13.6.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 148/32

(1)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνήλθε σε έκτακτη συνεδρίαση στις 23 Απριλίου 2015 υπενθύμισε τη σοβαρότητα της κατάστασης στη Μεσόγειο και εξέφρασε την ακλόνητη απόφασή του να κινητοποιήσει η Ένωση όλες τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για να παρεμποδίσει την περαιτέρω απώλεια ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα και να αντιμετωπίσει τα βαθύτερα αίτια της ανθρωπιστικής κρίσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεσμεύτηκε επιπλέον να θεσπίσει ένα πρώτο εθελοντικό πιλοτικό πρόγραμμα επανεγκατάστασης σε ολόκληρη την Ένωση, βάσει του οποίου θα προσφέρονται θέσεις στα άτομα που πληρούν τις προϋποθέσεις προστασίας (1).

(2)

Στο ψήφισμά του της 29ης Απριλίου 2015, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν περισσότερο στα υφιστάμενα προγράμματα επανεγκατάστασης και τόνισε την ανάγκη για την εξασφάλιση ασφαλούς και νόμιμης πρόσβασης στο σύστημα ασύλου της Ένωσης (2).

(3)

Επί του παρόντος υπάρχει σημαντική ανισορροπία μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη δέσμευση για την επανεγκατάσταση προσώπων. Μόνο δεκαπέντε κράτη μέλη και τρία συνδεδεμένα κράτη διαθέτουν πρόγραμμα επανεγκατάστασης (ενώ ένα ακόμη κράτος μέλος ανήγγειλε την έναρξη προγράμματος επανεγκατάστασης), τρία κράτη μέλη και ένα συνδεδεμένο κράτος έχουν προβεί σε επανεγκατάσταση σε ad hoc βάση, ενώ τα υπόλοιπα κράτη μέλη δεν έχουν αναλάβει καμία σχετική δέσμευση.

(4)

Το 2014 ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στην Ένωση έφθασε στο απόγειό του, ήτοι 626 000 άτομα, ενώ 6 380 υπήκοοι τρίτων χωρών που χρήζουν διεθνούς προστασίας επανεγκαταστάθηκαν στην Ένωση (3). Το 2013 ο αριθμός των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων υπερέβη παγκοσμίως τα 50 εκατ. άτομα, για πρώτη φορά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (4).

(5)

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 10ης Οκτωβρίου 2014, αναγνωρίστηκε ότι «[…] λαμβανομένων υπόψη των προσπαθειών των κρατών μελών που θίγονται από τις μεταναστευτικές ροές, το σύνολο των κρατών μελών θα πρέπει να συνεισφέρει στην [επανεγκατάσταση] με δίκαιο και ισορροπημένο τρόπο» (5).

(6)

Στις 13 Μαΐου 2015 η Επιτροπή υπέβαλε ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση (6) το οποίο, μεταξύ άλλων, ορίζει σειρά άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρώπινης τραγωδίας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

(7)

Προκειμένου τα άτομα που χρήζουν προστασίας να μην καταφεύγουν στα εγκληματικά δίκτυα λαθρεμπόρων και διακινητών, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να εντείνει τις προσπάθειές της όσον αφορά την επανεγκατάσταση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προβαίνει στην παρούσα σύσταση προτείνοντας ένα ενωσιακό σύστημα επανεγκατάστασης που θα προσφέρει 20 000 θέσεις βάσει κλείδας κατανομής.

(8)

Σε περίπτωση που συνδεδεμένα κράτη αποφασίσουν να συμμετάσχουν, η κλείδα κατανομής και οι κατανομές ανά κράτος μέλος και συμμετέχον συνδεδεμένο κράτος θα προσαρμόζονται αναλόγως.

(9)

Υπό το πρίσμα προηγούμενων συζητήσεων που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια ειδικής συνεδρίασης του φόρουμ για την επανεγκατάσταση και μετεγκατάσταση στις 25 Νοεμβρίου 2014, η κλείδα κατανομής θα πρέπει να βασίζεται α) στο μέγεθος του πληθυσμού (συντελεστής στάθμισης 40 %), β) στο συνολικό ΑΕΠ (συντελεστής στάθμισης 40 %), γ) στον μέσο αριθμό των αυθόρμητων αιτήσεων ασύλου και στον αριθμό των προσφύγων που έχουν επανεγκατασταθεί ανά ένα εκατ. κατοίκους κατά την περίοδο 2010-2014 (συντελεστής στάθμισης 10 %), και δ) στο ποσοστό ανεργίας (συντελεστής στάθμισης 10 %).

(10)

Η Ένωση θα πρέπει να υποδεχθεί συνολικά 20 000 άτομα κατά τη διάρκεια της διετούς περιόδου εφαρμογής του εν λόγω συστήματος από τα κράτη μέλη. Η ευθύνη για την υποδοχή των ατόμων αυτών πρέπει να βαρύνει αποκλειστικά τα συμμετέχοντα κράτη, σύμφωνα με τους σχετικούς ενωσιακούς και διεθνείς κανόνες. Με τον τρόπο αυτό θα υπάρξει ανταπόκριση στην έκκληση του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) ο οποίος προέτρεψε τις ευρωπαϊκές χώρες να αναλάβουν μεγαλύτερες δεσμεύσεις για την υποδοχή προσφύγων μέσω βιώσιμων προγραμμάτων επανεγκατάστασης, προσχωρώντας στη σχετική εκστρατεία επικεφαλής της οποίας έχουν τεθεί ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης και πέντε μη κυβερνητικές οργανώσεις.

(11)

Για τον προσδιορισμό των περιφερειών που έχουν προτεραιότητα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη η κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή και οι τρέχουσες μεταναστευτικές ροές, ιδίως η σύνδεση με τα περιφερειακά προγράμματα ανάπτυξης και προστασίας στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και το Κέρας της Αφρικής.

(12)

Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και άλλοι σχετικοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο, θα πρέπει να κληθούν να βοηθήσουν, επιστρατεύοντας την πείρα και την εμπειρογνωσία τους, στην εφαρμογή του συστήματος επανεγκατάστασης.

(13)

Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή δευτερογενών μετακινήσεων των επανεγκατεστημένων προσώπων από το κράτος επανεγκατάστασης προς άλλα κράτη μέλη και συνδεδεμένα κράτη.

(14)

Η Επιτροπή προτίθεται να συμβάλει στο σύστημα με τη διάθεση επιπλέον 50 εκατ. ευρώ για τα έτη 2015 και 2016 στο πλαίσιο του προγράμματος επανεγκατάστασης της Ένωσης, όπως ορίζεται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η χρήση των οικονομικών κινήτρων, η Επιτροπή θα προσαρμόσει τα κατ' αποκοπή ποσά και τις προτεραιότητες επανεγκατάστασης που προβλέπονται στο εν λόγω πρόγραμμα μέσω κατ' εξουσιοδότηση πράξης, σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφοι 4 και 10 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014. Σε περίπτωση που τα συνδεδεμένα κράτη αποφασίσουν να συμμετάσχουν στο σύστημα επανεγκατάστασης, δεν θα μπορούν να επωφεληθούν από τα κατ' αποκοπή ποσά βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014 ως αποζημίωση για τις δεσμεύσεις τους,

1.

Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να προβούν στην επανεγκατάσταση 20 000 προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας βάσει των όρων και της κλείδας κατανομής που προβλέπονται στην παρούσα σύσταση.

2.

«Επανεγκατάσταση»: η μεταβίβαση μεμονωμένων εκτοπισμένων ατόμων τα οποία χρήζουν σαφώς διεθνούς προστασίας, κατόπιν αιτήματος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, από τρίτη χώρα προς κράτος μέλος, σε συμφωνία με το εν λόγω κράτος μέλος, με στόχο την προστασία κατά της επαναπροώθησης και της εισδοχής και τη χορήγηση του δικαιώματος διαμονής και κάθε δικαιώματος παρεμφερούς με εκείνα που χορηγούνται σε δικαιούχο διεθνούς προστασίας.

3.

Το ευρωπαϊκό σύστημα επανεγκατάστασης θα πρέπει να καλύπτει όλα τα κράτη μέλη.

4.

Το σύστημα θα πρέπει να συνίσταται σε ενιαία ευρωπαϊκή δέσμευση για 20 000 θέσεις επανεγκατάστασης για πρόσωπα που θα επανεγκατασταθούν. Η διάρκεια του συστήματος θα πρέπει να είναι δύο έτη από την ημερομηνία έκδοσης της σύστασης.

5.

Το σύνολο των θέσεων επανεγκατάστασης για τις οποίες έχει αναληφθεί δέσμευση θα πρέπει να κατανεμηθεί στα κράτη μέλη σύμφωνα με την κλείδα κατανομής που περιλαμβάνεται στο παράρτημα. Σε περίπτωση που συνδεδεμένα κράτη αποφασίσουν να συμμετάσχουν στο καθεστώς, η κλείδα κατανομής θα προσαρμοστεί αναλόγως.

6.

Οι περιοχές προτεραιότητας για επανεγκατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και το Κέρας της Αφρικής, με ιδιαίτερη έμφαση στις χώρες στις οποίες εφαρμόζονται τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης και προστασίας.

