51998AR0227

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για:

- την «Ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα: "Πρώτο πρόγραμμα-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τον πολιτισμό (2000-2004)"» και - την «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη Δημιουργία ενιαίου μέσου χρηματοδότησης και προγραμματισμού για την πολιτιστική συνεργασία (Πρόγραμμα "Πολιτισμός 2000")»

(1999/C 51/12)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα «Πρώτο πρόγραμμα-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τον πολιτισμό (2000-2004)» στην οποία περιλαμβάνεται πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη «δημιουργία ενιαίου μέσου χρηματοδότησης και προγραμματισμού για την πολιτιστική συνεργασία (Πρόγραμμα "Πολιτισμός 2000")» [COM(98) 266 τελικό] () 7

έχοντας υπόψη την απόφαση που έλαβε το Συμβούλιο, στις 9 Ιουλίου 1998, να ζητήσει από την Επιτροπή των Περιφερειών να γνωμοδοτήσει επί του θέματος, σύμφωνα με το άρθρο 128 και το άρθρο 198 Γ, πρώτο εδάφιο, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 7

έχοντας υπόψη την απόφαση που έλαβε το Προεδρείο της στις 13 Μαΐου 1998 να αναθέσει την επεξεργασία της γνωμοδότησης αυτής στην επιτροπή 7 «Εκπαίδευση, Επαγγελματική Κατάρτιση, Πολιτισμός, Νεολαία, Αθλητισμός, Δικαιώματα των Πολιτών» 7

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 227/98 rev.) που υιοθετήθηκε από την επιτροπή 7 την 1η Οκτωβρίου 1998 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Munoa Ganuza και της κ. Tallberg 7

έχοντας υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με το πρόγραμμα Καλειδοσκόπιο 2000 (καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες) (CdR 145/95) (), το πρόγραμμα Ariane (βιβλία και ανάγνωση) (CdR 146/95) (), το πρόγραμμα Raphael (πολιτιστική κληρονομιά) (CdR 302/95) (), καθώς και τη γνωμοδότηση σχετικά με την «Πρώτη έκθεση για τις πολιτιστικές πτυχές που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη δράση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας» (CdR 206/96 fin) () 7

εκτιμώντας ότι η Κοινότητα καλείται, βάσει της Συνθήκης του Μάαστριχτ, να σέβεται και να προβάλλει την πολιτιστική πολυμορφία στην Ευρώπη και να προωθεί τη γνώση, τη συνεργασία και τις ανταλλαγές μεταξύ ατόμων, οργανώσεων και πολιτιστικών ιδρυμάτων 7

εκτιμώντας ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ ορίζει, επίσης, ότι οι πολιτισμικοί στόχοι της Κοινότητας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στα προγράμματα της ΕΕ,

υιοθέτησε κατά την 26η σύνοδο ολομέλειας της 18ης και 19ης Νοεμβρίου 1998 (συνεδρίαση της 19ης Νοεμβρίου) την παρούσα γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. H Επιτροπή διενήργησε τρεις αναλύσεις σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτιστική δράση. Κατ'αρχήν, εξέτασε τα τρία ευρωπαϊκά προγράμματα που έχουν τεθεί μέχρι στιγμής σε εφαρμογή στον τομέα του πολιτισμού: το πρόγραμμα Καλειδοσκόπιο που αφορά τις καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες 7 το πρόγραμμα Ariane που επικεντρώνεται στα βιβλία και στην ανάγνωση 7 και το πρόγραμμα Raphael που άπτεται της πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεύτερον, εξέτασε τον τρόπο κατά τον οποίο η Κοινότητα συνδυάζει τις πολιτιστικές πτυχές με τη γενική πολιτική της ΕΚ σε μια «Πρώτη έκθεση για την εξέταση της πολιτιστικής πλευράς στη δράση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας» (). Τρίτον, προέβη σε μια σειρά διαβουλεύσεων με τα κράτη μέλη της Ένωσης, τα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, την Κύπρο, τις συνδεδεμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και με πολυάριθμους ευρωπαϊκούς πολιτιστικούς οργανισμούς.

1.2. Η Επιτροπή των Περιφερειών αναγνωρίζει αρκετά θετικά στοιχεία στις αναλύσεις της Επιτροπής. Έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η δράση που ανελήφθη στο πλαίσιο των τριών ευρωπαϊκών πολιτιστικών προγραμμάτων ενίσχυσε τη διακρατική συνεργασία, προήγαγε την εικόνα των ευρωπαϊκών πολιτιστικών δραστηριοτήτων, επέτρεψε την προστασία και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, διευκόλυνε την πρόσβαση του κοινού στα πολιτιστικά δρώμενα και συνέβαλε στο να χαίρει η πολιτιστική δημιουργικότητα μεγαλύτερης εκτίμησης, δεδομένου ότι ευνοεί τόσο την καινοτομία όσο και τη δημιουργία κοινωνικών δικτύων, ιδιαίτερα δε στην περίπτωση της ανταλλαγής δραστηριοτήτων σε πολιτιστικούς τομείς οι οποίοι είναι κοινοί στις ευρωπαϊκές χώρες.

1.3. Εντούτοις, η ΕΤΠ εκτιμά ότι οι αναλύσεις της Επιτροπής παρουσιάζουν ορισμένες ατέλειες. Η ενημέρωση όσον αφορά έναν κοινό, ανοικτό και ποικιλόμορφο πολιτιστικό χώρο στην Ευρώπη παραμένει ελλιπής. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες που προωθεί η Κοινότητα είναι μεν πολλές και ποικίλες, αλλά κατανέμονται ανεπαρκώς στην επικράτεια και δεν συμβάλλουν στη δημιουργία διαρθρωμένων και μόνιμων δικτύων συνεργασίας. Επιπλέον, η ποσοτική συμμετοχή της Κοινότητας σε πολιτιστικά σχέδια αποτελεί μικρό ποσοστό επί του συνόλου. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα οι Ευρωπαίοι πολίτες να είναι ελάχιστα ενημερωμένοι σχετικά με τις προσπάθειες που καταβάλλει η Κοινότητα και να εξακολουθούν να αγνοούν τι είδους ενέργειες αναλαμβάνονται για τη διαφύλαξη και την υποστήριξη των πολιτισμών τους. Κατά συνέπεια, η διαδικασία που αποσκοπεί στην οικοδόμηση ενός πολυπολιτισμικού και διεθνικού πολιτιστικού χώρου στην Ευρώπη είναι ανεπαρκής.

1.4. Η διαχείριση των πολιτιστικών προγραμμάτων κρίνεται υπερβολικά γραφειοκρατική, παραδείγματος χάρη, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και περίπλοκες. Το γεγονός αυτό πλήττει την αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας και καθιστά τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά προγράμματα σε μεγάλο βαθμό terra incognita για το ευρύ κοινό της Ευρώπης.

1.5. Η Επιτροπή αναφέρει ότι «αν και τα μέσα που διατίθενται για τις πολιτιστικές δραστηριότητες ή για τις δραστηριότητες εκείνες που έχουν κάποια πολιτιστική διάσταση είναι σημαντικά, οι ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί εκφράζουν ελάχιστα ή καθόλου μια αποφασιστική πολιτική, η οποία θα ανταποκρινόταν στα καθήκοντα της Κοινότητας στον πολιτιστικό τομέα» και εξέφρασε τη βούλησή της να μεριμνήσει ώστε «κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών στήριξης, οι στόχοι και τα μέσα κάθε οργάνου τα οποία έχουν επίπτωση στον πολιτιστικό τομέα, να είναι συνεπή προς τους στόχους και τα μέσα της πολιτιστικής πολιτικής της Κοινότητας.»

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η σημασία του πολιτισμού για τη μελλοντική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

2.1.1. Η διαφύλαξη της πολιτιστικής πολυμορφίας

2.1.1.1. Η βασική αρχή που διέπει τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συνίσταται στον σεβασμό και στην προαγωγή της πολιτιστικής πολυμορφίας. Η πολιτιστική πολυμορφία αποτελεί πηγή πλούτου η οποία απαιτείται να διαφυλαχθεί, ενώ τα πλεονεκτήματά της θα πρέπει να εξυμνηθούν ως ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Επιπλέον, η εν λόγω πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία εμπεριέχει όλες τις εκδηλώσεις σε τοπική, περιφερειακή, και εθνική κλίμακα, καθώς και σε επίπεδο κατώτερο του κρατικού.

