51994IE0580

Γνωμοδότηση για τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης: Σλοβενία (94/C 195/27)

Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε, στις 19 Οκτωβρίου 1993, σύμφωνα με το άρθρο 20, εδάφιο 4 του Εσωτερικού Κανονισμού, να καταρτίσει γνωμοδότηση για τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης: Σλοβενία.

Το τμήμα εξωτερικών σχέσεων, εμπορικής και αναπτυξιακής πολιτικής που επιφορτίσθηκε με την προετοιμασία των σχετικών εργασιών, εξέδωσε τη γνωμοδότησή του στις 18 Απριλίου 1994 (εισηγητής: ο κ. Frerichs).

Κατά την 315η σύνοδο ολομέλειας της 27ης και 28ης Απριλίου 1994 (συνεδρίαση της 28ης Απριλίου 1994), η ΟΚΕ υιοθέτησε με πλειοψηφία και μία αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Σλοβενίας βασίζεται σήμερα στις ακόλουθες συμφωνίες που συνήφθησαν το 1993: μια συμφωνία εμπορικών συναλλαγών και συνεργασίας, ένα χρηματοδοτικό πρωτόκολλο, μια συμφωνία μεταφοράς και μια κοινή δήλωση για πολιτικό διάλογο. Πρόκειται για μια νέα διατύπωση και διεύρυνση της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας που ίσχυε από το 1980 με την τέως Γιουγκοσλαβία. Οι συμφωνίες αυτές υπογράφτηκαν στις 5 Απρίλιου 1993, και ισχύουν από την 1η Σεπτεμβρίου 1993.

1.2. Το άρθρο 50 της συμφωνίας εμπορικών συναλλαγών και συνεργασίας περιέχει μια εξελικτική ρήτρα, σύμφωνα με την οποία, οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Σλοβενίας θα πρέπει να αναπτυχθούν το συντομότερο δυνατό με τη σύναψη μιας συμφωνίας συνδέσεως (Ευρωπαϊκής συμφωνίας). Η γνωμοδότηση αυτή της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής εκδίδεται ενόψει της επικείμενης σύναψης μιας παρόμοιας ευρωπαϊκής συμφωνίας.

1.3. Η ομάδα μελέτης της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής που είναι επιφορτισμένη με την επεξεργασία της γνωμοδότησης αυτής για τις «Σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης - Σλοβενίας» πραγματοποίησε από τις 9 έως τις 11 Φεβρουαρίου 1994 ένα εκπαιδευτικό ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου αντηλλάγησαν έντονες συζητήσεις με εκπροσώπους της κυβέρνησης της Σλοβενίας καθώς και εκ μέρους οικονομικών και κοινωνικών ομάδων.

2. Γεωγραφική και ιστορική κατατομή της χώρας

2.1. Η Σλοβενία είναι μια σχετικά μικρή χώρα στο κέντρο της Ευρώπης, νοτίως των Άλπεων. Η Σλοβενία συνορεύει με την Ιταλία προς Δυσμάς, με την Αυστρία προς Βορρά, με την Ουγγαρία προς Ανατολάς και την Κροατία προς Νότο. Έτσι η Σλοβενία βρίσκεται σε ένα σημαντικό κόμβο τον οδικών μεταφορών μεταξύ Δυτικής Ευρώπης αφενός και Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθώς και Μέσης Ανατολής αφετέρου. Ιδιαίτερα οι διαμετακομιστικές μεταφορές από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Ευναλλαγών (ΕΖΕΣ) προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθιστούν την Σλοβενία ένα σημαντικό εταίρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2.2. Από πλευράς κλίματος η Σλοβενία χωρίζεται σε 3 κύριες ζώνες. Στην ακτή που εκτείνεται κατά μήκος της Αδριατικής σε μήκος 40 περίπου χλμ. Εδώ βρίσκεται και το σημαντικό για το εμπόριο της Σλοβενίας λιμάνι Koper. Κατά μήκος της ακτής εκτείνεται ένα ήρεμο τοπίο με λόφους από ασβεστόλιθο, όπου έχουν διαμορφωθεί πολύαριθμα σπήλαια με σταλακτίτες. Προς βορρά υψώνονται οι απότομες πλαγιές των Νοτίων Άλπεων με το υψηλότερο βουνό της Σλοβενίας, το Τριγλάβ (2 864 μ.). Εδώ υπάρχουν επίσης αλπικές περιοχές για χιονοδρομίες. Τέλος, μια εύφορη κοιλάδα απλώνεται κατά μήκος των ποταμών Σάβο, Σαβίνζα και Ντράβα στην Κεντρική Σλοβενία προς την πλευρά των ανατολικών συνόρων με την Ουγγαρία.

2.3. Η Δημοκρατία της Σλοβενίας έχει 2 εκατομμύρια κατοίκους και έκταση 20 251 km2 (η οποία καλύπτεται κατά το ήμισυ περίπου από δάση), που αντιστοιχεί περίπου στη μισή έκταση της Ελβετίας. Η Σλοβενία καλύπτει ένα μέρος της ακτής της Μεσογείου στο Αδριατικό πέλαγος, καθώς και ένα μέρος των Άλπεων. Οι μεγαλύτερες πόλεις είναι η Λιουμπλιάνα (300 000 κάτοικοι) και το Μαριμπόρ (βλ. στον χάρτη του παραρτήματος).

2.4. Ο πληθυσμός της Σλοβενίας είναι ομοιογενής. Περισσότερο από 90 % του πληθυσμού είναι Σλοβενοί. Το υπόλοιπο μέρος του πληθυσμού ανήκει σε μια μικρή ιταλική καθώς και σε μια ουγγρική μειονότητα 7 οι μειονότητες αυτές αποτελούν λιγότερο από 0,5 % του πληθυσμού και απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς, που επιτρέπει τη χρήση της ιταλικής ή της ουγγρικής ως επίσημες γλώσσες σ'αυτές τις μεθοριακές περιοχές. Περίπου 10 % του πληθυσμού είναι μετανάστες που ήλθαν για οικονομικούς λόγους από λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Στους αριθμούς αυτούς δεν λαμβάνονται υπόψη οι 30 500 πρόσφυγες πολέμου από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Κροατία.

2.5. Η περιοχή της σημερινής Σλοβενίας εκατοικείτο ήδη από την εποχή των κελτικών φυλών. Κατά την ρωμαϊκή εποχή η σημερινή πρωτεύουσα Λιουμπλιάνα έφερε το όνομα Εmοna. Οι πρόγονοι των Σλοβενών έφτασαν κατά τη μετανάστευση των σλαβικών φύλων κατά το τέλος του 7ου αιώνα. Στις αρχές του 8ου αιώνα ιδρύθηκε μάλιστα ένα ανεξάρτητο Βασίλειο των Σλοβενών με την ονομασία «Καρίνθια». Τον 8ο αιώνα οι Σλοβενοί ασπάστηκαν τον χριστιανισμό. Έως σήμερα το ποσοστό ανώτερο του 90 % του πληθυσμού ασπάζεται το ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Κατά τα τέλη του 8ου αιώνα το Βασίλειο της Σλοβενίας κατακτήθηκε από τους Φράγκους και στην εποχή του Καρλομάγνου απετέλεσε τμήμα της Μεγάλης Γερμανικής και Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Από το 1335 έως το 1918 κυριαρχούσε στη σημερινή Σλοβενία η μοναρχία των Αψβούργων με έδρα τη Βιέννη. Η αυστριακή αυτή επιρροή φαίνεται καθαρά και σήμερα στην εικόνα που παρουσιάζει η πόλη της Λιουμπλιάνας.

2.6. Μετά από τη διάλυση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων οι Σλοβένοι ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος μαζί με την Κροατία και τη Σερβία, - το Βασίλειο των Σέρβων, Κροάτων και Σλοβενών, - το οποίο, το 1929, μετανομάστηκε σε «Γιουγκοσλαβία». Η Σλοβενία, η οποία αντιστάθηκε κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο κατά της γερμανικής, ιταλικής και ουγγρικής κατοχής, κατέστη μια από τις 6 δημοκρατίες της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας η οποία έγινε αδέσμευτο κράτος.

3. Ο δρόμος προς την ανεξαρτησία

3.1. Η Σλοβενία αποτελούσε κρατίδιο της τέως Γιουγκοσλαβίας. Το κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν διπλάσιο του μέσου γιουγκοσλάβικου. Το κίνημα αυτονομίας της Σλοβενίας άρχισε το 1988.

3.2. Το Δεκέμβριο 1990 πραγματοποιήθηκε στη Σλοβενία δημοψήφισμα με θέμα την ανεξαρτησία. Το 88 % του πληθυσμού τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας (η συμμετοχή στις εκλογές ήταν της τάξης του 93 %). Στις 25 Ιουνίου 1991 η Σλοβενία κήρυξε την ανεξαρτησία της. Δύο ημέρες αργότερα ο λαϊκός στρατός της Γιουγκοσλαβίας εισέβαλε στη Σλοβενία. Μετά από ένα δεκαήμερο πόλεμο επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ανακωχή με τον όρο της αναστολής της υλοποίησης της ανεξαρτησίας για 3 μήνες. Κατά το χρόνο αυτό ο στρατός αποσύρθηκε εντελώς από το έδαφος της Σλοβενίας.

3.3. Στις 8 Οκτωβρίου 1991 η ανεξαρτησία της Σλοβενίας έλαβε σάρκα και οστά. Η Σλοβενία καθιέρωσε δικό της νόμισμα το σλοβενικό Tolar. Η επίσημη ονομασία του κράτους είναι «Δημοκρατία της Σλοβενίας». Η επίσημη γλώσσα είναι τα σλοβενικά (ανήκουν στην ομάδα των νότιων σλαβικών γλωσσών και χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο) (επιπλέον η ιταλική και ουγγρική χρησιμοποιούνται από τις δύο μειονότητες στις μεθοριακές περιοχές όπου κατοικούν). Πρωτεύουσα είναι η Λιουμπλιάνα.

3.4. Η Σλοβενία είναι η μόνη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας που δεν έθιξε ο πόλεμος και της οποίας οι αυτονομιστικές επιδιώξεις εστέφθησαν από επιτυχία. Επειδή η Σλοβενία από την ισχύ της διακήρυξης της ανεξερτασίας της δεν αναμείχθηκε στον πόλεμο εξαιρέθηκε και από τον εμπορικό αποκλεισμό των ΜΕ (όχι όμως και από την απαγόρευση πώλησης όπλων).

3.5. Στις 23 Δεκεμβρίου 1991 υιοθετήθηκε το νέο Σύνταγμα. Το Σύνταγμα αυτό διασφαλίζει το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα των πολιτών και την προστασία των μειονοτήτων. Η Δημοκρατία της Σλοβενίας είναι επομένως μία πλουραλιστική δημοκρατία. Παράλληλα με το Κοινοβούλιο που αριθμεί 90 βουλευτές υπάρχει και μία δεύτερη Βουλή, το Εθνικό Συμβούλιο. Η διακυβέρνηση της χώρας γίνεται από ένα Πρωθυπουργό, ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αποκλειστικά αντιπροσωπευτικό ρόλο.

3.6. Η νομοθετική διαδικασία της Σλοβενίας προβλέπει ότι δικαίωμα πρωτοβουλίας για προτάσεις νόμων έχουν η κυβέρνηση, κάθε βουλευτής, το Εθνικό Συμβούλιο αλλά και μια ομάδα πολιτών μετά από συλλογή συγκεκριμένου αριθμού υπογραφών. Μετά από συζήτηση στο Κοινοβούλιο τα σχέδια νόμου παραπέμπονται για γνωμοδότηση στα 40 μέλη του Εθνικού Συμβουλίου. Στο θεσμό αυτό εκπροσωπούνται τόσο τα συμφέροντα της τοπικής αυτοδιοίκησης από 22 μέλη, όσο και τα συμφέροντα της οικονομίας (των εργοδοτών μέσω του οικονομικού επιμελητηρίου, των γεωργών, ελευθέρων επαγγελματιών, υπαλλήλων μέσω των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων) και άλλων μη οικονομικών δραστηριοτήτων (δημόσια διοίκηση, κοινωνικές υπηρεσίες).

3.7. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας του Εθνικού Συμβουλίου είναι δυνατόν βεβαίως να υποβληθεί προς έγκριση στο Κοινοβούλιο στην αμέσως επόμενη ψηφοφορία του, με σκοπό την υιοθέτηση του νόμου. Το Εθνικό Συμβούλιο μπορεί να απαιτήσει για ιδαίτερα σημαντικά θέματα τη διοργάνωση δημοψηφίσματος. Ένας νόμος τίθεται σε ισχύ αφού δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Σλοβενικής Κυβερνήσεως. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να εξετασθεί η συνταγματικότητα ενός νόμου από το Συνταγματικό Δικαστήριο.

3.8. Οι πρώτες ελεύθερες δημοκρατικές εκλογές μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο 1990 και ο κεντροδεξιός συνασπισμός «DEMOS» έλαβε την πλειοψηφία των ψήφων. Ο πρώτος Πρωθυπουργός ήταν ο κ. Peterle, ο οποίος δεν επέζησε πρότασης μομφής τον Απρίλιο 1992. Από τότε αρχηγός της νέας κυβέρνησης (πολυκομματικός συνασπισμός κομμάτων της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς) είναι ο κ. Janez Drnovsek.

3.9. Στις 15 Ιανουαρίου 1992 η Δημοκρατία της Σλοβενίας αναγνωρίσθηκε από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και από περισσότερες από 100 άλλες χώρες. Από τις 3 Οκτωβρίου 1993 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπείται επίσης απευθείας από μια διπλωματική αποστολή στη Λιουμπλιάνα.

