(1)

Ο αμπελοοινικός τομέας της Ένωσης είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στην απάτη, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ενωσιακής παραγωγής βασίζεται στα συστήματα πιστοποίησης της ποιότητας, δηλαδή τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ) και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ), που διασφαλίζουν την αναγνώριση των προϊόντων ποιότητας και βοηθούν τους παραγωγούς να βελτιώσουν την εμπορία των προϊόντων τους. Οι κυριότερες εικαζόμενες παραβιάσεις αφορούν τον σφετερισμό της προέλευσης, όπως μέσω εσκεμμένης και παράνομης εμπορίας και επισήμανσης οίνων κατώτερης ποιότητας ως οίνων με ΠΟΠ ή ΠΓΕ, ή μέσω της παράνομης αραίωσης οίνων ή της προσθήκης ζάχαρης σε αυτούς. Το ύψος των οικονομικών επιπτώσεων της απάτης στον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης εκτιμάται σε 1,3 δισεκατ. EUR ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 3,3 % των πωλήσεων του αμπελοοινικού τομέα της Ένωσης. Εκτός από τις προφανείς άμεσες οικονομικές επιπτώσεις που έχουν αυτές οι περιπτώσεις απάτης στον αμπελοοινικό τομέα, υπάρχει και ένας δυνητικά ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος προσβολής της φήμης του αμπελοοινικού τομέα σε περίπτωση που σοβαρό περιστατικό απάτης θα επέφερε απώλεια της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και εμπορικούς περιορισμούς, βλάπτοντας έτσι τα συνολικά συμφέροντα του αμπελοοινικού τομέα της Ένωσης.

(2)

Επομένως, απαιτείται να βελτιωθεί και να ενισχυθεί η καταπολέμηση της απάτης στον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης, κυρίως όσον αφορά τη λειτουργία της αναλυτικής τράπεζας δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία που αναφέρεται στο άρθρο 39 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/273 της Επιτροπής (2) και όσον αφορά τον συντονισμό των συναφών ευθυνών στα κράτη μέλη και με το ευρωπαϊκό κέντρο αναφοράς για τους ελέγχους στον αμπελοοινικό τομέα («ERC-CWS»). Αυτό συμβάλλει στη στρατηγική της Επιτροπής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο. Μια στρατηγική για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων» (3). Πιο συγκεκριμένα, συμβάλλει σε μία από τις προτεραιότητες αυτής της στρατηγικής, η οποία συνίσταται στην καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των τροφίμων σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων· συγκεκριμένα καλείται η Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των τροφίμων, προκειμένου να επιτύχει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς και να ενισχύσει τις εξουσίες των αρχών ελέγχου και επιβολής.

(3)

Οι κανόνες της αναλυτικής τράπεζας δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία και οι ειδικές διατάξεις για τους ελέγχους καθορίζονται στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2018/274 της Επιτροπής (4). Απαιτείται να προσαρμοστεί το περιεχόμενο της αναλυτικής τράπεζας δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία προκειμένου να αντανακλά καλύτερα την πραγματική κατάσταση του αμπελοοινικού τομέα της Ένωσης. Βάσει της μέσης ενωσιακής παραγωγής οίνου κατά τα τελευταία 5 έτη, το μερίδιο των οίνων με ΠΟΠ ή ΠΓΕ ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία και έχει υπερβεί το 60 % της συνολικής παραγωγής. Κατά την περίοδο εμπορίας 2019/20, το μερίδιο αυτό πλησίασε το 70 %. Δεδομένου ότι οι οίνοι που έχουν αναγνωριστεί ως οίνοι ΠΟΠ ή ΠΓΕ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο απάτης, απαιτείται συνεπώς να προβλεφθεί μεγαλύτερο ποσοστό των οίνων αυτών στην τράπεζα δεδομένων, η οποία αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει στοιχεία για το 40 % του συνόλου των ενωσιακών οίνων ΠΟΠ ή ΠΓΕ.

(4)

Η δειγματοληψία σταφυλιών και οι εργασίες και αναλύσεις που είναι απαραίτητες για την παραγωγή δεδομένων που θα εισαχθούν στην αναλυτική τράπεζα δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία, απαιτούν αυξημένους πόρους, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στην παροχή των δεδομένων αυτών. Προκειμένου να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που αφορούν την έγκαιρη παροχή ολοκληρωμένων πληροφοριών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν ότι τα δείγματα των σταφυλιών που καλλιεργούνται για την παραγωγή οίνων ΠΟΠ ή ΠΓΕ θα μπορούν να λαμβάνονται από την οντότητα διαχείρισης της ΠΟΠ ή της ΠΓΕ, σε συντονισμό με τα οριζόμενα εργαστήρια, στις περιπτώσεις στις οποίες τα εν λόγω εργαστήρια δεν έχουν επαρκείς πόρους προκειμένου να διενεργούν τα ίδια τις σχετικές δειγματοληψίες. Η συνεργασία μεταξύ των φορέων αυτών, του ευρωπαϊκού κέντρου αναφοράς για τους ελέγχους στον αμπελοοινικό τομέα και των οριζόμενων εργαστηρίων των κρατών μελών θα είναι ουσιώδης για την καταπολέμηση των δόλιων πρακτικών οι οποίες έχουν επιπτώσεις στους οίνους που έχουν αναγνωριστεί ως οίνοι με ΠΟΠ ή ΠΓΕ και οι οποίοι αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο μέρος της ενωσιακής παραγωγής οίνου.