7.

Τα κράτη μέλη και τα συμμετέχοντα συνδεδεμένα κράτη θα πρέπει να εξακολουθήσουν να είναι υπεύθυνα για τις μεμονωμένες αποφάσεις εισδοχής, προβαίνοντας στον κατάλληλο ιατρικό έλεγχο και έλεγχο ασφαλείας, ενώ η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες θα πρέπει να είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση των υποψηφίων για επανεγκατάσταση στις περιοχές προτεραιότητας και την υποβολή προτάσεων για επανεγκατάσταση στα κράτη μέλη και στα συμμετέχοντα συνδεδεμένα κράτη.

8.

Σε περίπτωση που ένα πρόσωπο που επανεγκαθίσταται γίνει δεκτό στο έδαφος κράτους μέλους ή συμμετέχοντος συνδεδεμένου κράτους, το εν λόγω κράτος οφείλει να κινήσει επίσημη διαδικασία διεθνούς προστασίας με τη λήψη, μεταξύ άλλων, των δακτυλικών αποτυπωμάτων, χωρίς καθυστέρηση και σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ιδίως τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), την οδηγία 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), την οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου (10), την οδηγία 2003/9/ΕΚ του Συμβουλίου (11) και, από τις 20 Ιουλίου 2015, τις οδηγίες 2013/32/ΕΕ (12) και 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13).

9.

Έπειτα από αυτή τη διαδικασία, σε περίπτωση που κράτος μέλος χορηγήσει σε πρόσωπο που επανεγκαθίσταται καθεστώς διεθνούς ή εθνικής προστασίας, το πρόσωπο αυτό θα πρέπει να απολαύει, στο κράτος μέλος επανεγκατάστασης, των δικαιωμάτων που διασφαλίζονται στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας βάσει της οδηγίας 2011/95/ΕΕ ή παρεμφερών δικαιωμάτων τα οποία διασφαλίζονται από το εθνικό δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, η ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ένωσης θα πρέπει να υπόκειται στους ίδιους όρους και περιορισμούς που ισχύουν για άλλους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νομίμως στα κράτη μέλη. Στην περίπτωση συμμετεχόντων συνδεδεμένων κρατών, θα πρέπει να εφαρμόζεται ισοδύναμη εθνική νομοθεσία.

10.

Οι υποψήφιοι για επανεγκατάσταση θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, στο πλαίσιο του συστήματος επανεγκατάστασης, καθώς και σύμφωνα με την ισχύουσα ενωσιακή και εθνική νομοθεσία για το άσυλο, πριν από την είσοδό τους στο έδαφος των κρατών μελών ή των συμμετεχόντων συνδεδεμένων κρατών, ιδίως σχετικά με τις συνέπειες της περαιτέρω μετακίνησης εντός της Ένωσης και/ή εντός των συμμετεχόντων συνδεδεμένων κρατών, καθώς και σχετικά με το γεγονός ότι δύνανται να ασκήσουν τα δικαιώματα που συνδέονται με το καθεστώς διεθνούς ή εθνικής προστασίας μόνο στο κράτος επανεγκατάστασης.

11.

Τα επανεγκατεστημένα πρόσωπα που εισέρχονται στο έδαφος κράτους μέλους ή συμμετέχοντος συνδεδεμένου κράτους άλλου πλην του κράτους επανεγκατάστασης χωρίς άδεια, είτε εν αναμονή της ολοκλήρωσης της επίσημης διαδικασίας διεθνούς προστασίας ή μετά τη χορήγηση διεθνούς προστασίας, θα πρέπει να επαναπροωθούνται στο κράτος επανεγκατάστασης, σύμφωνα με τους κανόνες που θεσπίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14) και στην οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15).

12.

Κατά την εφαρμογή του συστήματος θα πρέπει να διασφαλιστεί η ενεργός συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο, ειδικότερα η παροχή ιδιαίτερης υποστήριξης στα κράτη μέλη και στα συμμετέχοντα συνδεδεμένα κράτη, ιδίως εκείνα που δεν διαθέτουν προηγούμενη εμπειρία όσον αφορά την επανεγκατάσταση. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο θα πρέπει να παρακολουθεί την εφαρμογή του συστήματος και να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του.

13.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν χρηματοδοτική ενίσχυση ανάλογα με τον αριθμό των προσώπων που επανεγκαταστάθηκαν στο έδαφός τους σύμφωνα με τα κατ' αποκοπή ποσά που προβλέπονται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό της Επιτροπής (ΕΕ) αριθ. xxx/2015 (16).

14.

Η παρούσα σύσταση απευθύνεται στα κράτη μέλη.