3.10. Η Σλοβενία αποτελεί ήδη μέρος πολλών διεθνών οργανώσεων. Σ'αυτές ανήκουν τα Ηνωμένα Έθνη (από τις 22 Μαΐου 1992), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Διεθνής Τράπεζα (από τις 25 Φεβρουαρίου 1993), - IWF - (από τις 19 Ιανουαρίου 1993), το Συμβούλιο της Ευρώπης (από τις 14 Μαΐου 1992) και η Τράπεζα για την Ανατολική Ευρώπη (ΕΒRD, από τον Δεκέμβριο 1992). Στις αρχές του Απριλίου 1994 η χώρα υπέγραψε τη «Συνεργασία για την Ειρήνη» (πρωτοβουλία του NATO). Διεξάγονται ακόμη διαπραγματεύσεις σχετικά με την προσχώρησή της στη ΓΣΔΕ (GATT). Εξάλλου, η Σλοβενία προσχώρησε σε ορισμένες διεθνείς συμβάσεις. Πέραν τούτου η Σλοβενία σκέπτεται μια στενότερη συνεργασία με τις χώρες της ομάδας Visegrad.

4. Περιγραφή της οικονομίας της Σλοβενίας

4.1. Το κατά κεφαλήν εισόδημα της Σλοβενίας ήταν, με 6 186 δολλάρια ΗΠΑ (στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας) το 1993, κατώτερο από το αντίστοιχο κατά κεφαλήν εισόδημα της Ιρλανδίας, αλλά υψηλότερο από το αντίστοιχο εισόδημα της Πορτογαλίας και της Ελλάδας. Σε σύγκριση με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ήταν αρκετά υψηλότερο από το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ουγγαρίας καθώς και της Τσεχίας.

4.2. Για μία μικρή χώρα όπως η Σλοβενία το εξωτερικό εμπόριο έχει μεγάλη σημασία. Η σχέση των εξαγωγών προς το ΑΕΠ ήταν περίπου 60 % κατά το 1992. Αυτό αποδεικνύει ότι η Σλοβενία είναι η πιο ανοικτή εθνική οικονομία στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

4.3. Σε ό,τι αφορά τη σειρά προτεραιότητας των τομέων της οικονομίας, η Σλοβενία προσεγγίζει σιγά-σιγά τις δυτικές συνθήκες. Το 1992 το ποσοστό της γεωργίας και της δασοκομίας ανέρχονταν στο 4,6 % του ΑΕΠ, της βιομηχανίας στο 39,4 % (η μεταποιητική βιομηχανία μόνο 30,9 %) και των υπηρεσιών στο 56 % (εκ του οποίου το 17,7 % παροχή οικονομικών υπηρεσιών, 13,1 % παροχή εμπορικών και ξενοδοχειακών υπηρεσιών, 6,8 % υπηρεσίες στον τομέα μεταφορών και τηλεπικοινωνιών). Η δημόσια διοίκηση με ποσοστό συμμετοχής στο ΑΕΠ 20,2 % βρίσκεται σε λογικά πλαίσια.

4.4. Εάν εφαρμοσθεί το κριτήριο της απασχόλησης το ποσοστό των εργαζομένων στη γεωργία και στη δασοκομία ανέρχεται σε 5,7 % (χαμηλότερο από ό,τι ο μέσος κοινοτικός όρος), στη βιομηχανία 45,6 % και στις υπηρεσίες 48,6 % με ανοδική τάση.

4.5. Ο τουρισμός εκπροσωπεί επίσης μια πολύ σημαντική πηγή εσόδων για τη Σλοβενία. Τα κέντρα διακοπών και ιαματικών λουτρών της Σλοβενίας αποτελούν παράδοση, εδώ και πάνω από 100 χρόνια. Οι κυριότερες περιοχές τουρισμού της Σλοβενίας είναι οι Αδριατικές ακτές, τα χιονοδρομικά και ορειβατικά κέντρα των Άλπεων καθώς και ορισμένες λουτροπόλεις με ιαματικές πηγές.

4.6. Τα ακαθάριστα έσοδα στον τουριστικό τομέα υπολογίζονται για το 1993 σε 850 εκατομμύρρια δολλάρια ΗΠΑ. Η Σλοβενία ανήκει στις ελάχιστες χώρες που εντός του 1993 σημείωσαν αύξηση στον τουριστικό τομέα και μάλιστα της τάξεως του +25 %. Τουρίστες εισέρρευσαν κυρίως από την Ουγγαρία, Γερμανία, Αυστρία, τις Χώρες Μπενελούξ, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Υπάρχουν ήδη 7 επίσημα σλοβενικά γραφεία τουρισμού στο εξωτερικό, για την προώθηση της ενημέρωσης όσον αφορά τις τουριστικές περιοχές της Σλοβενίας (μεταξύ άλλων Σλοβενικό Γραφείο Τουρισμού στο Ρόττερνταμ, στη Φραγκφούρτη/Μάιν, στη Βουδαπέστη και στη Νέα Υόρκη). Η Σλοβενία διαθέτει επίσης εδώ και 30 χρόνια την εθνική αεροπορική εταιρεία, Adria Airways.

5. Η γενική πορεία της οικονομίας

5.1. Η οικονομία της Σλοβενίας βρίσκεται στη σταθεροποιητική φάση της μεταβατικής περιόδου από την τέως προγραμματισμένη εν μέρει σοσιαλιστική οικονομία προς την πλήρη οικονομία της αγοράς. Η σωρευτική πτώση της παραγωγής από το 1987 ανέρχεται σε 21,6 %. Η πτώση του ΑΕΠ περιορίσθηκε το 1992 και το 1993 επιτεύχθηκε σταθεροποίηση. Τούτο σημαίνει ότι οι ουσιαστικές αναπροσαρμογές ήδη πραγματοποιήθηκαν.

5.2. Σύμφωνα με προσωρινές εκτιμήσεις το ΑΕΠ το 1993 αυξήθηκε μόλις κατά 1 % έναντι του προηγουμένου έτους (+0 %), ενώ κατά την προηγούμενη διετία, το μέν 1991 σημείωσε πτώση της τάξης του 9,3 % ενώ το 1992 της τάξης του 6,5 %. Αυτή η σταθεροποίηση σύμφωνα με τις προσδοκίες της κυβέρνησης, κανονικά πρέπει να έχει ως επακόλουθο το 1994, την επιστροφή σε μια ελαφριά ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, της τάξεως του +1,3 %.

5.3. Γι'αυτήν την πτώση της παραγωγής, κατά ένα μεγάλο μέρος, υπεύθυνη είναι η απότομη διακοπή των οικονομικών σχέσεων με τα υπόλοιπα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας όπως ετόνισαν επανειλημμένα εκπρόσωποι της σλοβενικής κυβερνήσεως. Η οικονομία της Σλοβενίας υφίσταται τις αρνητικές συνέπειες του αποκλεισμού που επεβλήθη κατά της υπόλοιπης Γιουγκοσλαβίας και κατά των λοιπών πρώην γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών, όπου επικρατούν συνθήκες εμφυλίου πολέμου. Την πτώση του αναπτυξιακού ρυθμού στη Σλοβενία δεν προκάλεσε όμως μόνον η απότομη απώλεια των παραδοσιακών αγορών διάθεσης της παραγωγής και η διακοπή των υφιστάμενων οικονομικών συναλλαγών, όπως π.χ. η εξάλειψη προμηθευτών που συμμετείχαν πριν στην παραγωγική διεργασία ή η διακοπή παραδοσιακών οδών μεταφοράς, θα μπορούσαν κάλλιστα να επικληθούν ως αιτίες για την πτώση της ανάπτυξης.

5.4. Πάντως η πτώση της παραγωγής στη Σλοβενία ήταν αισθητά χαμηλότερη από αυτή που σημειώθηκε στις περισσότερες άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες πλήρη βρίσκονται στη διαδικασία προσαρμογής από την εν μέρει προγραμματισμένη οικονομία στην οικονομία της αγοράς. Αυτό σημαίνει ότι η Σλοβενία χρειάσθηκε λιγότερο ριζικές αναπροσαρμογές της διάρθρωσης της παραγωγής της από ό,τι οι γείτονες της Ανατολικής Ευρώπης, γιατί η Σλοβενία από παράδοση ήταν περισσότερο προσανατολισμένη στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης παρά στις χώρες αυτές.

5.5. Οι επενδύσεις σημείωσαν πτώση κατά τα προηγούμενα έτη και φτάνουν τώρα το 17 % του ΑΕΠ ί πάντως κατά τους τελαυταίους έξι μήμες σημειώνεται αύξηση των επενδύσεων. Αντίθετα αυξήθηκε αισθητά η ζήτηση σε καταναλωτικά αγαθά, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στη σύνθεση των εισαγωγών της Σλοβενίας.

5.6. Τα δημόσια οικονομικά της Σλοβενίας είναι σχετικά υγιή. Όσον αφορά τον κρατικό προϋπολογισμό της κεντρικής κυβέρνησης και τους προϋπολογισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης από κοινού, εντός του 1992 επετεύχθη πλεόνασμα της τάξεως του 0,3 % του ΑΕΠ, μετά από πλεόνασμα 2,6 % του 1991. Για το 1993 αναμένονταν έλλειμμα στον προϋπολογισμό της τάξεως του 0,9 % του ΑΕΠ, λόγω των αυξημένων δαπανών για την καταπολέμηση της ανεργίας. Όσον αφορά το έλλειμμα αυτό προβλέπεται καθαρός δανεισμός της τάξεως του 2 % του ΑΕΠ (το 1,3 % του οποίου θα προέρχεται από το εξωτερικό).

5.7. Η Σλοβενία, με συνολικό ποσό που μόλις φθάνει τα 1,8 δισ. δολλάρια ΗΠΑ δεν έχει υψηλό δημόσιο χρέος. Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη το ποσοστό του δημόσιου χρέους της πρώην Ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας, το οποίο αντιστοιχεί στη Σλοβενία, η σχέση του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ ανέρχεται σε μόλις 20 %, ποσοστό το οποίο είναι εξαιρετικά χαμηλό. Η Σλοβενία ανταποκρίθηκε πάντα έγκαιρα στις υποχρεώσεις εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.

5.8. Οι επιχορηγήσεις που καταβάλλονται από τον κρατικό προϋπολογισμό κατευθείαν προς τις επιχειρήσεις σε ποσοστό 3,8 % του ΑΕΠ, είναι υπερβολικά υψηλές. Μερικά προϊόντα επίσης επιχορηγούνται υπέρ των καταναλωτών. Αυτό αφορά όμως ένα μικρό μόνο ποσοστό όλων των προϊόντων καθώς και των υπηρεσιών (δημόσια μεταφορικά μέσα, σιδηρόδρομος, ταχυδρομεία).

5.9. Οι δαπάνες του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων της Σλοβενίας αντιπροσωπεύουν συνολικά το 28,2 % του ΑΕΠ. Σε αυτά ένα μερίδιο 7,9 % του ΑΕΠ αντιστοιχεί σε δαπάνες για ασφάλιση ασθενείας και ένα μερίδιο 13,7 % του ΑΕΠ αντιστοιχεί στο ταμείο Συντάξεων. Το μερίδιο αυτό συμμετοχής πρέπει έως το 1997 να μειωθεί στο 12 %. Και στη Σλοβενία, όσον αφορά την ασφάλιση κατά του γήρατος, υπάρχει γενική συναίσθηση του γενικού προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού εφόσον η αύξηση του πληθυσμού φθάνει το 0,7 % μόνον. Σήμερα η συνταξιοδοτική ηλικία για τους άνδρες ορίζεται στα 63 χρόνια ενώ για τις γυναίκες στα 58 χρόνια. Υπάρχει ένας γενικός προβληματισμός για την πιθανότητα ενός μεταρρυθμιστικού συστήματος που όμως πρόκειται να λάβει συγκεκριμένη μορφή μόνο μετά από μερικά χρόνια.

5.10. Η πολιτική νομισματικής σταθεροποίησης στη Σλοβενία υπήρξε μέχρι τώρα επιτυχής. Η πληθωριστική τάση του εθνικού νομίσματος της Σλοβενίας, του Τόλαρ, με την εφαρμογή μιας έντονα περιοριστικής νομισματικής πολιτικής, μειώθηκε ήδη αισθητά. Από 92,9 % το 1992 ο ρυθμός πληθωρισμού έφτασε το 1993 στο 21,9 % δηλαδή. τα χαμηλότερα επίπεδα των 11 τελευταίων ετών. Η κυβέρνηση επιθυμεί να συνεχίσει τη σταθεροποιητική νομισματική πολιτική στη Σλοβενία. Για το 1994 επιδιώκεται δείκτης πληθωρισμού που δεν θα υπερβεί το 15 έως 18 %. Το 1995 θα μπορούσε πάντως - λόγω της προγραμματιζόμενης εφαρμογής του ΦΠΑ - να σημειωθεί μια ελαφριά άνοδος του πληθωρισμού.

5.11. Το Τόλαρ της Σλοβενίας αποτελεί σήμερα το ισχυρότερο νόμισμα της Ανατολικής Ευρώπης, (αν μετρηθεί με την σχέση μεταξύ της επίσημης τιμής συναλλάγματος προς την συναλλαγματική ισοτιμία που εκφράζεται σε αγοραστική δύναμη). Μετά την εισαγωγή του σλοβενικού Τόλαρ τα αποθέματα σε συνάλλαγμα αυξήθηκαν σταθερά, σήμερα ανέρχονται σε 1,7 δισ. δολλ. ΗΠΑ και καλύπτουν περίπου το κόστος των εισαγωγών για τρεις μήνες. Πρόκειται δε να αυξηθούν ακόμη περισσότερο.

5.12. Τον Οκτώβριο του 1992 επιτεύχθηκε η μετατρεψιμότητα του Τόλαρ όσον αφορά τις συναλλαγές σε σχέση με το ισοζύγιο πληρωμών. Κατ'αυτό τον τρόπο η Σλοβενία δημιούργησε μια ουσιαστική προϋπόθεση για την εντατικοποίηση των συναλλαγών με χώρες σκληρού νομίσματος. Οι Σλοβενοί μπορούν ελεύθερα για ιδιωτικές τους ανάγκες να μετατρέπουν ελεύθερα το Τόλαρ σε ξένο νόμισμα. Απλώς ισχύουν μερικοί περιορισμοί όσον αφορά συναλλαγές που έχουν σχέση με το ισοζύγιο κεφαλαιουχικών συναλλαγών σε ξένο νόμισμα.

