηγών ισοτόπων για εγκληματικούς σκοπούς. Παρόμοιες πηγές, εάν τοποθετηθούν σε πολυσύχναστα μέρη, μπορούν να μολύνουν εν αγνοία τους μεγάλο αριθμό ατόμων.

[2] COM(2001) 707 τελικό, Πολιτική προστασία - Προληπτική κατάσταση επιφυλακής για ενεχόμενα συμβάντα έκτακτης ανάγκης.

Η Επιτροπή ανέλαβε ιδίως να εντείνει τις δραστηριότητές της στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη δράσεων και προγραμμάτων, να εργαστεί σε στενή συνεργασία με τις εθνικές αρχές και με τη βιομηχανία για την εδραίωση των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί και να τηρήσει ενήμερο το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για την πρόοδο στην εφαρμογή του υπόψη προγράμματος.

Η παρούσα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στη δέσμευση για ενημέρωση και εκθέτει συνοπτικά τα κυριότερα σημεία προόδου, ιδίως για την εφαρμογή και την ανάπτυξη διεπαφών μεταξύ του συντονιστικού μηχανισμού σε θέματα πολιτικής προστασίας, του δικτύου επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών και των δραστηριοτήτων σημαντικών συμπληρωματικών κλάδων όπως η έρευνα και ο φαρμακευτικός τομέας.

2. Το πλαίσιο της πολιτικής προστασίας

Η ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2001 είχε πράγματι δείξει πως η Επιτροπή είχε συνενώσει υπό την ίδια αιγίδα τις διάφορες υπηρεσίες και δίκτυα που αφορούν την πολιτική προστασία, την προστασία της υγείας και την εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα της έρευνας ώστε να δημιουργηθεί μια κοινή πλατφόρμα ικανή να συντονίσει τη βέλτιστη αντιμετώπιση από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης όλων των τύπων εκτάκτων καταστάσεων. Η ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2001 έδειχνε πως αυτή η κοινή πλατφόρμα απαιτούσε ένα μηχανισμό συντονισμού σε θέματα πολιτικής προστασίας [3].

[3] 2001/792/ΕΚ, Ευρατόμ: Απόφαση του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2001, περί κοινοτικού μηχανισμού για τη διευκόλυνση της ενισχυμένης συνεργασίας στις επεμβάσεις βοήθειας της πολιτικής προστασίας.

Η Επιτροπή παραχώρησε φυσικά απόλυτη προτεραιότητα στις πρωτοβουλίες που αναγγέλθηκαν στην ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2001 και αφορούν το μηχανισμό πολιτικής προστασίας. Αυτές οι πρωτοβουλίες στηρίζονται στον προσδιορισμό των απειλών που θεωρούνται ως πιθανότερες ή σοβαρότερες και περιστρέφονται γύρω από τους εξής πέντε κύριους άξονες:

2.1. Ομάδες ειδικών για το συντονισμό των επεμβάσεων

Η προστιθέμενη αξία του μηχανισμού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά του να έχει στους κόλπους του ειδικούς ικανούς να οργανώσουν και να συντονίσουν τις ομάδες επέμβασης που παρέχουν τα κράτη μέλη.

Για να μπορούν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επιλέγουν τους απαραίτητους ειδικούς με τον κατάλληλο τρόπο και για να τυχαίνει η ικανότητα των ειδικών αυτών αναγνώρισης από όλους, κρίθηκε απαραίτητο να υπάρξει συμφωνία σχετικά με τα κριτήρια επιλογής που είχαν εκπονήσει, εγκρίνει και χρησιμοποιήσει τα κράτη μέλη για να καταρτίσουν τους καταλόγους με τους ειδικούς τους.

Η Επιτροπή διαθέτει πλέον κατάλογο με τους διαθέσιμους ειδικούς στα κράτη μέλη οι οποίοι έχουν τα απαιτούμενα προσόντα στο πεδίο των Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών απειλών.

