7.11.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 323/19

(1)

Στις 28 Ιουνίου 2012 η Πορτογαλική Δημοκρατία («Πορτογαλία») κοινοποίησε μέτρα ανακεφαλαιοποίησης της Caixa Geral de Depósitos, SA («CGD» ή «η τράπεζα»).

(2)

Στις 18 Ιουλίου 2012 η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση στην υπόθεση SA.35062 (12/NN) («απόφαση διάσωσης») (2), που επέτρεπε την ανακεφαλαιοποίηση της CGD, η οποία εκτελέστηκε στις 29 Ιουνίου 2012 ως ενίσχυση διάσωσης.

(3)

Με ηλεκτρονική επιστολή της 27ης Σεπτεμβρίου 2012, η Πορτογαλία ενημέρωσε την Επιτροπή ότι η Caixa Geral Finance Limited («CGDF»), θυγατρική της CGD, επρόκειτο να καταβάλει μερίσματα σε κατόχους διηνεκών προνομιούχων μετοχών μη σωρευτικού μερίσματος την επόμενη ημέρα.

(4)

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 η CGDF εκτέλεσε την πληρωμή των μερισμάτων.

(5)

Στις 18 Δεκεμβρίου 2012 η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση στην υπόθεση SA.35062 (12/NN) («απόφαση για την κίνηση διαδικασίας») (3), με την οποία άρχισε επίσημη διαδικασία έρευνας για κατάχρηση ενίσχυσης διάσωσης κατ’ εφαρμογή του άρθρου 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου, της 22ας Μαρτίου 1999, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (4).

(6)

Με τη δημοσίευση της εν λόγω απόφασης, η Επιτροπή κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με το προκαταρκτικό συμπέρασμά της ότι η πληρωμή μερίσματος συνιστούσε παραβίαση των όρων της απόφασης διάσωσης, αλλά δεν έχει λάβει σχετικές παρατηρήσεις.

(7)

Η Πορτογαλία δέχεται κατ’ εξαίρεση να εκδοθεί η παρούσα απόφαση στην αγγλική γλώσσα λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της.

(8)

Η CGD είναι τραπεζικός όμιλος που ανήκει εξ ολοκλήρου στο πορτογαλικό κράτος. Το συνολικό καθαρό ενεργητικό της (σε λογιστικό πλαίσιο αναφοράς) (5) ανερχόταν σε 116,9 δισεκατ. ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2012 και το συνολικό χαρτοφυλάκιο καθαρών δανείων σε 74,7 δισεκατ. ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2012. Οι δραστηριότητες της τράπεζας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εμπορική τραπεζική σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (ιδίως στην Ισπανία, την πορτογαλόφωνη Αφρική, το Μακάο και τη Βραζιλία), την επενδυτική τραπεζική, τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, ειδικευμένες πιστωτικές δραστηριότητες και ασφαλιστικές δραστηριότητες.

(9)

Το 2012 ο όμιλος CGD κατείχε ηγετική θέση στους περισσότερους επιχειρηματικούς τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνταν στην εγχώρια πορτογαλική αγορά (ιδίως χορήγηση δανείων και προκαταβολών σε πελάτες, καταθέσεις πελατών, ασφάλιση, χρηματοδοτική μίσθωση, επενδυτική τραπεζική και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων).

Πίνακας 1

Βασικά χρηματοοικονομικά στοιχεία της CGD (βάσει λογιστικού πλαισίου αναφοράς)

(10)

Από την έναρξη της κρίσης του δημόσιου χρέους, η CGD αντιμετώπιζε δυσκολίες πρόσβασης στις αγορές χονδρικής. Οι δυσκολίες αφορούσαν αρχικά την πρόσβαση στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες κεφαλαιαγορές και επεκτάθηκαν σταδιακά στις αγορές βραχυπρόθεσμων τίτλων.

(11)

Ως εκ τούτου, η CGD έπρεπε να μειώσει την εξάρτησή της από τη χονδρική χρηματοδότηση και ενεργοποίησε το έκτακτο σχέδιο ρευστότητας το πρώτο τρίμηνο του 2010, προσπαθώντας στη συνέχεια α) να βρει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, κυρίως μέσω της εγγυημένης χρηματοδότησης, β) να αυξήσει το απόθεμα επιλέξιμων εξασφαλίσεων που ήταν αποδεκτές από την ΕΚΤ, γ) να εκποιήσει περιουσιακά στοιχεία μη στρατηγικής σημασίας και δ) να παρουσιάσει τις πιστοληπτικές της δυνατότητες σε επενδυτές και σε αντισυμβαλλομένους.