5.13. Η συναλλαγματική ισοτιμία του Τόλαρ είναι ελαστική. Ωστόσο, η Κεντρική Τράπεζα της Σλοβενίας παρεμβαίνει κατά καιρούς με σκοπό να διατηρήσει το Τοlar σε σχετικά σταθερό επίπεδο σε σχέση με το γερμανικό μάρκο (η Γερμανία είναι η σημαντικότερη χώρα εξαγωγών της Σλοβενίας). 75 Τόλαρ αντιστοιχούν περίπου σε 1 μάρκο (Φεβρουάριος 1994).

5.14. Σύμφωνα με τις σλοβενικές στατιστικές η ανεργία στη Σλοβενία ανήρχετο σε 10,1 % το 1991, σε 13,3 % το 1992, σε 15 % κατά μέσο όρο το 1993 και σε 14,1 % το Μάρτιο 1994. Ωστόσο, αν χρησιμοποιηθούν οι διεθνώς αναγνωρισμένοι μέθοδοι της Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας, το ύψος της ανεργίας είναι πολύ χαμηλότερο, τον Μάιο του 1993 π.χ. ανήρχετο σε 9,1 % (επίσημη στάθμη της ανεργίας για την ίδια περίοδο: 14 %).

5.15. Σχετικά υψηλό 36 % ήταν το ποσοστό της ανεργίας των νέων (άνεργοι που είναι νεότεροι από 26 ετών). Από τους άνεργους αυτούς περίπου το ήμισυ αναζητούσε για πρώτη φορά απασχόληση. Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ήταν υψηλότερο από 55 % γεγονός που οφείλεται στην αναδιάρθρωση της οικονομίας. Το 45 % των ανέργων είναι ανειδίκευτοι. Στο συνολικό αριθμό ανέργων οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν ποσοστό 44 %.

5.16. Η συμμετοχή των γυναικών στο δείκτη της ανεργίας ανέρχεται σε 52 % στη Σλοβενία και των ανδρών σε 64 %. Το ύψος της ανεργίας στις γυναίκες βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνο των ανδρών, επειδή οι γυναίκες απασχολούνται κατά κύριο λόγο στον τομέα της παροχής υπηρεσιών που δεν υπέστη τόσο σοβαρά πλήγματα όπως ο τομέας της βιομηχανίας. Στη Σλοβενία εφαρμόζεται ήδη γενικά η αρχή της ίσης αμοιβής για την ίδια εργασία μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι γυναίκες απασχολούνται στο μεγαλύτερο ποσο

στό τους στον τριτογενή τομέα, με χαμηλότερο μέσο όρο μισθολογικού επιπέδου. Η μερική απασχόληση δεν προτιμάται παρά σε ελάχιστο ποσοστό, δηλαδή. αφορά το 2 % περίπου του συνόλου των απασχολουμένων.

5.17. Οι δαπάνες για τη χρηματοδοτική ενίσχυση των ανέργων καθώς και για τα μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης αντιστοιχούσαν το 1993 σε ποσοστό 1,8 % περίπου του ΑΕΠ. Στο 44,4 % των ανέργων χορηγήθηκαν επιδόματα ανεργίας και στο 21,7 % παρεσχέθη βοήθημα ανεργίας. Κατόπιν μπορεί να τους προσφέρεται μεταξύ άλλων και η κοινωνική αρωγή. Η Σλοβενία ακριβώς πριν να αρχίσει η διαδικασία της οικονομικής της μεταλλαγής σε οικονομία της αγοράς κατά τα δυτικά πρότυπα, διέθετε ένα σύστημα επισήμων γραφείων εργασίας. Έτσι ο θεσμός δεν ήταν καινούργιος για τη χώρα, πράγμα που συνιστά ένα ακόμη πλεονέκτημα της Σλοβενίας έναντι των άλλων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

5.18. Στα μέτρα μετεκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης του κράτους, συμμετείχε ένα 10 % των ανέργων. Τα 2/3 των προγραμμάτων αυτών είναι βραχυπρόθεσμα. Ειδικά για τους αποφοίτους των σχολείων, υπάρχουν κρατικές επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις που προσφέρουν σε νέους τη δυνατότητα μιας επαγγελματικής εκπαίδευσης. Οι δαπάνες της εκπαίδευσης αυτής αναλαμβάνονται κατά 100 % από το κράτος. Το 1993 επωφελήθηκαν από το μέτρο αυτό 10 000 νέοι.

5.19. Εκτός αυτού, για το 1994, προβλέπεται ένα πρόγραμμα για την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας. Από ένα Ταμείο που προβλέπεται, ειδικά γι'αυτόν το σκοπό, χορηγούνται επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις για τη δημιουργία θέσεων για ανέργους μακράς διαρκείας, που παρέμειναν άνεργοι πέραν των 2 ετών. Παράλληλα υπάρχει μια σειρά μέτρων εκ μέρους του κράτους για τη δημιουργία απασχόλησης. Σ'αυτά περιλαμβάνεται η απασχόληση ανέργων στον κοινωνικό τομέα, στην προστασία του περιβάλλοντος ή η ένταξή τους σε δράσεις για την αποκατάσταση έργων υποδομής και δημοσίων κτιρίων. Σε παρόμοια προγράμματα μπόρεσαν να συμμετάσχουν το 1993, 6 000 άνεργοι περίπου. Για τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας υπάρχει εκτός τούτων η δυνατότητα της πρόωρης συνταξιοδότησης. Χρήση του μέτρου αυτού έκαναν το 1993, 2 000 περίπου άνεργοι.

6. Εξωτερικές συναλλαγές της Σλοβενίας

6.1. Το εξωτερικό εμπόριο για τη Σλοβενία, μια μικρή σχετικά χώρα, με περιορισμένη τοπική αγορά, διαδραματίζει έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο. Για το λόγο αυτό η σλοβενική κυβέρνηση ακολουθεί μια δραστήρια πολιτική εξωτερικού εμπορίου. Υπ'αυτήν την έννοια, η σημερινή κυβέρνηση διαπραγματεύεται την προσχώρηση της Σλοβενίας στο Γενική συμφωνία δασμών και εμηορίου (ΓΣΔΕ).

6.2. Για την βελτιωμένη πρόσβαση στην αγορά συνήφθησαν διμερείς εμπορικές συμφωνίες με τους εξής εμπορικούς εταίρους: μια εμπορική συμφωνία και συμφωνία συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (βλ. κατωτέρω εκτενέστερη περιγραφή), μία συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με τη Δημοκρατία της Τσεχίας και της Σλοβακίας, όπου προβλέπεται και η δημιουργία, μέσα σε 2 χρόνια, μιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών (με εξαίρεση των αγροτικών προϊόντων), μια εμπορική συμφωνία με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και μία με τη γειτονική χώρα της Σλοβενίας, την Κροατία (που ήδη κυρώθηκε από το Κροατικό Κοινοβούλιο).

6.3. Στις 6 Απριλίου 1994 υπεγράφη μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την Ουγγαρία. Σ'αυτήν θα προβλέπεται η δημιουργία μιας ζώνης ελευθέρων εμπορικών συναλλαγών μέσα σε διάστημα 5-6 ετών. Η Σλοβενία συμμετέχει στο πλαίσιο μιας περιφερειακής συνεργασίας και στην πρωτοβουλία «Άλπεις - Αδριατική» (με προτροπή της Ιταλίας) για μια συνεργασία των χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο. Συνομιλίες για διαπραγματεύσεις εμπορικών συμφωνιών στεγάζονται σήμερα με, μεταξύ άλλων, την Πολωνία, Λιθουανία και Ρουμανία.

6.4. Οι διαπραγματεύσεις της Σλοβενίας με την ΕΖΕΣ για μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου διεκόπησαν από μέρους της ΕΖΕΣ. Ο λόγος είναι ότι η ΕΖΕΣ επιθυμεί να προσανατολιστεί σύμφωνα με τις προθεσμίες φιλελευθεροποίησης τις οποίες καθορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια νέα ευρωπαϊκή συμφωνία με την Σλοβενία που βρίσκεται ακόμη στο στάδιο επεξεργασίας. Η ΕΖΕΣ επιθυμεί έτσι να διασφαλίσει ένα παραλληλισμό των σχετικών διαβημάτων (ενόψει μάλιστα της επικείμενης ένταξης στην ΕΕ ορισμένων κρατών της ΕΖΕΣ). Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα που ενέχει για την Σλοβενία η ταχεία σύναψη μιας Ευρωπαϊκής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

6.5. Το εξωτερικό εμπόριο της Σλοβενίας διεξάγεται με τους εξής εμπορικούς εταίρους (βλ. τη γραφική παράσταση στο παράρτημα): Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της Σλοβενίας που δέχτηκε το 58 % των σλοβενικών εξαγωγών κατά το πρώτο εξάμηνο του 1993, ενώ ένα 7 % των εξαγωγών απορροφήθηκαν από τις χώρες ΕΖΕΣ. Το 16 % των εξαγωγών διοχετεύτηκαν σε χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

6.6. Από πλευράς εισαγωγών, η Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποίησε εισαγωγές της τάξεως του 55 %, οι χώρες ΕΖΕΣ 12 %, οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας 11 % και οι υπόλοιπες 22 % (υψηλότερο ποσοστό από ό, τι οι εξαγωγές αντί εισαγωγών πετρελαίου/φυσικού αερίου). Αν ταξινομηθούν με βάση την αξία των εμπορικών συναλλαγών οι πρώτοι πέντε εταίροι εξωτερικού εμπορίου της Σλοβενίας είναι οι εξής: η Γερμανία, η Κροατία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Αυστρία.

6.7. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση το εμπόριο με την Σλοβενία είναι αναλογικά σημαντικό, αν συγκριθεί με το εμπόριο που διεξάγεται με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Το διμερές εμπόριο ΕΕ και Σλοβενίας, όσον αφορά το μέγεθός του, θα μπορούσε να συγκριθεί με το 80 % του εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Ουγγαρίας, με το 75 % μεταξύ ΕΕ και Δημοκρατίας της Τσεχίας, ενώ, είναι μεγαλύτερο από το εμπόριο μεταξύ ΕΕ και Σλοβακίας και 9 φορές μεγαλύτερο από το εμπόριο μεταξύ ΕΕ και Βουλγαρίας. Αυτοί οι αριθμοί καθιστούν προφανές ότι η Σλοβενία - αν και μικρή σχετικά χώρα - συνιστά εντούτοις ένα σημαντικό εμπορικό εταίρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

6.8. Για το 1993 οι σημαντικότεροι εξαγωγικοί τομείς για την Σλοβενία ήταν η βιομηχανία ηλεκτρικών ειδών (16,1 %), ο εξοπλισμός μεταφορών (12,0 %), η χημική βιομηχανία (9,4 %), η επεξεργασία μετάλλου (8,6 %), η βιομηχανία ξύλου και επίπλων (7,0 %), η μηχανολογία (5,7 %) καθώς και η κλωστοϋφαντουργία και ο τομέας της ένδυσης (3,3 %). Το μεταποιητικό εμπόριο χαμηλού κόστους αποτελεί το 19,1 % των σλοβενικών εξαγωγών και ως εκ τούτου διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο.

6.9. Το 1993 οι εισαγωγές παρουσιάζουν την εξής διάταξη κατά προτεραιότητα: οχήματα (15,0 %), μηχανήματα (9,2 %), ηλεκτρικές συσκευές (10,5 %), χημικά προϊόντα συμπεριλαμ

βανομένου πετρελαίου/υγραερίου (17,1 %), τρόφιμα (9,5 %) καθώς και επεξεργασία μετάλλων (8,7 %). Τα προϊόντα που εισάγονται προς μεταποίηση και επανεξαγωγή, λόγω του χαμηλού κόστους (παθητικό μεταποιητικό εμπόριο), καταλαμβάνουν στον τομέα των εισαγωγών ποσοστό 13,4 %.

6.10. Επομένως το συγκριτικό πλεονέκτημα που προσφέρει η Σλοβενία έγκειται τόσο στα προϊόντα μέσης τεχνολογικής ανάπτυξης και στα ημιεπεξεργασμένα προϊόντα όσο και στην εισαγωγή προϊόντων προς μεταποίηση και επανεξαγωγή που πραγματοποιείται στον τομέα της μεταποίησης. Κατ'αυτό τον τρόπο η Σλοβενία διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προσφέρει κυρίως προϊόντα υψηλής τεχνολογίας για προγράμματα επενδύσεων για την επέκταση και την αναδιάρθρωση της σλοβενικής βιομηχανίας.

6.11. Η σύνθεση των εμπορικών συναλλαγών μεταβλήθηκε κατά τα τελευταία έτη. Τα λεγόμενα παραδοσιακά βιομηχανικά προϊόντα, όπως τα κλωστοϋφαντουργικά, τα υποδήματα και τα προϊόντα της βιομηχανίας ξύλου έχασαν την αξία που είχαν, ενώ άλλα πιο προηγμένα τεχνικά βιομηχανικά προϊόντα (όπως προϊόντα της ηλεκτρονικής βιομηχανίας, της παραγωγής οχημάτων και της παραγωγής βασικών χημικών προϊόντων) απόκτησαν μεγαλύτερη σημασία. Η εξέλιξη αυτή κατέστη δυνατή κατά μεγάλο μέρος χάρη στο σχετικά υψηλό επίπεδο κατάρτισης των εργαζομένων της Σλοβενίας. Όπως διαφαίνεται, εκτός των άλλων από την απαρίθμηση των εξαγωγικών και εισαγωγικών τομέων, ένα μεγάλο τμήμα του εξωτερικού εμπορίου της Σλοβενίας αφορά το μεταποιητικό εμπόριο, γεγονός που επιβεβαιώνει και πάλι το σχετικά δυτικό πρότυπο ανάπτυξης που χαρακτηρίζει την οικονομική διάρθρωση της Σλοβενίας.