2.2. Ομάδες επέμβασης και μέσα που ενδέχεται να διαθέσουν τα κράτη μέλη

Στο πλαίσιο του μηχανισμού τα μέσα επέμβασης σε θέματα πολιτικής προστασίας παρέχονται από τα κράτη μέλη. Η βέλτιστη χρησιμοποίηση αυτών των μέσων απαιτεί προηγούμενη απογραφή, ώστε ιδίως να εντοπιστούν πιθανές ανάγκες που ενδεχομένως δεν καλύπτονται επαρκώς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτή η προσπάθεια απογραφής, που επεκτάθηκε στις υποψήφιες χώρες και σε αυτές του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, επέτρεψε να δοθεί μια συνολική εικόνα των υφιστάμενων μέσων για διάφορους τύπους επέμβασης (και στους τομείς της αντίδρασης σε πυρηνικούς, ραδιολογικούς, βιολογικούς και χημικούς κινδύνους). Στο πλαίσιο της απογραφής συγκεκριμένων μέσων, όπως οι οροί και τα εμβόλια, πρέπει να υπογραμμιστεί η εξαίρετη συνεργασία με το φαρμακευτικό κλάδο, οι δραστηριότητες του οποίου παρουσιάζονται πιο συγκεκριμένα στο κεφάλαιο που αφορά την υγειονομική προστασία.

2.3. Κατάρτιση και εκπαίδευση των ομάδων επέμβασης

Η αποδοτική χρήση του μηχανισμού συντονισμού απαιτεί, αφενός, να υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό υψηλής κατάρτισης πλήρως εκπαιδευμένο για αυτό τον τύπο άσκησης και, αφετέρου, ομάδες συνηθισμένες να εργάζονται μαζί σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Είναι επομένως απαραίτητο όλοι όσοι ανήκουν στην ιεραρχία, από τον υπεύθυνο μιας εθνικής ομάδας επέμβασης έως τον ανώτερο υπάλληλο που είναι επιφορτισμένος με τον συντονισμό της δράσης των εθνικών ομάδων, να είναι πλήρως προετοιμασμένοι να συμμετάσχουν σε μια κοινοτικού επιπέδου αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Είναι προφανές ότι οι προσπάθειες κατάρτισης πρέπει να παρουσιάζουν χρονική συνέχεια, και έχει ήδη εγκριθεί ένα πρόγραμμα προς αυτή την κατεύθυνση. Οι πρώτες δράσεις κατάρτισης θα ξεκινήσουν τις επόμενες εβδομάδες και θα επιτρέψουν να εξασφαλιστεί ιδίως η συμβατότητα και η συμπληρωματικότητα των ομάδων επέμβασης που ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του μηχανισμού.

Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή απηύθυνε στις σχετικές υπηρεσίες των κρατών μελών πρόσκληση υποβολής προτάσεων ώστε να πραγματοποιηθούν μία ή περισσότερες ασκήσεις προσομείωσης, σε πραγματική κλίμακα, στο πεδίο των τρομοκρατικών Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών επιθέσεων.

Προβλέπεται ιδίως να πραγματοποιηθούν μία ή περισσότερες ασκήσεις κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2002. Αυτές οι ασκήσεις θα επιτρέψουν να ελεγχθεί η λειτουργία των συνιστωσών του νέου κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας καθώς και ορισμένα σχέδια έκτακτης ανάγκης των κρατών μελών. Θα δοκιμαστεί η ικανότητα αντίδρασης των κρατών μελών και θα εξακριβωθεί η εγκυρότητα των μεθόδων αντίδρασης και, όπου χρειάζεται, αυτές θα προσαρμοστούν.

Επιπλέον, προκειμένου να διαδοθούν καλύτερα οι βέλτιστες εθνικές πρακτικές και να καταστεί δυνατή η μεταφορά πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών, θα λειτουργήσει πρόγραμμα ανταλλαγής ειδικών στο πεδίο των Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών απειλών το Σεπτέμβριο 2002.

2.4. Σύστημα επείγουσας επικοινωνίας και πληροφόρησης

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έλαβαν απόφαση σχετικά με τις τεχνικές διαδικασίες εφαρμογής και τους περιορισμούς για λόγους ασφαλείας του αποκλειστικού δικτύου επικοινωνίας που θα δημιουργηθεί ώστε, ιδίως, να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών έκτακτης ανάγκης μεταξύ κρατών μελών στο πεδίο της αντιμετώπισης Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών απειλών.

Η δημιουργία ενός συστήματος επικοινωνίας αποδοτικού και αξιόπιστου ακόμη και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αποτελεί ιδιαιτέρως φιλόδοξη πρόκληση, που πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του μηχανισμού. Η λύση που θα επιλεγεί θα επιτρέψει ιδίως να διασφαλιστούν η αυθεντικότητα, η ακεραιότητα και ο εμπιστευτικός χαρακτήρας των πληροφοριών που ανταλλάσσονται μεταξύ κρατών μελών τόσο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όσο και σε καταστάσεις ρουτίνας.