2.1.1.2. Επομένως, η Ευρώπη απαρτίζεται από μια πλειάδα διαφορετικών πολιτισμών, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν τοπική ή περιφερειακή βάση. Επιπλέον, η Ευρώπη διαθέτει ένα ευρύ πολιτιστικό φάσμα στο οποίο περιλαμβάνονται όχι μόνον εκφάνσεις που θεωρούνται «διανοουμενίστικες» και «ελιτίστικες», αλλά και παραδοσιακές λαϊκές πολιτιστικές εκδηλώσεις, καθώς και σύγχρονα μαζικά πολιτιστικά ρεύματα.

2.1.1.3. Η ενεργός συμμετοχή σε συλλόγους και κοινωφελείς παιδαγωγικούς οργανισμούς ενισχύει την ανάμειξη των πολιτών σε κοινωνικά θέματα και την κατανόηση άλλων πολιτισμών. Το εκτεταμένο σχέδιο για την περιφερειακή και διαπεριφερειακή συνεργασία καθώς και για την αδελφοποίηση πόλεων εμπλούτισε την πολιτιστική συνεργασία μεταξύ μικρών και μεγάλων πόλεων και προώθησε μια μορφή αλληλεγγύης και επαφής με διαφορετικούς πολιτισμούς. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο στόχος της οικοδόμησης μιας Ευρώπης των πολιτών έγκειται στην προαγωγή περαιτέρω συνεργασίας και κατανόησης μεταξύ των λαών της Ευρώπης, σε αντιδιαστολή με την ισοπέδωση των διαφορών ή τη δημιουργία ομοιόμορφων δομών. Η ΕΤΠ εκτιμά ότι η συνεργασία και ο διάλογος πρέπει να επιταθούν στον τομέα του πολιτισμού, κατά τρόπο ώστε να διασφαλισθεί το γεγονός ότι οι πολιτιστικές διαφορές δεν επιφέρουν δυσαρμονία αλλά, αντίθετα, μετατρέπονται σε μέσο για την ενίσχυση και την συνένωση των πληθυσμών σε μια πολυπολιτισμική Ευρώπη, βασισμένη στην αλληλεγγύη.

2.1.1.4. Κατά την άποψη της ΕΤΠ, η κοινή προσπάθεια των κρατών μελών για την προαγωγή της σημασίας του πολιτισμού κατά την οικοδόμηση της Ευρώπης απαιτεί, επομένως, την αξιοποίηση του συνόλου των πολυάριθμων φορέων στις περιφέρειες και στους δήμους. Στα διαρκή και μόνιμα χαρακτηριστικά του πολιτισμού των τοπικών και περιφερειακών κοινοτήτων συγκαταλέγονται ο τοπικός πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά, των οποίων η διατήρηση, η άνθηση και η χρήση ως χώρος διαβίωσης των πολιτών συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτιστικής πολυμορφίας της Ευρώπης. Για το λόγο αυτό οι τοπικοί οργανισμοί πρέπει να είναι σε θέση να υλοποιούν πολιτιστικές πρωτοβουλίες στο πεδίο αρμοδιότητάς τους μέσω της κατάλληλης διοχέτευσης των εισφορών.

2.1.1.5. Η ΕΤΠ εφιστά την προσοχή στην ιδιαίτερη πρόκληση που συνιστά η διαφύλαξη και η προαγωγή της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών και η παράλληλη ενίσχυση των θεμελίων μιας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Οι πρωτοβουλίες σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για την προώθηση της περαιτέρω συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των δήμων και των περιφερειών τόσο στα νυν όσο και στα μελλοντικά κράτη μέλη. Λόγω της κοινής μας ιστορίας, οι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί έχουν πολλές ομοιότητες.

2.1.1.6. Για την προστασία της ευρωπαϊκής πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας, η Κοινότητα θα πρέπει να συμπεριλάβει μεταξύ των προτεραιοτήτων της τη στήριξη σχεδίων που απευθύνονται σε πολιτιστικές και γλωσσικές μειονότητες. Τούτο προϋποθέτει, αφενός, την υποστήριξη συγκεκριμένων πολιτιστικών δραστηριοτήτων και, αφετέρου, την εξέταση των κοινοτικών προγραμμάτων εν γένει.

2.1.1.7. Επί τούτου, η ΕΤΠ καλεί την ΕΕ να ενισχύσει τη συνεργασία της με το Συμβούλιο της Ευρώπης και την UNESCO που διαθέτουν πλούσια εμπειρία όσον αφορά την προαγωγή της συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού και την αναγνώριση της πολιτιστικής πολυμορφίας σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Στο πλαίσιο της διεύρυνσης, η εν λόγω συνεργασία δύναται να διευκολύνει τη μετάβαση προς την προσχώρηση.

2.1.2. Πολιτισμός και Ευρώπη των πολιτών

2.1.2.1. Η πολιτική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση συνίσταται στο να καταστήσει τον σεβασμό της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας συμβατό με την επέκταση μιας κοινής ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Επ'αυτού μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι η ευρωπαϊκή ιθαγένεια θα προκύψει από μια πολυπολιτισμική και πολυγλωσσική κοινωνία, γεγονός το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα τη συνύπαρξη πολυάριθμων τοπικών, περιφερειακών, εθνικών ή κρατικών «υποταυτοτήτων».

2.1.2.2. Κατά συνέπεια, η ΕΤΠ επισημαίνει ότι η Κοινότητα - εάν επιθυμεί να ανταποκριθεί στην πρόκληση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, διατηρώντας ταυτόχρονα την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία - θα πρέπει να ανοίξει διόδους οι οποίες να καθιστούν δυνατή την ενεργέστερη συμμετοχή στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης πολιτικών επιπέδων κατώτερων του κρατικού, δεδομένου ότι τα επίπεδα αυτά είναι περισσότερο σε θέση να μεταδώσουν τον πλούτο των πολιτιστικών και γλωσσικών κοινοτήτων που υπάρχουν στην Ευρώπη. Ειδικότερα, η Κοινότητα θα πρέπει να διευκολύνει τη συμμετοχή δήμων και περιφερειών με πλήρεις αρμοδιότητες στον τομέα του πολιτισμού σε ευρωπαϊκά πολιτιστικά προγράμματα, διαμέσου των μηχανισμών που σκιαγραφούνται στην παρούσα γνωμοδότηση. Σε τελική ανάλυση, τούτο θα σήμαινε απλώς επιβεβαίωση σε κοινοτικό επίπεδο αυτού που αναγνωρίζεται ήδη σε επίπεδο κρατών μελών.

2.1.3. Πολιτισμός και τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη

2.1.3.1. Η μελλοντική ανάπτυξη και ο δυναμισμός της Ευρώπης αλληλεξαρτώνται ολοένα και περισσότερο με την δημιουργικότητά της στον τομέα του πολιτισμού, με την ικανότητά της να διατηρήσει τη θέση της στην παγκόσμια αγορά, καθώς και με τη μελλοντική ανάπτυξη και την απασχόληση. Ο πολιτισμός αποτελεί μείζονα συνιστώσα της ανάπτυξης μιας περιφέρειας. Ο πολιτισμός έχει μεν εγγενή αξία, αλλά ταυτόχρονα διαδραματίζει και οικονομικό ρόλο ως σημαντικός παράγοντας για την προσέλκυση επιχειρήσεων και βιομηχανιών σε μια περιοχή. Κατά συνέπεια, μια ενεργός πολιτιστική ζωή με ένα ευρύ φάσμα εγκαταστάσεων και ανέσεων στον τομέα του πολιτισμού συμβάλλει σημαντικά στο να καταστήσει ελκυστικότερη μια ολόκληρη περιφέρεια. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι ο πολιτισμός συνιστά λίκνο της εδαφικής συνοχής στην Ευρώπη, προσδίδοντας σημαντική προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στα σχέδια τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης.

2.1.3.2. Ο πολιτιστικός τουρισμός διαδραματίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Τονώνει το εμπόριο και τη βιομηχανία, την οικονομία και την απασχόληση τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές και συμβάλλει στην αναχαίτιση της εγκατάλειψης της υπαίθρου, εξασφαλίζοντας στους κατοίκους της τα προς το ζην.