6.12. Το 1993 οι αριθμοί καταδεικνύουν ότι το εξωτερικό εμπόριο της Σλοβενίας δεν εξελίσσεται ευνοϊκά όπως τα 2 προηγούμενα χρόνια. Μετά από 2 χρόνια κατά τα οποία σημειώθηκε μια ελαφριά ονομαστική αύξηση των εξαγωγών η Σλοβενία σημειώνει το 1993 μείωση των εξαγωγών της τάξεως του 8,9 %. Το γεγονός αυτό ήταν συνέπεια, αφενός μεν της αύξησης των μισθών στη Σλοβενία, οπότε η χώρα έχασε το πλεονέκτημα της ανταγωνιστικότητας έναντι των γειτόνων της μεταξύ των κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Αφετέρου η Σλοβενία δέχτηκε πλήγμα εξαιτίας της οικονομίας της με έντονο προσανατολισμό προς τις δυτικές αγορές και λόγω της ύφεσης που επικρατεί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα κράτη της ΕΖΕΣ, όπου διοχετεύεται περισσότερο από το 65 % του συνόλου των εξαγωγών της χώρας. Οι εξαγωγές της Σλοβενίας προς την ΕΕ σημείωσαν με ποσοστό 7 % μικρότερη μείωση, στη συνολική τάση υποχώρησης των εξαγωγών.

6.13. Οι εισαγωγές της Σλοβενίας αυξήθηκαν το 1993 κατά 5,7 % έναντι του προηγούμενου έτους. Αυτό οφείλονταν κυρίως στην αυξημένη ζήτηση καταναλωτικών και επενδυτικών αγαθών μετά την αύξηση των πραγματικών μισθών. Οι εισαγωγές μάλιστα από την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 16 %. Έτσι το υπόλοιπο του εμπορικού ισοζυγίου της Σλοβενίας αφού παρουσίασε πλεόνασμα το 1992, το 1993 καταλήγει σε έλλειμμα 400 εκ. δολλάρια ΗΠΑ. Η Σλοβενία παρουσίαζε στις εμπορικές συναλλαγές έναντι των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας πλεόνασμα, ενώ με τους άλλους εμπορικούς της εταίρους, επομένως, και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο.

7. Η μεταρρυθμιστική πολιτική της κυβέρνησης

7.1. Ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της Σλοβενίας για την επίτευξη μακρο-οικονομικής σταθερότητας είναι μία πολύ περιοριστική νομισματική πολιτική. Η Κεντρική Τρά

πεζα της Σλοβενίας δεν εξαρτάται από την κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική. Διαθέτει μέσα νομισματικής πολιτικής τα οποία ουσιαστικά αντιστοιχούν σε αυτά που διαθέτουν οι Κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

7.2. Η εισαγωγή του Τόλαρ αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την απελευθέρωση από την υπερβολική πληθωριστική τάση του γιουγκοσλαβικού δηναρίου. Όπως δείχνουν τα στοιχεία σχετικά με τη μείωση του ρυθμού του πληθωρισμού, ο οποίος κυμαίνεται σήμερα περίπου στο 21 %, η περιοριστική πολιτική που ακολουθήθηκε στη συνέχεια οδήγησε σε σχετική νομισματική σταθερότητα. Αφετέρου ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε και πάλι.

7.3. Η κυβέρνηση της Σλοβενίας έχει ήδη θεσπίσει τους σημαντικότερους νόμους με σκοπό την κατάρτιση ενός θεσμικού υπόβαθρου μιας οικονομίας της αγοράς. Η Σλοβενία ακολούθησε σχετικά έναν αυτόνομο, από τους κανόνες του ΔΝΤ, τρόπο μεταρρύθμισης. Το Σύνταγμα της χώρας εξασφαλίζει την ατομική ιδιοκτησία. Η ίδια η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την πολιτική της κυρίως ως πολιτική για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου. Στην πολιτική αυτή συγκαταλέγεται η νομοθεσία σχετικά με τις μορφές επιχειρήσεων που θεσπίστηκε την άνοιξη του 1993 και η οποία διαμορφώθηκε σύμφωνα με το γερμανικό και αυστριακό πρότυπο, η νομοθεσία για την προστασία της βιομηχανικής και εμπορικής ιδιοκτησίας που θεσπίστηκε το Μάρτιο 1992, ο Νόμος για τη δημοσίευση των ετήσιων λογαριασμών του 1993 καθώς και ο Νόμος για το θεμιτό ανταγωνισμό.

7.4. Τον Ιούνιο 1991 η Σλοβενία υιοθέτησε ένα νέο νόμο σχετικά με τις τράπεζες. Ο νόμος αυτός ρυθμίζει αφενός την κεφαλαιοποίηση των πόρων ή τη διάλυση των τραπεζών σε περίπτωση πτώχευσης. Στη Σλοβενία υπάρχουν σήμερα περίπου 33 τράπεζες από τις οποίες 15 ιδρύθηκαν πρόσφατα.

7.5. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Σλοβενίας νοσεί ακόμη υπό το βάρος των παλαιών χρεών των πρώην κρατικών επιχειρήσεων, που τα προηγούμενα χρόνια κατά ένα μεγάλο ποσοστό σημείωσαν ζημίες. Περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των εκκρεμών χρεών του τραπεζικού συστήματος έπρεπε να αποσβεσθεί. Η σλοβενική κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει ένα πρόγραμμα «αποκατάστασης», των τραπεζών, με σκοπό την εξυγίανσή τους. Στην αρχή περιλήφθηκαν σ'αυτό οι 2 μεγάλες τράπεζες που συμμετέχουν στην αγορά με ποσοστό 50 %. Μέσω του προγράμματος τα αποσβευσμένα χρέη μετατρέπονται σε κρατικά ομολογιακά δάνεια. Οι δαπάνες του προγράμματος καλύπτονται κατά ένα μέρος από τον κρατικό προϋπολογισμό και κατά ένα άλλο μέρος από ένα δάνειο που χορήγησε η Διεθνής Τράπεζα.

7.6. Από τον Μάρτιο 1990 λειτουργεί στη Λιουμπλιάνα χρηματιστήριο αξιών. Ο όγκος των συναλλαγών έφθασε το 1993 τα 1,5 εκαεομφύρια. ΓΜ. Βάσει των δυτικών αναλογιών το ποσό είναι μικρό, αλλά αν υπολογισθεί με βάση τον κατά κεφαλή όγκο η Σλοβενία επιτυγχάνει τον υψηλότερο όγκο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Στις αρχές του 1994 είχαν εισαχθεί αξιόγραφα 50 εταιρειών. Αναμένεται όμως να αναζωογονηθεί η αγορά αξιών με την πρόοδο της ιδιωτικοποίησης.

7.7. Την άνοιξη του 1993 έγινε μια πώληση με αποτέλεσμα να πωληθεί το 1/3 των κατοικιών σε ιδιώτες. Για το σκοπό αυτό πολλοί κάτοικοι της Σλοβενίας χρησιμοποίησαν κρυφές οικονομίες που είχαν σε γερμανικά μάρκα. Η ενέργεια αυτή χρησιμοποιήθηκε συγχρόνως για την αύξηση του αποθέματος σε συνάλλαγμα της Σλοβενικής Κεντρικής Τράπεζας.

7.8. Το πέρασμα της σλοβενικής οικονομίας σε ιδιωτικά χέρια προχωρεί με βραδείς ρυθμούς. Η νομοθεσία περί ιδιωτικοποιήσεων καθυστέρησε λόγω της ευρείας συζήτησης που διεξάχθηκε σχετικά με την παροχή αποζημιώσεων για τις απαλλοτριώσεις με αποτέλεσμα να υιοθετηθεί μόλις το Νοέμβριο του 1992. Αποκαλείται «Νόμος περί αλλαγής των σχέσεων ιδιοκτησίας» και σ'αυτόν λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στον τομέα των επιχειρήσεων και οι οποίες ήταν διαδεδομένες στο οικονομικό σύστημα της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Με το νόμο αυτό αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στο σχετικό βαθμό αυτονομίας που απολαμβάνει «ο διευθυντής» της επιχείρησης.

7.9. Από ένα σύνολο 29 500 επιχειρήσεων στην Σλοβενία ο νόμος αφορά περίπου 2 600 μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις. Ο αριθμός αντιστοιχεί σε ένα 10 % των επιχειρήσεων που λειτουργούν, όμως οι επιχειρήσεις αυτές πραγματοποιούν εισόδημα που αντιστοιχεί στο 60 % του συνολικού κύκλου εργασιών και σε αυτές συμμετέχει ποσοστό εργαζομένων της τάξης του 79 %.Οι αριθμοί αυτοί καθιστούν σαφή τη σημασία που ενέχει αναλογικά ο τομέας των κρατικών επιχειρήσεων. Εκτός ιδιωτικοποίησης παραμένουν στον κρατικό τομέα μερικές επιχειρήσεις συναφείς με τράπεζες και ασφαλίσεις, με την αγροτική και δασική οικονομία, με λαχεία καθώς και οι επιχειρήσεις για τις οποίες έχει αρχίσει διαδικασία πτώχευσης.

7.10. Το κυβερνητικό πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης εφαρμόζεται από τον κρατικό οργανισμό ιδιωτικοποίησης. Όλες οι αφορώμενες επιχειρήσεις πρέπει από την 1 Ιανουαρίου 1993 να καταρτίσουν ένα ισολογισμό ενάρξεως όπου πρέπει να προσδιορίζεται μια αξία του «κεφαλαίου που ανήκει στο κράτος». Μετά, κάθε επιχείρηση πρέπει το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1994 να υποβάλει ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης το οποίο θα εγκριθεί από τον σχετικό κρατικό οργανισμό. Εδώ ο κρατικός οργανισμός οφείλει να αποδώσει, μεταξύ άλλων, ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα της διατήρησης θέσεων εργασίας, από την άποψη της περιφερειακής και κοινωνικής πολιτικής.

7.11. Σε περίπτωση που το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης δεν καταρτισθεί μέχρι τα τέλη του 1994 (περίπτωση που αφορά το 1/6 του συνόλου των επιχειρήσεων), ο κρατικός οργανισμός ιδιωτικοποιήσεων καταρτίζει μόνος του ένα πρόγραμμα. Ο οργανισμός αυτός επιβλέπει επίσης και την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων ιδιωτικοποίησης. Στην αρχή της διαδικασίας προβλέπεται η μεταβολή μιας κρατικής επιχείρησης σε ανώνυμη εταιρεία (εταιρεία κεφαλαίου). Σε περίπτωση μη βιώσιμων επιχειρήσεων ο κρατικός οργανισμός ιδιωτικοποιήσεων αναλαμβάνει την πώληση των περιουσιακών τους στοιχείων.

7.12. Αν και η ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων πρέπει κανονικά να έχει ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 1995, είναι δυνατόν να προκύψει μια σειρά προβλημάτων και λόγω αυτών να καθυστερήσει το χρονικό πρόγραμμα. Πριν να καταρτιστεί ο εναρκτήριος ισολογισμός μιας επιχείρησης πρέπει να διενεργηθεί μερική μεταφορά κεφαλαίων, για να αποκατασταθούν πάλι οι αρχικές σχέσεις. Αυτό αφορά περίπου το 1/6 του συνόλου των επιχειρήσεων. Για ακόμη 1/6 των επιχειρήσεων οι σχέσεις ιδιοκτησίας παραμένουν ασαφείς, λόγω των υφιστάμενων αξιώσεων αποζημίωσης των προηγούμενων ιδιοκτητών. Τέλος πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη και για το γεγονός ότι η έλλειψη πιστώσεων και κεφαλαίων στην Σλοβενία θα δυσχεράνει την πώληση κρατικών επιχειρήσεων σε σλοβενούς επιχειρηματίες.

7.13. Η ιδιωτικοποίηση των έως τώρα κρατικών επιχειρήσεων της Σλοβενίας συνίσταται από ένα μικτό σύστημα ελεύθερης διανομής και πώλησης στους σλοβενούς πολίτες. Η βασική σχηματοποίηση είναι η εξής: 10 % των μεριδίων των επιχειρήσεων (μετοχές) διατίθενται για το σλοβενικό ταμείο συντάξεων, 10 % για το Ταμείο αποζημιώσεων που αφορά την κάλυψη των απαλλοτριώσεων, 20 % διατίθενται για ένα ταμείο ανάπτυξης της επιχειρήσεως, 20 % διανομή στο εσωτερικό της επιχειρήσεως υπό ειδικούς όρους και 40 % διατίθενται για ελεύθερη αγορά.

7.14. Οι σλοβενοί πολίτες συμμετέχουν άμεσα, με προσωρινούς μετοχικούς τίτλους στην πρώην κρατική ιδιοκτησία, που μπορεί να διαθέτει ο κάθε σλοβενός πολίτης. Η αξία των ονομαστικών τίτλων ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία. Οι ονομαστικοί τίτλοι δεν μπορούν να μεταβιβαστούν, αλλά μόνο να κληρονομηθούν. Αυτούς τους προσωρινούς μετοχικούς τίτλους οι ιδιοκτήτες τους μπορούν είτε να τους μετατρέψουν σε μετοχές κατά την εσωτερική διανομή των μεριδίων στην επιχείρηση, είτε να τους εξαργυρώσουν σε δημόσια πώληση, είτε να αποκτήσουν αντ'αυτών μερίδια στο Ταμείο Επενδύσεων.

7.15. Ξένοι επενδυτές μπορούν κατά κανόνα να συμμετέχουν στην ιδιωτικοποίηση. Πάντως αν το ξένο κεφάλαιο που προτίθεται να συμμετάσχει υπερβαίνει το 40 % των διατιθέμενων προς πώληση μετοχών, χρειάζεται την έγκριση του κρατικού οργανισμού ιδιωτικοποίησης. Επίσης και οι επενδύσεις, το ύψος των οποίων υπερβαίνει τα 10 εκατομ λμύρια Ecu, χρειάζονται την έγκριση της κυβέρνησης. Γενικά πάντως είναι δυνατή και μία 100 % συμμετοχή του ξένου κεφαλαίου. Φυσικά εκτός της συμμετοχής στην ιδιωτικοποίηση, διαθέσιμες είναι και οι υπόλοιπες μορφές επενδύσεων ξένου κεφαλαίου.

7.16. Τόσο η κυβέρνηση όσο και οι οικονομικοί κύκλοι θα δουν με καλή διάθεση την τοποθέτηση ξένων κεφαλαίων στη χώρα τους, επειδή έτσι μπορεί να βελτιωθεί αισθητά η ανταγωνιστικότητα της σλοβενικής οικονομίας όπως και η κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα. Το μερίδιο του ξένου κεφαλαίου στη σλοβένικη οικονομία είναι σήμερα πολύ χαμηλό.

