(1)

Κατά τη σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στις 11 Μαρτίου 2022 στις Βερσαλλίες, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τις ευρωπαϊκές αμυντικές δυνατότητες μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Συμφώνησαν να αυξήσουν ουσιωδώς τις αμυντικές δαπάνες, να αναπτύξουν περαιτέρω κίνητρα για την τόνωση των συνεργατικών επενδύσεων των κρατών μελών σε κοινά έργα και από κοινού προμήθειες αμυντικών δυνατοτήτων, να επενδύσουν περαιτέρω στις δυνατότητες που απαιτούνται για τη διεξαγωγή ολόκληρου του φάσματος αποστολών και επιχειρήσεων, να προωθήσουν τις συνέργειες και να τονώσουν την καινοτομία, καθώς και να ενισχύσουν και να αναπτύξουν την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία της, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ).

(2)

Η αδικαιολόγητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και ο συνεχιζόμενος επιθετικός της πόλεμος κατέστησαν σαφές ότι είναι ζωτικής σημασίας να αναληφθεί δράση επειγόντως για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων ελλείψεων. Η επανεμφάνιση πολεμικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας και εδαφικών συγκρούσεων στην Ευρώπη, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ασφάλεια της Ένωσης και των κρατών μελών της και απαιτεί σημαντική αύξηση της ικανότητας των κρατών μελών να καλύψουν τα πλέον επείγοντα και κρίσιμα κενά, ιδίως εκείνα που επιδεινώθηκαν από τη μεταφορά αμυντικών προϊόντων στην Ουκρανία.

(3)

Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει τονίσει δραματικά την ανάγκη για προσαρμογή της ευρωπαϊκής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ) στις διαρθρωτικές αλλαγές, για ενίσχυση της στρατιωτικής έρευνας και ανάπτυξης της Ένωσης, για εκσυγχρονισμό του στρατιωτικού εξοπλισμού και για ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στο πλαίσιο των προμηθειών στον τομέα της άμυνας.

(4)

Στις 18 Μαΐου 2022, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας («Ύπατος Εκπρόσωπος») υπέβαλαν κοινή ανακοίνωση με τίτλο «Ανάλυση των επενδυτικών κενών στον τομέα της άμυνας και μελλοντική πορεία». Στην κοινή ανακοίνωση τονίστηκαν οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας υποχρηματοδότησης της άμυνας και η ύπαρξη κενών στη χρηματοδότηση, τη βιομηχανία και τις δυνατότητες στον τομέα της άμυνας εντός της Ένωσης. Στην κοινή ανακοίνωση διευκρινίστηκε ότι η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη αποκάλυψε τη συσσώρευση κενών και ελλείψεων στα στρατιωτικά αποθέματα, καθώς και τη μείωση της βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας και την περιορισμένη από κοινού προμήθεια και συνεργασία. Η κοινή ανακοίνωση επισήμανε επίσης τα κενά που επηρεάζουν άμεσα την ελευθερία δράσης των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών και υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη να αναπληρωθούν ορισμένα αποθέματα, να αντικατασταθεί ο παρωχημένος στρατιωτικός εξοπλισμός, για παράδειγμα ο εξοπλισμός που σχεδιάστηκε ή παράχθηκε στην πρώην Σοβιετική Ένωση, και να ενισχυθούν οι στρατηγικές δυνατότητες.

(5)

Η κοινή απόφαση πρότεινε επίσης ένα ειδικό βραχυπρόθεσμο μέσο, σχεδιασμένο με πνεύμα αλληλεγγύης, ως εργαλείο παροχής κινήτρων στα κράτη μέλη, σε προαιρετική βάση, ώστε αυτά να επιδιώξουν κοινές προμήθειες για την κάλυψη των πλέον επειγόντων και κρίσιμων κενών, ιδίως εκείνων που δημιουργήθηκαν από την αντίδραση στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, με τρόπο συνεργατικό.