Φυσικά έχουν προβλεφθεί διασυνδέσεις μεταξύ αυτού του συστήματος επικοινωνίας και των άλλων υφιστάμενων δικτύων, ιδίως στον τομέα των ραδιολογικών ή σχετικών με την υγεία εκτάκτων καταστάσεων. Αυτές οι διασυνδέσεις θα δοκιμαστούν και θα εξακριβωθεί η αρτιότητά τους εκτελώντας σχετικές ασκήσεις.

Προκειμένου να ελεγχθούν και να δοκιμαστούν πιο συγκεκριμένα οι επικοινωνίες μεταξύ των επιχειρησιακών κέντρων, από την ανίχνευση του συναγερμού έως την κινητοποίηση των ομάδων επέμβασης, η Επιτροπή μόλις απηύθυνε πρόσκληση υποβολής προτάσεων στις σχετικές υπηρεσίες των κρατών μελών που θα αφορούν την εκτέλεση μιας άσκησης επικοινωνίας που θα αφορά ιδιαιτέρως το πεδίο των Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών επιθέσεων.

Μετά την άσκηση προσομείωσης θα επακολουθήσει εξειδικευμένο πρακτικό σεμινάριο όπου θα γίνει ο απολογισμός των δράσεων που έχουν αναληφθεί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή ένα έτος μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αυτός ο απολογισμός θα αφορά ιδιαιτέρως την εξέλιξη του επιπέδου όσον αφορά την ετοιμότητα και την αντίδραση των σχετικών υπηρεσιών και θα προσδιορίσει τις πιθανές αναγκαίες συμπληρωματικές δράσεις.

2.5. Κέντρο παρακολούθησης και ενημέρωσης

Το Κέντρο παρακολούθησης και ενημέρωσης αποτελεί το πραγματικό νευραλγικό κέντρο του μηχανισμού αφού οι αποφάσεις λαμβάνονται στους κόλπους του βάσει των πληροφοριών από τα διάφορα δίκτυα και τα κράτη μέλη. Επιτρέπει έτσι την ταχύτερη και ευκολότερη επιλογή των πιο κατάλληλων μέσων επέμβασης και εξασφαλίζει τον συντονισμό τους σε μόνιμη βάση, σε σύνδεση με τις εθνικές αρχές.

Το Κέντρο παρακολούθησης και ενημέρωσης στηρίζεται στο δίκτυο των σημείων επαφής 24ωρης λειτουργίας το οποίο συστήθηκε πολύ γρήγορα από την Επιτροπή προκειμένου να υπάρχει μόνιμη σύνδεση με τα κέντρα πολιτικής προστασίας των κρατών μελών. Αυτό το δίκτυο επιτρέπει ιδίως την άμεση πρόσβαση στις κυριότερες πληροφορίες σχετικά με τις ειδικές γνώσεις που υπάρχουν διαθέσιμες στον τομέα της αντιμετώπισης των επιπτώσεων πυρηνικών, ραδιολογικών, βιολογικών και χημικών επιθέσεων.

Έως τώρα αυτές οι πληροφορίες, που θα αποδειχθούν καθοριστικές σε περίπτωση πυρηνικής, ραδιολογικής, βιολογικής ή χημικής επίθεσης, παρέχονται από τα 15 κράτη μέλη, από τη Νορβηγία και από 6 υποψήφιες χώρες. Τα στοιχεία ενημερώνονται συνεχώς.

Για να λειτουργήσει το Κέντρο παρακολούθησης και ενημέρωσης με το βέλτιστο δυνατό τρόπο σε περιόδους κρίσης θα πρέπει φυσικά οι ομάδες που εργάζονται στους κόλπους του να είναι εξοικειωμένες με την ανταλλαγή πληροφοριών ρουτίνας με τους ομολόγους τους στα κράτη μέλη και να υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Επιπλέον, το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει το Κέντρο ενισχύθηκε, ιδίως χάρη στην υποστήριξη ειδικών αποσπασμένων από τα κράτη μέλη. Έτσι το προσωπικό σε ετοιμότητα διπλασιάστηκε από την 1η Απρίλη 2002. Ταυτοχρόνως η Επιτροπή καταβάλλει εντατικές προσπάθειες για να αυξηθεί αισθητά το προσωπικό το οποίο θα μπορούσε να κινητοποιηθεί για την εφαρμογή του μηχανισμού, ιδίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Το Κέντρο χρησιμεύει επίσης ως διεπαφή με τα άλλα δίκτυα που ενδεχομένως θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Στο πλαίσιο αυτό, θα ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλιστεί ο βέλτιστος συντονισμός μεταξύ του δικτύου πολιτικής προστασίας και άλλων δικτύων όπως το δίκτυο ECURIE (σύστημα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ανταλλαγής επειγουσών ραδιολογικών πληροφοριών). Φυσικά θα υπάρξει συνεργασία με το Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) της Βιέννης.