7.17. Στα τέλη του 1991 ψηφίστηκε ένας φιλελεύθερος νόμος για ξένες επενδύσεις στην Σλοβενία. Ο νόμος αυτός ανταποκρίνεται σε διεθνή πρότυπα. Μέσω αυτού διασφαλίζονται μεταξύ άλλων το δικαίωμα «εθνικής μεταχείρισης», το δικαίωμα μεταφοράς κεφαλαίων και κερδών καθώς και το δικαίωμα συμμετοχής στη διαχείριση σε σχέση αντίστοιχη με το μερίδιο κεφαλαίου της επένδυσης. Οι ξένες επενδύσεις είναι δυνατές σε όλους τους τομείς εκτός αυτών που αφορούν ρητώς τη δημόσια ασφάλεια (στρατιωτικά αγαθά, τηλεπικοινωνίες, κλπ).

7.18. Από το 1988 έως τον Σεπτέμβριο 1993 επενδύθηκαν συνολικά στην Σλοβενία ξένα κεφάλαια 1 δις Ecu, από τα οποία 110 εκατομμύρια Ecu αφορούν το 1993 ( από Ιανουάριο έως Σεπτέμβριο). Ξένες επενδύσεις στην Σλοβενία είναι κατά κανόνα δυνατές με 4 διαφορετικές μορφές: «κοινές επιχειρήσεις» με σλοβενό εταίρο, επένδυση κεφαλαίου σε μια ήδη υπάρχουσα εγχώρια επιχείρηση, απόκτηση ενός μεριδίου (έως και 100 %) σε μία εγχώρια επιχείρηση και τέλος η σύσταση νέας επιχειρήσεως. Η μορφή της ξένης επένδυσης με τη μεγαλύτερη προτίμηση είναι εκείνη των κοινών επιχειρήσεων. Η σύσταση κατά 100 % θυγατρικών εταιρειών είναι με ποσοστό 2 % ακόμη σχετικά περιορισμένη. Από το 1988 και εξής, από το συνολικό αριθμό ξένων επενδύσεων τα 500 εκατομμύρια Εcu αφορούσαν συμβάσεις (κοινές επιχειρήσεις), τα 200 εκατομμύρια Ecu απόκτηση μετοχών και 135 εκατομμύρια Ecu επενδύσεις για νέες βιομηχανικές εγκαταστάσεις («οικολογικές επενδύσεις»).

7.19. Τα ποσά που κατά μέσο όρο επενδύθηκαν για κάθε επιμέρους σχέδιο είναι μάλλον μικρά, γιατί οι επενδύσεις αφορούσαν κυρίως την παροχή υπηρεσιών και το εμπόριο. Υπάρχουν όμως και μερικά μεγαλύτερα προγράμματα ξένων επενδύσεων στον τομέα της μεταποιητικής βιομηχανίας. Οι μεγαλύτερες ανάμεσα στις 40 χώρες προέλευσης ξένων κεφαλαίων είναι η Γερμανία (44,9 %), η Αυστρία (20,7 %), η Ιταλία (16 %) και η Γαλλία (7,1 %). Ως εκ τούτου το 70 % του ξένου κεφαλαίου που επενδύθηκε στην Σλοβενία προέρχεται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την αιφνίδια άνοδο των ξένων επενδύσεων κατά τα 2 τελευταία χρόνια, η σημασία τους για τη σλοβενική όικονομία, από άποψη μεγέθους και ποσοστού είναι έως τώρα μάλλον μικρή.

7.20. Τώρα πρέπει να εξετασθούν οι σχέσεις της ιδιοκτησίας στον τομέα της σλοβενικής οικονομίας. Στα μέσα του 1993 υπήρχαν στην Σλοβενία 23 298 επιχειρήσεις σε ενεργό λειτουργία, το 82 % των οποίων ανήκε σε ιδιωτικά χέρια (εδώ πρόκειται για πολλές συστάσεις νέων επιχειρήσεων). Στον ιδιωτικό τομέα απασχολείται περίπου το 10 % του ενεργού πληθυσμού, ενώ στις κρατικές, ακόμη, μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις απασχολείται το 72 % του συνόλου των εργαζομένων που πραγματοποιούν το 60 % του συνολικού κύκλου εργασιών. Ο ιδιωτικός και μεικτός τομέας πραγματοποιεί το 25 % περίπου του συνολικού κύκλου εργασιών. Επιπλέον υπάρχει αριθμός ατόμων μη συλαμβανομένων στατιστικώς που διαβαίνουν τα σύνορα, ιδίως μεθοριακοί, προς την Ιταλία και Αυστρία και δραστηριοποιούνται εκεί κατά μερική απασχόληση χωρίς άδεια εργασίας.

7.21. Η αναδιάρθρωση της όικονομίας ενέχει για την Σλοβενία μεγάλη προτεραιότητα. Σ' αυτήν πρόκειται να συμβάλουν δύο προγράμματα, παράλληλα με το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης που περιγράφηκε ήδη, και ένα πρόγραμμα για την ανανέωση και εξέλιξη των επιχειρήσεων. Το πρόγραμμα ανανέωσης περιλαμβάνει έως τώρα 100 επιχειρήσεις. Ένα Ταμείο Ανάπτυξης πρόκειται να διασφαλίσει στις βιώσιμες επιχειρήσεις τις απαραίτητες μεταβατικές χρηματοδοτήσεις για τη σταθεροποίηση των επιχειρήσεων. Πλην τούτου για τις επιχειρήσεις χωρίς μέλλον πρέπει να αρχίσει κιόλας η διαδικασία διάλυσής τους.

8. Οικονομικές και κοινωνικές ομάδες της Σλοβενίας

8.1. Η Σλοβενία σημειώνει προβάδισμα έναντι των υπολοίπων πρώην σοσιαλιστικών προγραμματισμένων οικονομιών στον τομέα της στελέχωσης της οικονομίας με επίλεκτο δυναμικό. Τούτο οφείλεται στο ευρύτατο διαδεδομένο σύστημα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, της σοσιαλιστικής αυτοδιαχείρισης των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το σύστημα, τα διαχειριστικά στελέχη στη διεύθυνση των επιχειρήσεων διέθεταν σχετική αυτονομία. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τη μεγάλη ετοιμότητα για σύσταση νέων ανεξάρτητων επιχειρήσεων (βλ. άνω τον μεγάλο αριθμό των νέων συστάσεων). Αυτό το γεγονός θα διευκολύνει σημαντικά την πορεία της προσαρμογής της σλοβενικής οικονομίας μέσα στην προοπτική της διεθνούς ανταγωνιστικότητας.

8.2. Η Σλοβενία διαθέτει σχετικά καλά καταρτισμένα στελέχη. Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση υπάρχει ένα σύστημα ανωτέρων σχολών ειδίκευσης, όπου γίνεται η προετοιμασία για ορισμένα επαγγέλματα. Εκτός από αυτές υπάρχουν γυμνάσια καθώς και πανεπιστήμια και ιδιαίτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα για τις φυσικές επιστήμες και τα τεχνικά επαγγέλματα. Στον τομέα της χειρωνακτικής εργασίας υπάρχουν στην Σλοβενία 37 000 τεχνίτες καθώς και 32 500 λοιποί εργαζόμενοι σε χειρωνακτικά επαγγέλματα.

8.3. Η νόμιμη εβδομαδιαία διάρκεια της εργασίας κυμαίνεται μεταξύ 36 και τις 42 ωρών με τουλάχιστον 18 ημέρες διακοπών το χρόνο. (Η 40ωρη εβδομαδιαία εργασία αποτελεί τώρα τον κανόνα). Οι ωρομίσθιες αμοιβές βρίσκονται σε επίπεδο χαμηλότερο της Πορτογαλίας, και σήμερα η χώρα παρουσιάζει της χαμηλότερες αμοιβές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εδώ προστίθενται και οι πρόσθετες δαπάνες τους για μισθούς, που σε σχέση με τους μισθούς είναι σχετικά μικρές. Σε σύγκριση όμως με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, από την άποψη αυτή και λόγω του σχετικά ισχυρού νομίσματός της η Σλοβενία έχει χάσει κάπως την ανταγωνιστικότητά της.

8.4. Οι 39 500 περίπου ανεξάρτητες επιχειρήσεις της Σλοβενίας είναι μέλη του Σλοβένικου Οικονομικού Επιμελητηρίου. Από τον συνολικό αυτό αριθμό οι 23 000 μπορούν να θεωρηθούν ως ενεργά λειτουργούσες επιχειρήσεις. Το Οικονομικό Επιμελητήριο είναι μια ανεξάρτητη, μη πολιτική οργάνωση. Σύμφωνα με το νόμο, η συμμετοχή στο Οικονομικό Επιμελητήριο είναι υποχρεωτική και περιλαμβάνονται σ' αυτό και κοινές επιχειρήσεις, εφόσον συστάθηκαν ως νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με τη σλοβενική νομοθεσία.

8.5. Το Οικονομικό επιμελητήριο υποδιαιρείται σε 13 περιφερειακά οικονομικά επιμελητήρια. Παράλληλα υπάρχουν και 23 κλαδικές ενώσεις, όπως είναι π.χ. ενώσεις για τη Βιομηχανία, το Εμπόριο, τον Τραπεζικό Τομέα, τον Τουρισμό, την Κλωστοϋφαντουργία, τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό κλπ. Το βιοτεχνικό επιμελητήριο είναι μία τέτοια υποοργάνωση στους κόλπους του οικονομικού επιμελητηρίου της Σλοβενίας. Υπάρχει εδώ και 140 χρόνια. Ανήκουν δε σ' αυτό σήμερα 37 100 ειδικευμένοι τεχνίτες και 32 500 εργαζόμενοι χειρώνακτες.

8.6. Στα καθήκοντα του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Σλοβενίας συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας, η διάδοση της πληροφόρησης με την οργάνωση εκθέσεων στο εξωτερικό, η επαγγελματική κατάρτιση και μετεκπαίδευση, η διαιτησία διαφορών που είναι δυνατόν να ανακύψουν μεταξύ επιχειρήσεων. Το Οικονομικό Επιμελητήριο διαθέτει τρία εκπαιδευτικά κέντρα, όπου γίνονται μετεκπαιδευτικά σεμινάρια για μεσαία στελέχη επιχειρήσεων καθώς και για διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων. Από τη Λιουμπλιάνα ασκείται μέριμνα για τα καθήκοντα του Οικονομικού Επιμελητηρίου στο διεθνή τομέα.

8.7. Το Οικονομικό Επιμελητήριο της Σλοβενίας αποτελεί συνδεδεμένο μέλος των Ευρωπαϊκών Επιμελητηρίων (Εurοchambres) και για το λόγο αυτό μπορεί να μετέχει σε ορισμένες δραστηριότητες των Ευρωεπιμελητηρίων. Πλην τούτου υπάρχει συνεργασία και με Οργανώσεις Ευρωπαϊκής Τυποποίησης και προτύπων προϊόντων. Άμεση εκπροσώπηση εκ μέρους του σλοβενικού επιμελητηρίου σ' αυτό το πεδίο δεν υπάρχει ακόμη στο εξωτερικό. Για το λόγο αυτό μόνο σε περιορισμένη κλίμακα είναι δυνατή η προσπάθεια για άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό.

8.8. Τον Φεβρουάριο 1994 έγιναν ορισμένες προσπάθειες για την ίδρυση ενός σωματείου εργοδοτών εκτός του σλοβενικού οικονομικού Επιμελητηρίου. Η πρωτοβουλία ίδρυσης υπογράφηκε έως τα μέσα Φεβρουαρίου από τους εργοδότες 1500 περίπου επιχειρήσεων, όπου απασχολείται το 58 % περίπου του συνόλου των εργοδοτών. Αυτό το νέο σωματείο εργοδοτών οφείλει μετά να εκπροσωπήσει, κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, την πλευρά των εργοδοτών που έως τώρα αντιπροσωπεύεται από εκπροσώπους του Οικονομικού Επιμελητηρίου. Πέραν τούτου θα μπορούσε το σωματείο εργοδοτών να συνάψει επίσημες σχέσεις με την ΔΟΕ.

8.9. Οι διαπραγματεύσεις για τις συλλογικές συμβάσεις στην Σλοβενία διενεργούνται μεταξύ του σλοβενικού οικονομικού επιμελητηρίου, ως εκπροσώπου των εργοδοτών αφενός και τεσσάρων κύριων συνδικαλιστικών ενώσεων, ως εκπροσώπου των εργαζομένων, αφετέρου. Το δικαίωμα της απεργίας για τους εργαζομένους προβλέπεται από το σλοβενικό σύνταγμα. Νομικά αντίποινα από την πλευρά της εργοδοσίας όπως η ανταπεργία δεν προβλέπονται μέχρι τώρα από το ισχύον δίκαιο.

8.10. Ο βαθμός οργάνωσης στα εργατικά σωματεία στην Σλοβενία είναι σχετικά υψηλός με ποσοστά της τάξης του 70 %. Οι τέσσερις ενεργοί συνδικαλιστικές ενώσεις είναι: 1. Ένωση των ελεύθερων συνδικαλιστικών ενώσεων, 2. Συνδικαλιστική ένωση PERGAM (τυπογραφίας και χάρτου), 3. Συνδικαλιστική ένωση 90, και 4. Ανεξάρτητη ένωση νέων συνδικαλιστικών ενώσεων Σλοβενίας.