(6)

Το εν λόγω προτεινόμενο νέο ειδικό βραχυπρόθεσμο μέσο έχει ως στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση των κοινών αμυντικών προμηθειών και, μέσω της σχετικής ενωσιακής χρηματοδότησης, στην ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανικών δυνατοτήτων της Ένωσης, μεταξύ άλλων μέσω της αύξησης της παραγωγής αμυντικών προϊόντων. Θα συμβάλει επίσης στον συλλογικό δείκτη αναφοράς του 35 % της συνολικής δαπάνης για προμήθεια εξοπλισμού για την ευρωπαϊκή συνεργατική προμήθεια εξοπλισμού, όπως προσδιορίστηκε από το διοικητικό συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας το 2007.

(7)

Συνεπώς, η ενίσχυση της ΕΒΤΒΑ θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των εν λόγω προσπαθειών. Πράγματι, εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες και κενά και ο κατακερματισμός παραμένει, γεγονός που προκαλεί έλλειψη επαρκούς συνεργατικής δράσης και διαλειτουργικότητας των προϊόντων.

(8)

Η ειδική δομή, οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και τα κριτήρια που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό αφορούν ιδίως το ειδικό βραχυπρόθεσμο μέσο και καθορίζονται από τις ειδικές περιστάσεις και την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

(9)

Στο σημερινό πλαίσιο της αγοράς στον τομέα της άμυνας, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη απειλή για την ασφάλεια και ρεαλιστική προοπτική σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας, τα κράτη μέλη αυξάνουν ταχέως τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους και στοχεύουν να διεξάγουν ανάλογες αγορές αμυντικών προϊόντων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα μέγεθος ζήτησης που θα μπορούσε να υπερβεί την παραγωγική ικανότητα της ΕΒΤΒΑ, η οποία επί του παρόντος είναι προσαρμοσμένη για παραγωγή σε καιρό ειρήνης.

(10)

Κατά συνέπεια, μπορεί να αναμένεται υψηλός πληθωρισμός τιμών καθώς και μεγαλύτερες καθυστερήσεις στον χρόνο παράδοσης, οι οποίες ενδέχεται να βλάψουν την ασφάλεια της Ένωσης και των κρατών μελών. Οι αμυντικές βιομηχανίες πρέπει να εξασφαλίσουν την παραγωγική ικανότητα που απαιτείται για την επεξεργασία παραγγελιών, καθώς και κρίσιμες πρώτες ύλες και επιμέρους εξαρτήματα. Στο πλαίσιο αυτό, οι παραγωγοί ενδέχεται να ευνοούν τις μεγάλες παραγγελίες, αφήνοντας ενδεχομένως εκτεθειμένες τις πλέον ευάλωτες χώρες, οι οποίες δεν διαθέτουν το κρίσιμο μέγεθος και τα οικονομικά μέσα για τη διασφάλιση μεγάλων παραγγελιών.

(11)

Η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση στις χώρες της ανατολικής γειτονίας έδειξε ότι, παρόλο που θα πρέπει να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη προσπαθειών, μια διαφοροποιημένη αμυντική αγορά μπορεί να συμβάλει στην ποικιλία των προϊόντων που διατίθενται άμεσα στην αγορά και μπορεί, επομένως, να συμβάλει στην επαρκή ικανοποίηση των επειγουσών αναγκών των κρατών μελών.

(12)

Επιπλέον, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε η αύξηση των δαπανών να οδηγήσει σε μια πολύ ισχυρότερη ΕΒΤΒΑ σε ολόκληρη την Ένωση. Πράγματι, οι αυξημένες εθνικές επενδύσεις, που έγιναν χωρίς συντονισμό ή συνεργασία, μπορούν να επιδεινώσουν τον κατακερματισμό.

(13)

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω προκλήσεων και των σχετικών διαρθρωτικών αλλαγών, κρίνεται αναγκαία η επιτάχυνση της προσαρμογής της ΕΒΤΒΑ, ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η αποδοτικότητά της σύμφωνα με το άρθρο 173 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και, ως εκ τούτου, η συμβολή στην ενίσχυση και τη μεταρρύθμιση των αμυντικών βιομηχανικών δυνατοτήτων των κρατών μελών. Η αντιμετώπιση των βιομηχανικών ελλείψεων θα πρέπει να περιλαμβάνει την άμεση αντιμετώπιση των πλέον επειγόντων κενών.

