51997IR0423

Ψήφισμα της Επιτροπής των Περιφερειών για την «Πυρηνική ασφάλεια και τη δημοκρατία σε επίπεδο οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης»

(98/C 251/06)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την τελική δήλωση της ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης για την πυρηνική ασφάλεια και τη δημοκρατία σε επίπεδο οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που οργανώθηκε στο Gφteborg στις 24, 25 και 26 Ιουνίου 1997 7

έχοντας υπόψη τις αποφάσεις της 10ης Δεκεμβρίου 1997 και της 18ης Φεβρουαρίου 1998 να αναθέσει στην επιτροπή 4 (χωροταξία, αστικά θέματα, περιβάλλον, ενέργεια) την επεξεργασία ψηφίσματος για την τελική δήλωση της ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης για την πυρηνική ασφάλεια και τη δημοκρατία σε επίπεδο οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που οργανώθηκε στο Gφteborg στις 24, 25 και 26 Ιουνίου 1997 7

έχοντας υπόψη τo σχέδιο ψηφίσματος (CdR 423/97 rιv. 2) που υιοθέτησε η επιτροπή 4 κατά τη συνεδρίασή της της 12ης Δεκεμβρίου 1997 (εισηγητής: ο κ. Soulsby),

υιοθέτησε κατά πλειοψηφία το ακόλουθο ψήφισμα κατά την 23η σύνοδο ολομέλειάς της της 13ης και 14ης Μαΐου 1998 (συνεδρίαση της 14ης Μαΐου).

1. Η Επιτροπή των Περιφερειών, χωρίς να λαμβάνει θέση υπέρ ή κατά της πυρηνικής ενέργειας και έχοντας υπόψη τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι υπάρχουν βάσιμοι και σοβαροί λόγοι ανησυχίας για τη δημόσια υγεία, η οποία απειλείται από τη μόλυνση του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια, ως αποτέλεσμα των ραδιενεργών καταλοίπων από πυρηνικά ατυχήματα, ή την οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκαλέσουν η λειτουργία των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τα απεκκρίματα που προέρχονται από την αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων και η επεξεργασία και επανεπεξεργασία των πυρηνικών καυσίμων.

2. Η Επιτροπή των Περιφερειών, υποστηρίζει την αρχή της πρόνοιας, η οποία πρέπει να κατευθύνει τις αποφάσεις που λαμβάνονται, επειδή κατ'αυτό τον τρόπο συνεκτιμώνται οι ανάγκες των μελλοντικών γενιών.

3. Η Επιτροπή των Περιφερειών, συμφωνεί με τους όρους που συμπεριλαμβάνονται στη Διακήρυξη του Ρίο και που αναφέρονται στη συμμετοχή κατά τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τον τομέα του περιβάλλοντος και στην ενημέρωση σε θέματα περιβάλλοντος όσον αφορά τις βλαβερές ουσίες, η οποία διατυπώνεται κατά τον ακόλουθο τρόπο:

«Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων πολιτών στο κατάλληλο επίπεδο. Σε εθνική κλίμακα, κάθε άτομο θα έχει την κατάλληλη πρόσβαση σε πληροφορίες που σχετίζονται με το περιβάλλον και που βρίσκονται στη διάθεση των δημόσιων αρχών, συμπεριλαμβανομένων και πληροφοριών που αφορούν επικίνδυνα υλικά και επικίνδυνες δραστηριότητες στις κοινότητές τους, καθώς και τη δυνατότητα να συμμετέχει στις διεργασίες για τη λήψη αποφάσεων.»

4. Η Επιτροπή των Περιφερειών, πιστεύει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ενισχυθούν η δημοκρατία και οι διαδικασίες συμμετοχής για το σχεδιασμό και τη λειτουργία πυρηνικών εγκαταστάσεων, ώστε να επιτευχθεί η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων κοινωνικών ομάδων σε τοπική, περιφερειακή, εθνική και διεθνή κλίμακα. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, θα πρέπει να λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι απόψεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Συνεπώς, θα πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

Α) Διαφάνεια

Όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες και προτάσεις που σχετίζονται με την εγκατάσταση, την κατασκευή, τη λειτουργία και την οριστική παύση της λειτουργίας πυρηνικών εγκαταστάσεων πρέπει να περιγράφονται λεπτομερώς και με ακριβή τρόπο και να γνωστοποιούνται τόσο από τους χειριστές όσο και από τις κανονιστικές αρχές, στις τοπικές και περιφερειακές αρχές καθώς και στις αρχές γειτονικών χωρών και των χωρών εκείνων που σχετίζονται με τις μεταφορές ραδιενεργών υλικών.