Τέλος πρέπει να αναφερθεί ότι το κέντρο παρακολούθησης και ενημέρωσης διατηρεί σημαντικούς δεσμούς με το δίκτυο επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών.

3. Προστασία τησ υγείας

3.1. Μέτρα που έχουν ληφθεί στον υγειονομικό τομέα

Η ανάπτυξη του δικτύου επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών στην Ένωση [4] ώστε αυτό να καλύψει τους παθογόνους παράγοντες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε βιοτρομοκρατικές επιθέσεις, καθοριστικό στοιχείο του κοινοτικού μηχανισμού αντίδρασης στις βιοτρομοκρατικές απειλές, συνεχίζεται με τον ορισμό των περιπτώσεων που αντιστοιχούν στους παράγοντες που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα.

[4] 2119/98/ΕΚ: Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Σεπτεμβρίου 1998 για τη δημιουργία δικτύου επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών στην Κοινότητα

Καταρτίστηκε το πρόγραμμα για την ετοιμότητα και την ικανότητα αντίδρασης σε περίπτωση επιθέσεων στις οποίες ενέχονται βιολογικοί και χημικοί παράγοντες (ασφάλεια της υγείας) το οποίο εκπόνησε η Επιτροπή μετά από πρόσκληση των Υπουργών Υγείας των κρατών μελών. Σημαντικές πρόοδοι πραγματοποιήθηκαν στους τέσσερις κύριους άξονες που συμπεριλαμβάνει αυτό το πρόγραμμα, την εφαρμογή του οποίου έχει αναλάβει επιχειρησιακή ομάδα η οποία περιλαμβάνει ειδικούς από τα κράτη μέλη:

- Δημιουργήθηκε δίκτυο το οποίο λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο επιτρέποντας μόνιμη και γρήγορη ανταλλαγή πληροφοριών καθώς και τη διαβούλευση και το συντονισμό για ζητήματα υγείας στα οποία ενέχονται χημικοί ή βιολογικοί παράγοντες. Η Επιτροπή διαθέτει πλέον μηχανισμό συνδιαβούλευσης σε περίπτωση κρίσης σχετικής με βιοτρομοκρατία.

- Πραγματοποιούνται εργασίες για να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκής κλίμακας δομή για την ανίχνευση των κυριότερων χημικών και βιολογικών παραγόντων που ενδεχομένως χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση επίθεσης και για την ταχεία ανίχνευση και διάγνωση. Προσδιορίστηκαν οι παράγοντες στους οποίους θα έπρεπε να εστιαστούν οι εργασίες κατά προτεραιότητα και είναι υπό εξέλιξη ο κατάλογος με τους σχετικούς πόρους.

- Σε συνεργασία με τον φαρμακευτικό κλάδο, εξετάστηκαν τα θεμελιώδη ζητήματα που αφορούν τη δυναμικότητα της παραγωγής και σύστασης αποθεμάτων εμβολίων και φαρμάκων και τη διάθεση αυτών των φαρμάκων (βλέπε στη συνέχεια). Εξετάστηκαν επίσης τα ζητήματα σχετικά με τις ασθένειες που ενδέχεται να επηρεάσουν τα ζώα ώστε να ενισχυθούν τα αποθέματα εμβολίων κατά του αφθώδους πυρετού, της πανώλης των χοίρων και του καταρροϊκού πυρετού των προβάτων.

- Η επεξεργασία και η δημοσίευση κανόνων και συμβουλών σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των επιθέσεων από την άποψη της δημόσιας υγείας, ο συντονισμός της κοινοτικής αντίδρασης καθώς και οι σχέσεις με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς αποτελούσαν τον τέταρτο άξονα του προγράμματος. οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν κυρίως στη συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς.