(14)

Ειδικότερα, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για κοινές επενδύσεις και προμήθειες στον τομέα της άμυνας, καθώς οι εν λόγω συνεργατικές δράσεις θα διασφαλίσουν ότι οι αναγκαίες αλλαγές στην ΕΒΤΒΑ πραγματοποιούνται με συνεργατικό τρόπο, ώστε να αποφευχθεί ο περαιτέρω κατακερματισμός και να αυξηθεί η διαλειτουργικότητα.

(15)

Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα ειδικό βραχυπρόθεσμο μέσο για την αύξηση της συνεργασίας των κρατών μελών κατά τη φάση των αμυντικών προμηθειών («μέσο»). Το μέσο θα πρέπει να παρέχει κίνητρα στα κράτη μέλη να επιδιώξουν συνεργατικές δράσεις και, ιδίως, όταν προβαίνουν σε προμήθειες για την κάλυψη αυτών των κενών, να το πράττουν από κοινού, αυξάνοντας την διαλειτουργικότητα και ενισχύοντας και μεταρρυθμίζοντας τις βιομηχανικές δυνατότητές τους στον τομέα της άμυνας.

(16)

Με την επιφύλαξη των προνομίων της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής, οι πόροι που διατίθενται στο μέσο θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του υφιστάμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου χωρίς να επηρεαστεί η χρηματοδότηση που έχει ήδη δεσμευτεί για συγκεκριμένες δράσεις της Ένωσης.

(17)

Το μέσο θα πρέπει να αντισταθμίζει την πολυπλοκότητα και τους κινδύνους που συνδέονται με τις κοινές προμήθειες, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διευκολύνει τις οικονομίες κλίμακας στις δράσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη για την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό της ΕΒΤΒΑ, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜΜΕ και τις επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, με αποτέλεσμα την αύξηση της ικανότητας, της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας εφοδιασμού της Ένωσης. Η παροχή κινήτρων για κοινές προμήθειες αναμένεται ότι θα έχει επίσης ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους όσον αφορά τη διοικητική επιβάρυνση και τη διαχείριση του κύκλου ζωής των οικείων συστημάτων. Το μέσο θα πρέπει να συνοδεύεται από προσπάθειες για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αγορών, υπηρεσιών και συστημάτων άμυνας και ασφάλειας και να δημιουργήσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους προμηθευτές από όλα τα κράτη μέλη. Οι κοινές προμήθειες σε μια κοινή αγορά για την ΕΒΤΒΑ επιτρέπουν οικονομίες κλίμακας και εξασφαλίζουν καινοτομία και αποτελεσματικότητα στην παραγωγή και την τεχνολογία.

(18)

Το μέσο αξιοποιεί και λαμβάνει υπόψη τις εργασίες της ειδικής ομάδας για τις από κοινού αμυντικές προμήθειες που συστάθηκε από την Επιτροπή και τον Ύπατο Εκπρόσωπο και τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση της 18ης Μαΐου 2022, για τον συντονισμό των πολύ βραχυπρόθεσμων αναγκών σε αμυντικές προμήθειες και τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους κατασκευαστές στον τομέα άμυνας της Ένωσης, με στόχο τη στήριξη των από κοινού προμηθειών προς αναπλήρωση των αποθεμάτων, ιδίως υπό το πρίσμα της στήριξης που παρέχεται στην Ουκρανία.

(19)

Η κατάσταση της ασφάλειας στην Ευρώπη χρήζει επείγοντος προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο μείωσης του υπέρμετρου κατακερματισμού μέσω μεμονωμένων πρωτοβουλιών της Ένωσης και τον τρόπο στρατηγικής σύνδεσης των οικείων μέσων. Το μέσο έχει ως στόχο να εξασφαλίζει τη συνοχή με υφιστάμενες συνεργατικές πρωτοβουλίες της Ένωσης στον τομέα της άμυνας, όπως το σχέδιο ανάπτυξης δυνατοτήτων (CDP), η συντονισμένη ετήσια επανεξέταση στον τομέα της άμυνας, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας καθώς και η μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία, και να δημιουργεί συνέργειες με άλλα προγράμματα της Ένωσης. Το μέσο συνάδει πλήρως με τη φιλοδοξία της στρατηγικής πυξίδας για την ασφάλεια και την άμυνα. Κατά περίπτωση, μπορούν επίσης να λαμβάνονται υπόψη περιφερειακές και διεθνείς προτεραιότητες, όπως μεταξύ άλλων εκείνες που εντάσσονται στο πλαίσιο του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου, εάν συνάδουν με τις προτεραιότητες της Ένωσης και δεν συνιστούν εμπόδιο στη συμμετοχή κανενός κράτους μέλους ή συνδεδεμένης χώρας, επιδιώκοντας ταυτόχρονα την αποφυγή περιττών επικαλύψεων.

