52001IE0244

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την "Κοινή Αλιευτική Πολιτική"

(2001/C 139/18)

Στις 13 Ιουλίου 2000 η ΟΚΕ αποφάσισε, βάσει του άρθρου 23.2 του Εσωτερικού Κανονισμού να καταρτίσει γνωμοδότηση για την "Κοινή Αλιευτική Πολιτική".

Το τμήμα "Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου και περιβάλλον" που επιφορτίσθηκε με την προετοιμασία των σχετικών εργασιών υιοθέτησε τη γνωμοδότηση του την 1η Φεβρουαρίου 2001 (εισηγητής: κ. Chagas).

Κατά την 379η σύνοδο ολομέλειας που πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου και 1η Μαρτίου 2001 (συνεδρίαση της 1ης Μαρτίου), η ΟΚΕ υιοθέτησε με 57 ψήφους υπέρ, 5 ψήφους κατά και 1 αποχή την εξής γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής είναι η εξεύρεση της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των πόρων και της αλιευτικής προσπάθειας, η διασφάλιση της ύπαρξης όσο το δυνατόν μεγαλύτερης διαφάνειας κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή των σχετικών πολιτικών, η επίδειξη ελαστικότητας κατά την εφαρμογή των μέτρων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων, η ουσιαστική συμμετοχή των ενδιαφερομένων τόσο στη διαδικασία επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων που συνδέονται με την αναδιάρθρωση του τομέα όσο και στη διαδικασία μείωσης της δυναμικότητας.

1.2. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να λησμονούμε ότι βασικός στόχος της ΚΑΠ είναι η διασφάλιση της βιωσιμότητας του τομέα και η βελτίωση των εισοδημάτων των απασχολουμένων σε αυτόν, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνον με μέτρα που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της αλιευτικής δραστηριότητας.

2. Ορθολογική και βιώσιμη πολιτική διατήρησης και διαχείρισης των πόρων

α) Λαμβανομένης υπόψη τόσο της κατάστασης που επικρατεί σήμερα σχετικά με τους αλιευτικούς πόρους όσο και της ανάγκης προστασίας των απειλουμένων με εξαφάνιση ειδών, η διατήρηση των αλιευτικών πόρων στις θάλασσες των κρατών μελών της ΕΕ δεν αποτελεί απλώς ένα στόχο αλλά ένα στόχο απόλυτης προτεραιότητας. Η επιδίωξη του εν λόγω στόχου πρέπει κατά συνέπεια να ληφθεί υπόψη από όλους, δηλαδή τα θεσμικά όργανα της Κοινότητας, τα κράτη μέλη και γενικότερα τον τομέα της αλιευτικής βιομηχανίας, και να αποτελέσει το σημείο αναφοράς για όλες τις προσπάθειες που θα καταβληθούν για τη σταθεροποίηση και την επιβίωση της αλιευτικής δραστηριότητας, η οποία ως οικονομική δραστηριότητα έχει καθοριστική σημασία για πολλές περιφέρειες της Κοινότητας.

β) Στο πλαίσιο της εξέτασης της κατάστασης στην οποία ευρίσκονται οι αλιευτικοί πόροι επιβάλλεται να ληφθεί υπόψη, λόγω της σημασίας της, και η αλίευση ιχθύων που δεν προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση. Περισσότερο από το 1/3 των αλιευμάτων διεθνώς (30 εκατομμύρια τόνοι ιχθύων) χρησιμοποιούνται ως ιχθυάλευρα. Οι δραστηριότητες αυτές ευθύνονται στο παρόν γενικό στάδιο για τη μείωση των πόρων. Ενόψει της επίδρασης στην ΕΕ αυτής της διακεκριμένης δραστηριότητας, διότι εντοπίζεται πολύ σε μια περιοχή, εγείρονται δίκαια ερωτήματα για την πραγματική επίπτωσής της στα άλλα είδη που βιώνουν στην ίδια περιοχή. Η Επιτροπή οφείλει να εξετάσει το θέμα με την επικουρία της επιστημονικής κοινότητας.

2.1. 12 Mίλια

2.1.1. Το θέμα αυτό βρίσκεται εκ των πραγμάτων στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ και για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να υπάρξει σαφής αποσαφήνισή του προκειμένου να καθορισθούν το νομικό σύστημα και οι παράμετροι στους οποίους θα βασισθεί η ανάπτυξη του τομέα. Όπως έχει ήδη υπογραμμίσει η ΟΚΕ(1), η παρέκκλιση από την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης πρόσβασης στην παράκτια ζώνη των 12 μιλίων ισχύει από το 1972, ενώ η ισχύς της παρατάθηκε διαδοχικά στο πλαίσιο μίας ευρείας συναίνεσης τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και σε επίπεδο της ίδιας της αλιευτικής βιομηχανίας.

2.1.2. Η εφαρμογή μετά το 2002 της αρχής της διασφάλισης ίσων όρων πρόσβασης θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε από οικονομική και κοινωνική άποψη.