(12)

Βάσει του σχεδίου οικονομικής και χρηματοδοτικής συνδρομής που συμφωνήθηκε μεταξύ της Πορτογαλίας, της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ, η CGD κλήθηκε να υποβάλει σχέδιο χρηματοδότησης και κεφαλαιοποίησης («ΣΧΚ») για την περίοδο 2011-2015, το οποίο θα υποβαλλόταν σε τριμηνιαία επανεξέταση. Η πρώτη έκδοση του ΣΧΚ υποβλήθηκε στις 26 Ιουλίου 2011 και έχει υποστεί αναθεωρήσεις.

(13)

Όσον αφορά τη φερεγγυότητα, ο δείκτης βασικών κεφαλαίων κατηγορίας 1 («CT1») της CGD, που υπολογίζεται σύμφωνα με τους κανόνες της Βασιλείας ΙΙ, ήταν στις 31 Δεκεμβρίου 2011 9,48 %. Στόχος του ΣΧΚ ήταν η επίτευξη, μεταξύ άλλων, δείκτη 10 % των CT 1 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012 βάσει των κανόνων της συμφωνίας της Βασιλείας II, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του μνημονίου Συναντίληψης («ΜΣ») που υπογράφηκε μεταξύ της πορτογαλικής κυβέρνησης, αφενός, και του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ, αφετέρου. Βάσει σύστασης της Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής (Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών) («ΕΑΤ»), το ΣΧΚ επικαιροποιήθηκε ως προς το επίπεδο των κεφαλαίων που θα έπρεπε να κατέχονται από τις 30 Ιουνίου 2012 και μετά, προκειμένου να τηρηθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες που υπολογίζονται με βάση την αξία των χρεωστικών τίτλων του κράτους και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που κατέχει η τράπεζα («sovereign buffer», «κεφαλαιακό απόθεμα») και οι κεφαλαιακές ανάγκες που προκύπτουν από τα τεστ αντοχής που πραγματοποίησε η ΕΑΤ («απαιτήσεις της ΕΑΤ»).

(14)

Σύμφωνα με την εκδοχή του ΣΧΚ του Μαΐου 2012 και με βάση τη σύσταση της ΕΑΤ, υπολογίστηκε ότι απαιτούνταν αύξηση του κεφαλαίου της κατά 1,650 δισεκατ. ευρώ.

(15)

Τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης που εφάρμοσε η Πορτογαλία ως μοναδικός μέτοχος της CGD συνίσταντο

(16)

Λεπτομερής περιγραφή των μέτρων ενίσχυσης παρέχεται στις αιτιολογικές σκέψεις 12 έως 25 της απόφασης διάσωσης.

(17)

Όπως ορίζεται στην αιτιολογική σκέψη 31 της απόφασης διάσωσης, η Πορτογαλία δεσμεύτηκε να διασφαλίσει ότι η CGD (ως όμιλος) εφαρμόζει περιορισμούς συμπεριφοράς ανάλογους με εκείνους που ισχύουν για τις τράπεζες που έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί βάσει του νέου καθεστώτος ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων στην Πορτογαλία (6), που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

(18)

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 η CGDF, θυγατρική της CGD, κατέβαλε, χωρίς την έγκριση της Επιτροπής, μερίσματα για διηνεκείς προνομιούχες μετοχές μη σωρευτικού μερίσματος ύψους 405 415 ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 0,025 % του κεφαλαίου που χορηγήθηκε στις 29 Ιουνίου 2012.

(19)

Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας, η Επιτροπή προέβη στην αρχική εκτίμηση ότι η καταβολή μερισμάτων από την CGDF στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 εμπίπτει στην απαγόρευση διανομής μερισμάτων, η οποία ίσχυε για την CGD σύμφωνα με την απόφαση διάσωσης, και ότι οι πληρωμές μερισμάτων συνιστούσαν κατάχρηση της χορηγηθείσας ενίσχυσης διάσωσης.

(20)

Η CGD υπέβαλε σχέδιο αναδιάρθρωσης που περιέχει τέσσερα κύρια στοιχεία:

(21)

Η CGD είχε ήδη καταβάλει προσπάθειες να μειώσει τον ισολογισμό της πριν από την αύξηση κεφαλαίου τον Ιούνιο του 2012. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2010 και Ιουνίου 2012 η τράπεζα μείωσε τον ισολογισμό της περίπου κατά 8,2 δισεκατ. ευρώ (λογιστικό πλαίσιο αναφοράς).