2.1.3.3. Η δυνητική ανάπτυξη που αναμένεται να γνωρίσει ο οπτικοακουστικός πολιτισμός μπορεί να διανοίξει σημαντικές οικονομικές προοπτικές, με την Ευρώπη να παρέχει μια εναλλακτική λύση έναντι της παραγωγής των ΗΠΑ και της Ασίας. Προκειμένου να καταστούν ανταγωνιστικές στον οπτικοακουστικό τομέα, οι παραγωγές θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας, γεγονός το οποίο μπορεί να επιτευχθεί δια της προαγωγής της πολιτιστικής πολυμορφίας της Ευρώπης, με τη βοήθεια των περιφερειακών και τοπικών πολιτισμών της. Η ΕΤΠ τονίζει ότι η ΕΕ πρέπει να υποστηρίξει την οπτικοακουστική βιομηχανία και να προωθήσει τη διαμόρφωση μιας περιφερειακής πολιτικής στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του κινηματογράφου.

2.1.4. Πολιτισμός και απασχόληση

2.1.4.1. Υπάρχει αυξανόμενη επίγνωση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει ο πολιτισμός και οι βιομηχανίες του όσον αφορά τη συμβολή στην οικονομική και κοινωνική συνοχή και των δυνατοτήτων που υπάρχουν για περαιτέρω ανάπτυξη. Ωστόσο, η ΕΤΠ πιστεύει ότι οι δυνατότητες απασχόλησης μπορούν να επιτευχθούν μόνον εάν ορισμένες αδυναμίες αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά και στο πλαίσιο μιας σφαιρικής στρατηγικής με στέρεα θεμέλια στο τοπικό και το περιφερειακό επίπεδο.

2.1.4.2. Η ΕΤΠ υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξης των ήδη απασχολούμενων στον πολιτιστικό τομέα και, ιδιαίτερα, όσων ασχολούνται με τη δημιουργική πλευρά της βιομηχανίας. Χρειάζεται να αναληφθεί δράση για να αντιμετωπισθεί η επισφαλής φύση και να βελτιωθεί η ποιότητα της απασχόλησης στον τομέα αυτόν, διότι σε ορισμένες βιομηχανίες συχνά πρόκειται για απασχόληση χαμηλόμισθη, μειωμένου ωραρίου και ασταθή.

2.1.4.3. Η Επιτροπή των Περιφερειών ζητεί επαρκή επίπεδα επενδύσεων στον πολιτιστικό τομέα, ιδίως εάν επιθυμούμε να διατηρηθεί η ανάπτυξη που έχει γνωρίσει την τελευταία δεκαετία. Κατά τη γνώμη της ΕΤΠ, ο πολιτισμός θα πρέπει να αναφέρεται ρητώς στους κανονισμούς των διαρθρωτικών ταμείων. Επίσης, οι οικονομικές ενισχύσεις του πολιτιστικού τομέα θα πρέπει να προσαρμοσθούν ειδικά στην κάλυψη των αναγκών του πολιτισμού και των βιομηχανιών του. Μεγάλη προσοχή πρέπει να επιδειχθεί και στον τομέα των δραστηριοτήτων που συνδέονται τόσο με την αξιοποίηση και την εκμετάλλευση των πολιτιστικών αγαθών όσο και με τον πολιτιστικό τουρισμό, με ιδιαίτερη έμφαση στα μικρά μέρη. Για να αναπτυχθούν περαιτέρω οι πολιτιστικές βιομηχανίες, απαιτείται δράση που θα διευκολύνει την οργάνωση των ασχολούμενων με παρόμοιες δραστηριότητες, ώστε να κοινοποιούνται οι γνώσεις σχετικά με τις δυνατότητες χρηματοδότησης και να αναπτύσσονται δυνατότητες για κοινή δράση.

2.1.4.4. Η ΕΤΠ αναγνωρίζει τη θετική επίδραση της δράσης που έχει ήδη αναληφθεί σε κοινοτικό επίπεδο και κάνει έκκληση για περαιτέρω μέτρα που θα ενισχύσουν τις δυνατότητες απασχόλησης μέσω της προαγωγής της καινοτομίας, της τόνωσης της παραγωγικότητας, της ενθάρρυνσης της διαπεριφερειακής ανταλλαγής εμπειριών, της ανάπτυξης διαρθρώσεων στήριξης των επιχειρηματιών του πολιτιστικού τομέα, της επισήμανσης των βέλτιστων πρακτικών, της προαγωγής πειραματικών σχημάτων για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και της ανάπτυξης της συνεργασίας τόσο εντός του πολιτιστικού τομέα όσο και σε συνδυασμό με άλλες οικονομικές δραστηριότητες.

2.1.4.5. Η ΕΤΠ τονίζει την ανάγκη αξιόπιστων πληροφοριών για τον πολιτιστικό τομέα και ζητεί μια σφαιρική προσέγγιση σε κοινοτική κλίμακα, κατά τρόπο ώστε να διασφαλισθεί ότι υπάρχει ομοιομορφία στις ταξινομήσεις της απασχόλησης και μια τακτική πηγή δεδομένων που μπορούν να αναλυθούν και να συγκριθούν. Απαιτούνται, επίσης, περαιτέρω έρευνες για να προσδιορισθούν ποσοτικά οι δυνατότητες επέκτασης ορισμένων πολιτιστικών βιομηχανιών.

2.1.4.6. Ορισμένα πολιτιστικά προϊόντα που αποσκοπούν στη διαφύλαξη και προαγωγή της πολιτιστικής πολυμορφίας θα πρέπει να επωφελούνται μέτρων -όπως η παροχή φορολογικών κινήτρων - τα οποία να διευκολύνουν την ένταξή τους στην αγορά, δεδομένου ότι μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης που σχετίζονται με το εκάστοτε προϊόν.

2.1.5. Πολιτιστική δράση για την προαγωγή της ενσωμάτωσης και της κοινωνικής συνοχής

2.1.5.1. Η ΕΤΠ εμμένει στο γεγονός ότι ο πολιτισμός δύναται να συμβάλει στον περιορισμό του κοινωνικού αποκλεισμού, της απομόνωσης και της περιθωριοποίησης εξαιρετικά μειονεκτουσών κοινωνικών ομάδων. Υπάρχουν περί τα 18 εκατομμύρια άνεργοι στην ΕΕ. Ο πολιτισμός και η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες μπορεί να τους προσφέρει νέες δυνατότητες για την τόνωση της ταυτότητάς τους, της αυτοεκτίμησής τους, καθώς και για την απόκτηση νέας κοινωνικής θέσης. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες ενδυναμώνει το διάλογο και την κατανόηση μεταξύ τόσο των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων όσο και των πολυάριθμων διαφορετικών πολιτισμών που υπάρχουν εντός της Κοινότητας και συμβάλλει στην προαγωγή της ανοχής, της αρμονικής συνύπαρξης και της ειρήνης. Η καθιέρωση του διαλόγου είναι ζωτικής σημασίας σε αυτό το πλαίσιο, δεδομένου ότι ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και οι προστριβές βρίσκονται σε άνοδο.

2.1.6. Ο ρόλος του πολιτισμού στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ

2.1.6.1. Η ΕΤΠ σημειώνει ότι ο πολιτισμός προσδίδει κύρος στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, ευνοώντας τις σχέσεις με τρίτες χώρες και τη διατήρηση των δεσμών με εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Η συνεργασία στον τομέα του πολιτισμού με άλλες χώρες προάγει μια ιδιαίτερη ευαισθησία έναντι των ανθρωπιστικών αξιών που διαφυλάττονται στην ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και τη δημοκρατία, την ανοχή και το σεβασμό της πολιτιστικής ανομοιομορφίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο πολιτισμός μπορεί να συντελέσει στη διάδοση του πολιτιστικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα και στη συνακόλουθη καταπράυνση των κοινωνικών εντάσεων, της βίας, ακόμη και των συγκρούσεων.

