52002AE0867

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Τροποποιημένη πρόταση για απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τους κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, κέντρων ερευνών και πανεπιστημίων στην υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ)"

(COM(2001) 823 τελικό/2 - 2001/0327 (CNS))

(2002/C 241/30)

Στις 28 Μαΐου 2002 και σύμφωνα με το άρθρο 7 σε συνδυασμό και με το άρθρο 3 της Συνθήκης Ευρατόμ, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ανέθεσε την προετοιμασία των σχετικών εργασιών στο τμήμα "Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση" και όρισε γενικό εισηγητή τον κ. Malosse.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή κατά την 392α σύνοδο ολομέλειάς της, συνεδρίαση της 18ης Ιουλίου 2002, υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για την καθυστέρηση με την οποία της υποβλήθηκε η εν λόγω αίτηση γνωμοδότησης, παρά τις αποκλειστικές γνωμοδοτικές αρμοδιότητές της όσον αφορά τη Συνθήκη Ευρατόμ. Πράγματι, η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις αρμοδιότητές της, εξαιτίας του ιδιαίτερα ευαίσθητου χαρακτήρα της πυρηνικής ενέργειας σε σχέση με την κοινωνία και της αναγκαιότητας για επαρκή ενημέρωση και διαβούλευση.

1.2. Η ατομική ενέργεια προκαλεί, πράγματι, έναν ιδιαίτερα έντονο προβληματισμό σχετικά με την εμπλοκή των πολιτών, εξαιτίας της ανάγκης για την εκμετάλλευση νέων, μη ρυπαντικών, μορφών ενέργειας και των προβλημάτων μείζονος κινδύνου και επεξεργασίας των αποβλήτων, των προερχόμενων από την πυρηνική ενέργεια. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί τη ρητή έκφραση της μέριμνας για τη θέση αυστηρότερων προτύπων αξιολόγησης της απόδοσης και της ασφάλειας σε αυτόν τον τομέα, μέσω μόνιμων μηχανισμών ενημέρωσης, διαβούλευσης και κατάρτισης. Πρόκειται, εν προκειμένω, για την εγκαθίδρυση μίας διαδικασίας ορθότερης διακυβέρνησης, με σκοπό τον καθορισμό των καλύτερων στρατηγικών επιλογών και την παροχή απαντήσεων στα ερωτήματα των πολιτών σχετικά με την εκμετάλλευση της ατομικής ενέργειας και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές της.

2. Οι κανόνες συμμετοχής στο 6ο πρόγραμμα-πλαίσιο ΕΤΑ (Ευρατόμ)

2.1. Η ΕΟΚΕ, ήδη από τις 21 Φεβρουαρίου 2002, εξέφρασε τις απόψεις της σχετικά με τους κανόνες συμμετοχής και τους κανόνες διάδοσης για την υλοποίηση του προγράμματος-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας(1).

2.2. Στην εν λόγω γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις, με σκοπό κυρίως την εξασφάλιση απλούστευσης, μεγαλύτερης διαφάνειας και βελτιωμένης συνοχής με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθώς, άλλωστε, τα δεδομένα είναι τα ίδια, οι εν λόγω παρατηρήσεις εξακολουθούν να ισχύουν και να αφορούν και τους κανόνες του προγράμματος Ευρατόμ. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να επιμείνει ειδικότερα στην ανάγκη ριζοσπαστικότερης απλούστευσης των διατυπώσεων για την υποβολή των φακέλων. Επισημαίνει, ακόμη, ότι θα ήταν σκόπιμη η διασαφήνιση των λεπτομερειών συμμετοχής των μικρομεσαίων οντοτήτων (επιχειρήσεων, πανεπιστημίων ...), στο μέτρο που η αλληλέγγυα σύνδεση που επιβάλλεται στους συμμετέχοντες μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο. Πράγματι, στον τομέα της Ευρατόμ, ένα σημαντικό μέρος των ερευνητικών δραστηριοτήτων είναι δυνατόν να ανατεθεί και σε μικρομεσαίες οντότητες.

2.3. Η ΕΟΚΕ δηλώνει εκ νέου ότι διατηρεί επιφυλάξεις σχετικά με τη δυνατότητα που θα έχουν πλέον οι κοινοπραξίες να προβαίνουν οι ίδιες σε προσκλήσεις για την υποβολή προσφορών για ορισμένες εργασίες ή για την επέκταση ορισμένων δραστηριοτήτων. Η ΕΟΚΕ επιμένει ότι θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με το πλαίσιο που έχει καθορίσει η Επιτροπή, προκειμένου να εξασφαλίζεται η διαφάνεια, η ισότιμη αντιμετώπιση και η συνοχή με τους στόχους του προγράμματος(2).

2.4. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα των χρηματοοικονομικών διατάξεων, συμπεριλαμβανομένων και των διατάξεων ελέγχου, και συνιστά τη συγκέντρωσή τους σε ειδικό κεφάλαιο της πρότασης για απόφαση, προκειμένου να ενισχυθεί η σαφήνεια.