Β) Συμμετοχή

Στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την εγκατάσταση πυρηνικών εργοστασίων καθώς και για τη διαχείριση και ταφή των πυρηνικών αποβλήτων επιβάλλεται να συμμετέχουν οι πολίτες της περιοχής καθώς και όλοι οι ενδιαφερόμενοι πολίτες. Τον τελευταίο λόγο σχετικά με την αποδοχή ή την απόρριψη μιας εγκατάστασης πρέπει να έχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η απόφαση αυτή είναι ανάγκη να στηρίζεται στις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες. Οι εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας και διαχείρισης των αποβλήτων πρέπει να αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης όσον αφορά την επίδραση που ασκούν στο περιβάλλον, η οποία όταν γίνεται ορθώς παρέχει τη δυνατότητα δημόσιας ενημέρωσης, αυξημένης συμμετοχής και εξέτασης εναλλακτικών λύσεων.

Γ) Χρηματοδοτική ενίσχυση

Οι αρχές που όντως ή εν δυνάμει σχετίζονται με ένα ανάλογο εγχείρημα πρέπει να λαμβάνουν χρηματοδοτική ενίσχυση από την κεντρική κυβέρνηση και/η από τον φορέα ή τους φορείς εκμετάλλευσης της συγκεκριμένης πυρηνικής εγκατάστασης, ώστε οι ενισχύσεις αυτές να τους επιτρέπουν να συμμετέχουν με τον ενδεδειγμένο τρόπο στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων που αφορούν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις (στο παρόν ψήφισμα ο όρος αυτός περιλαμβάνει τη διαχείριση και τη διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων).

Δ) Εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων

Πριν από την εγκατάσταση και την κατασκευή νέων εργοστασίων είναι απαραίτητο να διενεργείται εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων για την οικεία περιφέρεια και να καταρτίζονται αναπτυξιακά σχέδια προς σχολιασμό από το κοινό. Οι μελλοντικές και οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις πρέπει να αξιολογηθούν με βάση κριτήρια που σχετίζονται με την απασχόληση και την οικονομική ανάπτυξη, τα οποία θα συνεκτιμούν την ανάγκη να αποφευχθεί η υπερβολική βιομηχανική και κοινωνική εξάρτηση από τις εγκαταστάσεις αυτές, πράγμα που θα δυσχέραινε την παύση της λειτουργίας τους. Η ζημία που θα προξενήσει στην τοπική και περιφερειακή οικονομία η παύση της λειτουργίας των πυρηνικών εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες πλησιάζουν ήδη στο τέρμα της διάρκειας της ωφέλιμης ζωής τους, πρέπει να αποτραπεί με την εγκατάσταση, στην ίδια περιοχή, μονάδων παραγωγής ενέργειας, θερμικής ή ηλεκτρικής, που να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γεγονός το οποίο θα επιτρέψει την αξιοποίηση των γνώσεων και της εμπειρίας του προσωπικού των θερμοπυρηνικών σταθμών.

5. Η Επιτροπή των Περιφερειών, είναι της άποψης ότι πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας τοπικών δικτύων που θα διαθέτουν μία ευρεία βάση με τη συμμετοχή εκπροσώπων των οργανισμών τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, κοινωνικών δικτύων, των υπεύθυνων για τη λειτουργία και τη ρύθμιση των πυρηνικών εγκαταστάσεων καθώς και άλλων ενδιαφερομένων ομάδων, όπως οι ενώσεις πολιτών, οι ΜΚΟ που δρουν στον τομέα του περιβάλλοντος και εκπρόσωποι του ιατρικού κλάδου, φορείς οι οποίοι θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο βήμα για τη συμμετοχή του κοινού υπό τον όρο ότι εξασφαλίζεται ανεξάρτητο νομικό καθεστώς. Πρωταρχικό τους καθήκον πρέπει να είναι η επαγρύπνηση για την τήρηση των μέτρων ασφαλείας στις πυρηνικές εγκαταστάσεις, η συλλογή των σχετικών πληροφοριών, η ενημέρωση του κοινού σε θέματα ασφαλείας και η συμμετοχή στην κατάστρωση σχεδίων για την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης.

6. Παρόμοιες επιτροπές επιβάλλεται να λογοδοτούν στις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Πρέπει επίσης να χρησιμοποιούνται και άλλα δημοκρατικά μέσα, όπως είναι η διενέργεια δημοψηφισμάτων σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο, προκειμένου να δίδεται στον πληθυσμό η δυνατότητα να εκφράζει τη γνώμη του όσον αφορά σχέδια που συνδέονται με υφιστάμενες ή μελλοντικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

7. Σε διεθνή κλίμακα, η Επιτροπή των Περιφερειών αναγνωρίζει ότι θα πρέπει να γίνει σεβαστό το δικαίωμα ενημέρωσης και συμμετοχής τους, σύμφωνα με τους όρους του σχεδίου συμβάσεως της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη, και να υπάρχει δυνατότητα προσφυγής και πρόσβασης σε ανώτερα ακυρωτικά δικαστήρια με μικρό διοικητικό κόστος ().

