51997AR0448

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την «Πρόταση για απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση μιας κοινοτικής πρωτοβουλίας με στόχο την ενίσχυση της εκδήλωσης "Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης"»

(98/C 180/12)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση μιας κοινοτικής πρωτοβουλίας με στόχο την ενίσχυση της εκδήλωσης «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» () 7

έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 1997, βάσει του άρθρου 128 και του άρθρου 198 Γ, παράγραφος 1 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με το εν λόγω θέμα 7

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 8ης Μαρτίου 1996 να ανατεθεί στην επιτροπή 7 «Ευρώπη των Πολιτών, Έρευνα, Πολιτισμός, Νεολαία και Καταναλωτές» η κατάρτιση της σχετικής γνωμοδότησης 7

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης που υιοθέτησε η επιτροπή 7 (έγγρ. CdR 448/97 rιv.) στις 23 Ιανουαρίου 1998 (Εισηγητής: ο κ. Ευσταθιάδης) 7

υιοθέτησε κατά την 22η σύνοδο ολομέλειας της 12ης και 13ης Μαρτίου 1998 (συνεδρίαση της 13ης Μαρτίου), την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Είναι συνείδηση όλων ότι ο πολιτισμός αποτελεί το καλύτερο μέσο για την υπέρβαση των διαφορών μεταξύ διαφορετικών κοινωνιών, ενώ αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση και, κατά συνέπεια, για την αγαστή συνεργασία μεταξύ των λαών.

1.2. Η συνεργασία και η αμοιβαία κατανόηση σε πολιτιστικό επίπεδο, βάσει του σεβασμού της ταυτότητας κάθε λαού και εθνικής ομάδας, θα συμβάλει στην επίτευξη της επιδιωκόμενης οικονομικής σύγκλισης και κοινωνικής δικαιοσύνης ή στην προσέγγιση οιασδήποτε πολιτικής στην Ευρώπη για την οποία υφίστανται δυσκολίες εξεύρεσης μίας κοινής συνισταμένης.

1.3. Ένα από τα μέσα που διαθέτει η Ευρώπη στον τομέα του πολιτισμού είναι ο θεσμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Η ΕΤΠ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής για την ένταξη του εν λόγω θεσμού στο πλαίσιο δραστηριοτήτων της Κοινότητας και τη θέσπιση κοινοτικής πρωτοβουλίας για την υποστήριξή του.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Όλες οι πόλεις που ανακηρύχθηκαν «Πρωτεύουσες της Ευρώπης» στο παρελθόν, είχαν τη δυνατότητα να δείξουν, η καθεμία με το δικό της τρόπο και στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της, το πώς αντιλαμβάνονται την έννοια της προώθησης της πολιτιστικής δραστηριότητας και πολυμορφίας στο πλαίσιο μίας ενωμένης Ευρώπης.

2.2. Η εμπειρία που αποκομίσθηκε κατά την πρώτη περίοδο εφαρμογής του θεσμού των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης (1985-1999), δίδει τη δυνατότητα της διατύπωσης ορισμένων χρήσιμων παρατηρήσεων.

2.3. Μέσω του θεσμού αυτού επιβεβαιώνεται ο διεθνής χαρακτήρας του πολιτισμού και ενισχύεται ο πολιτισμός ως κρίσιμο και καθοριστικής σημασίας στοιχείο της ευρωπαϊκής ταυτότητας.

2.4. Μέσω της ενίσχυσης των τοπικών πολιτιστικών αξιών και ιδιαιτεροτήτων αναδεικνύεται η πολιτιστική πολυμορφία της Ευρώπης, που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής, την καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων και της ξενοφοβίας και την προώθηση της συνεργασίας.

2.5. Η ΕΤΠ προτείνει τη συμμετοχή στην πρωτοβουλία και χωρών του ΕΟΧ καθώς και υποψηφίων προς ένταξη χωρών και της Ελβετίας.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Η διαδικασία επιλογής

3.1.1. Η Επιτροπή προτείνει τη σύσταση συμβουλευτικής επιτροπής επιλογής, αποτελούμενης από επτά μέλη, δύο εκ των οποίων θα ορισθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δύο από το Συμβούλιο, δύο από την Επιτροπή και ένα από την ΕΤΠ. Η εν λόγω επιτροπή θα έχει ως έργο την εξέταση των υποψηφιοτήτων και την υποβολή έκθεσης προς την Επιτροπή, η οποία θα προβεί στη συνέχεια στην υποβολή της επίσημης πρότασης σχετικά με την πόλη που πρόκειται να ανακηρυχθεί «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Η ΕΤΠ υποστηρίζει τη σύσταση της επιτροπής επιλογής βάσει της προαναφερθείσας σύνθεσης, διότι θεωρεί ότι κατά τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή των εκπροσώπων των τοπικών και περιφερειακών αρχών.

3.2. Κριτήρια επιλογής

3.2.1. Κατά τη διαδικασία καθορισμού των κριτηρίων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η ανάγκη διαφύλαξης του κύρους των Πολιτιστικών Πρωτευουσών, οι πραγματικές δυνατότητες που διαθέτουν οι εν λόγω πόλεις, καθώς και οι βασικές προϋποθέσεις που ισχύουν για την υποβολή υποψηφιότητας, ώστε να διασφαλίζεται η μοναδικότητα, η ουσία και η αξιοπιστία του θεσμού.