(20)

Δεδομένου ότι το μέσο αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της αποδοτικότητας της αμυντικής βιομηχανίας της Ένωσης, προκειμένου οι συμβάσεις κοινών προμηθειών να επωφελούνται από το μέσο, θα πρέπει να ανατίθενται σε αναδόχους ή υπεργολάβους οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στην Ένωση ή σε συνδεδεμένες χώρες και δεν τελούν υπό τον έλεγχο μη συνδεδεμένων τρίτων χωρών ή οντοτήτων μη συνδεδεμένων τρίτων χωρών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο έλεγχος αναδόχου ή υπεργολάβου θα πρέπει να νοείται ως δυνατότητα άσκησης αποφασιστικής επιρροής σε ανάδοχο ή υπεργολάβο, άμεσα ή έμμεσα, μέσω μίας ή περισσότερων ενδιάμεσων νομικών οντοτήτων. Επιπροσθέτως, για να διασφαλιστεί η προστασία των συμφερόντων ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης και των κρατών μελών, οι υποδομές, οι εγκαταστάσεις, τα περιουσιακά στοιχεία και οι πόροι των αναδόχων και των υπεργολάβων που συμμετέχουν σε κοινή προμήθεια και χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της κοινής προμήθειας θα πρέπει να βρίσκονται στο έδαφος κράτους μέλους ή συνδεδεμένης χώρας.

(21)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, θα πρέπει να είναι δυνατή η παρέκκλιση από την αρχή ότι οι ανάδοχοι και οι υπεργολάβοι που εμπλέκονται σε κοινή προμήθεια στηριζόμενη από το μέσο δεν τελούν υπό τον έλεγχο μη συνδεδεμένων τρίτων χωρών ή οντοτήτων μη συνδεδεμένων τρίτων χωρών. Συγκεκριμένα, ανάδοχος ή υπεργολάβος που είναι εγκατεστημένος στην Ένωση ή σε συνδεδεμένη χώρα και τελεί υπό τον έλεγχο μη συνδεδεμένης τρίτης χώρας ή οντότητας μη συνδεδεμένης τρίτης χώρας θα πρέπει να μπορεί να συμμετέχει ως ανάδοχος ή υπεργολάβος που εμπλέκεται στην κοινή προμήθεια, υπό τον όρο ότι πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις ως προς τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης και των κρατών μελών της, όπως αυτά καθορίζονται στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας σύμφωνα με τον τίτλο V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), καθώς επίσης και ως προς την ενίσχυση της ΕΒΤΒΑ.

(22)

Επιπλέον, στις διαδικασίες και συμβάσεις κοινών προμηθειών θα πρέπει να περιλαμβάνεται επίσης απαίτηση να μην υπόκειται το αμυντικό προϊόν σε περιορισμό από μη συνδεδεμένη τρίτη χώρα ή οντότητα μη συνδεδεμένης τρίτης χώρας ο οποίος θα περιορίζει την ικανότητα των κρατών μελών να το χρησιμοποιούν. Σε επείγουσες περιπτώσεις, όταν η ικανότητα της ΕΒΤΒΑ να καλύψει τα πλέον επείγοντα και κρίσιμα κενά στα αποθέματα των κρατών μελών δεν είναι επαρκής ή όταν η ΕΒΤΒΑ δεν είναι σε θέση να παράσχει τα απαραίτητα αμυντικά προϊόντα εντός επαρκούς χρονικού διαστήματος, η απαίτηση αυτή δεν θα πρέπει να ισχύει, εάν τα εν λόγω προϊόντα που αποτελούν αντικείμενο της προμήθειας χρησιμοποιούνταν πριν από την 24η Φεβρουαρίου 2022 εντός των ενόπλων δυνάμεων της πλειονότητας των κρατών μελών που συμμετέχουν στην κοινή προμήθεια. Όταν εφαρμόζεται η εν λόγω παρέκκλιση, οι χώρες που συμμετέχουν στην κοινή προμήθεια θα πρέπει να μελετούν τη σκοπιμότητα αντικατάστασης των συστατικών μερών που προκαλούν τον περιορισμό από συστατικά μέρη απαλλαγμένα από περιορισμούς προερχόμενα από την Ένωση ή συνδεδεμένες χώρες.