2.1.3. Λόγω των προβλημάτων που θα προκληθούν από τη λήψη ενός τέτοιου μέτρου, στην περίπτωση που αυτό το μέτρο υιοθετηθεί, θα επηρεαστεί σημαντικά ο οικονομικός και κοινωνικός ιστός των παραθαλασσίων περιφερειών της ΕΕ, ιδιαίτερα των περιφερειών που εξαρτώνται άμεσα από την αλιεία. Για το λόγο αυτό η ΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να διατηρηθούν οι περιορισμοί που ισχύουν ως προς την πρόσβαση στη ζώνη των 12 μιλίων και να συνεχισθεί η εφαρμογή της παρούσας παρέκκλισης, ώστε να διαφυλαχθεί η συνέχιση της άσκησης των παραδοσιακών αλιευτικών δραστηριοτήτων των κατοίκων των παραθαλάσσιων περιοχών.

2.2. Βόρειος Θάλασσα

Σύμφωνα με τις συμφωνίες ένταξης, ο περιορισμός της πρόσβασης λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2002. Λαμβανομένου υπόψη ότι όσον αφορά την πρόσβαση για το μεγαλύτερο μέρος των υφιστάμενων πόρων έχουν ήδη θεσπισθεί τόσο σχετικό καθεστώς όσο και ρυθμίσεις, τα αλιευτικά σκάφη της Ισπανίας, της Φινλανδίας, της Πορτογαλίας και της Σουηδίας θα διαθέτουν ίδιες δυνατότητες πρόσβασης στη Βόρειο Θάλασσα, με τις υπόλοιπες κοινοτικές χώρες.

2.3. TAC και ποσοστώσεις

2.3.1. Παρά τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει το υφιστάμενο πρότυπο διαχείρισης της αλιευτικής δραστηριότητας δεν υπάρχει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση του συστήματος καθορισμού των Συνολικά Επιτρεπόμενων Αλιευμάτων (TAC) και την μεταγενέστερη κατανομή του μεταξύ των κρατών μελών υπό μορφή ποσοστώσεων.

2.3.2. Η ΟΚΕ επιβεβαιώνει τη θέση της σχετικά με τη διατήρηση, με ορισμένες βελτιώσεις, του συστήματος TAC και ποσοστώσεων με στόχο τη συμπλήρωση της πολιτικής σχετικά με την προσαρμογή των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης στους διαθέσιμους πόρους. Θα πρέπει να επιδιωχθεί η διασφάλιση του σεβασμού του καθεστώτος των TAC και των ποσοστώσεων που έχει θεσπισθεί.

2.3.3. Προς το σκοπό αυτό η υιοθέτηση μίας πολυετούς προσέγγισης σχετικά με το ζήτημα του καθορισμού των TAC μπορεί να συμβάλει στη ύπαρξη μεγαλύτερης σταθερότητας στον τομέα της διαχείρισης της αλιευτικής δραστηριότητας, παρά το γεγονός ότι απαιτείται, όπως καταδεικνύεται και από την πρόταση για το καθεστώς των TAC και των ποσοστώσεων που παρουσίασε η Επιτροπή για το 2001, μία αυστηρότερη παρακολούθηση της κατάστασης των πόρων, προκειμένου να αποφευχθούν δραστικές μειώσεις των TAC, γεγονός που θα έχει σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

2.3.4. Η γνώση του επιπέδου και της εξέλιξης των αποθεμάτων των διαφόρων ειδών που αλιεύονται στα κοινοτικά ύδατα έχει καθοριστική σημασία και αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτικής βούλησης για τη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.

2.3.5. Οι γνωμοδοτήσεις της Επιστημονικής, Τεχνικής και Οικονομικής Επιτροπής Αλιείας (Εtoea), καθώς και οι συστάσεις των διεθνών οργανισμών μπορούν να καταστούν ουσιαστικότερες στην περίπτωση που υιοθετήσουν αυστηρά επιστημονικές προσεγγίσεις και ληφθεί κατά την κατάρτισή τους υπόψη η ανάλυση των βιολογικών, οικονομικών και κοινωνικών πτυχών, δεδομένου ότι η θέσπιση των TAC βασίζεται στις εν λόγω πτυχές. Εξάλλου οι γνωμοδοτήσεις της Εtoea θα συνεχίσουν να έχουν περιορισμένο αντίκτυπο, όσο, μέσω του Συμβουλίου, συνεχίσουν να αποτελούν αντικείμενο "βελτιώσεων και προσαρμογών" ή άλλων "τροποποιήσεων" που έχουν ως αποτέλεσμα την τροποποίηση των δεδομένων του προβλήματος.

2.3.6. Στην περίπτωση αυτή τα επίπεδα των TAC που θα καθορισθούν θα αντιστοιχούν περισσότερο σε πολιτικές επιδιώξεις και θα βασίζονται λιγότερο σε επιστημονικά δεδομένα.

2.3.7. Η ΟΚΕ διαφωνεί με παρόμοιες ενέργειες και θεωρεί ότι τα μέσα που διατίθενται για την πραγματοποίηση ερευνών με στόχο την απόκτηση περισσότερων γνώσεων θα πρέπει να αυξηθούν και να αντιστοιχούν στη σημασία που έχει η έρευνα για τη βιωσιμότητα της κοινοτικής αλιείας.