8.11. Η μεγαλύτερη συνδικαλιστική ένωση, με 437 000 μέλη είναι η Ομοσπονδία ελευθέρων συνδικαλιστικών ενώσεων που προέρχεται από τον υποχρεωτικό πριν συνδικαλιστικό φορέα της πρώην σοσιαλιστικής χώρας. Η οργανωτική διάρθρωση της ομοσπονδίας αυτής προσανατολίζεται ανάλογα με το προηγούμενο συνδικαλιστικό σύστημα. Οι υπόλοιπες συνδικαλιστικές ενώσεις βρίσκονται σε εξελικτική πορεία δημιουργίας. Σήμερα, υπάρχει μια πορεία διάσπασης μέσα στην οποία ορισμένες κλαδικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις συγκεκριμένων επιμέρους επιχειρήσεων διασπώνται από την παλαιά συνδικαλιστική οργάνωση. Αναγνωρίσιμα είναι εντούτοις τα πρώτα δείγματα μιας νέας τάσης για τη συνένωση ανά κλάδους των συνδικαλιστικών φορέων ειδικευμένων επιμέρους επιχειρήσεων, προκειμένου να βελτιώσουν τη θέση τους στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

8.12. Ο διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για τη σύναψη ενός συμφώνου αλληλεγγύης άρχισε ακριβώς πριν την έναρξη του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων της σλοβενικής οικονομίας εδώ και ενάμισυ χρόνο. Οι διαπραγματεύσεις όμως ήταν εξαιρετικά δύσκολες λόγω του εκρηκτικού αυτού θέματος, κατάρτιση μισθολογικών κατευθυντήριων γραμμών καθώς και ελαχίστων ορίων όσον αφορά τις αυξήσεις μισθών και αμοιβών, και έτσι έως σήμερα δεν επετεύχθησαν συγκεκριμένα αποτελέσματα.

8.13. Η επιρροή των συνδικαλιστικών ενώσεων στη νομοθεσία περιορίζεται σε μια ακρόασή τους από το Κοινοβούλιο για θέματα νομοθετικής πρωτοβουλίας καθώς και στο δικαίωμα συμμετοχής τους σε ομάδες εργασίας. Για τη μεγαλύτερη ένωση υπάρχει ακόμη η δυνατότητα ασκήσεως επιρροής μέσω το εθνικού συμβουλίου, όπου διαθέτει και το 1/10 των ψήφων. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας του εθνικού συμβουλίου πρέπει εντούτοις να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο.

8.14. Υπάρχουν διάφοροι τύποι συλλογικών συμβάσεων: οι γενικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οι συλλογικές συμβάσεις που αφορούν τον οικονομικό τομέα, και οι συλλογικές συμβάσεις για τις δημόσιες και κοινωνικές υπηρεσίες. Παράλληλα με το σύνολο των γενικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας υπάρχουν και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις (π.χ. για την κλωστοϋφαντουργία) καθώς και συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και συμβουλίου επιχειρήσεων, στις μεγάλες επιχειρήσεις.

8.15. Η αρχή της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων κατά τη σύναψη των συλλογικών συμβάσεων δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη εντελώς από την Ευβέρνηση, επειδή η τελευταία στο διάστημα των 2 αυτών ετών, του 1992 και 1993, έχει διακόψει πολλές φορές τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με νομοθετικά μέτρα. Παρά το πάγωμα με νόμο των ονομαστικών μισθών για ένα διάστημα 3 μηνών (από το Μάρτιο έως τον Ιούνιο 1993), το 1993 σημειώθηκε γενικά μια αύξηση των πραγματικών μισθών, σε ποσοστό ανώτερο του 10 %.

8.16. Αυτό οδήγησε σε μια επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας των σλοβενικών προϊόντων. Η Σλοβενία υπέστη απώλειες στον τομέα ορισμένων επιχειρήσεων του μεταποιητικού εμπορίου που βασίζονταν στους χαμηλούς μισθούς, έναντι των γειτόνων της της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με ακόμη χαμηλότερο επίπεδο μισθών.

8.17. Οι απώλειες αυτές της Σλοβενίας οφείλονται αφενός στο αυξημένο κόστος λόγω μισθών και αφετέρου στο ισχυρό της νόμισμα. Ιδιαιτέρως, οι μισθολογικές συμφωνίες στο εσωτερικό επιμέρους επιχειρήσεων συνέτειναν σε αύξηση των πραγματικών μισθών, η οποία συχνά υπερέβη το ρυθμό προόδου της παραγωγικότητας. Λόγω συχνά ασαφών ακόμη σχέσεων για την ιδιοκτησία, πριν την ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων, οι διαχειριστές ενέκριναν δαπάνες για υψηλότερους μισθούς, στα πλαίσια της μακροπρόθεσμης προοπτικής της επιχείρησης. Αυτές οι δαπάνες είχαν σαν αποτέλεσμα τη διόγκωση του μεγέθους των πιστώσεων μέσα στο τραπεζικό σύστημα.

8.18. Επίσης, οι συλλογικές συμβάσεις τις οποίες διαπραγματεύτηκαν οι συνδικαλιστικές ενώσεις και το Οικονομικό Επιμελητήριο προέβλεπαν τουλάχιστον μια τιμαριθμική προσαρμογή των μισθών στο επίπεδο των τιμών. Λόγω των προβλημάτων ρευστότητας που ανέκυψαν από την πορεία για την αναδιάρθρωση της σλοβενικής οικονομίας, πολυάριθμες επιχειρήσεις δεν τήρησαν, εντούτοις, αυτές τις συλλογικές συμβάσεις ή δεν τις θεώρησαν δεσμευτικές.

8.19. Το εργατικό δίκαιο αναγνωρίζει στις συνδικαλιστικές ενώσεις, πλην των άλλων καθηκόντων που αναφέρθηκαν ήδη, ως κύριο μέλημα, την παροχή της νομικής αρωγής. Η νομοθεσία όμως της Σλοβενίας στον τομέα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα εκτενής. Υπάρχει ένα οξύ αδιέξοδο στα δικαστήρια εργατικών διαφορών, με τις ελλείψεις προσωπικού, όπου απλές δικαστικές υποθέσεις εκκρεμούν για αρκετά χρόνια. Ο νόμος που αναφέρεται στη μεταρρύθμιση του τρόπου επίλυσης των εργατικών διαφορών εκκρεμεί ενώπιον του Κοινοβουλίου για περισσότερα από 2 χρόνια. Ακόμη και μετά την ψήφιση του νόμου αυτού θα χρειασθούν 4 έως 5 χρόνια μέχρι την ένταξη του νέου νόμου.

8.20. Σχετικά με το θέμα της σύμπραξης των εργαζομένων στη διοίκηση των επιχειρήσεων ψηφίστηκε νόμος τον Αύγουστο τον 1993. Ο νόμος αυτός προβλέπει αφενός την εκπροσώ

πηση των εργαζομένων στο επόμενο συμβούλιο μιας ανωνύμου εταιρείας ή συνεταιρισμού. Αφετέρου προβλέπει το δικαίωμα της εκπροσωπήσεως των εργαζομένων στη διοίκηση της επιχειρήσεως μέσω του συμβουλίου της επιχείρησης (ως «μεσολαβητή») για θέματα που αφορούν άμεσα τον τομέα εργασίας των εργαζομένων. Και επιμέρους εργαζόμενοι ακόμη έχουν συγκεκριμένα δικαιώματα για υποβολή προτάσεων. Οι σλοβενικές συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν είναι ακόμη έτοιμες να ασκήσουν αυτά τα νόμιμα δικαιώματα.

8.21. Προς το παρόν στις περισσότερες επιχειρήσεις μόλις τώρα συγκροτήθηκαν συμβούλια επιχειρήσεων. Λόγω του πρόσφατου χαρακτήρα του νόμου, οι διαβουλεύσεις μεταξύ της διεύθυνσης της επιχείρησης και των εκπροσώπων των εργαζομένων διαδραματίζονται ακόμη κατά τρόπο ουσιαστικό. Θα χρειασθούν μερικά ακόμη χρόνια μέχρι που το δικαίωμα εκπροσώπησης των εργαζομένων στη διοίκηση επιχειρήσεων εδραιωθεί ως αναπόσπαστο μέρος του τρόπου λειτουργίας των σλοβενικών επιχειρήσεων.

8.22. Η βιοτεχνία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Σλοβενίας. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αποτελούν ποσοστό πάνω από 70 % των επιχειρήσεων που έχουν εγγραφεί στο Οικονομικό Επιμελητήριο. Και οι βιοτέχνες, μεταξύ άλλων, είναι οργανωμένοι σε συνεταιρισμούς.

8.23. Η σλοβενική κυβέρνηση αγωνίζεται για την προώθηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Γι'αυτόν το λόγο υπάρχει ένα ιδιαίτερο Υπουργείο για τις ΜΜΕ καθώς και ένα Ταμείο που δημιουργήθηκε με κυβερνητικά κεφάλαια και αποσκοπεί στην προώθηση των ΜΜΕ. Αυτό το Ταμείο παρέχει πιστώσεις με προθεσμία, εξασφαλίζει επιδοτήσεις επιτοκίων για επενδυτικά σχέδια και αναλαμβάνει την παροχή εγγυήσεων. Παράλληλα ελέγχονται τα αποτελέσματα των εργασιών των ΜΜΕ και προωθούνται σχέδια που υπόσχονται επιτυχή έκβαση και που προσανατολίζονται στην Εσωτερική Αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

8.24. Πέραν τούτου το σλοβενικό Οικονομικό Επιμελητήριο συμβάλλει στην προώθηση της βιοτεχνίας, πραγματοποιώντας μεταξύ άλλων εκπαιδευτικά σεμινάρια για τα στελέχη. Πέραν των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί, τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά κεφάλαια είναι σχετικά μικρά, αν συγκριθούν με τις υπάρχουσες ανάγκες για την προώθηση της βιοτεχνίας. Το Οικονομικό Επιμελητήριο είναι αρμόδιο επίσης για την πραγματοποίηση ενός δυαδικού συστήματος εκπαίδευσης.

8.25. Η Σλοβενία προκειμένου να προωθήσει τις εξαγωγές της διαθέτει ένα ειδικό πρόγραμμα πιστώσεων, βάσει του οποίου χορηγούνται εγγυήσεις για την εδραίωση των εξαγωγών, μέσω του τραπεζικού συστήματος. Πέραν τούτου μπορούν να χορηγηθούν στις επιχειρήσεις επιδοτήσεις από ένα ειδικό ταμείο για επενδύσεις που θα ενισχύουν τις εξαγωγές προς τις δυτικές αγορές. Η Σλοβενία ακολουθεί κατά κανόνα μία αναπτυξιακή πολιτική που εμπνέεται από τις εξαγωγές. Σήμερα εξάγεται πάνω από 30 % της βιομηχανικής παραγωγής. Αναμένεται ότι μακροπρόθεσμα το ποσοστό αυτό θα φθάσει το 60-70 %. Όμως ενόψει των στόχων αυτών, οι διαθέσιμοι σήμερα πόροι για την προώθηση των εξαγωγών είναι υπερβολικά μικροί.

8.26. Οι επιχειρήσεις υπόκεινται στον ενιαίο φορολογικό συντελεστή για νομικά πρόσωπα που ανέρχεται σε 30 %, και χάρις στον οποίο η Σλοβενία συγκαταλέγεται στις χώρες με μία μάλλον χαμηλή φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων. Σε περίπτωση που πραγματοποιούνται καθαρές επενδύσεις η φορολογική βάση μπορεί να μειωθεί κατά 20 % ενώ με την τοποθέτηση ενός μέρους των κερδών σε αποθεματικά, η φορολογική βάση μπορεί να μειωθεί κατά 10 %. Σε περίπτωση νέας ίδρυσης επιχειρήσεων υπάρχουν επίσης φορολογικές ελαφρύνσεις (100 % τον πρώτο χρόνο, 66 % το δεύτερο, 33 % τον τρίτο χρόνο). Παρόμοιες διευκολύνσεις ισχύουν για επιχειρήσεις που βρίσκονται σε περιοχές με ειδική υποστήριξη.

8.27. Τα κέρδη και τα μερίσματα που διανέμονται υποβάλλονται σε φόρο προσόδων που ανέρχεται σε 15 %. Οι επιχειρήσεις πρέπει επιπλέον να καταβάλουν υποχρεωτικά κοινωνικές εισφορές που ανέρχονται στο 25 % περίπου των ακαθάριστων μισθών.

8.28. Υπάρχει ένας προοδευτικός προσωπικός φόρος εισοδήματος. Ο χαμηλότερος φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε 17 % και ο υψηλότερος σε 50 %. Υπάρχει ωστόσο το πρόβλημα της σχετικά υψηλής φοροδιαφυγής.

8.29. Σε ό,τι αφορά την έμμεση φορολογία η Σλοβενία προτίθεται να καθιερώσει το αργότερο μέχρι την 1η Ιανουαρίου 1995 το φόρο προστιθέμενης αξίας και το φόρο κύκλου εργασιών, σύμφωνα με το σύστημα που ισχύει στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα ισχύει ο φόρος κατανάλωσης μιας φάσης που επιβαρύνει κατά την πώληση τον τελικό καταναλωτή. Ο γενικός φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε 20 %. Στο μειωμένο φορολογικό συντελεστή του 10 % εμπίπτουν μεταξύ άλλων τα οικοδομικά υλικά, ο άνθρακας, το κρασί και η ένδυση. Ένας συντελεστής 5 % εφαρμόζεται για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, λιπάσματα και γεωργικά μηχανήματα. Ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ύψους 32 % εφαρμόζεται για είδη πολυτελείας, για χαλιά, κοσμήματα και παρόμοιας χρήσης αντικείμενα. Οι εξαγωγές απαλλάσσονται από το φόρο.

8.30. Τα συμφέροντα των καταναλωτών εκπροσωπούνται στη Σλοβενία από μία ένωση καταναλωτών που συστάθηκε το 1990. Η ένωση αριθμεί τη στιγμή αυτή 3 500 μέλη (ιδιώτες). Η χρηματοδότησή της πραγματοποιείται από τη συνδρομή των μελών της, αλλά δέχεται και από την κυβέρνηση κεφάλαια που αναφέρονται σε σχέδια, όπως π.χ. στην κυκλοφορία ενός περιοδικού για θέματα προστασίας του καταναλωτή. Το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας της ένωσης πραγματοποιείται από πολύ στρατευμένους εθελοντές. Η ενημέρωση του καταναλωτή συμβάλλει στην κατανόηση του συστήματος της ελεύθερης αγοράς και της ελεύθερης διαμόρφωσης των τιμών. Μέσω ενός δικτύου τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, που προσφέρονται δωρεάν, οι καταναλωτές μπορούν να λαμβάνουν πληροφορίες για προσφορές προϊόντων αλλά και να αναφέρουν τα παράπονα και τις επιφυλάξεις τους. Η Ένωση προστασίας των καταναλωτών αποτελεί μέλος της διεθνούς οργανώσεως καταναλωτών καθώς και το πρώτο παράδειγμα ένωσης από χώρα της Ανατολικής Ευρώπης που έγινε μέλος της Διεθνούς Οργανώσεως Ελέγχων σ'αυτόν τον τομέα.