(23)

Οι επιχορηγήσεις που παρέχονται στο πλαίσιο του μέσου θα πρέπει να λάβουν τη μορφή χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με το κόστος και θα πρέπει να βασίζονται στην επίτευξη αποτελεσμάτων σε σχέση με δέσμες εργασιών, ορόσημα ή στόχους της διαδικασίας κοινών προμηθειών, ώστε να δημιουργηθεί ο αναγκαίος χαρακτήρας κινήτρου.

(24)

Για τη διασφάλιση ομοιόμορφων προϋποθέσεων εφαρμογής του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή όσον αφορά την έγκριση πολυετούς προγράμματος εργασίας για να καθορίσει τις προτεραιότητες χρηματοδότησης και τους εφαρμοστέους όρους. Οι αρμοδιότητες αυτές θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(25)

Για να δημιουργηθεί χαρακτήρας κινήτρου, το επίπεδο της συνεισφοράς της Ένωσης για κάθε δράση θα πρέπει να μπορεί να διαφοροποιείται με βάση παράγοντες όπως η πολυπλοκότητα της κοινής προμήθειας, τα χαρακτηριστικά της συνεργασίας ή ο αριθμός των συμμετεχόντων κρατών μελών ή συνδεδεμένων χωρών ή η συμπερίληψη πρόσθετων κρατών μελών ή συνδεδεμένων χωρών σε υφιστάμενες συνεργασίες, αλλά δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 15 % του συνολικού προϋπολογισμού του μέσου και θα πρέπει να έχει ως ανώτατο όριο το 15 % της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης κοινής προμήθειας ανά κοινοπραξία κρατών μελών και συνδεδεμένων χωρών. Λόγω των υψηλότερων δαπανών που συνήθως συνδέονται με τη διεξαγωγή διαδικασιών προμηθειών που περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό αναδόχων, ή που συνεπάγονται μεταφορές του αγορασθέντος εξοπλισμού σε τρίτες χώρες, το εν λόγω ανώτατο όριο θα πρέπει να αυξηθεί στο 20 % του συνολικού προϋπολογισμού και στο 20 % της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης κοινής προμήθειας ανά κοινοπραξία κρατών μελών και συνδεδεμένων χωρών σε περίπτωση που η Ουκρανία ή η Μολδαβία είναι μία από τους αποδέκτες πρόσθετων ποσοτήτων αμυντικών προϊόντων στο πλαίσιο της δράσης προμήθειας ή όταν τουλάχιστον το 15 % της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης κοινής προμήθειας ανατίθεται σε ΜΜΕ ή επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης ως αναδόχους ή υπεργολάβους. Η προμήθεια πρόσθετων ποσοτήτων αμυντικών προϊόντων για την Ουκρανία και τη Μολδαβία θα πρέπει να είναι δυνατή, με τη σύμφωνη γνώμη των συμμετεχόντων κρατών μελών, δεδομένης της ιδιαίτερης κατάστασης της ασφάλειας των εν λόγω δύο υποψήφιων προς ένταξη στην Ένωση χωρών υπό το φως της απρόκλητης και αδικαιολόγητης στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

(26)

Τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες θα πρέπει να ορίσουν φορέα προμηθειών που θα διενεργεί κοινές προμήθειες για λογαριασμό τους. Ο φορέας προμηθειών θα πρέπει να είναι αναθέτουσα αρχή, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) της οδηγίας 2014/24/ΕΕ (4) και στο άρθρο 3 παράγραφος 1 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ (5) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, εγκατεστημένη σε κράτος μέλος ή σε συνδεδεμένη χώρα, ή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας ή διεθνής οργανισμός.