2.3.8. Για την κατάλληλη και ορθολογική διαχείριση των πόρων είναι απαραίτητη η πρόβλεψη μέτρων που θα αποσκοπούν στην αξιοποίηση της δυνατότητας προσανατολισμού της αλιευτικής δραστηριότητας προς την αλίευση άλλων ειδών που δεν υπόκεινται σε ποσοστώσεις ώστε να περιορισθεί η υπερβολική αλίευση ορισμένων ειδών.

2.4. Σχετική σταθερότητα

2.4.1. Θα πρέπει να εξασφαλισθεί η εφαρμογή της αρχής της διασφάλισης της ορθολογικής κατανομής των διαθέσιμων πόρων που αποσκοπεί στην ισόρροπη εκμετάλλευση των πόρων και τη σταθεροποίηση της αλιευτικής δραστηριότητας του κάθε κράτους μέλους.

2.4.2. Η ΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι είναι αναγκαία η συνέχιση της εφαρμογής της εν λόγω αρχής, υπό την προϋπόθεση ότι θα πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες προσαρμογές και βελτιώσεις που επιβάλλει η γενική εξέλιξη της κατάστασης μετά το 1983.

2.5. Διαρθρωτικά μέτρα

2.5.1. Το σύνολο των μέτρων που συνιστούν την διαρθρωτική πολιτική δεν μπορούν να θεωρηθούν ως ιδιαίτερα επιτυχή εάν ληφθεί υπόψη η συνεχιζόμενη εμφάνιση πλεονάζουσας δυναμικότητας.

2.5.2. Οι προσπάθειες στον εν λόγω τομέα πρέπει να συνεχισθούν, χωρίς να λησμονείται η ανάγκη συνέχισης των προσπαθειών για την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του κοινοτικού στόλου, με σαφή στόχο τη βελτίωση των όρων επεξεργασίας της πρώτης ύλης και των συνθηκών διαβίωσης και ασφάλειας των πληρωμάτων. Προς το σκοπό αυτό πρέπει να επανακαθορισθεί η έννοια της δυναμικότητας κατά τρόπο που να μην λαμβάνεται υπόψη μόνον η συνολική χωρητικότητα του στόλου και η ισχύς των κινητήρων αλλά να υπάρχει διάκριση μεταξύ της ενεργούς δυναμικότητας, που αφορά άμεσα την αλιευτική δραστηριότητα, και της παθητικής δυναμικότητας που δεν αφορά το εξεταζόμενο θέμα(2). Με την αλλαγή αυτή μπορεί να καταστεί δυνατή η βελτίωση των όρων διαβίωσης επί του σκάφους και η ενίσχυση της ασφάλειας.

2.6. Προγράμματα Πολυετούς Προγραμματισμού (ΠΠΠ)

2.6.1. Τα ΠΠΠ αποτελούν μέρος μίας σειράς μέτρων που αποσκοπούν στον περιορισμό της υπερβολικής αλίευσης και της αντιμετώπισης του κινδύνου εξάντλησης των αποθεμάτων ορισμένων ειδών. Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν με στόχο τον περιορισμό της αλιευτικής δραστηριότητας στο πλαίσιο του ισχύοντος προγράμματος δεν φαίνονται ιδιαίτερα επιτυχείς, όπως συνάγεται από την ενδιάμεση έκθεση που παρουσίασε η Επιτροπή(3). Ο βασικός λόγος στο οποίο οφείλεται αυτό είναι ότι στο πλαίσιο του εν λόγω ΙV Προγράμματος Πολυετούς Προγραμματισμού ορισμένα κράτη μέλη δεν κατόρθωσαν να μειώσουν ικανοποιητικά τη σχετική δυναμικότητα. Είναι ανάγκη να εξευρεθούν καταλληλότερα μέσα και να θεσπισθεί ένα σαφές πλαίσιο αναφοράς για τη λήψη συνεκτικών και εφαρμόσιμων από όλους μέτρων που θα καταστούν αποτελεσματικό μέσο διαχείρισης. Επίσης πρέπει να προβλεφθεί η θεσμοθέτηση πραγματικά αποτρεπτικών κυρώσεων για όσους δεν συμμορφώνονται προς τα προβλεπόμενα.

2.6.2. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την υπερβολική εκμετάλλευση των πόρων, η οποία μπορεί να αποτελέσει αιτία σημαντικών απωλειών τόσο για τους πλοιοκτήτες όσο και για τους αλιείς. Για τον λόγο αυτό αιτιολογείται πλήρως η λήψη μέτρων κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα όταν συνδέονται με την πραγματοποίηση προσαρμογών ή μειώσεων του στόλου.

2.7. Τεχνικά μέτρα

2.7.1. Παρά τις δυσκολίες που συναντώνται ως προς τη θέσπιση ρυθμίσεων στον τομέα των τεχνικών μέτρων, υπάρχουν ακόμη δυνατότητες να σημειωθεί πρόοδος στον εν λόγω τομέα, εάν υπάρξει η κατάλληλη πολιτική βούληση και υποστήριξη της έρευνας με στόχο, παραδείγματος χάρη, την μεγαλύτερη επιλεκτικότητα του χρησιμοποιούμενου αλιευτικού εξοπλισμού.