3.2. Η συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς

Μετά από τη συνεδρίαση των υπουργών υγείας της ομάδας των Επτά (G7) της 7ης Νοεμβρίου στην Οττάβα, στην οποία συμμετείχαν η Επιτροπή και το Μεξικό, δημιουργήθηκε δίκτυο αποτελούμενο από εκπροσώπους ανωτέρου επιπέδου για την αντιμετώπιση των κρίσεων σε διεθνές επίπεδο.

Συστήθηκε επίσης μια παγκόσμια ομάδα δράσης για την ασφάλεια και υγεία (Global Health Security Action Group) για να εφαρμόσει το σχέδιο που είχε καθοριστεί στην Οττάβα. Αυτή η ομάδα ανέπτυξε έναν ιστοχώρο περιορισμένης πρόσβασης ώστε να είναι δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών και κανόνων για τα σχέδια επέμβασης σε θέματα υγείας, την παρακολούθηση των ασθενειών, τη μόλυνση των τροφικών αλυσίδων και του ύδατος, και για τις κατευθυντήριες γραμμές που προορίζονται για τις υπηρεσίες περίθαλψης. Δρομολόγησε επίσης εργασίες για τις πτυχές της αγοράς και της αποθήκευσης των φαρμάκων, ιδίως όσον αφορά τα εμβόλια κατά της ευλογιάς. Η ομάδα εργάστηκε επίσης για το ζήτημα της επικοινωνίας και της διαχείρισης του κινδύνου και επεξεργάστηκε ένα πρόγραμμα για να συνδέσει τα εργαστήρια P4 (εργαστήρια ικανά να μελετήσουν τους πλέον επικίνδυνους ιούς) μεταξύ τους.

Εφεξής, χάρη στο δίκτυο που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος « European Enter-net » όλα τα κράτη μέλη, καθώς και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), η Παναμερικανική Οργάνωση Υγείας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασυνδέονται και μπορούν να ανταλλάξουν γρήγορα δεδομένα που προέρχονται από τα εθνικά συστήματα παρακολούθησης καθώς και πληροφορίες για ένα ορισμένο αριθμό ύποπτων περιπτώσεων, συμπεριλαμβανόμενων των περιπτώσεων μόλυνσης των αλυσίδων εφοδιασμού σε τρόφιμα και νερό.

Τα κράτη που συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία και η Επιτροπή αποφάσισαν επίσης να δοκιμάσουν αυτές τις διαδικασίες και τα σχέδια αντίδρασης. Αποφάσισαν επίσης να αναπτύξουν μια «κοινή κλίμακα σπουδαιότητας» για επιπτώσεις όπως οι σκόπιμες απορρίψεις βιολογικών και χημικών παραγόντων και να καθορίσουν στρατηγικές για τις τεχνικές απομόνωσης.

Η Επιτροπή συνεργάζεται και με την ΠΟΥ στο πεδίο της βιοτρομοκρατίας, όχι μόνο στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που αναλήφθηκαν στην Οττάβα αλλά και για τη βελτίωση των λειτουργικών πτυχών του Παγκόσμιου Δικτύου Συναγερμού και Αντίδρασης στις επιδημικές εκρήξεις (Global Outbreak Alert and Response Network) και της ολοκληρωμένης προσέγγισής του με σκοπό την ενίσχυση της δυναμικότητας των εργαστηρίων και των επιδημιολογικών μελετών.

Η Επιτροπή υποστήριξε την έγκριση και συμμετέχει ενεργά στην εφαρμογή του ψηφίσματος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για τη σκόπιμη χρήση των βιολογικών και χημικών παραγόντων και των ραδιοπυρηνικών επιθέσεων το οποίο καλεί τα κράτη μέλη να θέτουν από κοινού τις ειδικές ικανότητες, τα μέσα και τους πόρους που διαθέτουν ώστε το συμβάν να τίθεται γρήγορα υπό έλεγχο και να μειώνονται οι επιπτώσεις του.

Οι υποψήφιες χώρες ενημερώθηκαν επίσης για τις δράσεις της Ένωσης στον τομέα της βιοτρομοκρατίας.

3.3. Δράσεις στο φαρμακευτικό πεδίο

Οι δράσεις που έχουν αναληφθεί στο φαρμακευτικό πεδίο αναμφιβόλως επέτρεψαν να αποκτήσει ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας στρατηγικούς πόρους στο πεδίο της αντιμετώπισης της βιοτρομοκρατίας.