(27)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) («δημοσιονομικός κανονισμός»), μπορεί να χορηγηθεί επιχορήγηση για δράση που έχει ήδη αρχίσει, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της ενέργειας πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας προκάλεσε δραστική αλλαγή στις συνθήκες της αμυντικής αγοράς στην οποία η ΕΒΤΒΑ πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα πολύ περιορισμένο χρονικά πλαίσιο. Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα και της σοβαρότητας της εν λόγω προσαρμογής, καθώς και της ύπαρξης κινδύνου περαιτέρω κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς και των αλυσίδων εφοδιασμού των σχετικών αμυντικών προϊόντων, ήταν αναγκαία η άμεση ανάληψη δράσεων από τα κράτη μέλη για την έναρξη συνεργασίας για από κοινού προμήθειες, προκειμένου να σταλεί ένα σημαντικό μήνυμα στην αγορά και στην ΕΒΤΒΑ. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα έγκαιρης χρηματοδοτικής στήριξης της Ένωσης. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 193 του δημοσιονομικού κανονισμού, θα πρέπει συνεπώς να είναι δυνατόν να προβλέπονται, στην απόφαση χρηματοδότησης, χρηματοδοτικές συνεισφορές σε δράσεις που καλύπτουν περίοδο από την 24η Φεβρουαρίου 2022, ακόμη και αν έχουν αρχίσει πριν από την υποβολή της αίτησης επιχορήγησης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης.

(28)

Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τους κανόνες που θεσπίζονται στην οδηγία 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Ωστόσο, ο παρών κανονισμός προβλέπει πιο ειδικές απαιτήσεις επιλεξιμότητας. Η οδηγία 2009/81/ΕΚ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να περιλαμβάνουν στη νομοθεσία τους τη δυνατότητα να επιβάλλουν, στα έγγραφα της σύμβασης, απαιτήσεις σχετικά με την προστασία της ασφάλειας του εφοδιασμού ή την προστασία της ασφάλειας των πληροφοριών. Ο παρών κανονισμός βασίζεται στις εν λόγω διατάξεις της οδηγίας 2009/81/ΕΚ και δημιουργεί υποχρεώσεις για τον φορέα προμηθειών όσον αφορά τις απαιτήσεις επιλεξιμότητας που πρέπει να περιλαμβάνονται στα έγγραφα της σύμβασης. Οι εν λόγω υποχρεώσεις αυτές θα πρέπει να υπερισχύουν τυχόν αντικρουόμενης νομοθεσίας του κράτους μέλους και συνδεδεμένων χωρών στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο φορέας προμηθειών.

(29)

Η σύσταση (ΕΕ) 2018/624 της Επιτροπής (8) αποσκοπεί στη διευκόλυνση της διασυνοριακής πρόσβασης των ΜΜΕ και των ενδιάμεσων επιχειρήσεων του τομέα της άμυνας στην αγορά. Καλεί ιδίως τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες ευελιξίας που προσφέρει η οδηγία 2009/81/ΕΚ, όπως αυτές που προβλέπονται στο άρθρο 21 ή αυτές που προσφέρει η αυξημένη προσφυγή σε παρτίδες ή ηλεκτρονικές διαδικασίες διαγωνισμών. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη να μειώσουν τον διοικητικό φόρτο που σχετίζεται με τις προμήθειες, ιδίως με τη διατήρηση της αναλογικότητας του αιτήματος παροχής πληροφοριών ή των κριτηρίων επιλογής. Στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, ο φορέας προμηθειών που ορίζεται από τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες θα πρέπει να αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις συστάσεις της Επιτροπής κατά τη διεξαγωγή της κοινής προμήθειας, προκειμένου να διασφαλίζεται η δίκαιη πρόσβαση των ΜΜΕ στις υποστηριζόμενες προμήθειες.

(30)

Ο παρών κανονισμός καθορίζει χρηματοδοτικό κονδύλιο για το μέσο για την περίοδο από τις 27 Οκτωβρίου 2023 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, το οποίο θα αποτελεί το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (9), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(31)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (11), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (12) και (ΕΕ) 2017/1939 (13) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που σχετίζονται με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων απάτης, την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 και τον κανονισμό, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί εάν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξουσιοδοτείται, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να ασκεί δίωξη για ποινικά αδικήματα κατά των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που λαμβάνει κονδύλια της Ένωσης πρέπει να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και την πρόσβαση που απαιτείται στην Επιτροπή, την OLAF, το Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939, την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και να μεριμνά ώστε τυχόν τρίτοι που συμμετέχουν στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης να εκχωρούν ισοδύναμα δικαιώματα.