2.7.2. Ιδιαίτερα χρήσιμοι στον τομέα αυτό μπορούν να αποδειχθούν οι επαγγελματίες του τομέα και ιδιαίτερα οι περισσότερο ηλικιωμένοι που γνωρίζουν καλά τον τομέα και κατέχουν σε βάθος την τέχνη της αλιείας.

2.8. Έλεγχος

2.8.1. Όσο τέλειο και να είναι το θεσμικό και νομοθετικό οικοδόμημα είναι πάντα απαραίτητη η επαγρύπνηση για την διασφάλιση της πρακτικής εφαρμογής του. Το γεγονός ότι διαθέτουμε τα νομικά μέσα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της αλιείας δεν χρησιμεύει σε τίποτε εάν αυτά δεν χρησιμοποιούνται. Ο έλεγχος των ρυθμιζόμενων δραστηριοτήτων έχει καθοριστική σημασία για τη διασφάλιση της εφαρμογής της κατάλληλης για τη διατήρηση των πόρων πολιτικής. Όσο δεν επιλύεται το ζήτημα της αντίφασης που συνίσταται στην ύπαρξη ενός κοινοτικού ρυθμιστικού και νομικού καθεστώτος και ενός ελέγχου που πραγματοποιείται από τις εθνικές αρχές τα αποτελέσματα της ΚΑΠ θα συνεχίσουν να είναι περιορισμένα.

2.8.2. Πράγματι παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα, συνεχίζουν να υφίστανται μεταξύ των κρατών μελών σημαντικές διαφορές τόσο στον τομέα της νομοθεσίας όσο και στον τομέα του ελέγχου. Ακόμη δεν έχει αντιμετωπισθεί το παλαιό πρόβλημα όχι μόνον του ζητήματος των κυρώσεων αλλά και της εφαρμογής τους.

2.8.3. Οι ελεγκτικές αρμοδιότητες που διαθέτει η Επιτροπή είναι ακόμη πολύ περιορισμένες για να εξασφαλίσουν μία μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και τη μη διακριτική εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων.

2.8.4. Η εφαρμογή της πολιτικής ελέγχου χωρίς τη θέσπιση μία κοινοτικής νομοθεσίας ομοιόμορφων κυρώσεων και κριτηρίων εφαρμογής της είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή θα πρέπει να αποκτήσει τα απαραίτητα, για τον τομέα αυτό, μέσα προκειμένου να προβεί στις σχετικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση αυτή.

2.9. Έρευνα και ανάπτυξη

2.9.1. Μία πολιτική διαχείρισης των αλιευτικών πόρων μπορεί να καταστεί αποτελεσματική μόνον στην περίπτωση που διαθέτουμε ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων σχετικά με το ύψος και την εξέλιξη των αποθεμάτων των ειδών που αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης στα κοινοτικά ύδατα.

2.9.2. Οι προσπάθειες για μία ορθολογική, αποτελεσματικότερη και συνεκτικότερη εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων χρειάζεται να βασισθούν στην ανάπτυξη μίας συνολικής επιστημονικής πολιτικής θαλάσσιας έρευνας.

2.9.3. Για το λόγο αυτό οι πόροι που διατίθενται για την έρευνα πρέπει να αυξηθούν ώστε να αντιστοιχούν στη σημασία που έχει η έρευνα για τη μελλοντική επιβίωση της αλιείας και τη βιωσιμότητα της ΚΑΠ.

2.10. Διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος

2.10.1. Καθίσταται ολοένα και περισσότερο κοινή συνείδηση ότι η θάλασσα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και ότι η διασφάλιση ενός ποιοτικού θαλάσσιου περιβάλλοντος αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνον για τη συνέχιση των αλιευτικών δραστηριοτήτων αλλά και όλων των άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη θάλασσα.

2.10.2. Η αλιεία εξαρτάται άμεσα από μία βιολογική πραγματικότητα που επηρεάζεται έντονα από ορισμένα περιβαλλοντικά στοιχεία. Όσον αφορά την αλιεία είναι σήμερα αποδεκτό ότι η ποιότητα του περιβάλλοντος επηρεάζει άμεσα την ικανότητα ανάπτυξης των ζώντων οργανισμών και τη δυνατότητα χρησιμοποίησής τους για την ανθρώπινη διατροφή. Η περιεκτικότητα του ύδατος σε διαλελυμένο οξυγόνο και σε θρεπτικές ουσίες, η παρουσία χημικών καταλοίπων, πυρηνικών αποβλήτων ή μικροοργανισμών παθογενούς χαρακτήρα σε μεγάλες ποσότητες και η εφαρμογή ορισμένων λανθασμένων πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης στις παράκτιες περιοχές, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το οικοσύστημα και την ποιότητα των υδάτων. Δυστυχώς είναι πολλές οι περιπτώσεις που καταδεικνύουν ότι η θάλασσα αντιμετωπίζεται ως χώρος απόρριψης στον οποίο συγκεντρώνεται κάθε είδους ρύπανση. Ακόμη και στο εσωτερικό της ΕΕ συνεχίζουν να επιβιώνουν αντιλήψεις και να εφαρμόζονται πρακτικές που βλάπτουν σημαντικά το θαλάσσιο περιβάλλον και τα διάφορα είδη. Θα πρέπει για το λόγο αυτό να διασφαλισθεί η εφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει", με στόχο την καταβολή αποζημιώσεων προς τα άτομα που πλήττονται από την εν λόγω κατάσταση.

2.10.3. Είναι απαραίτητο να επικεντρωθούν τόσο η έρευνα όσο και οι μελέτες που εκπονούνται στις επιπτώσεις της ρύπανσης, του κλίματος και της ποιότητας του αέρα στο θαλάσσιο περιβάλλον και να σημειωθεί σημαντική πρόοδος στον τομέα της πλήρους διαχείρισης των παράκτιων ζωνών προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των ορθών οικολογικών και περιβαλλοντικών πρακτικών.

3. Οικονομική βιωσιμότητα

3.1. Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή

3.1.1. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η υιοθέτηση νέων στάσεων σχετικά με την αύξηση της παραγωγικότητας, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των αλιέων ή οιαδήποτε άλλη πτυχή που αφορά την αλιευτική δραστηριότητα πρέπει να αντιμετωπισθεί η υφιστάμενη ανισορροπία μεταξύ των διαθέσιμων πόρων και της υπάρχουσας δυναμικότητας.

3.1.2. Η αλιεία και κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα που συνδέεται με αυτή τόσο κατά την επόμενη όσο και κατά την προηγούμενη φάση της παραγωγικής διαδικασίας, έχουν για ορισμένες περιφέρειες πολύ μεγαλύτερη σημασία από το ποσοστό που τους αντιστοιχεί σε σχέση με το ΑΕΠ.

3.1.3. Η αλιεία αντιπροσωπεύει το κυρίαρχο στοιχείο για την ανάπτυξη διαφόρων κοινοτήτων οι οποίες διαδραματίζουν καθοριστικής σημασίας ρόλο για την διατήρηση της κοινωνικής ισορροπίας και την περιφερειακή διαχείριση που δεν μπορούν να εκτιμηθούν με οικονομικούς όρους.

3.1.4. Η επανεξέταση και οι προτάσεις που αφορούν την προσαρμογή της ΚΑΠ της ΕΕ είναι αναγκαίο να βασίζονται πάντα σε ουσιαστικές μελέτες και αναλύσεις που λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες για τον αλιευτικό τομέα του κάθε κράτους μέλους και ιδιαίτερα για τις περιφέρειες η επιβίωση των οποίων εξαρτάται άμεσα από την αλιεία. Οι περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο πρέπει να υποστηρίζονται προκειμένου να δημιουργηθούν νέες δυνατότητες απασχόλησης ή να καταστεί δυνατή η αναδιάρθρωση του τομέα.

3.1.5. Η ΚΑΠ πρέπει να αποτελεί πλήρες μέρος στις προσπάθειες για τη διασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, προετοιμάζοντας το έδαφος για την πραγματοποίηση των κατάλληλων προσαρμογών που θα επιτρέψουν την επιβίωση αυτών των θυλάκων απασχόλησης, την αύξηση ή την ανάπτυξη της τοπικής παραγωγής ή του επιπέδου διαβίωσης του πληθυσμού και θα διασφαλίσουν τον ανεφοδιασμό.

3.1.6. Η παράκτια αλιεία, η κοινωνική σημασία της οποίας είναι προφανής και η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα διασφάλισης και ενίσχυσης του δυναμισμού των τοπικών οικονομιών και των παράκτιων ζωνών, θα πρέπει να υποστηριχθεί περισσότερο στο σύστημα της ΚΑΠ.

3.2. Κοινωνική Πολιτική

3.2.1. Η πραγματοποίηση των αναγκαίων αναδιαρθρώσεων θα πρέπει να συνοδεύεται από την εφαρμογή μίας ενεργού κοινωνικής πολιτικής προκειμένου να αντισταθμισθούν οι θυσίες που θα απαιτηθούν εκ μέρους όλων των κρατών μελών στο πλαίσιο της προσαρμογής των στόλων στα υφιστάμενα επίπεδα των αλιευτικών πόρων.

3.2.2. Στο πλαίσιο των συνοδευτικών κοινωνικοοικονομικών μέτρων που θα ληφθούν θα πρέπει να επιδιωχθεί όχι μόνον η αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα προκαλέσει η απόσυρση σκαφών και η συνταξιοδότηση εργαζόμενων στον τομέα αλλά και η προετοιμασία του εδάφους για την είσοδο στον τομέα νέων αλιέων, μικρότερων σε ηλικία, που θα αντικαταστήσουν τους πρόωρα συνταξιοδοτούμενους.

3.2.3. Το πρόγραμμα Pesca δεν υπήρξε στην πράξη πολύ επιτυχές. Πάντως η ΟΚΕ εκτιμά ότι συνεχίζει να έχει σημασία η διάθεση ενός ειδικού μέσου προσαρμοσμένου στην κοινωνική πολιτική στον τομέα.

3.3. Υγεία και ασφάλεια

3.3.1. Συνθήκες εργασίας

3.3.1.1. Η κοινοτική νομοθεσία που αφορά τις συνθήκες και το περιβάλλον εργασίας μόλις που εφαρμόζεται στον τομέα της αλιείας. Εξάλλου δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η αλιευτική δραστηριότητα αποτελεί μία από τις πλέον επικίνδυνες δραστηριότητες στην Ευρώπη.