Η Επιτροπή κατ'αρχάς δημιούργησε μια κοινή επιχειρησιακή μονάδα Επιτροπής-φαρμακοβιομηχανίας η οποία εξέτασε κατά προτεραιότητα μια σειρά ευαίσθητα ζητήματα σχετικά ιδίως με την καταγραφή των δυνατοτήτων και δυναμικοτήτων παραγωγής, αποθήκευσης και διανομής ορών, εμβολίων και αντιβιοτικών που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν σε μια ενδεχόμενη βιολογική επίθεση.

Οι πληροφορίες που ελήφθησαν ανταλλάσσονται στο πλαίσιο ενός ειδικού δικτύου που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της φαρμακευτικής επιτροπής. Επιπλέον, με αίτημα της Επιτροπής, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Αξιολόγηση των φαρμάκων δημιούργησε δύο ομάδες εργασίας, επιφορτισμένες η μία με την επεξεργασία οδηγού για τη χρησιμοποίηση των φαρμάκων κατά πιθανών παθογόνων παραγόντων και η άλλη για την ανάπτυξη πιο συγκεκριμένων συστάσεων όσον αφορά τα εμβόλια γενικά και τα εμβόλια κατά της ευλογιάς ειδικότερα. Κατευθυντήριες γραμμές για το τελευταίο αυτό ζήτημα θα δημοσιευθούν στο τέλος Ιουνίου.

Για το φαρμακευτικό κλάδο εξετάστηκαν επίσης καθοριστικά ζητήματα όπως η σύσταση και χρήση κοινών στρατηγικών αποθεμάτων, η δυναμικότητα παραγωγής εμβολίων, ορών και αντιβιοτικών και η ανάπτυξη νέων φαρμάκων και εμβολίων. Η Επιτροπή εξακολουθεί να αξιολογεί τις πιθανές επιλογές σχετικά με τη σύσταση σε κοινοτικό επίπεδο στρατηγικών αποθεμάτων.

4. Οι δραστηριότητες έρευνας

Με πρωτοβουλία της Επιτροπής, το Συμβούλιο Έρευνας της 30ής Οκτωβρίου 2001 είχε δεχτεί να συστήσει ομάδα ειδικών σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης, αποτελούμενη από εκπροσώπους οριζόμενους από τα υπουργεία έρευνας.

Ένα από τα καθήκοντα αυτής της ομάδας ειδικών ήταν να καταρτίσει κατάλογο των δραστηριοτήτων έρευνας στον τομέα της χημείας και της βιολογίας σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. Βάσει αυτού του καταλόγου, η ομάδα ειδικών επεξεργάστηκε πολλές συστάσεις που θα παρουσιαστούν στο Συμβούλιο Έρευνας της 18ης Ιουνίου.

Αυτές οι συστάσεις εγγράφονται στη στρατηγική της Επιτροπής που έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας ο οποίος, μέσω του έκτου προγράμματος-πλαισίου έρευνας (2003-2006), προσφέρει κατάλληλη δομή και επιτρέπει να υπάρξει κατάλληλη εκμετάλλευση του δυναμικού έρευνας στην Ευρώπη, ιδίως επιτρέποντας πραγματικό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ομάδα ειδικών υπογράμμισε το ρόλο της Επιτροπής ως μοχλού για τον συντονισμό των πρωτοβουλιών που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη, ιδίως για υποστήριξη των δραστηριοτήτων παρακολούθησης και διερεύνησης και σε τομείς όπως αξιολόγηση των κινδύνων, φυσική προστασία και κατάρτιση.

Η ομάδα υπέβαλε επίσης προτάσεις για πεδία έρευνας που μπορούν να καλυφθούν από τα θέματα προτεραιότητας του νέου προγράμματος ή στο τμήμα που αφορά την υποστήριξη των πολιτικών και την πρόβλεψη των επιστημονικών και τεχνολογικών αλλαγών. Στους τομείς προτεραιότητας περιλαμβάνονται η ανάπτυξη ταχέων μεθόδων για την ανίχνευση χημικών και βιολογικών παραγόντων καθώς και νέων εμβολίων και θεραπευτικών στρατηγικών προς χρήση για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης βιολογικής επίθεσης.

Αυτές οι προτάσεις υποστηρίζουν τις εργασίες που εκτελούνται στο πλαίσιο της επιτροπής υγείας και ασφάλειας και είναι πλήρως συνεπείς με τα συμπεράσματα του σεμιναρίου που διοργανώθηκε στο Florival τον Δεκέμβριο 2001 και που είχε επιτρέψει να συναντηθούν ειδικοί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή προερχόμενοι ιδίως από τα πεδία της υγείας, της έρευνας και της πολιτικής προστασίας. Στο σεμινάριο είχε υπογραμμιστεί ο καθοριστικός ρόλος της έρευνας, ιδίως όσον αφορά την ενίσχυση των επιστημονικών βάσεων που είναι αναγκαίες για τις δραστηριότητες παρακολούθησης στο πεδίο των Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών απειλών.