8. Η Επιτροπή των Περιφερειών, κρίνει ότι είναι απαραίτητο να βελτιωθεί ο συντονισμός των ευρωπαϊκών οργανώσεων που ασχολούνται με την πυρηνική ασφάλεια. Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται πρέπει να εγγυώνται με τρόπο αμερόληπτο τον αποτελεσματικό έλεγχο και την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης με πλήρη ανεξαρτησία από τους παραγωγούς ενέργειας.

9. Η Επιτροπή των Περιφερειών, συμφωνεί ότι, στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πυρηνική πολιτική πρέπει να εναρμονίζεται με τις γενικές αρχές των πολιτικών που ασκούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και να εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν το περιβάλλον, με την τροποποίηση της οδηγίας που ισχύει σήμερα στον τομέα αυτό προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι δεν αποκλείονται τα χρήσιμα προϊόντα της πυρηνικής ενέργειας, ότι περιλαμβάνεται η ενημέρωση όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια και ότι μειώνονται οι εξαιρέσεις όσον αφορά την πρόσβαση ().

10. Η Επιτροπή των Περιφερειών, πιστεύει ότι η διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ εθνικών και περιφερειακών αρχών και τοπικών επιτροπών συνδέσεως είναι πρωταρχική για την προστασία των πληθυσμών από τους πυρηνικούς κινδύνους και τις ζημίες που προκαλούνται από τις εκπομπές ραδιενέργειας και προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι οι παραμεθόριοι πληθυσμοί ενημερώνονται όπως πρέπει και αναγνωρίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τα οποία προκύπτουν από την αναβάθμιση των μέτρων ασφαλείας σε ό,τι αφορά τους παρωχημένους αντιδραστήρες 7 και θεωρεί ότι ενώ προς το παρόν δίδεται έμφαση στις τεχνολογικές βελτιώσεις και την ανάπτυξη της νομοθεσίας για τις πυρηνικές δραστηριότητες, προβάλλει επείγουσα η ανάγκη να αναπτυχθούν δημοκρατικές διαδικασίες συμμετοχής ως προς τη λήψη αποφάσεων για μελλοντικές εναλλακτικές προς την ενέργεια λύσεις.

11. Η Επιτροπή των Περιφερειών, κρίνει ότι πολλά από τα ζητήματα που αφορούν την εξέταση προτάσεων για τη διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων είναι περίπλοκα και δεν χαίρουν της ευρείας αποδοχής του κοινού 7 συνεπώς, η ΕΤΠ θεωρεί αποφασιστικής σημασίας να διασφαλισθεί η πρόσβαση του κοινού σε όλες τις σχετικές πληροφορίες, η συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών και του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να επιδιωχθεί η συναίνεση του κοινού στις αρχές που διέπουν την ασφάλεια των χώρων αποθήκευσης και των προγραμμάτων διαχείρισης των αποβλήτων.

12. Η Επιτροπή των Περιφερειών, αναγνωρίζει ότι τα θέματα ασφαλείας που θα προκύψουν στο μέλλον θα έχουν σχέση με την οριστική παύση της λειτουργίας των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές το πρόβλημα αυτό θα δημιουργήσει την πιθανότητα έκθεσης του πληθυσμού σε κινδύνους, θα προκαλέσει την απώλεια θέσεων απασχόλησης και φορολογικών εσόδων, και πιθανώς ύφεση στις τοπικές επιχειρήσεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η σημασία της αρχής της διαφανούς πρόσβασης στην ενημέρωση και της συμμετοχής του κοινού όσον αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων αυξάνεται ακόμη περισσότερο.

Βρυξέλλες, 14 Μαΐου 1998.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Manfred DAMMEYER

() Αναφέρεται στη Σύμβαση «Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ευρώπη» με θέμα την «Πρόσβαση στην ενημέρωση όσον αφορά το περιβάλλον και τη δημόσια συμμετοχή στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων σε θέματα περιβάλλοντος» η οποία βρίσκεται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων, και από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να υπογραφεί κατά την 4η Υπουργική Συνεδρίαση «Περιβάλλον για την Ευρώπη» τον Ιούνιο του 1998 στο Aarhus της Δανίας.

() Αναφέρεται στην οδηγία της ΕΕ 90/313/ΕΟΚ για την ελεύθερη πρόσβαση στην ενημέρωση σε θέματα περιβάλλοντος η οποία επανεξετάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την τροποποίησή της.