3.2.2. Η εξαίρεση του έτους 2000, έτος για το οποίο ανακηρύχθηκαν πολιτιστικές πρωτεύουσες και οι εννέα υποψήφιες πόλεις, αποτελεί μοναδική περίπτωση λόγω της συμβολικής σημασίας της εν λόγω ημερομηνίας. Υπό κανονικές συνθήκες τα κοινοτικά προγράμματα στον τομέα του πολιτισμού θα πρέπει να δίδουν τη δυνατότητα στις πόλεις, η υποψηφιότητα των οποίων απορρίφθηκε, να διοργανώνουν θεματικές πολιτιστικές εκδηλώσεις που να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

3.2.3. Βαρύτητα θα πρέπει, επίσης, να δοθεί στις πόλεις που δεν είναι πρωτεύουσες χωρών, με την ανάθεση σε αυτές δραστηριοτήτων για την ανάδειξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως επιτυχώς συνέβη στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για τις επόμενες διοργανώσεις.

3.2.4. Λόγω της σημασίας του θεσμού για την προώθηση της έννοιας της ευρωπαϊκής συνεργασίας στο χώρο του πνεύματος στον οποίο η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει να επιδείξει μία τεράστια κληρονομιά, ένα αξιοζήλευτο παρόν και ένα ελπιδοφόρο μέλλον, η προώθηση του πολιτισμού μέσω του θεσμού των πολιτιστικών πρωτευουσών αποτελεί το μέσο για την ειρηνική και δημιουργική επικοινωνία όχι μόνο μεταξύ των χωρών της Ευρώπης αλλά και όλου του κόσμου.

Κατά συνέπεια, η ΕΤΠ επιδοκιμάζει πλήρως την πρόταση της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία οι αιτήσεις υποψηφιότητας που υποβάλλουν οι διάφορες πόλεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν ένα ευρωπαϊκό πολιτιστικό πρόγραμμα που θα επικεντρώνεται σε ένα ειδικό ευρωπαϊκό θέμα και θα βασίζεται στην πολιτιστική συνεργασία.

3.2.5. Η επιτροπή θεωρεί ότι στην αίτηση υποψηφιότητας που υποβάλλουν οι διάφορες πόλεις θα πρέπει να παρουσιάζουν τα μέσα με τα οποία προτίθενται:

- να αναδείξουν τα κοινά ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά κινήματα και τάσεις τα οποία γεννήθηκαν σε αυτές ή στην ανάπτυξη των οποίων η υποψήφια πόλις συνέβαλε σημαντικά 7

- να διασφαλίσουν την ενεργό συμμετοχή στις εκδηλώσεις που θα διοργανώσουν εκπροσώπων του πολιτισμού από άλλες πόλεις της Ευρώπης 7

- να διασφαλίσουν τις αναγκαίες συνθήκες για την υποδοχή των πολιτών και να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν ευρύτερο ακροατήριο μέσω της χρησιμοποίησης των πολυμέσων και της υιοθέτησης μίας πολυγλωσσικής προσέγγισης 7

- να προωθήσουν το διάλογο μεταξύ των πολιτισμών της Ευρώπης και των πολιτισμών άλλων χωρών του κόσμου.

Η ΕΤΠ συμφωνεί με τις εν λόγω αρχές, αλλά θεωρεί ότι στα εν λόγω κριτήρια θα πρέπει να περιληφθούν σαφώς τόσο το ζήτημα της άμεσης συμμετοχής των πολιτών όσο και το ζήτημα του ρόλου και της σημασίας των πολιτισμών των διαφόρων μειονοτήτων.

3.2.6. Η ΕΤΠ ζητεί, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε απόφαση για τη συνέχιση του προγράμματος Kalιidoscop το 1999 ή για την εκτέλεση πειραματικών σχεδίων για την προετοιμασία του πολιτιστικού προγράμματος-πλαίσιο, να χορηγηθεί στην πόλη της Βαϊμάρης, πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 1999, η συνήθης ενίσχυση της ΕΕ.

Η ΕΤΠ προτείνει ως στόχο για τις μελλοντικές πολιτιστικές πρωτεύουσες την έγκαιρη και συνεπή χορήγηση ενίσχυσης.

4. Συμπεράσματα

4.1. Η ΕΤΠ υποστηρίζει γενικά την πρωτοβουλία της Επιτροπής για τη θέσπιση μιας κοινοτικής πρωτοβουλίας με στόχο την ενίσχυση της ετήσιας εκδήλωσης «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».

4.2. Η ΕΤΠ τονίζει την τοπική και περιφερειακή πολυμορφία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και υποστηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει, εντός συντόμου χρονικού διαστήματος, πρόταση για τη θέσπιση ενός ενιαίου πολιτιστικού προγράμματος, στο οποίο θα ενταχθεί και η προαναφερθείσα πρωτοβουλία.

Βρυξέλλες, 13 Μαρτίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Manfred DAMMEYER

() COM(97) 549 τελικό - 97/0290 COD - ΕΕ C 362 της 28.11.1997, σ. 12.