Η ομάδα ειδικών έκρινε χρήσιμο να εξακολουθήσει την εργασία της προκειμένου να παράσχει στην Επιτροπή ένα κατάλληλο δίκτυο και ένα εργαλείο για να προσανατολιστούν οι ερευνητικές προσπάθειες που απαιτούνται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας. Η ομάδα υπογράμμισε επίσης ότι όλες οι δραστηριότητες που αναφέρονται στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Γάνδης θα πρέπει να εξακολουθήσουν να συντονίζονται στο επίπεδο της Επιτροπής.

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) δρομολόγησε δυο μελέτες πρόβλεψης των τρωτών στη βιολογική τρομοκρατία σημείων και των επιπτώσεων για την επιστήμη. Επιπλέον, συστήθηκε μια ομάδα εργασίας για τη αντίδραση σε βιολογική επίθεση στην οποία συμμετέχουν ειδικοί από τα κράτη μέλη προκειμένου να εκτιμήσει τις πραγματικές δυνατότητες που έχει ένας τρομοκράτης να εισαγάγει σκοπίμως τροποποιημένους οργανισμούς στην γεωργο-τροφική αλυσίδα και προκειμένου να εκτιμηθούν οι πιθανές επιπτώσεις με συγκεκριμένες υποθετικές επιθέσεις αυτού του είδους. Η ενημέρωση της βάσης δεδομένων που αφορά τεχνολογίες και εξοπλισμό στο πεδίο της αντιμετώπισης της χημικής και βιολογικής τρομοκρατίας επιτρέπει να παρασχεθεί στα κράτη μέλη, σε ένα κεντρικό σημείο, μια πηγή σημαντικών πληροφοριών.

Τέλος, παράλληλα με τις εργασίες της ομάδας έρευνας και ανάπτυξης, μια πιλοτική μελέτη δρομολογήθηκε από την Επιτροπή. Αυτή η μελέτη αποσκοπεί στην παρατήρηση και ανάλυση των μηχανισμών με τους οποίους οι επιστημονικές συμβουλές που δίνονται στην περίπτωση της βιοτρομοκρατίας με άνθρακα ευνοούν την αλληλεπίδραση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων (επιστήμονες, ιθύνοντες, ΜΜΕ, κοινωνία των πολιτών και κοινό) και επηρεάζουν τις πολιτικές δράσεις.

5. Συμπέρασμα

Οι σημαντικές πρόοδοι που πραγματοποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες επέτρεψαν να εφαρμοστούν οι δράσεις που αναγγέλθηκαν από την Επιτροπή και να υπάρξει έτσι ανταπόκριση στις προσμονές των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων.

Η αγαστή συνεργασία όλων των κρατών μελών και ο εξαιρετικός συντονισμός των εργασιών και των διαθέσιμων πόρων στα διάφορα πεδία επέτρεψαν σημαντική πρόοδο σε τομείς όπως η πολιτική προστασία, η υγεία και η έρευνα, τομείς που είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητοι ως προς τις Πυρηνικές, Ραδιολογικές, Βιολογικές και Χημικές απειλές.

Ένα κράτος που έχει πληγεί από καταστροφή μπορεί πλέον να στηρίζεται όχι μόνο στους υφιστάμενους κοινοτικούς πόρους σε όλα τα πεδία και ιδίως σε αυτά της πολιτικής προστασίας, της υγείας, της έρευνας, αλλά και να υπολογίζει στη βοήθεια πολυεθνικών ομάδων επέμβασης, συμπληρωματικών και συνηθισμένων να εργάζονται μαζί. Αυτές οι ομάδες που θα έχουν στη διάθεσή τους τις καλύτερες υφιστάμενες τεχνικές θα συντονίζονται, υπό την ευθύνη της Επιτροπής, από τους ευρωπαίους ειδικούς που είναι περισσότερο σε θέση να αντιμετωπίσουν αυτού του είδους τις καταστροφές.