(5)

Η έλλειψη ισοτοπικών στοιχείων και τα ελλιπή σύνολα στοιχείων ενδέχεται να προκαλούν καθυστερήσεις ή ακόμη και να παρακωλύουν την περάτωση των ερευνών σε περιπτώσεις υπόνοιας απάτης στον αμπελοοινικό τομέα, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάθεση παραποιημένων οίνων στην αγορά. Η εν λόγω έλλειψη στοιχείων όχι μόνο απειλεί τη φήμη των ενωσιακών οίνων, αλλά δύναται επίσης να έχει επιπτώσεις στο ποσό των ειδικών φόρων κατανάλωσης που επιβάλλονται. Ως αποτέλεσμα υπάρχει κίνδυνος επιβολής ειδικών φόρων κατανάλωσης σε κατηγορίες οίνων που φέρουν εσφαλμένη επισήμανση. Ως εκ τούτου, απαιτείται να βελτιωθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο για την αναλυτική τράπεζα δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία προκειμένου να διασφαλιστεί η επικαιροποίησή του εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, με σκοπό την καλύτερη προστασία κατά της απάτης στον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης. Δεδομένου ότι υφίστανται ορισμένα προβλήματα κατανομής σε μερικά κράτη μέλη, είναι επίσης απαραίτητο να προσδιοριστούν σαφώς τα οικεία μέρη που θα έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα δείγματα και τα αρχεία.

(6)

Οι υφιστάμενοι κανόνες θα πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να βελτιωθούν οι διαδικασίες που διέπουν τις έρευνες σε περίπτωση υπόνοιας απάτης για φορτίο οίνων. Είναι σκόπιμο να καθοριστούν προθεσμίες κατά τη λήξη των οποίων θα πρέπει να χορηγούνται στην αρμόδια αρχή του εδάφους στο οποίο βρίσκεται ο τόπος εκφόρτωσης όλα τα διαθέσιμα συναφή στοιχεία που είναι απαραίτητα προκειμένου να εξακριβωθεί αν ο ύποπτος οίνος συμμορφώνεται με τους ενωσιακούς κανόνες που ισχύουν στον αμπελοοινικό τομέα. Ο ρόλος των οντοτήτων που είναι αρμόδιες για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας έρευνας θα πρέπει να προσδιοριστεί σαφέστερα.

(7)

Τα σύνολα στοιχείων των ισοτοπικών μετρήσεων και οποιαδήποτε συναφή αποτελέσματα από την αναλυτική τράπεζα δεδομένων με ισοτοπικά στοιχεία δεν δημοσιοποιούνται. Αυτό δικαιολογείται λόγω της ανησυχίας ότι, αν οι πληροφορίες αυτές δημοσιοποιούνταν, θα παρείχαν στοιχεία στους διαπράττοντες απάτη τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους. Εκτός αυτού, η κατάχρηση των πληροφοριών αυτών θα έβλαπτε τη φήμη ορισμένων οίνων. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι δυνατή η δημοσιοποίηση ορισμένων ανωνυμοποιημένων στοιχείων σχετικά με περιπτώσεις απάτης μέσω δημοσίευσης ετήσιας έκθεσης που θα περιέχει τα πιο σημαντικά αποτελέσματα ελέγχων στον αμπελοοινικό τομέα βάσει της χρήσης της τράπεζας δεδομένων. Οι κανόνες που αφορούν τη σύνταξη της ετήσιας έκθεσης θα πρέπει συνεπώς να αποσαφηνιστούν περαιτέρω.

(8)

Κατά τη διενέργεια επιθεωρήσεων και ελέγχων σε αμπελοοινικά προϊόντα που μεταφέρονται χύδην έχουν εντοπιστεί δυσκολίες, διότι τα προϊόντα αυτά είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε δόλιες πρακτικές από ό,τι τα εμφιαλωμένα, των οποίων οι φιάλες είναι εφοδιασμένες με σύστημα πωματισμού μιας χρήσεως και φέρουν ετικέτες. Επομένως, στις περιπτώσεις στις οποίες η αρμόδια αρχή δεν ενημερώνεται έγκαιρα μέσω ενός μηχανοργανωμένου ή πληροφοριακού συστήματος για την άφιξη ενός φορτίου αμπελοοινικών προϊόντων που μεταφέρονται χύδην, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα που θα διασφαλίζουν ότι η αρμόδια αρχή του τόπου εκφόρτωσης είναι σε θέση να διενεργεί τους απαραίτητους ελέγχους προτού το προϊόν εξέλθει από τις εγκαταστάσεις του παραλήπτη. Αν η αρμόδια αρχή αποφασίσει να μη διενεργήσει τους εν λόγω ελέγχους, θα πρέπει να επιτρέπεται στον παραλήπτη να αποστέλλει αμέσως το προϊόν από τις εγκαταστάσεις του.

(9)

Συνεπώς, ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/274 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(10)

Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής για την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών,