52000AR0180

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα "Στρατηγικές για την προαγωγή της διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας σε μια διευρυμένη Ευρώπη - έγγραφο βάσης και προσανατολισμός για το μέλλον"

(2002/C 192/09)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη το γεγονός ότι, σύμφωνα με το άρθρο 265 της Συνθήκης, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και το Συμβούλιο υποχρεούνται να ζητήσουν τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών για θέματα που άπτονται της διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας·

έχοντας υπόψη τις πολλές παρατηρήσεις και συστάσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται σε σειρά γνωμοδοτήσεων της Επιτροπής των Περιφερειών που έχουν σχέση με τη διαπεριφερειακή και διασυνοριακή συνεργασία και ιδιαιτέρως τη γνωμοδότηση CDR 145/98 fin(1) με τίτλο "Διασυνοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης" (εισηγητής ο κ. Niederbremer) και τη γνωμοδότηση CdR 269/2001 fin(2) τελικό για τις πτυχές της πολιτικής απασχόλησης στη διεύρυνση της ΕΕ (εισηγητής ο κ. Volker Schimpff)·

έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου των Υπουργών για τη συνεργασία της τοπικής και περιφερειακής διοίκησης στην Ευρώπη, του Φεβρουαρίου 1974, και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Βερολίνου το 1999·

έχοντας υπόψη τη γενική ρύθμιση για τα διαρθρωτικά ταμεία (1260/1999) και τις οδηγίες για το Ιnterreg ΙΙΙ όπου τονίζεται η σημασία της συνεργασίας κατά μήκος των εξωτερικών συνόρων, ειδικά με τις υποψήφιες χώρες·

έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής για την επίδραση της διεύρυνσης στις περιφέρειες που συνορεύουν με υποψήφιες χώρες, που υιοθετήθηκε στις 25 Ιουλίου 2001 (COM(2001) 437 τελικό), όπου προτείνονται δράσεις βασιζόμενες σε έναν καλύτερο συντονισμό των υφιστάμενων πολιτικών και η λήψη νέων μέτρων καθώς και η χορήγηση πρόσθετων πόρων στις περιφέρειες με εξωτερικά σύνορα·

έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε η Ένωση των Ευρωπαϊκών Παραμεθόριων Ζωνών για λογαριασμό της Επιτροπής των Περιφερειών·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 181/2001 rev. 2) που υιοθέτησε η Επιτροπή 1 "Περιφερειακή πολιτική, διαρθρωτικά ταμεία, οικονομική και κοινωνική συνοχή, διασυνοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία" στις 18 Ιανουαρίου 2002 (Εισηγητές: ο κ. Rombouts, Δήμαρχος της πόλης s-Hertrogenbosch (NL/EVP), o κ. Kauppinen, Δήμαρχος του Kuhmo (FIN/ELDR)·

εκτιμώντας ότι ενόψει της μελλοντικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, και ιδιαίτερα της διεύρυνσης, θεωρείται σκόπιμο να χαραχθεί μία συνεκτική στρατηγική με θέμα τη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία που να λαμβάνει υπόψη την αυξανόμενη ανάγκη των τοπικών και των περιφερειακών αρχών να αποκτήσουν νέες, διευρυμένες και διαρθρωμένες μορφές συνεργασίας, ενόψει και της διεύρυνσης·

υιοθέτησε ομόφωνα κατά την 43η σύνοδο ολομέλειάς της της 13ης και 14ης Μαρτίου 2002 (συνεδρίαση της 13ης Μαρτίου) την ακόλουθη γνωμοδότηση.

I. Εισαγωγή

1. Η διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία έχουν απόλυτη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, στα πλαίσια της επιδίωξης μεγαλύτερης ολοκλήρωσης αλλά και του περιορισμού του οικονομικού και κοινωνικού κατακερματισμού που συνεπάγεται η ύπαρξη εθνικών συνόρων. Αυτό επιβεβαιώνεται και στη δεύτερη έκθεση για τη συνοχή.

2. Πρόκειται για μια συνεργασία μεταξύ

α) των τοπικών και περιφερειακών αρχών των σημερινών κρατών μελών

β) των τοπικών και περιφερειακών αρχών των σημερινών και των υποψηφίων κρατών μελών

γ) των τοπικών και περιφερειακών αρχών των σημερινών κρατών μελών και χωρών που συνορεύουν με τα ανατολικά και νότια όρια της διευρυμένης Ένωσης.

Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα η θέση των νησιωτικών, των ορεινών και των παραμεθόριων περιοχών, καθώς και των περιφερειών στα σημερινά σύνορα της ΕΕ με τις υποψήφιες χώρες.

3. Η διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία συμβάλουν στην υλοποίηση της "Ευρώπης των πολιτών", μιας Ευρώπης οι πολίτες της οποίας γνωρίζουν καλύτερα οι μεν τους δε και μαθαίνουν να κατανοούν τις διαφορές τους: "Se connaître pour se comprendre". Το σημαντικότερο δεν είναι να επιτευχθεί η προσέγγιση των κρατών αλλά των ανθρώπων.

4. Για να διασφαλισθούν η καλύτερη διάδοση πληροφοριών, η μεγαλύτερη ορατότητα και ο καλός συντονισμός των δράσεων των κρατών και της Επιτροπής, η Επιτροπή έχει επίσης καλέσει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν το πρόγραμμα Ιnteract, που θα καλύψει μια ευρεία σειρά δράσεων για την εκτέλεση των τριών Ιnterreg και θα ωφελήσει τις συνοριακές περιοχές με υποψήφιες χώρες και άλλους εξωτερικούς γείτονες. Το πρόγραμμα Ιnteract είναι επικεντρωμένο στην υποστήριξη των προγραμμάτων Ιnterreg και τους συναφείς παράγοντες και έργα. Η κοινοτική πρωτοβουλία Ιnterreg διαιρείται σε τρία μέρη και μεγάλο αριθμό εξατομικευμένων προγραμμάτων. Έτσι, οι συνοδευτικές δράσεις έχουν μεγάλη σημασία για να διασφαλισθεί η παραγωγή πρόσθετης αξίας στη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία.

5. Η πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τα προηγούμενα έτη καθώς και η δραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σχεδόν σε όλους τους πολιτικούς τομείς είχαν σαν αποτέλεσμα να περιπλακεί η διαδικασία διαμόρφωσης της πολιτικής των περιφερειακών αρχών της ΕΕ. Το ευρύτερο αυτό πλαίσιο συνέβαλε σε μια μεγαλύτερη στρατηγική αλληλεξάρτηση των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα οι εν λόγω αρχές να καταστούν αναπόσπαστο τμήμα του ευρωπαϊκού προτύπου πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.

6. Η διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία εξασφαλίζονται στην περίπτωση που όλοι οι ενδιαφερόμενοι ωφελούνται από την άποψη της διοίκησης, της κοινωνίας, της οικονομίας, του πολιτισμού, των υποδομών ή της τεχνολογίας. Για να υπάρξει μια βιώσιμη συνεργασία, αυτό που χρειάζεται είναι λαϊκό έρεισμα και η συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων μερών.

7. Στα πλαίσια της διασυνοριακής, διαπεριφερειακής και διεθνικής συνεργασίας χρησιμοποιούνται διάφοροι ορισμοί. Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να χρησιμοποιηθούν ως αφετηρία οι ορισμοί που παρατίθενται στη συνέχεια. Όλα τα είδη συνεργασίας αποκαλούνται "διευρωπαϊκή συνεργασία". Σ' αυτό το πλαίσιο διακρίνονται τα ακόλουθα:

- Ως διασυνοριακή συνεργασία νοείται η διμερής, τριμερής ή πολυμερής συνεργασία τοπικών και περιφερειακών αρχών (στις οποίες μπορούν να προστεθούν ημικρατικοί και ιδιωτικοί φορείς), οι οποίες βρίσκονται σε περιοχές με κοινά σύνορα. Αυτό αφορά και τις περιφέρειες που χωρίζονται από τη θάλασσα.

- Ως διαπεριφερειακή συνεργασία νοείται η διμερής, τριμερής ή πολυμερής συνεργασία τοπικών και περιφερειακών αρχών (στις οποίες μπορούν να προστεθούν και ημικρατικοί και ιδιωτικοί φορείς), σε περιοχές που δεν έχουν κοινά σύνορα.

- Ως διεθνική συνεργασία νοείται η συνεργασία εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών στα πλαίσια προγραμμάτων και σχεδίων. Η συνεργασία καλύπτει μεγάλες ενότητες περιφερειών που συνορεύουν και συμπεριλαμβάνει φορείς από τουλάχιστον δύο κράτη μέλη ή τρίτες χώρες.

8. Αυτό το είδος συνεργασίας είναι δυσκολότερο να υπάρξει με περιοχές τρίτων χωρών παρά στο εσωτερικό της ΕΕ. Περιφέρειες στα εξωτερικά σύνορα αντιμετωπίζουν τα πολύπλοκα προβλήματα της διασυνοριακής και διεθνικής συνεργασίας με μέσα που είναι ολίγον συμβατά (Interreg και Phare, Tacis, Meda). Αυτό το στοιχείο παρεμποδίζει ιδιαιτέρως τη συνεργασία με τις υποψήφιες χώρες η ενίσχυση της οποίας επείγει λόγω της επικείμενης ένταξής τους στην ΕΕ. Με την ένταξη νέων κρατών, τα εξωτερικά σύνορα θα μεταβληθούν και θα προστεθούν νέες περιφέρειες στα προγράμματα Ιnterreg στα εξωτερικά σύνορα. Πάντως, ειδικά στα εξωτερικά σύνορα με τη Ρωσία και τα ΝΑΚ υφίσταται μια έντονη διαφορά από πλευράς βιοτικού επιπέδου και μεγάλη ανάγκη ανάπτυξης κοινών μηχανισμών και μέσων.

ΙΙ. Η διασυνοριακή συνεργασία

9. Ουσιαστικός στόχος της διασυνοριακής συνεργασίας τοπικών και περιφερειακών αρχών στην Ευρώπη είναι η ολοκλήρωση περιφερειών οι οποίες χωρίζονται από εθνικά σύνορα και αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα, τα οποία απαιτούν κοινές λύσεις.

10. Παράγοντες που προάγουν τη διασυνοριακή συνεργασία:

- μακρά παράδοση και πείρα στη διασυνοριακή συνεργασία,

- αμοιβαία εμπιστοσύνη, συνεργασία με βάση τις αρχές της εταιρικής σχέσης και της επικουρικότητας,

- ύπαρξη κατάλληλων κοινών διαρθρώσεων για τις περιφερειακές και τοπικές αρχές στα πλαίσια των οποίων θα υλοποιείται η διασυνοριακή συνεργασία σε στρατηγικό και προγραμματικό επίπεδο,

- διασυνοριακό σχέδιο ή πρόγραμμα ανάπτυξης,

- διάθεση επαρκών οικονομικών πόρων.

11. Παράγοντες που εμποδίζουν τη διασυνοριακή συνεργασία

- νομικοί περιορισμοί που τίθενται μέσω της εθνικής και της κοινοτικής νομοθεσίας,

- διαφορές σχετικά με τις διαρθρώσεις και τις αρμοδιότητες των επιμέρους διοικητικών βαθμίδων και από τις δύο πλευρές των συνόρων,

- απουσία πολιτικής βούλησης ιδιαίτερα σε εθνικό επίπεδο, όσον αφορά την εξάλειψη των υφιστάμενων εμποδίων ή την υπέρβασή τους μέσω νέας νομοθεσίας ή διμερών συμφωνιών,

- περιορισμένη εμπειρία των τοπικών και περιφερειακών αρχών όσον αφορά την εφαρμογή αναπτυξιακών και διαχειριστικών προγραμμάτων,

- προβλήματα όσον αφορά τη προσαρμογή των επιμέρους οικονομικών πόρων (π.χ. έλλειψη διαλειτουργικότητας του Ιnterreg III, του Phare/CBC και TACIS/CBC, αρχή της εδαφικότητας στο ΕΤΠΑ,

- πολιτιστικές διαφορές και γλωσσικοί φραγμοί.

- νομοθετικές διατάξεις σε επίπεδο ΕΕ οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στα δεδομένα (π.χ. κανονισμοί Phare/CBC, TACIS/CBC και ΕΤΠΑ σε σχέση με το Ιnterreg III A).

ΙΙΙ. Διαπεριφερειακή συνεργασία

12. Εκτός από την αμοιβαία γνωριμία των περιφερειών, ο σημαντικότερος στόχος της διαπεριφερειακής συνεργασίας είναι να διδαχθούν η μία από την άλλη, προκειμένου να επιδιώξουν συλλογικά την επίλυση κοινών προβλημάτων.

Ακόμη, θεμελιώδεις στόχοι της διαπεριφερειακής συνεργασίας είναι οι εξής:

- η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών και των μέσων περιφερειακής ανάπτυξης και συνοχής, ιδίως στις περιφέρειες που παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, σε εκείνες με διαρθρωτικές ελλείψεις και σε εκείνες που βρίσκονται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης,

- η υλοποίηση των δράσεων συνεργασίας σε σχέση με εξειδικευμένα θέματα που ορίζει η Επιτροπή (π.χ. ΕΤΑ και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κοινωνία των πληροφοριών, τουρισμός, πολιτισμός και απασχόληση, επιχειρήσεις και περιβάλλον κ.λπ.).

13. Παράγοντες που προάγουν τη διαπεριφερειακή συνεργασία:

- η ύπαρξη ισχυρής πολιτικής στήριξης,

- η ύπαρξη ισχυρής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία,

- σωστός προσδιορισμός των κοινών στόχων και προτεραιοτήτων για τις κοινές δράσεις,

- κατάλληλες και ειδικές διαρθρώσεις για τη στήριξη της συνεργασίας και την υλοποίηση συγκεκριμένων σχεδίων.

14. Παράγοντες που εμποδίζουν τη διαπεριφερειακή συνεργασία:

- το χρονικά περιορισμένο και επιλεκτικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει, σε συνδυασμό με την επιδίωξη βραχυπρόθεσμων στόχων,

- έλλειψη παράδοσης στη συνεργασία,

- έλλειψη οικονομικών πόρων και προσωπικού καθώς και η παρουσία γλωσσικών εμποδίων,

- έλλειψη ικανοτήτων που χρειάζονται για τη συνεργασία,

- έλλειψη γενικών νομικών μέσων.

IV. Η διεθνική συνεργασία

15. Η διεθνική συνεργασία μεταξύ όλων των επιπέδων εξουσίας στο εσωτερικό των κρατών μελών έχει σήμερα ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της υπαίθρου και τη χωροταξίας, προκειμένου να επιτευχθεί μια ολοκληρωμένη ανάπτυξη μεγάλων περιοχών, οι οποίες εκτείνονται τουλάχιστον σε δύο κράτη μέλη.

16. Παράγοντες που προάγουν τη διεθνική συνεργασία:

- η εμπειρία στον τομέα της χωροταξίας και η ευρωπαϊκή προοπτική στον τομέα της συνεργασίας,

- η αποκεντρωμένη προσέγγιση με ισχυρά ερείσματα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο αλλά και η συμμετοχή των αντίστοιχων αρχών,

- η στρατηγική συνεργασία στα πλαίσια μιας αποτελεσματικής κοινής δομής,

- η κατάλληλη δικτύωση για τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων σε συγκεκριμένα προγράμματα,

- η έντονη διασύνδεση των στρατηγικών προγραμματικών στόχων με τα επιμέρους σχέδια διεθνικής συνεργασίας.

17. Παράγοντες που εμποδίζουν τη διεθνική συνεργασία:

- περιορισμένο ενδιαφέρον των τοπικών και περιφερειακών αρχών κυρίως όσον αφορά αυτό το είδος συνεργασίας,

- διαφορετική προσέγγιση στον τομέα της χωροταξίας εκ μέρους των εταίρων,

- χαλαρές διεθνικές εταιρικές σχέσεις σε επίπεδο προγραμμάτων και σχεδίων,

- εξαιρετικά πολύπλοκες διεθνικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων,

- ελλιπής κατανομή αρμοδιοτήτων και απουσία τυπικών διαρθρώσεων,

- ανεπαρκής διαχείριση σχεδίων,

- έλλειψη χρηματοδοτικών μέσων και διασύνδεσης αυτών, κυρίως όσον αφορά τρίτες χώρες,

- αντιφατικές ή εξαιρετικά πολύπλοκες διοικητικές απαιτήσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

V. Συμπεράσματα και συστάσεις

18. Η Επιτροπή των Περιφερειών αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην εφαρμογή σαφών ορισμών όσον αφορά τη διασυνοριακή, διεθνική και τη διαπεριφερειακή συνεργασία και συνιστά στην Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο να βασιστούν στους ορισμούς που δίδονται στη παρούσα γνωμοδότηση.