(32)

Δυνάμει του άρθρου 85 παράγραφος 1 της απόφασης (ΕΕ) 2021/1764 του Συμβουλίου (15), τα φυσικά πρόσωπα και οι οντότητες που είναι εγκατεστημένες σε υπερπόντιες χώρες ή εδάφη είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση με την επιφύλαξη των κανόνων και των στόχων του μέσου και των ενδεχόμενων συμφωνιών που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο είναι συνδεδεμένη η σχετική υπερπόντια χώρα ή έδαφος.

(33)

Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ως αμυντικά προϊόντα θα πρέπει να νοούνται τα προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2009/81/ΕΚ, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας, ιδίως οι τύποι προϊόντων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο όπλων, πυρομαχικών και πολεμικού υλικού, ο οποίος καθορίστηκε με την απόφαση 255/58 του Συμβουλίου της 15ης Απριλίου 1958 (16). Αυτός ο κατάλογος περιλαμβάνει μόνο εξοπλισμό που είναι σχεδιασμένος, έχει αναπτυχθεί και παραχθεί για στρατιωτικούς σκοπούς ειδικά. Ωστόσο, ο κατάλογος είναι γενικός και πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπο ευρύ με γνώμονα τον εξελισσόμενο χαρακτήρα της τεχνολογίας, τις πολιτικές όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων και τις στρατιωτικές απαιτήσεις που οδηγούν στην ανάπτυξη νέων τύπων εξοπλισμού, για παράδειγμα με βάση τον κοινό στρατιωτικό κατάλογο της Ένωσης. Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, τα αμυντικά προϊόντα θα πρέπει επίσης να νοείται ότι καλύπτουν προϊόντα τα οποία μολονότι είχαν αρχικά σχεδιαστεί για πολιτική χρήση, προσαρμόστηκαν μεταγενέστερα σε στρατιωτικούς σκοπούς, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως όπλα, πυρομαχικά ή πολεμικό υλικό.

(34)

Δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 2 ΣΕΕ, η εθνική ασφάλεια παραμένει στην ευθύνη κάθε κράτους μέλους. Τα κράτη μέλη αποφασίζουν μεταξύ τους τις ρυθμίσεις που εφαρμόζονται στην προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών για τους σκοπούς των κοινών προμηθειών, σύμφωνα με τις εθνικές νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις.

(35)

Η Επιτροπή προστατεύει τις διαβαθμισμένες πληροφορίες της ΕΕ σύμφωνα με τους κανόνες ασφαλείας της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2015/444 της Επιτροπής (17). Με βάση τη συμφωνία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 4ης Μαΐου 2011, που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με την προστασία διαβαθμισμένων πληροφοριών οι οποίες ανταλλάσσονται προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (18) και την απόφαση 2013/488/ΕΕ του Συμβουλίου (19), τα κράτη μέλη παρέχουν στις διαβαθμισμένες πληροφορίες της ΕΕ βαθμό προστασίας ισοδύναμο με εκείνον που παρέχουν οι κανόνες ασφαλείας του Συμβουλίου που καθορίζονται στην απόφαση 2013/488/ΕΕ.

(36)