3.3.1.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να θεσπισθούν ελάχιστα πρότυπα σχετικά με τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης επί των αλιευτικών σκαφών, που θα αφορούν, μεταξύ άλλων, τον θόρυβο, τους κραδασμούς, τη διαμονή και τον κατάλληλο χειρισμό των αλιευτικών συσκευών.

3.3.2. Κατασκευή και εξοπλισμός των αλιευτικών πλοίων

Η καθιέρωση βασικών προτύπων ασφάλειας που θα ισχύουν για όλα τα αλιευτικά πλοία και ελάχιστων απαιτήσεων σχετικά με την ύπαρξη εξοπλισμού ασφαλείας, θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση των ατυχημάτων που σημειώνονται στον τομέα της αλιευτικής βιομηχανίας. Η ΟΚΕ συνιστά την κύρωση εκ μέρους όλων των κρατών μελών του Πρωτόκολλου του Torremolinos, που υπογράφθηκε το 1997, και την υιοθέτηση κοινοτικής νομοθεσίας η οποία, βασιζόμενη στο προαναφερθέν Πρωτόκολλο, θα ισχύει για όλα τα πλοία, ανεξαρτήτως μεγέθους.

3.3.3. Κατάρτιση και πιστοποίηση

3.3.3.1. Η απουσία ελάχιστων προτύπων κατάρτισης σχετικά με την ασφάλεια που να ισχύουν για όλα τα πληρώματα των αλιευτικών πλοίων, αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα που συμβάλλει στην ύπαρξη υψηλού αριθμού ατυχημάτων, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στην περίπτωση που υπήρχε ευρύτερη κατάρτιση στις μεθόδους και στα συστήματα ασφαλείας.

3.3.3.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η καθιέρωση της κατάρτισης στην ΕΕ αποτελεί ζήτημα άμεσης προτεραιότητας. Προς το σκοπό αυτό θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην κύρωση και εφαρμογή εκ μέρους των κρατών μελών της Σύμβασης S.T.C.W-F (1995)(4) σχετικά με την καθιέρωση ελαχίστων προτύπων κατάρτισης.

3.3.4. Προσλήψεις και απασχόληση

3.3.4.1. Σε πολλές περιφέρειες που εξαρτώνται άμεσα από την αλιεία και που διαθέτουν μακρά παράδοση στον εν λόγω τομέα συναντώνται δυσκολίες στον τομέα της πρόσληψης νέων αλιέων. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι για να καταστεί ελκυστική για τους νέους αλιείς η αλιευτική δραστηριότητα θα πρέπει, εκτός των αμοιβών, να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στον τομέα της ασφάλειας και της συμμόρφωσης προς διεθνώς ισχύοντα πρότυπα και να παρασχεθούν καλύτερες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης επί του σκάφους. Η βοήθεια και τα κίνητρα που παρέχονται για τον εκσυγχρονισμό του στόλου θα πρέπει να συμβάλουν και στην επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων.

3.3.4.2. Η πρόσφατη κρίση που προέκυψε από την αιφνιδία αύξηση της τιμής των καυσίμων κατέστησε επίσης σαφή την ανάγκη επανεξέτασης ορισμένων μορφών αμοιβής της αλιευτικής δραστηριότητας που αποτελούν ακόμη ένα παράγοντα αποθάρρυνσης των πιθανών υποψηφίων. Πράγματι, ορισμένες μισθολογικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στον τομέα, λαμβάνουν άμεσα υπόψη την εν λόγω αύξηση κατά τον υπολογισμό των αποδοχών γεγονός που έχει σοβαρές συνέπειες για πολλούς αλιείς.

3.3.4.3. Η ΟΚΕ συνιστά στους κοινωνικούς εταίρους να προβούν, ιδιαίτερα σε εθνικό επίπεδο, στην αναζήτηση τρόπων αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος, μέσω της καθιέρωσης σταθερότερων συστημάτων αμοιβών γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα να καταστεί το επάγγελμα ελκυστικότερο για τους νέους αλιείς.

3.4. Κοινή Οργάνωση Αγοράς

3.4.1. Η ΚΟΑ αποτελεί ένα μηχανισμό της ΚΑΠ ο οποίος θα πρέπει να εξελιχθεί κατά τρόπο συνεκτικό, όπως συμβαίνει και με άλλες πτυχές της ΚΑΠ, με στόχο την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του τομέα.

3.4.2. Όπως έχει επανειλημμένα επισημάνει η ΟΚΕ η επιβίωση του εν λόγω τομέα, που έχει καθοριστική σημασία για την οικονομία και τον δυναμισμό ορισμένων περιφερειών και για τους κατοίκους τους, σημαίνει επίσης ότι πρέπει να διατηρηθεί ζωντανή και ανταγωνιστική μία παραγωγή τα διαιτητικά χαρακτηριστικά της οποίας θεωρούνται ολοένα και περισσότερο απαραίτητα για τη διασφάλιση μίας σωστής και υγιεινής διατροφής.

3.4.3. Ιδιαίτερη προσοχή είναι απαραίτητο να δοθεί στην ενίσχυση των μηχανισμών της αγοράς, μέσω της υιοθέτησης μίας πολιτικής ποιότητας και της προώθησης όλων εκείνων των στοιχείων που μπορούν να προσδώσουν ακόμη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στα αλιευτικά προϊόντα.