19. Με δεδομένη τη σημασία που έχουν η διασυνοριακή, η διαπεριφερειακή και η διεθνική συνεργασία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και για τη συνοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ΕΤΠ συνιστά στις ευρωπαϊκές αρχές, τα κράτη μέλη και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να συνεχίσουν την πολιτική που έχουν αρχίσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πολιτική αυτή πρέπει να ενταθεί.

20. Αυτές οι μορφές συνεργασίες έχουν σημασία για όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, τα επόμενα χρόνια, πρέπει να δοθεί έμφαση στη συνεργασία με τα υποψήφια κράτη μέλη και ιδιαίτερη προσοχή στις νησιωτικές, ορεινές και παραμεθόριες περιοχές, καθώς και στις περιοχές που παρουσιάζουν αναπτυξιακή καθυστέρηση ή διαρθρωτικές ελλείψεις.

21. Η ΕΕ θα πρέπει, συνεπώς, να έχει ως μακροσκοπική και ευρύτερη προοπτική να αναπτύξει όλες τις περιοχές της μεθορίου της. Στο εγγύς μέλλον, πολλές από τις σήμερα υποψήφιες χώρες θα είναι μέλη της. Δεδομένου ότι δεν έχουν χαράξει όλες οι παραμεθόριες περιοχές σε τρίτες χώρες αναπτυξιακά προγράμματα, αρχικά η συνεργασία θα πρέπει να περιοριστεί σε χώρες στις οποίες εκτελούνται σχέδια Phare και Tacis. Αργότερα θα χρειαστεί να αναπτυχθεί μια ειδική κοινοτική στρατηγική για κοινές αναπτυξιακές δραστηριότητες σε όλες τις περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνορεύουν με τρίτες χώρες.

22. Οι κατευθυντήριες αρχές της συνεργασίας πρέπει να είναι η αλληλοκατανόηση και η εσωτερική ανάπτυξη μέσω συνεργασίας με τρίτους.

23. Η συνεργασία πρέπει καταρχήν να προωθείται "από τη βάση προς τα πάνω". Ο ρόλος των "ανώτερων" διοικητικών βαθμίδων πρέπει να είναι κυρίως η δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων (νομικών και χρηματοδοτικών) για την προαγωγή της συνεργασίας.

24. Η ΕΤΠ επιδοκιμάζει κατά βάση τα μέτρα που θεσπίζονται από την ΕΕ και την Επιτροπή για τις μεθοριακές περιφέρειες και είναι της γνώμης ότι οποιοδήποτε μέτρο αυτού του είδους είναι άξιο υποστήριξης. Στο μέτρο αυτό, η ΕΤΠ χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής, που εκφράζεται στο πρόγραμμα δράσης που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2001, να βοηθήσει σημαντικά τις μεθοριακές περιφέρειες. Η ΕΤΠ θεωρεί ωστόσο ανεπαρκές το περιεχόμενο της σχετικής ανακοίνωσης της Επιτροπής και χαιρετίζει τα μέτρα που αποφασίστηκαν στα πλαίσια του προϋπολογισμού για το 2002 και - σε μικρότερο βαθμό - για το 2003 με στόχο την καλύτερη προαγωγή της ανταγωνιστικότητας των μεθοριακών περιφερειών. Ζητεί από την Επιτροπή να προβαίνει σε τακτική εκπόνηση εκθέσεων σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης στις μεθοριακές περιοχές και επίσης στην υποβολή προτάσεων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στις μεθοριακές περιοχές μετά το 2002. Ωστόσο, οι περίπλοκες διοικητικές διατάξεις που ισχύουν για την εφαρμογή των κανονισμών του Ιnterreg και των διαρθρωτικών ταμείων αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για τη διασυνοριακή συνεργασία. Για το λόγο αυτό, η ΕΤΠ καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε η διαχείριση των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων να καταστεί λιγότερο γραφειοκρατική και φιλικότερη προς τον χρήστη, κατά την έννοια της μεταρρύθμισης της ίδιας της Επιτροπής. Ιδιαίτερα, μια πολύ σημαντική κοινή δράση είναι ο συντονισμός όλων των κοινών προσπαθειών προς υποστήριξη της ανάπτυξης των συνοριακών περιφερειών εκατέρωθεν των συνόρων της ΕΕ. Ιδίως τα μέσα και τα προγράμματα Ιnterreg, Meda, Tacis, Phare, TEN και ΙSPA πρέπει να συνιστούν πιο συμπυκνωμένα και συντονισμένα συστήματα υποστήριξης. Επιβάλλεται ακόμη να εξετασθεί αν πρέπει να αναπτυχθεί ο νέος τύπος προγράμματος κοινής συνεργασίας αντί για δύο διαφορετικά προγράμματα π.χ. Tacis, Phare & Interreg στις συνοριακές περιοχές.