Η Επιτροπή θα πρέπει να συντάξει έκθεση αξιολόγησης για το μέσο και να την υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2026. Η έκθεση αξιολόγησης θα πρέπει να αξιολογεί τον αντίκτυπο και την αποτελεσματικότητα των δράσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του μέσου, ενώ παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει ένας εκ των προτέρων κριτικός προβληματισμός σχετικά με την εξασφάλιση όλων των συστατικών μερών που απαιτούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού της Ένωσης στον τομέα της άμυνας με γνώμονα τη σημασία των ρυθμίσεων ασφάλειας του εφοδιασμού και για τη λειτουργία της ΕΒΤΒΑ. Επιπλέον, η έκθεση αξιολόγησης θα πρέπει να προσδιορίζει ελλείψεις και κρίσιμες εξαρτήσεις από μη συνδεδεμένες τρίτες χώρες όσον αφορά τις πρώτες ύλες, τα συστατικά μέρη και τις παραγωγικές ικανότητες, με βάση τις εργασίες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του παρατηρητηρίου για τις κρίσιμες τεχνολογίες. Η έκθεση αξιολόγησης αναμένεται να τροφοδοτήσει το έργο της Επιτροπής σχετικά με τους τεχνολογικούς χάρτες πορείας, συμπεριλαμβανομένων μέτρων μετριασμού για την αντιμετώπιση των εν λόγω ελλείψεων και κρίσιμων εξαρτήσεων.

(37)

Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών όσον αφορά την πολιτική εξαγωγών τους για προϊόντα που συνδέονται με τον τομέα της άμυνας.

(38)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(39)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η έναρξη εφαρμογής του παρόντος κανονισμού το συντομότερο δυνατόν, ο κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως,

1)

«κοινή προμήθεια»: προμήθεια που διεξάγεται από κοινού από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη·

2)

«έλεγχος», όσον αφορά ανάδοχο ή υπεργολάβο, η δυνατότητα άσκησης αποφασιστικής επιρροής σε ανάδοχο ή υπεργολάβο, άμεσα ή έμμεσα, μέσω μίας ή περισσότερων ενδιάμεσων νομικών οντοτήτων·

3)

«δομή εκτελεστικής διαχείρισης»: όργανο νομικής οντότητας, το οποίο έχει οριστεί σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και, κατά περίπτωση, είναι υπόλογο στον διευθύνοντα σύμβουλο και εξουσιοδοτημένο να διαμορφώνει τη στρατηγική, τους στόχους και τον γενικό προσανατολισμό της εν λόγω νομικής οντότητας, και το οποίο επιβλέπει και παρακολουθεί τη λήψη διαχειριστικών αποφάσεων·

4)

«οντότητα μη συνδεδεμένης τρίτης χώρας»: νομική οντότητα η οποία είναι εγκατεστημένη σε μη συνδεδεμένη τρίτη χώρα ή, εάν είναι εγκατεστημένη στην Ένωση ή σε συνδεδεμένη χώρα, της οποίας οι δομές εκτελεστικής διαχείρισης βρίσκονται σε μη συνδεδεμένη τρίτη χώρα·

5)

«φορέας προμηθειών»: αναθέτουσα αρχή, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 1) της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και στο άρθρο 3 παράγραφος 1 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, η οποία είναι εγκατεστημένη σε κράτος μέλος ή σε συνδεδεμένη χώρα, ή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας ή διεθνής οργανισμός, και η οποία έχει οριστεί από κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες για τη διεξαγωγή κοινής προμήθειας εξ ονόματός τους ·

6)

«αμυντικά προϊόντα»: προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2009/81/ΕΚ, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας, συμπεριλαμβανομένου ιατρικού εξοπλισμού μάχης·

7)

«διαβαθμισμένες πληροφορίες»: κάθε πληροφορία ή υλικό των οποίων η άνευ αδείας κοινολόγηση μπορεί να βλάψει ποικιλοτρόπως τα συμφέροντα της Ένωσης ή ενός ή περισσότερων κρατών μελών, και η οποία φέρει σήμανση διαβάθμισης ΕΕ ή αντίστοιχη σήμανση διαβάθμισης, όπως θεσπίστηκε στη συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνελθόντων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με την προστασία διαβαθμισμένων πληροφοριών οι οποίες ανταλλάσσονται προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (20)·

8)

«ευαίσθητες πληροφορίες»: μη διαβαθμισμένες πληροφορίες και δεδομένα που πρέπει να προστατεύονται από μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση ή κοινολόγηση λόγω υποχρεώσεων που καθορίζονται από το ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο, κατά περίπτωση, ή για την προστασία της ιδιωτικότητας ή της ασφάλειας φυσικού ή νομικού προσώπου.

α)

δημόσιες αρχές των κρατών μελών·

β)

δημόσιες αρχές συνδεδεμένων χωρών·

γ)

φορείς προμηθειών.