3.4.4. Επιβάλλεται να βελτιωθούν οι συνθήκες εφοδιασμού της αγοράς προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα που παρατηρείται σε αλιευτικά προϊόντα, διότι σε διαφορετική περίπτωση τις επιπτώσεις θα υποστούν τόσο οι καταναλωτές όσο και ένα σημαντικό μέρος της αλιευτικής βιομηχανίας.

3.4.5. Ωστόσο η διασφάλιση του ανεφοδιασμού της αγοράς από εξωτερικές πηγές και μέσω της πραγματοποίησης εισαγωγών δεν πρέπει να γίνεται κατά παράβαση της κοινοτικής νομοθεσίας, των ισχυόντων διεθνών κανόνων και των ορθών πρακτικών άσκησης της εν λόγω δραστηριότητας.

3.4.6. Η εισαγωγή των προϊόντων τρίτων χωρών στην κοινοτική αγορά θα πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις να γίνεται βάσει των σχετικών νομοθετικών διατάξεων. Η ΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη πραγματοποίησης αυστηρών ελέγχων κατά την εισαγωγή προϊόντων τρίτων χωρών ή την εκφόρτωση πλοίων που φέρουν σημαίες ευκαιρίας με στόχο τη διαπίστωση της τήρησης ή όχι των σχετικών νομοθετικών διατάξεων.

3.4.7. Η καθιέρωση μιας ετικέττας για τα αλιευτικά προϊόντα (ecolabel), που θα πιστοποιεί την εφαρμογή ορθών πρακτικών κατά την άσκηση της αλιευτικής δραστηριότητας και την τήρηση της σχετικής υγειονομικής νομοθεσίας, μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό στοιχείο εξασφάλισης του καταναλωτή ότι το προϊόν το οποίο αγοράζει δεν είναι επιβλαβές για την υγεία και ότι έχει αλιευθεί σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες.

4. Διεθνής διάσταση

4.1. Αλιευτικές συμφωνίες με τρίτες χώρες

4.1.1. Μέσω των εν λόγω αλιευτικών συμφωνιών η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει το χρόνιο έλλειμμα που παρουσιάζει σε θαλάσσια προϊόντα και ταυτόχρονα να επιτύχει τη διατήρηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων του κοινοτικού στόλου.

4.1.2. Κατά τον τρόπο αυτό κατέστη δυνατή η διασφάλιση, κυρίως, της ισορροπίας της εσωτερικής αγοράς και ως ένα ορισμένο βαθμό η σταθεροποίηση των εισοδημάτων των αλιέων.

4.1.3. Πάντως αυτό το ζήτημα πρέπει να επανεξετασθεί υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων σχετικά με την ανανέωση των συμφωνιών. Επιβάλλεται η ανανέωση των υφιστάμενων συμφωνιών όπως είναι η περίπτωση της Συμφωνίας με το Βασίλειο του Μαρόκκου και σύναψη νέων για να συμπληρωθεί το ισχύον καθεστώς.

4.1.4. Σε κάθε περίπτωση, είναι χρήσιμο να δοθεί, όσον αφορά την απασχόληση και τον ανεφοδιασμό της κοινοτικής αγοράς, προτεραιότητα, στο μέτρο του δυνατού, στις αποκαλούμενες συμφωνίες "πρώτης γενεάς".

4.1.5. Από την άλλη πλευρά η ΕΕ πρέπει, στο πλαίσιο των συμφωνιών που συνάπτει με τρίτες χώρες και ιδιαίτερα στο πλαίσιο των συμφωνιών "δεύτερης γενεάς", να επιδιώξει τη διασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των αλιέων και των κατοίκων των εν λόγω χωρών. Η Σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) για τα βασικά συνδικαλιστικά δικαιώματα θα πρέπει να αποτελεί πλήρες μέρος των νέων συμφωνιών.

4.2. Μη ρυθμιζόμενη, παράνομη αλιεία και αλιεία που δεν δηλώνεται

4.2.1. Πολλές διεθνείς οργανώσεις έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους στο ζήτημα της μη παράνομης αλιείας που δεν ρυθμίζεται και δεν δηλώνεται. Αποτέλεσμα των εν λόγω εργασιών ήταν η υιοθέτηση διαφόρων κωδίκων και η σύναψη διεθνών συμφωνιών εκ μέρους τόσο του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών όσο και του Οργανισμού Επισιτισμού και Γεωργίας των ΗΕ (FAO).

4.2.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η εφαρμογή των εν λόγω συμφωνιών αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την ορθή διαχείριση των αλιευτικών πόρων και συνιστά στην Επιτροπή να προβεί στην υιοθέτησή τους σε όλα τα επίπεδα.

4.2.3. Η ΟΚΕ πιστεύει ακόμη ότι η ελεγκτική δραστηριότητα θα πρέπει να καλύπτει και τα ζητήματα της ασφάλειας και της κατάρτισης, όπως αυτά περιγράφονται στο Πρωτόκολλο του Torremolinos που υιοθετήθηκε το 1997 και στη Σύμβαση STCW-F, καθώς και της συμμόρφωσης προς τους σχετικούς κοινοτικούς κανόνες και τους διεθνείς κώδικες και συμφωνίες.

4.3. Εκπροσώπηση της ΕΕ στους περιφερειακούς οργανισμούς αλιείας

4.3.1. Θα ήταν αναγκαίο να ενισχυθεί ο ρόλος που διαδραματίζει η Επιτροπή στον εν λόγω τομέα και να αυξηθούν τα μέσα που έχει στη διάθεσή της.

4.3.2. Θα μπορούσε να προβλεφθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή των επαγγελματιών του κλάδου και των κοινωνικοοικονομικών εταίρων, και ιδιαίτερα η συμμετοχή τους στην προετοιμασία των εν λόγω συνεδριάσεων.

4.4. Διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

4.4.1. Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική, ενώ θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις συνέπειες που έχει το σύνολο της ΚΑΠ για την εκμετάλλευση των πόρων και την αγορά εργασίας.

4.4.2. Επίσης, όσον αφορά τον εν λόγω τομέα, αλλά και τους άλλους τομείς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλισθεί ότι τα νέα κράτη μέλη κατά τη στιγμή της ένταξής τους έχουν υιοθετήσει το κοινοτικό κεκτημένο, ώστε να εξασφαλισθεί η τήρηση των κανόνων ασφάλειας και ποιότητας που ισχύουν στην ΕΕ.

5. Ενδυνάμωση της ΚΑΠ

Εκτός των προαναφερθέντων, δύο ακόμη παράγοντες που μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικής σημασίας ρόλο στο πλαίσιο των προσπαθειών για την ενδυνάμωση όλων των πτυχών της ΚΑΠ είναι η ενίσχυση του ρόλου και των εξουσιών της Επιτροπής, λόγω των δυνατοτήτων προώθησης των κοινοτικών συμφερόντων που διαθέτει, και η διασφάλιση, στο πλαίσιο μίας αναβάθμισης, του ρόλου των τοπικών αλιευτικών κοινοτήτων, της περισσότερο αποκεντρωμένης ή/και πραγματοποιούμενης σε περιφερειακό επίπεδο διαχείρισης ορισμένων πτυχών της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

6. Συμπεράσματα

6.1. Η εξέταση της ΚΑΠ οδηγεί αναπόφευκτα στην αξιολόγησή της, στην άσκηση πιθανώς κριτικής σχετικά με τις ανεπάρκειες και τα μειονεκτήματά της και κυρίως στον καθορισμό των προοπτικών εξέλιξής της προκειμένου να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.

6.2. Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων υπό τις καλύτερες συνθήκες και ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που έχουν διαπιστωθεί, είναι απαραίτητο τόσο οι επαγγελματίες του κλάδου και οι κοινωνικοοικονομικοί εταίροι όσο και τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της Κοινότητας να επιδείξουν φαντασία και ικανότητες προσαρμογής με στόχο την εξεύρεση των πλέον κατάλληλων για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προβλημάτων λύσεων.

6.3. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να βελτιωθεί η γνώση της κατάστασης που επικρατεί στον τομέα και να ενισχυθεί ο ρόλος που διαδραματίζουν οι επαγγελματίες του κλάδου και οι οργανώσεις τους, δεδομένου ότι για την επιτυχή εφαρμογή της αλιευτικής πολιτικής είναι απαραίτητη η αποδοχή των στόχων της τόσο από τους ιδιοκτήτες των αλιευτικών πλοίων όσο και των αλιέων.

6.4. Οι πιθανότητες επιτυχίας της προαναφερθείσας πολιτικής θα είναι περισσότερες στην περίπτωση που η εφαρμογή της συμβάλλει στην πλήρη χρήση και αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων, στην επιβίωση των επιχειρήσεων, στη διασφάλιση ικανοποιητικών εισοδημάτων και στην εξασφάλιση σύγχρονων κοινωνικών συνθηκών.

6.5. Αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον η Πράσινη Βίβλο που υποσχέθηκε η Επιτροπή, η οποία περιέχει σκέψεις και προτάσεις που δύνανται να επιφέρουν τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Όπως συνέβη πάντοτε και στο παρελθόν η ΟΚΕ θα συνοδεύσει αυτή τη σοβαρή για το μέλλον συζήτηση και δεν θα παραλείψει να καταστήσει γνωστή τη γνώμη της.

Βρυξέλλες, 1η Μαρτίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) ΕΕ C 268 της 19.9.2000, σ. 39-41.

(2) Συνολικά, η αύξηση της χωριτικότητας ενός πλοίου συνεπάγεται αναγκαστικά την αύξηση της αλιευτικής ικανότητας του. Συνεπώς, δεν πρέπει να καταδικασθεί η αύξηση της χωρητικότητας του πλοίου όταν από αυτή δεν απορρέει αύξηση της αλιευτικής του ικανονότητας αλλά μόνο η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ασφάλειας.

(3) COM(2000) 272 τελικό.

(4) Διεθνής Σύμβαση σχετικά με τα πρότυπα κατάρτισης, πιστοποίησης και παρακολούθησης των αλιευτικών πλοίων (S.C.T.W.-F(1995).