25. Για την υλοποίηση των προγραμμάτων πρέπει να προαχθεί η δημιουργία "ευρωπεριφερειών" με περιοχές τρίτων χωρών. Στα πλαίσια αυτά, η ιδέα της δημιουργίας ΕΠΣ (Ευρωπαϊκών Περιοχών Συνεργασίας) που πρότεινε η ΚΕΕΠΖ πρέπει να μελετηθεί εμπεριστατωμένα. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές επιβάλλεται να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξουσία και ευθύνη για να αναπτύξουν τις μεθοριακές περιοχές τους.

26. Στην παρούσα γνωμοδότηση εκτίθενται ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά ή θετικά τη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία. Προκειμένου να ενταθούν οι προαναφερθείσες μορφές συνεργασίας, προτείνεται η εφαρμογή των ακόλουθων μέτρων:

α) Σε εθνική κλίμακα, πρέπει να προσαρμοστούν οι νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν μια νομική βάση για την προαγωγή της διασυνοριακής συνεργασίας (κυρίως στα πλαίσια του δημοσίου δικαίου).

β) Σε περίπτωση θέσπισης νέας εθνικής νομοθεσίας η οποία θα μπορούσε να εμποδίσει τη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία, πρέπει να εφαρμόζεται ένα είδος "συνοριακού ελέγχου", έτσι ώστε να μην υπονομευτεί η συνεργασία στη μεθόριο και να επιτραπεί η ίδρυση διασυνοριακών οργάνων με νομική υπόσταση που να απαρτίζονται από περιφερειακά και τοπικά όργανα εκατέρωθεν των συνόρων.

γ) Το νομικό πλαίσιο, εντός του οποίου αναπτύσσεται η διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ περιφερειακών και τοπικών αρχών, θα πρέπει να διασφαλίζει και να διευκολύνει τη συμμετοχή εκείνων των αρχών που διαθέτουν τις απαραίτητες αρμοδιότητες για την πραγματοποίηση αυτής της συνεργασίας.

δ) Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προαγάγει την προσαρμογή της νομοθεσίας των κρατών μελών. Θα πρέπει να διεξάγονται περιοδικές αξιολογήσεις με αντικείμενο την πρόοδο την προσαρμογών αυτών.

ε) Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία να αξιολογήσει και να βελτιώσει τα υφιστάμενα νομικά μέσα για τους σκοπούς της διευρωπαϊκής συνεργασίας.

στ) Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία να καταρτίσει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να προωθεί τη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία, με τη μορφή βασικής ρύθμισης για τις ευρωπαϊκές περιοχές στις οποίες αναπτύσσεται η συνεργασία. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν ως βάση οι συστάσεις που διατύπωσε η Επιτροπή των Περιφερειών στην έρευνα που δημοσίευσε με θέμα τη διασυνοριακή συνεργασία.

ζ) Κατά την επόμενη αναθεώρηση της Συνθήκης, θα μπορούσε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διασυνοριακή συνεργασία μέσω της προσαρμογής ορισμένων άρθρων της Συνθήκης.

- Πρέπει να θεσπιστεί άρθρο για τη διευρωπαϊκή συνεργασία παρόμοια με το άρθρο 151 για την πολιτισμική συνεργασία.

- Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 158 πρέπει, συνεπώς, να τροποποιηθεί ως εξής: "Η Κοινότητα, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της και να ενθαρρυνθεί η ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της".

- Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 159 πρέπει, συνεπώς, να τροποποιηθεί ως εξής: "Κοινότητα ενισχύει επίσης την επίτευξη των στόχων αυτών με τη δράση της μέσω των διαρθρωτικών ταμείων (...), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των άλλων υφιστάμενων χρηματοδοτικών μέσων, των κοινοτικών πρωτοβουλιών και με τη θέσπιση νομικών μέσων που διευκολύνουν την δημιουργία τομέων ευρωπαϊκής συνεργασίας".

- Το άρθρο 160 θα μπορούσε να συμπληρωθεί με μία δεύτερη παράγραφο με το εξής περιεχόμενο: "Οι κοινοτικές πρωτοβουλίες αποσκοπούν στην προαγωγή της διευρωπαϊκής συνεργασίας. Τον ίδιο στόχο θα επιδιώξει και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ιδιαίτερα μέσω της συμμετοχής σε κοινά μέτρα με τα οποία επιδιώκεται η στήριξη της αρμονικής, ισόρροπης και βιώσιμης ανάπτυξης περιφερειών στις οποίες υπάρχει διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία".

η) Λόγω της σημασίας που έχει η διευρωπαϊκή συνεργασία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, θα πρέπει και στο μέλλον να διατίθενται γι αυτήν επαρκείς οικονομικοί πόροι. Επίσης, κατά την επόμενη αναθεώρηση του καθεστώτος των διαρθρωτικών ταμείων ή και νωρίτερα, ένα σημαντικό μέρος των πόρων τους θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί γι' αυτές τις μορφές συνεργασίας. Σ' αυτό το πλαίσιο θα πρέπει κατά πρώτο λόγο να υποστηριχθεί η συνεργασία με υποψήφια κράτη μέλη και τρίτες χώρες. Ωστόσο, και για τα υφιστάμενα κράτη μέλη, η διευρωπαϊκή συνεργασία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό μέσο προαγωγής της ολοκλήρωσης. Στα πλαίσια αυτά, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις περιφέρειες που σήμερα αποτελούν τα σύνορα με τις υποψήφιες χώρες.

θ) Προκειμένου να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα των πόρων, θα πρέπει να βελτιωθεί ο συντονισμός των διαφόρων πηγών χρηματοδότησης. Κυρίως τα μέσα και προγράμματα Ιnterreg, Meda, Tacis, Phare, TEN και ΙSPA θα πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη συνοχή και να καταστούν ένα περισσότερο συμπαγές βοηθητικό σύστημα.

ι) Οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να προωθήσουν τη δημιουργία κέντρων πληροφόρησης σε όλα τα κράτη μέλη, όπου οι πολίτες, οι αρχές και οι επιχειρήσεις μπορούν να ζητούν πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη εμποδίων για τη διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία.

κ) Η Επιτροπή των Περιφερειών καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει εντός δύο ετών Λευκή Βίβλο με θέμα την διευρωπαϊκή συνεργασία στην οποία θα αναπτύσσονται και θα συγκεκριμενοποιούνται οι συστάσεις που περιέχονται στην παρούσα γνωμοδότηση αλλά και εκείνες που διατυπώθηκαν στη σχετική μελέτη, με τη χάραξη μιας συνεκτικής πολιτικής. Η Λευκή Βίβλος θα μπορούσε να καταρτιστεί από ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία θα απαρτίζεται από εκπροσώπους των ενδιαφερομένων Γενικών Διευθύνσεων και των κρατών μελών, από εκπροσώπους της Επιτροπής των Περιφερειών και αντιπροσωπευτικές ευρωπαϊκές οργανώσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών.

27. Η Επιτροπή των Περιφερειών καλεί το Συμβούλιο των Υπουργών, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συνεκτιμήσουν, στα πλαίσια της περαιτέρω ανάπτυξης της πολιτικής στον τομέα της διευρωπαϊκής συνεργασίας, τις συστάσεις που διατυπώνονται στην παρούσα γνωμοδότηση.

Βρυξέλλες, 13 Μαρτίου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Albert Bοre

(1) EE C 51 της 22.2.1999, σ. 21.

(2) EE C 107 της 3.5.2002, σ. 94.