8.31. Η σλοβενική γεωργία βασίζεται σε ποσοστό 80 % περίπου σε δομές γεωργικών οικογενειών που απασχολούνται σε μικρομεσαίες εκμεταλλεύσεις, ενώ το 20 % βασίζεται σε δομές μεγάλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Το 1993 μόλις το 4 % του σλοβενικού πληθυσμού απασχολήθηκε σε γεωργικές δραστηριότητες, ενώ το 2 % ασχολήθηκε στον τομέα της αλιείας.

8.32. Παράλληλα με τα δημητριακά καλλιεργούνται αραβόσιτος, λυκίσκος, πατάτες και ζαχαρότευτλα, ποικιλίες φρούτων και κάθε είδους λαχανικά. Μακρά παράδοση ενός αιώνα κατέχει επίσης και η αμπελουργία (λευκά και κόκκινα σταφύλια). Τα σλοβενικά κρασιά από πλευράς ποιότητας μπορούν να συγκριθούν κάλλιστα με τα καλύτερα κρασιά της ευρωπαϊκής αμπελουργίας.

8.33. Η γεωργική οικονομία της Σλοβενίας βρίσκεται σήμερα κατά ένα μεγάλο μέρος της στα χέρια ιδιωτών. Πριν από 20 χρόνια περίπου έπαψε να υφίσταται ο θεσμός των γεωργικών συνεταιρισμών. Μετά υπήρξε ένας κατ'άτομο περιορισμός των δικαιωμάτων εγγείου και εδαφικής ιδιοκτησίας σε 10ha (εκτάρια) κατ'άτομο. Αυτός ο αριθμός στα τέλη της δεκαετίας του 70 ανέρχεται σε 20 εκτάρια κατ'άτομο. Σήμερα η έγγειος και εδαφική ιδιοκτησία γεωργικών εκτάσεων δεν υπόκειται σε περιορισμούς (όσον αφορά την έκταση).

8.34. Πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη ότι και οι υφιστάμενοι ακόμη γεωργικοί συνεταιρισμοί με την πάροδο του χρόνου θα χάσουν τη βάση ύπαρξής τους. Αυτή η εξέλιξη δρομολογείται με το νόμο περί «αποκρατικοποίησης». Σύμφωνα μ'αυτόν μεγάλο τμήμα καλλιεργήσιμων εγγείων εδαφών θα παραχωρηθεί σε πρώην γαιοκτήμονες. Στην κατηγορία αυτή ανήκει ιδιαίτερα η ρωμαιοκαθολική εκκλησία η οποία κατέστησε γνωστές τις αξιώσεις της για την ιδιοκτησία εκτεταμένων γεωργικών και δασικών εκτάσεων που της ανήκαν στο παρελθόν.

8.35. Όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος υπάρχει στη Σλοβενία ένα ξεχωριστό υπουργείο που συνεργάζεται με το Υπουργείο Εργασίας καθώς και άλλους θεσμούς για την υλοποίηση περιφερειακών προγραμμάτων. Στον τομέα της τελικής κατανάλωσης οι ως άνω θεσμοί ορίζουν τη λήψη ορισμένων μέτρων στον τομέα της ανακύκλωσης. Έτσι π.χ. έχει διαδοθεί ευρέως το σύστημα συλλογής μεταχειρισμένου χαρτιού, υαλικών και ηλεκτρικών στηλών στις μεγάλες πόλεις. Επίσης υπάρχουν προγράμματα αποκομιδής απορριμμάτων στις παρυφές των δρόμων, με την πρόθεση να συντείνουν στην αλλαγή νοοτροπίας από την στοιχειώδη ήδη εκπαίδευση των καταναλωτών με οικολογική συνείδηση.

8.36. Σε ιδιοκτήτες αυτοκινήτων με ενσωματωμένους καταλύτες, παρέχονται φορολογικές διευκολύνσεις, ενώ αμόλυβδη βενζίνη βρίσκεται σε όλα τα πρατήρια βενζίνης. Όσο για τις επιβλαβείς εκπομπές και λοιπές άχρηστες ουσίες που δημιουργούνται κατά τις βιομηχανικές παραγωγικές διεργασίες, δεν υπάρχουν ακόμη παρά ελάχιστες διατάξεις που αφορούν το περιβάλλον. Τα ανώτατα επιτρεπτά όρια επιβάρυνσης του περιβάλλοντος - συγκρινόμενα με τις εφαρμοζόμενες στη Γερμανία - οι αυστηρότερες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης - είναι σχετικά υψηλά.

8.37. Η Σλοβενία διαθέτει ένα πυρηνικό αντιδραστήρα του οποίου η δυναμικότητα καλύπτει το 20 % των αναγκών της Σλοβενίας. Επειδή δεν πρόκειται για πρότυπο εφαρμογής των πλέον πρόσφατων μέτρων ασφαλείας, ορισμένες ομάδες οικολόγων ζητούν να τεθεί εκτός λειτουργίας.

9. Νομικό πλαίσιο της συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση

9.1. Η Σλοβενία είχε ήδη αναπτύξει τις εμπορικές της σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ήδη ως μέρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας βάσει της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας που συνάφθηκε το 1980. 'Υστερα από τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την ανεξαρτοποίηση της Σλοβενίας χρειάσθηκε η αναπροσαρμογή της συμφωνίας αυτής. Η νεοδιατυπωθείσα συμφωνία υπεγράφη στις 5 Απριλίου 1993.

9.2. Την 1η Σεπτεμβρίου 1993 τέθηκε σε ισχύ η νέα συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας που συνάφθηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Σλοβενίας. Σε πολλούς τομείς (τηλεπικοινωνίες, στατιστική, προσαρμογή της νομοθεσίας κλπ) θα εντατικοποιηθεί η ανταλλαγή πληροφοριών αλλά και η συνεργασία. Ένα νέο στοιχείο που προστέθηκε ήταν μία ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα η οποία περιλαμβάνει και την προστασία των μειονοτήτων.

9.3. Από την άποψη της εμπορικής πολιτικής η συμφωνία αυτή θεσπίζει την κατάργηση των ποσοτικών περιορισμών και μέτρων που έχουν ανάλογα αποτελέσματα σε βιομηχανικά προϊόντα. Σε ό,τι αφορά άλλα προϊόντα πρόκειται να διευκολυνθεί η πρόσβαση σλοβενικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο ανάλογα με την κατηγορία των προϊόντων θα ισχύουν διαφορετικοί δασμοί. Για ορισμένα προϊόντα ισχύουν ανώτατα δασμολογικά όρια και σε περίπτωση υπέρβασης επιβάλλεται υψηλότερος δασμός. Για γεωργικά προϊόντα ισχύουν ορισμένες ποσοστώσεις που προέρχονται από τον καταμερισμό των παλαιών συνολικών ποσοστώσεων. Στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις ο οίνος θα τύχει ιδιαίτερης προσοχής.

9.4. Για ορισμένα ευαίσθητα προϊόντα, όπως π.χ. το χάλυβα, ισχύουν ιδιαίτερες ρυθμίσεις. Έτσι στις 23 Ιουλίου 1993 μονογράφεται μια νέα συμφωνία για τα κλωστοϋφαντουργικά με ιδιαίτερες ρυθμίσεις, στην οποία οι ποσοστώσεις π.χ. αντικαθίστανται από ένα ανώτατο δασμολογικό όριο και ένα σύστημα διπλού ελέγχου. Η συμφωνία αυτή εξασφαλίζει περισσότερο ευνοϊκούς όρους από τη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας. Προτιμήθηκε η εφαρμογή αυτής της συμφωνίας. Έτσι η συμφωνία για τα κλωστοϋφαντουργικά άρχισε να ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 1994. Τα μέσα για την καταπολέμηση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών (δασμοί Anti-Dumping, ανταποδοτικοί δασμοί καθώς και άλλα προστατευτικά μέτρα) θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται σε δικαιολογημένες περιπτώσεις στα πλαίσια των αμοιβαίων εμπορικών συναλλαγών.

9.5. Η συμφωνία συνεργασίας συνοδεύεται από ένα πρωτόκολλο χρηματοδότησης. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνει να διαθέσει στη Σλοβενία έως το τέλος 1997 συνολικά 150 εκατομμύρια Ecu με τη μορφή δανείων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Σκοπός των δανείων αυτών είναι να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη του δικτύου μεταφορών για το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της στρατηγικής θέσης της Σλοβενίας ως κόμβου των δικτύων μεταφορών. Τα επιτόκια των δανείων αυτών θα επιδοτηθούν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες. Οι πόροι για το σκοπό αυτό (20 εκατομμύρια Ecu) θα διατεθούν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Ένα πρώτο δάνειο 47 εκατομμυρίων Ecu διατέθηκε ήδη το Δεκέμβριο 1993 από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την υλοποίηση της σημαντικότερης σιδηροδρομικής συνδέσεως μεταξύ των ιταλικών συνόρων κοντά στο Τριέστι και την πόλη Μάριμπορ.

9.6. Παράλληλα συνάφθηκε με τη Σλοβενία συμφωνία μεταφορών η οποία τέθηκε επίσης σε εφαρμογή την 1η Σεπτεμβρίου 1993. Από άποψη περιεχομένου η συμφωνία αυτή συνδέεται άμεσα με το χρηματοδοτικό πρωτόκολλο. Βάσει της συμφωνίας αυτής η Σλοβενία παρέχει στα οχήματα μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ελεύθερη διαμετακόμιση στην επικράτειά της με αντάλλαγμα την οικονομική ενίσχυση. Επιπλέον πρόκειται να απλουστευθούν οι διατυπώσεις στα σύνορα. Η Σλοβενία ανέλαβε επίσης τη δέσμευση να προσχωρήσει σε ορισμένες διεθνείς συμφωνίες στον τομέα των μεταφορών (μεταξύ άλλων AETR).

9.7. Συγχρόνως με τη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας, υπογράφεται από τα 12 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Σλοβενία μία κοινή Δήλωση για την έναρξη ενός πολιτικού διαλόγου. Ο τελικός στόχος είναι η παγίωση των σχέσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Σλοβενίας, προκειμένου να ενισχυθούν οι πολιτικές και οικονομικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στη Σλοβενία και για να αναπτυχθούν νέες μορφές συνεργασίας. Η πρώτη επίσημη συνάντηση, μέσα σ'αυτά τα πλαίσια, πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 1993.

9.8. Από το 1992 η Σλοβενία λαμβάνει ενίσχυση και από το πρόγραμμα Phare (πρόγραμμα παροχής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αναδιάρθρωση της οικονομίας στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης). Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Κοινότητα διέθεσε με το πρώτο πρόγραμμα για τη Σλοβενία το 1992 9 εκατομμύρια Ecu σαν ενίσχυση. Από αυτά τα 6,7 εκατομμύρια Ecu για τεχνική υποστήριξη, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιήθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος Tempus. Το 1993 η Ευρωπαϊκή Κοινότητα διαθέτει για τη Σλοβενία και το πρόγραμμα Phare πόρους ύψους 11 εκατομμυρίων Ecu, εκ των οποίων τα 7,5 εκατομμύρια για τεχνική βοήθεια. Για το 1994 και λόγω της καλής διμερούς συνεργασίας προγραμματίζεται ένας διπλασιασμός σχεδόν των μέχρι τώρα κονδυλίων. Τα 12,5 εκατομμύρια Ecu προβλέπεται να διατεθούν για τεχνική βοήθεια, 2,5 εκατομμύρια Ecu θα χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια του προγράμματος Tempus ενώ 4 εκατομμύρια Ecu ακόμη θα διατεθούν για άλλα τεχνικά προγράμματα με στόχο την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας (π.χ. Eureka, ACE).

9.9. Η σλοβενική κυβέρνηση προβλέπει σαν προτεραιότητες για διάθεση των πόρων του προγράμματος Phare τους εξής τομείς: οικονομική αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση (των επιχειρήσεων και του δημοσιονομικού τομέα), αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα (ενέργεια, μεταφορές και τηλεπικοινωνίες) και μια μεγαλύτερη οικονομική ένταξη της Σλοβενίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως συγκεκριμένο παράδειγμα αναφέρεται ο εκσυγχρονισμός των σλοβενικών λουτροπόλεων με ιαματικές πηγές που ενισχύεται με πόρους του προγράμματος Phare, προκειμένου να διασφαλιστούν και μακροπρόθεσμα τα σημαντικά έσοδα της Σλοβενίας που πραγματοποιούνται στον τουριστικό τομέα. Από τις κοινωνικές ομάδες της Σλοβενίας εκφράζεται εντούτοις η επιθυμία για μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη ενημέρωση για τα σχέδια του προγράμματος Phare.

9.10. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξάλλου καλλιεργεί μέσω των διαφόρων θεσμικών οργάνων τις επαφές με διάφορα υπουργεία και τις σλοβενικές αρχές και από καιρού εις καιρό οργανώνει ευκαιρίες για διάλογο και ανταλλαγή πληροφοριών. Σχετικό παράδειγμα είναι και ένα σεμινάριο που οργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, τα τέλη Νοεμβρίου του περασμένου χρόνου, με δυνατότητα συμμετοχής από εκπροσώπους διαφόρων υπουργείων της Σλοβενίας.

9.11. Πέραν τούτου η Σλοβενία θα συμμετάσχει και σε μερικά άλλα κοινοτικά σχέδια. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της στατιστικής που υπογράφτηκε με την Eurostat στα τέλη Ιανουαρίου 1994. Σύμφωνα με αυτή, μαζί με άλλα 6 κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που μόλις συνήψαν Ευρωπαϊκές Συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα παρασχεθεί και στη Σλοβενία τεχνική βοήθεια για την εναρμόνιση των σλοβενικών στατιστικών σύμφωνα με αυτές που χρησιμοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προς τούτο η Σλοβενία μπορεί να χρησιμοποιήσει πόρους ύψους 5,5 εκατομμυρίων Ecu που έχουν διατεθεί στην Eurostat για το σκοπό αυτό.