2.1.6.2. Η ΕΤΠ ζητεί να υποστηριχθεί και να προαχθεί ο πολιτισμός ως καίρια συνιστώσα της εξωτερικής συνεργασίας και των ειρηνευτικών πολιτικών της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν πρωτοβουλίες οι οποίες αποβλέπουν στη βελτίωση της αμοιβαίας γνώσης των διαφόρων κοινοτήτων που δραστηριοποιούνται είτε στις ίδιες είτε σε γειτονικές περιοχές.

2.2. Πρόσβαση στον πολιτισμό

2.2.1. Δυνατότητες για την εκδήλωση δημιουργικότητας

2.2.1.1. Η ΕΤΠ εκτιμά ότι είναι σημαντικό να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργέστερα στα πολιτιστικά δρώμενα και να εκδηλώνουν τη δημιουργικότητά τους. Προκειμένου να εξασφαλισθεί ευρύτερη συμμετοχή και να ριζώσει βαθύτερα η δημοκρατία τόσο στην ΕΕ όσο και στα νέα κράτη μέλη, είναι κεφαλαιώδες να δημιουργηθούν τέτοιες δυνατότητες εντός και εκτός του επαγγελματικού πολιτιστικού πεδίου.

2.2.2. Πολιτισμός, παιδιά και νεολαία

2.2.2.1. Η ΕΤΠ επιθυμεί να επισημάνει τον ολοένα και σημαντικότερο ρόλο που διαδραματίζει ο πολιτισμός στην κοινωνία μας. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον τομέα της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης. Η ενθάρρυνση των δημιουργικών ικανοτήτων και της επίδειξης ανοχής έναντι άλλων πολιτισμών εκ μέρους ενός παιδιού ή ενός νέου αποτελεί ουσιώδη πτυχή της γενικότερης ανάπτυξής του. Δια της παροχής ευρύτερων δυνατοτήτων για συναφείς δραστηριότητες στο σχολείο, ο πολιτισμός θα καταστεί προσιτός σε όλα τα παιδιά και τους νέους. Επιπλέον, τα παιδιά θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με άλλους πολιτισμούς ήδη από μικρή ηλικία, ενώ κρίνεται σημαντικό να προσδιορίζεται ο ρόλος του πολιτισμού στο πλαίσιο σχολικών προγραμμάτων.

2.2.3. Πολιτισμός και κοινωνικός αποκλεισμός

2.2.3.1. Η ΕΤΠ εμμένει στο γεγονός ότι ο πολιτισμός μπορεί να συντελέσει στον περιορισμό της κοινωνικής περιθωριοποίησης, κυρίως των μειονεκτουσών ομάδων της κοινωνίας, και τονίζει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να διαθέτουν οι εν λόγω ομάδες πρόσβαση σε διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες.

2.2.4. Πολιτισμός για όλους

2.2.4.1. Ο πολιτισμός πρέπει να καταστεί προσιτός σε όλους και να επιδειχθεί ιδιαίτερη μέριμνα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Επομένως, πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στην παραγωγή, παραδείγματος χάρη, βιβλίων σε κασέτα, κειμένων σε γραφή Μπράιγ και ευκολοδιάβαστης λογοτεχνίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη και προσαρμογή των μεθόδων της τεχνολογίας των πληροφοριών με στόχο την παροχή βοήθειας και υποστήριξης στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Για να καταστεί ο πολιτισμός προσιτός σε όλους απαιτούνται απαραιτήτως κατάλληλα προσαρμοσμένες κτιριακές εγκαταστάσεις. Προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στα άτομα με ειδικές ανάγκες να πρωταγωνιστήσουν ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα, θα πρέπει να τους παρασχεθούν ειδικές διευκολύνσεις, όπως βοηθοί, διερμηνεία και αρωγή εκ μέρους επαγγελματιών του πολιτιστικού κλάδου. Η ΕΤΠ υπογραμμίζει ότι οι τέτοιου είδους πολιτιστικές δραστηριότητες συνεπάγονται επιπρόσθετες δαπάνες.

2.2.5. Πρόσβαση στον πολιτισμό στο πλαίσιο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

2.2.5.1. Οι συγκινησιακές εμπειρίες είναι ουσιώδεις για την επιβίωση και για την ποιότητα ζωής μας, ιδίως όταν γερνούμε και αρρωσταίνουμε. Ο πολιτισμός ενισχύει τη θετική πλευρά της φύσεώς μας και είναι, συνεπώς, εξαιρετικά σημαντικός για την υγεία μας. Η έρευνα όσον αφορά την ανάληψη πολιτιστικής δράσης στο πλαίσιο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σημειώνει ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

2.2.5.2. Ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνεται στις διάφορες μορφές μακροχρόνιας μέριμνας και όλο και περισσότερα άτομα χρειάζονται περίθαλψη. Ο ρόλος του πολιτισμού ως τομέα ανθρωπιστικών αξιών στον τομέα της περίθαλψης είναι σημαντικός. Στα πλαίσια της επικείμενης διεύρυνσης της ΕΕ, είναι επιτακτικά αναγκαίο να προωθηθεί η συνεργασία με τα νέα κράτη μέλη για την ανάπτυξη του ρόλου του πολιτισμού στον τομέα της περίθαλψης.

2.2.6. Πολιτισμός και ίσες ευκαιρίες

2.2.6.1. Η ΕΤΠ τονίζει ότι είναι σημαντικό να προβληθούν δράσεις για την προαγωγή της ισότητας ευκαιριών στον τομέα του πολιτισμού. Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει επίσης να διανοίγει προοπτικές για σχέδια που υποστηρίζουν την ξεχωριστή δημιουργικότητα των γυναικών.

2.2.7. Πρόσβαση στην πληροφόρηση, στα βιβλία και στην ανάγνωση

2.2.7.1. Το ευρύ δίκτυο δημόσιων βιβλιοθηκών στην ΕΕ εκπορεύεται από τοπική και περιφερειακή δέσμευση και ανάγκες. Οι βιβλιοθήκες συνεργάζονται σε διεθνές, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και αποτελούν, συνεπώς, καίριο μέσο για την πρόσβαση των πολιτών στη λογοτεχνία και την αντικειμενική πληροφόρηση, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν νέες τεχνολογίες όποτε συμβουλεύονται βάσεις δεδομένων. Ως εκ τούτου, είναι κεφαλαιώδους σημασίας να παρασχεθεί στους πολίτες η δυνατότητα να ενημερώνονται και να συμμετέχουν στη δημοκρατική διαδικασία, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις τους.

2.2.7.2. Η ΕΤΠ υπενθυμίζει τη σημαντική συμβολή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης στη δημιουργία δημόσιων βιβλιοθηκών προς χρήση του τοπικού πληθυσμού, στην ίδρυση τηλεματικών δικτύων για τη διάδοση του περιεχόμενού τους τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές, καθώς και στην προαγωγή των ανταλλαγών μεταξύ βιβλιοθηκών. Η δικτύωση των δημόσιων βιβλιοθηκών ολόκληρης της επικράτειας αποτελεί πραγματικό πλεονέκτημα για τη διάδοση και την προώθηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

2.2.7.3. Η ΕΤΠ εξαίρει τη σημασία της δημοσίευσης λογοτεχνικών έργων σε μειονοτικές γλώσσες και της υποστήριξης των μεταφράσεων.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Το πρώτο πρόγραμμα-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τον πολιτισμό (2000-2004)

3.1.1. Στόχοι και κατευθυντήριες γραμμές για το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000»

3.1.1.1. Η ΕΤΠ επικροτεί το ενιαίο πλαίσιο του προγράμματος. Υποστηρίζει ότι η πρόταση καταδεικνύει μια σθεναρότερη πολιτιστική πολιτική της ΕΕ - παρότι η χρηματοδότησή της παραμένει ανεπαρκής - και επισημαίνει ότι η τοπική και περιφερειακή δράση συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτιστικής πολυμορφίας την οποία επιδιώκει να προωθήσει η Κοινότητα διαμέσου του εν λόγω προγράμματος.

3.1.1.2. Η ΕΤΠ συμφωνεί μεν με τους στόχους τους προγράμματος, αλλά προτείνει να δοθεί εξέχουσα θέση στο στόχο της διάδοσης της αμοιβαίας ενημέρωσης σχετικά με την πολιτιστική πολυμορφία και την ιστορία των ευρωπαϊκών λαών, εξαίροντας τα απαράμιλλα χαρακτηριστικά τους. Η ΕΤΠ προτείνει, επίσης, να δοθεί έμφαση στην έννοια των «πολιτισμών» στον πληθυντικό.

3.1.1.3. Εκφράζει την ελπίδα ότι στην τελική έκδοση της πρότασης θα διαμορφωθεί η ακολουθητέα προσέγγιση έτσι ώστε να διασφαλισθεί ότι, κατά την εφαρμογή του προγράμματος, θα επιτευχθούν έμπρακτα οι συγκεκριμένοι καθορισθέντες στόχοι. Επιπλέον, η ΕΤΠ διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι το πρόγραμμα είναι ανοικτό στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με τις οποίες η Κοινότητα έχει συνάψει συμφωνίες σύνδεσης, καθώς και στην Κύπρο και στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Θεωρεί ότι η συνεργασία στον πολιτιστικό τομέα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, δεδομένου ότι τους παρέχει τη δυνατότητα να συνεργασθούν με τους πολίτες της ΕΕ σε ένα πρώιμο στάδιο.

3.1.1.4. Ενστερνίζεται τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής όσον αφορά τις πολιτιστικές δραστηριότητες της Κοινότητας, π.χ. την παροχή προτεραιότητας σε σχέδια με κοινοτική διάσταση τα οποία συντελούν στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πολιτιστικού χώρου, είναι «ορατά» για τον Ευρωπαίο πολίτη, διαθέτουν πραγματικά μεταδοτικό αντίκτυπο, επιδιώκουν τη διασφάλιση της συγκέντρωσης των δράσεων, επιζητούν σταθερότερες μορφές συνεργασίας μεταξύ των φορέων, υποστηρίζουν την καινοτομία και νέες μορφές πολιτιστικής έκφρασης και είναι λιγότερο γραφειοκρατικά.

3.1.2. Δράσεις για την εφαρμογή του προγράμματος

3.1.2.1. Η ΕΤΠ εκφράζει την ανησυχία της όσον αφορά το γεγονός ότι οι δράσεις για την εφαρμογή του προγράμματος τείνουν να ευνοήσουν μεγαλόπνοες και ευρέος φάσματος ενέργειες. Παρότι συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία οι πολιτιστικές δραστηριότητες της Κοινότητας απαιτείται να καταστούν «πιο ορατές», εντούτοις, η ΕΤΠ εφιστά την προσοχή στους κινδύνους που τούτο συνεπάγεται. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να οδηγήσει στο να στραφεί το ενδιαφέρον σε μείζονα γεγονότα και σε «ελιτίστικο» πολιτισμό, με αποτέλεσμα να δίδεται λιγότερη σημασία σε λαϊκές, συνηθισμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Πρέπει να υπενθυμισθεί ότι οι πολίτες δεν πρόκειται να ταυτισθούν με την Ευρώπη εάν η Ευρώπη δεν εντάσσεται στην καθημερινότητά τους. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες ενδέχεται να περιορισθούν σε ένα επιφανειακό επίπεδο, όπου το θέαμα και η εφήμερη επικοινωνία αποτελούν αυτοσκοπό για τα πάντα, χωρίς μακροπρόθεσμες θετικές εξελίξεις.

3.1.2.2. Η επικέντρωση τον προσπαθειών σε μικρότερο αριθμό δραστηριοτήτων με μεγαλύτερο αντίκτυπο δύναται να επιδράσει αρνητικά στη συμμετοχή των περιφερειών 7 τούτο είναι σύμφωνο με τις απόψεις που διατύπωσε η ΕΤΠ στη γνωμοδότησή της για το πρόγραμμα Καλειδοσκόπιο, όπου αναφέρεται ότι «το να υποστηριχθούν ή να ενθαρρυνθούν εμβληματικά, αυστηρά προδιαγεγραμμένα σχέδια μεγάλης προβολής, τα οποία λαμβάνουν ήδη σημαντική τοπική ή εθνική υποστήριξη θα εμποδίσει δημιουργικούς ανθρώπους από διάφορες περιφέρειες της Ευρώπης να συνεργαστούν σε ένα λιγότερο διαρθρωμένο πλαίσιο». Η ΕΤΠ προσθέτει σε αυτό το σημείο ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές και οργανώσεις ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες όσον αφορά τη συμμετοχή τους σε σχέδια τα οποία απαιτούν σημαντικούς ίδιους πόρους, υπό μορφή χρηματοδότησης και προσωπικού.

3.1.2.3. Από την άλλη πλευρά, τοπικά σχέδια περιορισμένης κλίμακας μπορούν να δώσουν μια διαρκέστερη πνοή, η οποία θα ευνοήσει μακροπρόθεσμα συνεργασίες και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα που θα προσδώσουν σημαντική προστιθέμενη αξία στην πολιτιστική δράση της ΕΕ. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι καινοτόμες και δημιουργικές δραστηριότητες εκπορεύονται τις περισσότερες φορές από τοπικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες. Επιπλέον, οι τοπικές και περιφερειακές οργανώσεις και σύλλογοι προσεγγίζουν περισσότερο τους πολίτες και, επομένως, είναι σε θέση τόσο να ενθαρρύνουν την ενεργέστερη συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες, από πλευράς επαφών με καλλιτέχνες, με κοινωφελείς οργανισμούς, με εκπαιδευτικά ιδρύματα και με τον πληθυσμό εν γένει, όσο και να έχουν αποτελεσματικότερη πρόσβαση σε «μειονεκτούσες» ομάδες. Ως εκ τούτου, είναι οι πλέον αρμόδιοι για τη διασφάλιση της ευρύτερης δυνατής πρόσβασης σε πολιτιστικές δραστηριότητες και των μέγιστων πλεονεκτημάτων από τις διαθέσιμες δυνατότητες.

(i) Συμφωνίες πολιτιστικής συνεργασίας

3.1.2.4. Η ΕΤΠ επικροτεί τις προτεινόμενες συμφωνίες συνεργασίας, οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία δικτύου απαρτιζόμενου από φορείς, πολιτιστικούς οργανισμούς και ιδρύματα εντός της Κοινότητας. Ωστόσο, διατηρεί σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με τον όρο βάσει του οποίου η έγκριση ενός σχεδίου εξαρτάται από την υπογραφή της συμφωνίας εκ μέρους επτά κρατών.

3.1.2.5. Κατά την άποψη της ΕΤΠ, το πρόγραμμα Πολιτισμός 2000 θα πρέπει να προωθεί περισσότερο τις διαπολιτισμικές παρά τις διακρατικές σχέσεις. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι διαπολιτισμικές σχέσεις προσφέρονται περισσότερο για τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να γίνει αποδεκτή και η συμμετοχή των εν λόγω αρχών, ιδίως δε εκείνων που έχουν μεταβιβάσει, ως πλήρη μέλη, τις πολιτιστικές τους αρμοδιότητες σε σχέδια ευρωπαϊκής πολιτιστικής συνεργασίας. Τούτο, βεβαίως, υπό την προϋπόθεση ότι δύνανται να εξασφαλίσουν διαπολιτιστικές αλληλεπιδράσεις μέσω της εκπροσώπησης διαφόρων πολιτισμών εντός του δικού τους κράτους μέλους.

(ii) Σημαντικές ενέργειες

3.1.2.6. Η ΕΤΠ εκφράζει αμφιβολίες όσον αφορά τις ενέργειες που αναφέρονται στην πρόταση (ευρωπαϊκή ημερίδα, φεστιβάλ στο κράτος μέλος που ασκεί την Προεδρία της ΕΕ, κ.λπ.). Ανάλογες δραστηριότητες ενέχουν τον κίνδυνο να αποτελέσουν «ένα από» τα σχέδια που δεν κατορθώνουν να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του ευρέος κοινού. Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης καταδεικνύει, ωστόσο, ότι υπάρχουν προοπτικές για τη δημιουργία βιώσιμων δικτύων και για τη συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών οργανώσεων, σε επίπεδο βάσης.

3.1.2.7. Κατά την άποψη της ΕΤΠ, το ένα τρίτο της χρηματοδότησης που προορίζεται για σημαντικές ενέργειες θα πρέπει να διατεθεί σε ειδικές ενέργειες.

(iii) Ειδικές ενέργειες

3.1.2.8. Η ΕΤΠ συνιστά να υποστηριχθούν περισσότερο οι ειδικές ενέργειες, δεδομένου ότι τέτοιου είδους σχέδια ευνοούν τη συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών οργανώσεων και συλλόγων. Η εφαρμογή σχεδίων σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα αναμένεται να έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να επιδειχθεί όσον αφορά σχέδια που εστιάζονται σε μειονεκτούσες ομάδες ή που έχουν ως ομάδα-στόχο τα παιδιά και τους νέους.

3.1.2.9. Η ΕΤΠ προτείνει, αφενός, η δράση που αφορά τρίτες χώρες να ενσωματωθεί στα Ειδικά Σχέδια και, αφετέρου, να εισαχθούν δραστηριότητες ad hoc, λόγω της ιδιαιτερότητας των σχεδίων αυτών και του υψηλού τους κόστους. Επίσης, η εμβέλεια των συναφών ενεργειών θα πρέπει να περιορισθεί, με στόχο να διασφαλισθεί η σαφής κατανόηση των στόχων του προγράμματος.

3.1.2.10. Η ΕΤΠ δεν συμφωνεί με την απαίτηση που επιβάλλει να αναπτύσσονται τα Ειδικά Σχέδια σε συνεργασία με πολιτιστικούς φορείς από τουλάχιστον τέσσερα κράτη μέλη. Πέραν της προαναφερθείσας αιτιολόγησης όσον αφορά την περαιτέρω συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί να εκθέσει ορισμένα ακόμη επιχειρήματα σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα. Πρώτον, ο χαρακτηρισμός ενός σχεδίου ως καινοτόμου εξαρτάται από το περιφερειακό πλαίσιο, δεδομένου ότι κάτι το οποίο κρίνεται καινοτόμο σε μια περιφέρεια ενδέχεται να μην είναι καινοτόμο σε κάποια άλλη. Δεύτερον, το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο βρίσκεται πιο κοντά στους Ευρωπαίους πολίτες και, συνεπώς, είναι πιο ενδεδειγμένο για τη διαμόρφωση σχεδίων που παρέχουν τη δυνατότητα σε μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες να αποκτήσουν πρόσβαση στον πολιτισμό.

3.1.2.11. Για όλους αυτούς τους λόγους, η ΕΤΠ προτείνει τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών και σε αυτήν την περίπτωση, ιδίως δε των αρχών που έχουν μεταβιβάσει, ως πλήρη μέλη, τις πολιτιστικές τους αρμοδιότητες σε Ειδικά Σχέδια στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολιτισμός 2000». Τούτο, βεβαίως, υπό την προϋπόθεση ότι δύνανται να εξασφαλίσουν διαπολιτιστικές αλληλεπιδράσεις μέσω της εκπροσώπησης διαφόρων πολιτισμών εντός του δικού τους κράτους μέλους.

3.1.2.12. Η ΕΤΠ ζητεί να υποστηριχθούν όλως ιδιαιτέρως - στο πλαίσιο των Ειδικών Σχεδίων - σχέδια που αποσκοπούν στην ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών και περιφερειακών αρχών διαφορετικών μεν κρατών μελών τα οποία, όμως, μοιράζονται τον ίδιο πολιτισμό. Δεδομένου του μοναδικού χαρακτήρα τέτοιου είδους σχεδίων, η ΕΤΠ τάσσεται υπέρ σχεδίων που διασφαλίζουν ελαστικότερες διεθνικές απαιτήσεις.

3.1.3. Διαχείριση και διαδικασίες υποβολής αιτήσεων

3.1.3.1. Η ΕΤΠ είναι της γνώμης ότι η διαχείριση των ευρωπαϊκών πολιτιστικών προγραμμάτων πρέπει να καταστεί αποτελεσματικότερη, ότι η συμπλήρωση των εντύπων χρήζει απλοποίησης, ότι απαιτείται να παρέχονται επαρκείς προθεσμίες για την υποβολή των αιτήσεων και, τέλος, ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες προκειμένου να διατίθενται τα κονδύλια το ταχύτερο δυνατόν.

3.1.3.2. Θα πρέπει να γίνει μνεία στα προβλήματα που ανέκυψαν λόγω καθυστερημένης καταβολής των κονδυλίων στα επιλεχθέντα σχέδια, γεγονός το οποίο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα πολλές οργανώσεις ουσιαστικά να αδυνατούν να επωφεληθούν δεόντως από τη στήριξη της ΕΕ. Στη γνωμοδότηση της ΕΤΠ με θέμα «Ο ρόλος των εθελοντικών οργανώσεων ως συνεισφορά στην ευρωπαϊκή κοινωνία» (), η Επιτροπή των Περιφερειών υπέδειξε ένα πρότυπο με στόχο να διευκολυνθεί η συμμετοχή των εν λόγω οργανώσεων. Το πρότυπο αυτό παρέχει τη δυνατότητα στους συλλόγους να επιτείνουν τη συνεργασία τους με ιδιωτικά ιδρύματα. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα στα κράτη μέλη όσον αφορά συμφωνίες βάσει των οποίων ιδρύματα προκαταβάλλουν κεφάλαια σε ρευστό σε συλλόγους, προκειμένου να τους βοηθήσουν στη συνεργασία τους με την Επιτροπή της ΕΕ.

3.1.4. Συμβουλευτική επιτροπή

3.1.4.1. Δεδομένου ότι ο πολιτισμός έχει τις ρίζες του σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και λαμβανομένων υπόψη των πολιτιστικών αρμοδιοτήτων των τοπικών και περιφερειακών αρχών, η συμβουλευτική επιτροπή που συστήνεται για να επικουρεί την Επιτροπή κατά την εφαρμογή του προγράμματος θα πρέπει να περιλαμβάνει και τοπικούς και περιφερειακούς εκπροσώπους.

3.1.5. Χρηματοδότηση

3.1.5.1. Η ΕΤΠ προτείνει το ένα τρίτο των πιστώσεων που προορίζεται για σημαντικές ενέργειες να διατεθεί σε ειδικές ενέργειες, μαζί με ένα τμήμα της χρηματοδότησης που χορηγείται σε συμφωνίες συνεργασίας.

3.1.5.2. Η ΕΤΠ εκτιμά ότι το ποσό των 167 εκατ. Ecu, που προβλέπεται για το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» από την 1η Ιανουαρίου 2000 έως την 31η Δεκεμβρίου2004, είναι ανεπαρκές και θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά δεδομένης της σημασίας του πολιτισμού στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οικοδόμησης.

3.1.6. Σημεία επαφής

3.1.6.1. Η Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει, από κοινού με τα κράτη μέλη, σημεία ενημέρωσης και επαφής για την προαγωγή του προγράμματος «Πολιτισμός 2000», για την ενθάρρυνση της συμμετοχής επαγγελματιών, καθώς και για τη διασφάλιση του αναγκαίου συντονισμού μεταξύ των διαφόρων ιδρυμάτων που παρέχουν βοήθεια στον πολιτιστικό τομέα στα κράτη μέλη, κατά τρόπο ώστε τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη να συμπληρώνουν το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000». Η ΕΤΠ επικροτεί πλήρως τους στόχους αυτούς, αλλά θεωρεί ότι η δημιουργία αποκεντρωμένων σημείων ενημέρωσης και η διαμόρφωση μηχανισμών στήριξης με τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών θα αποτελούσε πιο ενδεδειγμένη ενέργεια προκειμένου να εξασφαλισθεί, αφενός, ότι τα πολιτιστικά προγράμματα της Κοινότητας καθίστανται προσιτά στους Ευρωπαίους πολίτες και, αφετέρου, ότι διευρύνονται οι επαφές μεταξύ των κατά τόπους καλλιτεχνών και των ευρωπαϊκών αρχών. Επιπλέον, η ΕΤΠ υποστηρίζει τη χρήση, στο μέτρο του δυνατού, των ήδη υφιστάμενων αποκεντρωμένων σημείων ενημέρωσης και επαφής.