Οι προσπάθειες για την εφαρμογή του μηχανισμού θα πρέπει να εξακολουθήσουν ακόμη σε δύο κύριους άξονες. Αφενός, η σύσταση ενός πραγματικού αποκλειστικού δικτύου επικοινωνίας, αξιόπιστου ακόμη και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, θα απαιτήσει σημαντική εργασία ανάπτυξης και ολοκλήρωσης. Αφετέρου, θα πρέπει να πραγματοποιούνται τακτικές ασκήσεις προσομοίωσης για να εξασφαλιστεί η καλή λειτουργία όλων των συνιστωσών του μηχανισμού συντονισμού σε θέματα πολιτικής προστασίας.

Αυτά τα σημαντικά επιτεύγματα θα βελτιωθούν ακόμη περισσότερο και θα υπάρξει μια φάση πρακτικών δοκιμών. Σκοπός της παράλληλης αυτής προσέγγισης είναι να βοηθηθεί η Επιτροπή να ανταποκριθεί στη δέσμευση την οποία ανέλαβε με την ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2001 να αντιμετωπίσει την πρόκληση που θέτουν οι Πυρηνικές, Ραδιολογικές, Βιολογικές και Χημικές απειλές.

Στο πεδίο της υγείας, η Ένωση έχει ήδη αποκτήσει ένα αποτελεσματικό μηχανισμό ταχείας ειδοποίησης και συντονισμένης διαχείρισης των σχετικών με την υγεία πτυχών των κρίσεων σε περίπτωση βιολογικής ή χημικής επίθεσης. Οι εργασίες στους τομείς της παρακολούθησης και της εργαστηριακής έρευνας πρέπει να επιτρέψουν στο εγγύς μέλλον την ταχεία ανίχνευση και αντιμετώπιση των περιπτώσεων ασθενειών και μόλυνσης από βιολογικούς και χημικούς παράγοντες λόγω εγκληματικών ενεργειών.

Στο πεδίο της έρευνας, η Επιτροπή θα προσπαθήσει να θέσει σε εφαρμογή τις συστάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων «Έρευνα και Ανάπτυξη» στο πλαίσιο του έκτου προγράμματος-πλαισίου και θα εξακολουθήσει να συντονίζει τις δραστηριότητες έρευνας και να εξασφαλίζει την αναγκαία ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών.

Στο φαρμακευτικό πεδίο, οι εργασίες σχετικά με την επεξεργασία νέων εμβολίων και αποθεμάτων έχουν ήδη επιτρέψει σημαντική πρόοδο. οι προσπάθειες εξακολουθούν. Αυτές οι εργασίες θα συνοδευτούν ιδίως από την ανάπτυξη ενός συστήματος για τον κεντρικό συντονισμό των δικτύων διανομής στην Ένωση και θα εγγραφούν στο πλαίσιο πιθανών τροποποιήσεων της νομοθεσίας για τον φαρμακευτικό κλάδo που αποβλέπουν στη διευκόλυνση της αντίδρασης σε βιοτρομοκρατικές απειλές. Τα αποτελέσματα των εργασιών που περιγράφηκαν ανωτέρω και είναι σχετικά με τα εμβόλια και τα άλλα φάρμακα για την αντιμετώπιση της βιοτρομοκρατίας θα ληφθούν υπόψη για την προετοιμασία των προτάσεων δράσεων σε κοινοτικό επίπεδο, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία εφεδρικών αποθεμάτων.

Η παρούσα ανακοίνωση δείχνει πως αναπτύχθηκαν τα μέσα και εργαλεία συντονισμού και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής κατά τους τελευταίους μήνες. Αυτά τα επιτεύγματα επιτρέπουν να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των Πυρηνικών, Ραδιολογικών, Βιολογικών και Χημικών απειλών.

Εξακολουθούν οι προσπάθειες για μεγαλύτερο συντονισμό και στην παρούσα ανακοίνωση προσδιορίστηκαν και αναφέρθηκαν μια σειρά επιπλέον μέτρων. Αυτά τα επιπλέον μέτρα θα αναπτυχθούν το συντομότερο και στο πλαίσιο των υφιστάμενων κοινοτικών μέσων.

Πρέπει τέλος να υπογραμμιστεί ότι όλες οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την αντιμετώπιση ειδικότερα των νέων πυρηνικών, ραδιολογικών, βιολογικών και χημικών απειλών χρησιμεύουν φυσικά και για την αύξηση της δυναμικότητας και της ποιότητας της αντίδρασης σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή σοβαρού τεχνολογικού ατυχήματος εντός ή εκτός της Ένωσης.