10. Προτάσεις για μια μελλοντική ευρωπαϊκή συμφωνία

10.1. Η συμφωνία εμπορικών συναλλαγών και συνεργασίας που συνήφθηκε με τη Σλοβενία περιέχει μία εξελικτική ρήτρα. Το άρθρο 50 της συμφωνίας αυτής ορίζει ότι «τα συμβαλλόμενα μέρη θα εξετάσουν το συντομότερο δυνατό τη δυνατότητα για τη σύναψη ευρωπαϊκής συμφωνίας» (Συμφωνία σύνδεσης).

10.2. Μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία θα έχει από πολλές απόψεις χαρακτήρα πολύ ευρύτερο απ'ότι η ισχύουσα συμφωνία εμπορικών συναλλαγών και συνεργασίας. Από άποψη εμπορικής πολιτικής, παρόμοια συμφωνία συνεπάγεται τη σταδιακή κατάργηση των αμοιβαίων δασμών καθώς και άλλων εμπορικών περιορισμών έως ότου ιδρυθεί μία ελεύθερη ζώνη συναλλαγών. Η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου θα αφορά το μεγαλύτερο μέρος των αμοιβαίων συναλλαγών και θα υλοποιηθεί βαθμιαία μετά από ένα μεταβατικό διάστημα.

10.3. Εκτός αυτού μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία περιλαμβάνει συνήθως διατάξεις για ένα πολιτικό διάλογο, τοποθετημένο σε θεσμικά πλαίσια, σχετικά με την ελευθερία εγκαταστάσεως και την (αριθμητικά συνήθως περιορισμένη) κινητικότητα των εργαζομένων (δικαίωμα «ίσης εθνικής μεταχείρισης»), σχετικά με συνεργασία σε θέματα περιβάλλοντος, για πολιτιστικές ανταλλαγές κλπ.

10.4. Εκτός από αυτήν την ευρύτατη φιλελευθεροποίηση των αμοιβαίων συναλλαγών, οι ευρωπαϊκές συμφωνίες περιέχουν επίσης και μία αναφορά για την πλήρη προσχώρηση στην ευρωπαϊκή ένωση που επιδιώκει η συνδεδεμένη χώρα.

10.5. Επίσης κάθε συνδεδεμένη χώρα αναλαμβάνει βάσει μίας ευρωπαϊκής συμφωνίας να προσαρμόσει τη νομοθεσία της στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επειδή κάθε συνδεδεμένη χώρα δηλώνει γραπτώς στη συμφωνία αυτή την επιθυμία της να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση η δήλωση αυτή αποτελεί συγχρόνως και έντονο κίνητρο για αυτή την τόσο σημαντική εναρμόνιση της νομοθεσίας.

10.6. Επιπλέον η Σλοβενία εξεδήλωσε τη βούλησή της να αρχίσει το ταχύτερο δυνατόν διαπραγματεύσεις σχετικά με τη σύναψη ευρωπαϊκής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σλοβενία επιδιώκει ρητά να προσχωρήσει πλήρως στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν το τέλος του 1994. Η Σλοβενία μεσοπρόθεσμα επιδιώκει καθαρά την πλήρη προσχώρησή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που θα έχει σαν επακόλουθο η προσχώρηση αυτή.

10.7. Εξάλλου, όσον αφορά τις εσωτερικές διαδικασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αξιοπρόσεκτο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το Δεκέμβριο του 1993 έχει ήδη διεξάγει τις πρώτες διερευνητικές συνομιλίες με τη Σλοβενία για τη σύναψη μιας Ευρωπαϊκής Συμφωνίας. Μέσω των συζητήσεων αυτών διαπιστώθηκε ότι στις σχετικές διαπραγματεύσεις δεν αναμένονται μεγαλύτερες επιπλοκές.

10.8. Στις 8 Φεβρουαρίου 1993, με μία απόφασή του, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσε το πράσινο φως, για να μπορέσουν να ζητήσουν την προσχώρησή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλα εκείνα τα κράτη που πληρούν τους όρους γι'αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των κρατών της πρώην Γιουγκοσλαβίας (και ιδιαίτερα της Σλοβενίας). Πέραν τούτου το Συμβούλιο σαν προετοιμασία γι'αυτήν την προσχώρηση παρέσχε την προοπτική των απαραίτητων μέτρων υποστήριξης (Ευρωπαϊκή Συμφωνία). Το Μάρτιο ή τον Απρίλιο 1994 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ζητήσει από το Συμβούλιο μια διαπραγματευτική εντολή για τη σύναψη μιας Ευρωπαϊκής Συμφωνίας, έτσι ώστε οι διαπραγματεύσεις για μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία με τη Σλοβενία να μπορούν να αναληφθούν γύρω στο Μάιο 1994.

11. Συνοπτικές παρατηρήσεις και ολοκληρωμένες συστάσεις

11.1. Η Σλοβενία σύμφωνα με το κατά κεφαλή εισόδημα και τις βιοτικές συνθήκες του πληθυσμού της είναι η πιο εύπορη μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η χώρα αυτή έχει μακρά παράδοση, σαν τμήμα της καρδιάς της Ευρώπης, πράγμα που αντανακλάται καθαρά και στον πολιτισμό, τη νοοτροπία και τον τρόπο διαβίωσης του πληθυσμού. Λόγω της αυτονομίας της Σλοβενίας και των ιδιαιτεροτήτων του σοσιαλιστικού συστήματος στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τα οικονομικά και διοικητικά στελέχη της χώρας έχουν συνηθίσει σε ανεξαρτησία κινήσεων, όσο σε κανένα άλλο κράτος της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

11.2. Η πλουραλιστική δημοκρατία, η αρχή του κράτους δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των μειονοτήτων διασφαλίζονται από το σλοβενικό σύνταγμα και εφαρμόζονται πλήρως. Στη Σλοβενία ισχύουν ήδη οι σημαντικότεροι νόμοι για τη δημιουργία των θεσμικών οργάνων της οικονομίας της αγοράς. Πέραν τούτου η χώρα έλαβε δραστικά μέτρα για τον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση της οικονομίας της. Η μακροοικονομική σταθεροποιητική πολιτική της κυβέρνησης ήταν έως τώρα επιτυχής, και έτσι μεταξύ άλλων το σλοβενικό νόμισμα είναι το σταθερότερο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

11.3. Η Σλοβενία επιδιώκει έντονα και έχοντας επίγνωση του γεγονότος αυτού, τη γρήγορη προσαρμογή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι προσπάθειες αυτές περιλαμβάνουν τον προσανατολισμό, με στόχο την εναρμόνιση της εθνικής της νομοθεσίας προς εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την καθιέρωση στη Σλοβενία των ευρωπροτύπων και τη συνεργασία σε όλους τους δυνατούς τομείς.

11.4. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε εκτεταμένη κλίμακα ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της χώρας. Και για την Ευρωπαϊκή Ένωση το εμπόριο με τη Σλοβενία είναι, από άποψη μεγέθους σημαντικό, συγκρινόμενο με το εμπόριο που διεξάγεται με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (η αξία του αντιστοιχεί π.χ. στο 80 % του εμπορίου της ΕΕ με την Ουγγαρία ή είναι 9 φορές μεγαλύτερο από το εμπόριο της ΕΕ με τη Βουλγαρία).

11.5. Μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Σλοβενίας υπάρχει μια συμπληρωματικότητα στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου που δημιουργείται λόγω των διαφορετικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων καθώς και του χαμηλότερου επιπέδου των μισθών που υπάρχει στη Σλοβενία.

11.6. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Σλοβενία αποτελεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση μια στρατηγικά σημαντική περιοχή για την ολοκλήρωση της Εσωτερικής Αγοράς (Βορειοτ. ΕΕ - Ιταλία και Ελλάδα). Πέραν τούτου, η Σλοβενία αποτελεί μια σημαντική χώρα διαμετακόμισης για το εμπόριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

11.7. Από όλες αυτές τις εκτιμήσεις προκύπτει ότι μία Ευρωπαϊκή Συμφωνία συνιστά το νομικό πλαίσιο που λείπει ακόμη από τη Σλοβενία, προκειμένου να εδραιωθεί η οικονομική και δημοκρατική κατάσταση στη χώρα και προκειμένου η Σλοβενία να εμβαθύνει την επιδιωκόμενη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

11.8. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επιδοκιμάζει πρωτοβουλίες, όπως είναι η οργάνωση σεμιναρίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για εκπροσώπους των σλοβενικών Υπουργείων και Διοίκησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί εύλογη τη συνέχεια παρόμοιων ενημερωτικών επαφών με τις σλοβενικές αρχές, σε διαφορετικά επίπεδα, προκειμένου να διευκολύνει την προσαρμογή της Σλοβενίας και να βοηθήσει τους φορείς αποφάσεων, να παραμείνουν, στη σωστή κατεύθυνση, στην περαιτέρω πορεία για την ένταξη της χώρας τους.

11.9. Η ΟΚΕ προτείνει να αναληφθούν συντόμως διαπραγματεύσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να συναφθεί μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία με τη Σλοβενία. Η ΟΚΕ ελπίζει ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές θα ολοκληρωθούν έως τα τέλη του 1994.

11.10. Επειδή οι οικονομικές και κοινωνικές ομάδες στη Σλοβενία διαθέτουν καλή εκπαίδευση και επιρροή στις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν την οικονομία της χώρας, η ΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο, να προβλεφθεί ένα forum για μια τακτική συνεργασία με οικονομικές και κοινωνικές ομάδες της ΕΕν. που εκπροσωπούνται στην ΟΚΕ. Μια παρόμοια συνεργασία σκοπό θα είχε να επιστήσει ιδιαιτέρως την προσοχή σε προβλήματα της σλοβενικής οικονομικής ζωής που σχετίζονται με τις οικονομικές ανταλλαγές με την Ευρωπαϊκή Ένωση, να βοηθήσει και έτσι να διευκολύνει μια προσέγγιση στις δομές και την οικονομική ζωή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

11.11. Η ΟΚΕ προτείνει, ως εκ τούτου, σαν θεσμικό όργανο, στα πλαίσια της προετοιμαζόμενης Ευρωπαϊκής Συμφωνίας, τη σύσταση μιας Συμβουλευτικής Ισομερούς Επιτροπής. Σχετικά με το θέμα αυτό θα μπορούσε να περιληφθεί στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία ένα άρθρο με την ίδια διατύπωση προς αυτή που ακολουθεί.

Πρόταση για την προσθήκη ενός άρθρου στη συμφωνία σύνδεσης (Ευρωπαϊκή Συμφωνία) της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Σλοβενία - σχετικά με τη σύσταση μιας Συμβουλευτικής Ισομερούς Επιτροπής

1. Συνιστάται μια Συμβουλευτική Ισομερής Επιτροπή από οικονομικές και κοινωνικές ομάδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Σλοβενίας, της οποίας κύριο μέλημα θα είναι η προώθηση της αμοιβαίας συνεργασίας.

2. Η Συμβουλευτική Ισομερής Επιτροπή περιλαμβάνει στη σύνθεσή της 6 Μέλη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντίστοιχο αριθμό μελών που εκπροσωπούν οικονομικές και κοινωνικές ομάδες της Σλοβενίας.

3. Αυτός ο διάλογος και η συνεργασία καλύπτουν όλες τις οικονομικές και κοινωνικές πτυχές των σχέσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Σλοβενίας, ενώ λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη οι τομείς που αναφέρονται στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία.

4. Η Συμβουλευτική Ισομερής Επιτροπή καθορίζει η ίδια τον Εσωτερικό Κανονισμό της.

11.12. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θεωρεί απαραίτητο, οι διαπραγματεύσεις για μια Ευρωπαϊκή Συμφωνία να χρησιμεύσουν ως προηγούμενο, για περαιτέρω επικείμενες διαπραγματεύσεις προσχώρησης ενόψει μιας πλήρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι'αυτό οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη μιας Ευρωπαϊκής Συμφωνίας πρέπει να καλύψουν όλες τις βασικές σκέψεις που θα μπορούσαν να ενέχουν ιδιαίτερη σημασία για τις διαπραγματεύσεις προσχωρήσεως, ενόψει μιας μελλοντικής πλήρους ένταξης.

11.13. Κατά τη γνώμη της ΟΚΕ στην εξέταση του θέματος αν η Σλοβενία είναι ώριμη για μια μετέπειτα πλήρη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η χώρα θα έπρεπε να κριθεί με βάση το δικό της επίπεδο ανάπτυξης και τα επιτεύγματά της στη μεταρρυθμιστική πορεία. Ιδιαίτερα δεν θα πρέπει να γίνει κανένας παραλληλισμός με άλλα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Και η σχετική κρίση δεν πρέπει να εξαρτηθεί από πολιτικές εξελίξεις που θα αφορούν τα υπόλοιπα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

11.14. Η ΟΚΕ έχει την άποψη ότι η Σλοβενία μετά από ένα καλά προετοιμασμένο μεταβατικό στάδιο στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας για την πλήρη δημιουργία μιας ζώνης ελευθέρου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι τόσο ώριμη, ώστε να μη χρειαστεί μια νέα μεταβατική περίοδος μετά την μετέπειτα προσχώρησή της στην ΕΕ, έτσι ώστε η Σλοβενία άμεσα και χωρίς τις συνήθεις επιφυλάξεις με χρονικούς και λοιπούς περιορισμούς θα μπορούσε να καταστεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εύλογο χρόνο με όλα τα ανάλογα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις.

11.15. Η ΟΚΕ έχει τη γνώμη ότι η σύναψη μιας Ευρωπαϊκής Συμφωνίας με τη Δημοκρατία της Σλοβενίας θα ασκήσει σταθεροποιητική επιρροή σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου και θα συμβάλει στην προοδευτική οικονομική ευμάρεια.

Βρυξέλλες, 28 Απριλίου 1994.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Susanne TIEMANN