3.1.7. Αξιολόγηση

3.1.7.1. Η ΕΤΠ ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στο πρόγραμμα αξιολόγησης και να συνεισφέρει σ'αυτό με την εμπειρία της από το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, στο οποίο θα πραγματοποιηθεί το μεγαλύτερο τμήμα του πολιτιστικού έργου, συμπεριλαμβανομένης και της πολιτιστικής συνεργασίας εντός της Κοινότητας.

3.1.7.2. Η Επιτροπή των Περιφερειών εκτιμά ότι πρέπει να διερευνηθεί ο αντίκτυπος του προγράμματος για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, πριν από το 2002, και τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας να ληφθούν υπόψη με στόχο τη δυνητική τροποποίηση του προγράμματος, όπως αυτό προβλέπεται δυνάμει του Άρθρου 6 της πρότασης της Επιτροπής. Ομοίως, η ΕΤΠ ζητεί να διενεργηθεί ανάλυση σχετικά με τα υπέρ και τα κατά των σχεδίων όσον αφορά την επίδρασή τους στον τοπικό και περιφερειακό πολιτισμό, από πλευράς τόσο των κριτηρίων επιλογής όσο και των μηχανισμών παρακολούθησης.

3.1.7.3. Κατά την άποψη της ΕΤΠ, απαιτείται η συνέχιση ολοκληρωθέντων σχεδίων τα οποία δεν χρηματοδοτούνται πλέον από την ΕΕ. Θα πρέπει να υποστηριχθούν όσα σχέδια συμβάλλουν στη δημιουργία δικτύων και μόνιμων σχέσεων συνεργασίας. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές θα πρέπει να επιδιώξουν να προωθήσουν και να διευκολύνουν τη συνέχιση της λειτουργίας τους.

3.2. Σχόλια σχετικά με τη ρητή ενσωμάτωση των πολιτιστικών πτυχών στις κοινοτικές πολιτικές

3.2.1. Η ΕΤΠ υποστηρίζει ενθέρμως την πρόταση της Επιτροπής περί δημιουργίας πλαισίου για το 2000-2004, με σκοπό να διασφαλισθεί ότι οι στόχοι και τα μέσα όσων γενικών κοινοτικών πολιτικών επηρεάζουν πολιτιστικά θέματα θα καταστούν πιο συμβατά με τους στόχους και τα μέσα της πολιτιστικής πολιτικής της Κοινότητας αυτής καθεαυτής. Ο λόγος για τον οποίο η εν λόγω πρόταση είναι τόσο σημαντική συνίσταται στο γεγονός ότι η επίδραση ορισμένων κοινοτικών προγραμμάτων στον πολιτισμό είναι πολύ μεγαλύτερη από την ειδική πολιτιστική δράση της Κοινότητας.

3.2.2. Η ΕΤΠ επικροτεί τα μέτρα που λαμβάνει η Επιτροπή σχετικά με τη δημιουργία νομοθετικού πλαισίου ευνοϊκού για τον πολιτισμό. Θεωρεί δε ως ιδιαίτερα αναγκαίες τις αποφάσεις της Επιτροπής όσον αφορά την παρεμπόδιση της παράνομης εμπορίας πολιτιστικών αγαθών στην ενιαία αγορά, την προστασία των εθνικών θησαυρών των κρατών μελών, την εθελοντική εφαρμογή εκ μέρους των κρατών μελών μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για συγκεκριμένα πολιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και την εναρμόνιση ορισμένων ζητημάτων σχετικά με τα προβλήματα που θέτουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, η ΕΤΠ εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στην οδηγία του 1992 για τα πνευματικά δικαιώματα, η οποία προβλέπει την καθιέρωση τέλους δανεισμού στις βιβλιοθήκες. Η ΕΤΠ εκφράζει την επιθυμία να θεσπισθούν εξαιρέσεις για τις βιβλιοθήκες, κατά τρόπο ώστε να προαχθεί η ανάγνωση βιβλίων από το ευρύ κοινό, ιδιαίτερα δε στις μειονεκτούσες περιοχές, όπου οι βιβλιοθήκες αποτελούν πυρήνα κοινωνικής ενσωμάτωσης.

3.2.3. Η ΕΤΠ συμφωνεί, επίσης, με την Επιτροπή όσον αφορά την ανάγκη α) να εισαχθούν συμφωνίες περί καθορισμού σταθερών τιμών για τα βιβλία στο εσωτερικό ομοιογενών γλωσσικών ζωνών της Ευρώπης, β) να εφαρμοσθεί μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ για τους δίσκους, τα πολυμέσα και τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης μνημείων, γ) να δοθούν συστάσεις στα κράτη μέλη όσον αφορά την καθιέρωση ευνοϊκών φορολογικών κινήτρων για τη χορηγία επιχειρήσεων και την υποστήριξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, και δ) να υποβληθούν προτάσεις σχετικά με την άρση των εμποδίων που παρακωλύουν την ελεύθερη μετακίνηση και τη διασυνοριακή κινητικότητα των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα.

3.2.4. Η ΕΤΠ ενστερνίζεται, επίσης, την πρόθεση της Επιτροπής όσον αφορά τον καθορισμό των κοινοτικών προγραμμάτων που έχουν μείζονα αντίκτυπο στον πολιτισμό. Τούτο περιλαμβάνει, αφενός, προγράμματα στον τομέα των τηλεπικοινωνιών - όπως το Πρόγραμμα για τις Εφαρμογές Τηλεματικής (TAP), το πρόγραμμα για τις Τεχνολογίες και Υπηρεσίες Προηγμένης Επικοινωνίας (ACTS), τα Πολυγλωσσικά Προγράμματα (MLPA και MLIS), καθώς και τα προγράμματα TEN-Telecom και INFO 2000 - και, αφετέρου, προγράμματα που εντάσσονται στο πλαίσιο του Πέμπτου Προγράμματος-Πλαίσιο για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη (1998-2002), συμπεριλαμβανομένων και των θεματικών προγραμμάτων: «Η διατήρηση του οικοσυστήματος» και «Η φιλική προς τον πολίτη κοινωνία των πληροφοριών». Κατά τρίτον, δε, τούτο εκτείνεται στα νέα Διαρθρωτικά Ταμεία (2000-2006) και, ειδικότερα, στα επιχειρησιακά προγράμματα των ευρωπαϊκών περιφερειών, στα Προγράμματα Κοινοτικής Πρωτοβουλίας και στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Η συνεργασία στο πλαίσιο των Διαρθρωτικών Ταμείων και του νέου προγράμματος-πλαίσιο για τον πολιτισμό κρίνεται ιδιαιτέρως αναγκαία. Δεδομένου ότι ο πολιτισμός συνιστά πλεονέκτημα για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, θα πρέπει να καταλαμβάνει υψηλότερη θέση στα σχέδια που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική με τα υπόλοιπα, αναφέρεται η πολιτική για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, την οποία προτίθεται να αναπτύξει η Κοινότητα μέσω των μελλοντικών προγραμμάτων Socrates II, Leonardo Da Vinci II και Νεολαία για την Ευρώπη IV.

3.2.5. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι είναι σημαντικό τα ευρωπαϊκά όργανα να αναπτύξουν οριζόντια πολιτική στον τομέα του πολιτισμού, η οποία να συμπορεύεται με ό,τι συμβαίνει, παραδείγματος χάρη, στον τομέα του περιβάλλοντος, η ΕΤΠ θεωρεί αναγκαίο να επινοηθεί μηχανισμός ο οποίος θα διασφαλίζει ότι οι πολιτιστικές πτυχές συνεκτιμούνται στο πλαίσιο όλων των κοινοτικών προγραμμάτων. Σε οποιονδήποτε τέτοιου είδους μηχανισμό θα πρέπει να προβλέπεται η συμμετοχή της Επιτροπής των Περιφερειών, ενώ κάθε μεμονωμένο κοινοτικό πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει λειτουργικούς στόχους, προϋπολογισμό και μηχανισμούς αξιολόγησης του βαθμού στον οποίο πληρούνται οι πολιτιστικοί στόχοι.

3.2.6. Όσον αφορά τον τρίτο άξονα, δηλαδή τη γενική πολιτιστική πολιτική της Κοινότητας στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων, η ΕΤΠ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής και τονίζει το ρόλο που διαδραματίζει ο πολιτισμός στην πολιτική εξωτερικών σχέσεων της Κοινότητας και στη διαδικασία της διεύρυνσης. Τούτο είναι σύμφωνο προς την πορεία που καθορίζεται στο «Πρόγραμμα Δράσης 2000».

3.2.7. Εν κατακλείδι, η ΕΤΠ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής περί ενσωμάτωσης συγκρίσιμων κοινοτικών στατιστικών στον τομέα του πολιτισμού για την πενταετία μεταξύ 1998 και 2002 και εκτιμά ότι οι στατιστικές αυτές θα διευκολύνουν μελλοντικά την παρακολούθηση και αξιολόγηση της κοινοτικής πολιτιστικής δράσης.

4. Συμπεράσματα

Η Επιτροπή των Περιφερειών:

4.1. επικροτεί την πρόταση περί ενιαίου προγράμματος-πλαίσιο και διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή διαμόρφωσε μια πολιτιστική πολιτική για την Κοινότητα η οποία προβάλλει και διασαφηνίζει τα πολιτιστικά θέματα 7

4.2. εκτιμά ότι το εν λόγω πρόγραμμα δύναται να έχει πολύτιμη συμβολή στη διαδικασία της διεύρυνσης, δεδομένου ότι είναι ανοικτό και στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Η συμμετοχή σε σχέδια ενδυναμώνει την κατανόηση και το ενδιαφέρον για άλλους πολιτισμούς, δημιουργεί δίκτυα και τονώνει τη συνεργασία και τις ανταλλαγές στον τομέα του πολιτισμού, με αποτέλεσμα να διευκολύνει την προσχώρηση των νέων κρατών μελών στην ΕΕ 7

4.3. φρονεί ότι ο πολιτιστικός τομέας παρέχει δυνατότητες όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, αλλά καλεί να καταβληθούν εντατικότερες προσπάθειες για την ποσοτικοποίηση και ανάλυση των επιπτώσεών του, καθώς και για την αντιμετώπιση των αδυναμιών και των απειλών που ενδέχεται να εμποδίζουν τον πολιτιστικό τομέα να μεγιστοποιήσει τις δυνατότητές του με στόχο τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

4.4. επιθυμεί να τονίσει ότι απαιτείται να προβλεφθούν κονδύλια για προγράμματα που απευθύνονται στα παιδιά και στους νέους και αποβλέπουν στο να υποστηριχθούν και να ενισχυθούν οι ατομικές τους δημιουργικές ικανότητες, καθώς και στο να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να κατανοούν και να σέβονται άλλους πολιτισμούς 7

4.5. επισημαίνει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάληψη δράσης για την προαγωγή της ισότητας και να διανοιχθούν, στο πλαίσιο του προγράμματος, προοπτικές για σχέδια που αποβλέπουν στην τόνωση της δημιουργικότητας των γυναικών 7

4.6. ζητεί να επιδειχθεί προσοχή στις πρόσθετες δαπάνες που απαιτούνται για πολιτιστικά σχέδια τα οποία επικεντρώνονται σε άτομα με ειδικές ανάγκες 7

4.7. εκτιμά ότι οι πρακτικές μέθοδοι εργασίας του προγράμματος θα πρέπει να διαμορφωθούν κατά τρόπο ώστε να δίδεται η δυνατότητα σε μεγάλο αριθμό ατόμων να πρωταγωνιστούν ενεργά και να μοιράζονται την ευθύνη για τα σχέδια 7

4.8. επισημαίνει την ανάγκη να περισταλούν οι γραφειοκρατικές διατυπώσεις και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες για την υποβολή των αιτήσεων 7

4.9. καλεί την Κοινότητα να συμπεριλάβει μεταξύ των προτεραιοτήτων της τη στήριξη σχεδίων που απευθύνονται σε πολιτιστικές και γλωσσικές μειονότητες - στο πλαίσιο τόσο της ειδικής πολιτιστικής δράσης όσο και των κοινοτικών προγραμμάτων εν γένει 7

4.10. ζητεί από την Κοινότητα να δώσει τη δυνατότητα στους δήμους και στις περιφέρειες, ιδίως δε σε εκείνες που έχουν πλήρεις αρμοδιότητες στον τομέα του πολιτισμού, να συμμετέχουν ενεργέστερα σε ευρωπαϊκά πολιτιστικά προγράμματα 7

4.11. υπογραμμίζει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές - οι οποίες είναι οι θεματοφύλακες του πολιτισμού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο - θα πρέπει να συμμετέχουν στη συμβουλευτική επιτροπή που συστήνεται για να επικουρεί την Επιτροπή κατά την εφαρμογή του προγράμματος 7

4.12. τονίζει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, ιδίως δε εκείνες που ασκούν τις πολιτιστικές τους αρμοδιότητες, πρέπει να εκλαμβάνονται ως πλήρη μέλη έναντι τόσο των σχεδίων ευρωπαϊκής πολιτιστικής συνεργασίας όσο και των Ειδικών Σχεδίων που εμπίπτουν στο πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000», υπό την προϋπόθεση ότι δύνανται να εξασφαλίσουν διαπολιτιστικές αλληλεπιδράσεις μέσω της εκπροσώπησης διαφόρων πολιτισμών εντός του δικού τους κράτους μέλους 7

4.13. προτείνει, αφενός, τα σημεία επαφής για την παροχή ενημέρωσης και υποστήριξης κατά την εφαρμογή του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» να αποκεντρωθούν και να ανατεθούν στις τοπικές και περιφερειακές αρχές και, αφετέρου, τα ήδη υφιστάμενα σημεία ενημέρωσης να χρησιμοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο 7

4.14. συνιστά την εκπόνηση έκθεσης με στόχο να αναλυθεί η επίδραση του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Επίσης, θεωρεί ότι η εν λόγω επίδραση θα πρέπει να ληφθεί υπόψη τόσο κατά τη διαμόρφωση των κριτηρίων επιλογής όσο και κατά την προετοιμασία των μηχανισμών παρακολούθησης των πολιτιστικών σχεδίων 7

4.15. εκτιμά ότι το να είναι κάτι «ορατό δια γυμνού οφθαλμού» δεν μπορεί να αποτελεί ούτε το μοναδικό ούτε το κατ'εξοχήν κριτήριο για την πολιτιστική δράση της Κοινότητας. Προτείνει το ένα τρίτο της χρηματοδότησης που προορίζεται για σημαντικές ενέργειες, μαζί με ένα τμήμα της χρηματοδότησης που χορηγείται σε συμφωνίες συνεργασίας, να διατεθεί σε ειδικές ενέργειες 7

4.16. κρίνει ότι το κεφάλαια που εκχωρούνται στο πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» από την 1η Ιανουαρίου 2000 έως την 31η Δεκεμβρίου 2004 (167 εκατ. Ecu) είναι απολύτως ανεπαρκή 7

4.17. θεωρεί αναγκαίο να επινοηθεί μηχανισμός ο οποίος θα διασφαλίζει ότι οι πολιτιστικές πτυχές λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο όλων των κοινοτικών προγραμμάτων. Σε οποιονδήποτε τέτοιου είδους μηχανισμό θα πρέπει να προβλέπεται η συμμετοχή της Επιτροπής των Περιφερειών, ενώ κάθε μεμονωμένο κοινοτικό πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει λειτουργικούς στόχους, προϋπολογισμό και μηχανισμούς αξιολόγησης του βαθμού στον οποίο υλοποιούνται οι πολιτιστικοί στόχοι 7

4.18. ζητεί να αναφέρεται σαφώς ο πολιτισμός στον κανονισμό των Διαρθρωτικών Ταμείων, κατά τρόπο ώστε να υποστηριχθούν οι περιφερειακές και τοπικές πολιτιστικές πολιτικές και ιδίως εκείνες που συμβάλλουν στη χωροταξία και την προώθηση της απασχόλησης.

Βρυξέλλες, 19 Νοεμβρίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Manfred DAMMEYER

() ΕΕ C 211 της 7.7.1998, σ. 18.

() ΕΕ C 100 της 2.4.1996, σ. 30.

() ΕΕ C 100 της 2.4.1996, σ. 35.

() ΕΕ C 100 της 2.4.1996, σ. 119.

() ΕΕ C 116 της 14.4.1997, σ. 65.

() COM(96) 160 fin.

() CdR 306/97 fin - ΕΕ C 180 της 11.6.1998, σ. 57.