2.5. Σε σχέση με τους κανόνες συμμετοχής για τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, οι κανόνες συμμετοχής για τα προγράμματα Ευρατόμ διαφέρουν κυρίως σε τρία σημεία:

2.5.1. Μικρότερο άνοιγμα προς τις τρίτες χώρες (γίνεται μνεία μόνο στις υποψήφιες συνδεδεμένες χώρες).

2.5.2. Απουσία κανόνων διάδοσης, η οποία δικαιολογείται από τον ιδιαίτερα ευαίσθητο χαρακτήρα του εν λόγω τομέα.

2.5.3. Ύπαρξη ιδιαίτερων κανόνων στο πλαίσιο του θεματικού τομέα προτεραιότητας "έρευνα στον τομέα της ενέργειας από πυρηνική σύντηξη", οι οποίοι προβλέπουν τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων με τα κράτη μέλη, τα συνδεδεμένα κράτη ή νομικές οντότητες εγκατεστημένες στα εν λόγω κράτη.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Είναι σαφές ότι οι κανόνες για τη συμμετοχή επιχειρήσεων, κέντρων ερευνών και πανεπιστημίων από τρίτες χώρες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τον ιδιαίτερα ευαίσθητο χαρακτήρα που έχουν τα θέματα που συνδέονται την ατομική ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων των επιστημονικών, βιομηχανικών και πολιτικών μερών της, και, κατά συνέπεια, οφείλουν να είναι περισσότερο περιοριστικοί και ελεγχόμενοι. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να μελετήσουμε εκ νέου αυτούς τους κανόνες στο πλαίσιο ενός πνεύματος ανοίγματος και στήριξης όλων των ενδιαφερόμενων παραγόντων, στη πρώτη σειρά των οποίων βρίσκονται οι υποψήφιες χώρες που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ενεργειακής έρευνας, διαχείρισης των αποβλήτων, προστασίας από τη ραδιενέργεια και πυρηνικής ασφάλειας. Με τη λήψη όλων των επιβεβλημένων προφυλάξεων, πρέπει να καταστεί δυνατή η σύναψη συνεργασιών, για παράδειγμα, με χώρες που ανέπτυξαν προχωρημένες τεχνολογίες (Καναδάς, Ιαπωνία, ΗΠΑ) ή με χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα (για παράδειγμα, η Ρωσία σε σχέση με ορισμένες υποψήφιες χώρες, όπως η Βουλγαρία και η Λιθουανία).

3.2. Παρά την απουσία κανόνων για τη διάδοση, για τους προληπτικούς λόγους, η ΕΟΚΕ επισημαίνει τον εξίσου σημαντικό κίνδυνο που προέρχεται από την ανεπαρκή διάδοση των επιστημονικών και τεχνικών πληροφοριών του εν λόγω τομέα. Είναι σκόπιμο να υπάρξουν επιφυλάξεις, αλλά να μην κλείσουν οι πόρτες. Αυτό θα σήμαινε τον καθορισμό ενός εξαιρετικά ακριβούς τεχνικού πρωτοκόλλου των περιεχομένων και των λεπτομερειών διάδοσης, το οποίο θα λάμβανε υπόψη του τις απαιτήσεις ασφάλειας, με την παράλληλη διασφάλιση μέγιστης διαφάνειας.

3.3. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει κυρίως την ορθότητα μίας προσέγγισης για την ασφάλεια κατά την κατάρτιση του προσωπικού και των πολιτών. Η ατομική ενέργεια θεωρείται απ' όλους, και σε ορισμένες περιπτώσεις ομού και αδιακρίτως, ως υψηλού κινδύνου. Ως εκ τούτου, πρέπει να δοθεί βαρύτητα σε δύο μέσα:

3.3.1. Στην ενίσχυση και τη βελτίωση των οργάνων και των διαδικασιών για την ανάπτυξη αξιόπιστων και αδιαμφισβήτητων προτύπων αξιολόγησης της ασφάλειας της ατομικής ενέργειας.

3.3.2. Στην κατάρτιση και την ενημέρωση των πολιτών και του εξειδικευμένου προσωπικού.

3.4. Όσον αφορά το περιεχόμενο, η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της για τα ειδικά προγράμματα, διατύπωσε προτάσεις, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα να καταστούν συνεκτικοί οι άξονες έρευνας με τις ανησυχίες των πολιτών (κυρίως όσον αφορά το θέμα της εκ νέου επεξεργασίας των αποβλήτων). Στον τομέα αυτό, η έρευνα για την πυρηνική ασφάλεια συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των σημείων προτεραιότητας της προαναφερόμενης γνωμοδότησης.

Βρυξέλλες, 18 Ιουλίου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την "Πρόταση για απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τους κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, κέντρων ερευνών και πανεπιστημίων και τους κανόνες διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας για την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 2002-2006" (εισηγητής: H. Malosse) (EE C 94 της 18.4.2002, σ. 1).

(2) ΕΕ C 94 της 18.4.2002, σ. 1, σημείο 3.3.5.