(22)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει προσπάθειες πρόσθετης απομόχλευσης. Προβλέπει την πώληση του ασφαλιστικού σκέλους, της Caixa Seguros, και άλλων μη στρατηγικών συμμετοχών καθώς και την εκκαθάριση μη βασικών στοιχείων ενεργητικού, ώστε να μπορέσει η CGD να εστιάσει καλύτερα στις βασικές δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής και να αποδεσμεύσει κεφάλαια τα οποία στη συνέχεια θα ενισχύσουν το βασικό κεφάλαιο της τράπεζας. Η CGD επιδιώκει να μειώσει περαιτέρω τον ισολογισμό του ομίλου κατά [10-20] δισεκατ. ευρώ μη βασικών στοιχείων ενεργητικού, το οποίο —σε σύγκριση με τον ενοποιημένο ισολογισμό του Δεκεμβρίου 2012 (βάσει του λογιστικού πλαισίου αναφοράς)— αντιστοιχεί σε μείωση της τάξης του [10-20] %. Η πώληση των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων αποτελεί σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας απομόχλευσης, που συμβάλλει περίπου κατά […] δισεκατ. ευρώ (***) στη μείωση. Η εκποίηση των υπόλοιπων μη στρατηγικών συμμετοχών θα συμβάλει κατά [0-5] δισεκατ. ευρώ, η αποπληρωμή της οφειλής της πρώην Banco Português de Negócios («BPN») θα συμβάλει κατά [0-5] δισεκατ. ευρώ και η εκκαθάριση μη βασικών πιστώσεων στην Ισπανία κατά [0-5] δισεκατ. ευρώ. Επιπλέον, τα δύο τρίτα περίπου του μη βασικού χαρτοφυλακίου ([10-20] δισεκατ. ευρώ) θα εκκαθαριστούν έως το τέλος του 2017, ενώ το υπόλοιπο του μη βασικού χαρτοφυλακίου θα εκκαθαριστεί μετά το 2017.

(23)

Η Caixa Seguros κατέχει ηγετική θέση στην αγορά της Πορτογαλίας με συνολικό μερίδιο αγοράς, τον Δεκέμβριο του 2012, 31 % στον κλάδο των ασφαλειών ζωής και 26 % στον κλάδο της ασφάλισης ζημιών αντιστοίχως, συμπεριλαμβανομένων μιας οντότητας πολλαπλών ασφαλειών για την ασφάλιση ζωής και ζημιών καθώς και ειδικών ασφαλιστικών οντοτήτων, ιδίως για την ασφάλιση υγείας και την ασφάλιση αυτοκινήτων. Στις 31 Δεκεμβρίου 2012 η Caixa Seguros αντιπροσώπευε το 9,2 % των ενοποιημένων καθαρών περιουσιακών στοιχείων της CGD και δημιούργησε καθαρό εισόδημα αποδοτέο σε μετόχους της CGD ύψους 89,7 εκατ. ευρώ, με βάση το ύψος των ασφαλίστρων πρωτασφάλισης, που το 2012 ανήλθαν σε 3 195 εκατ. ευρώ.

(24)

Η CGD θα αναδιαρθρώσει την Caixa Seguros με στόχο να βελτιωθεί η εμπορευσιμότητα και να διευκολυνθεί η διαδικασία πώλησης. Η CGD μπορεί […]. Η διαδικασία πώλησης θα επιτρέψει όλους τους δυνατούς συνδυασμούς που θα μπορούσαν να ποικίλλουν από […]. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης λαμβάνει ως παραδοχή ότι η CGD […].

(25)

Η CGD επίσης θα εκποιήσει όλες τις υπόλοιπες μη στρατηγικής σημασίας συμμετοχές που κατέχονται σε εισηγμένες πορτογαλικές εταιρείες της από το […], μειώνοντας τον ισολογισμό της επιπλέον κατά [200-250] εκατ. ευρώ. Η CGD έχει ήδη εκποιήσει το μεγαλύτερο μέρος των μη στρατηγικής σημασίας συμμετοχών της, που απέφεραν έσοδα ύψους περίπου 450 εκατ. ευρώ.

(26)

Επιπλέον, η CGD σχεδιάζει να εκποιήσει σταδιακά χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων που προέρχεται από τα χρέη της χρεοκοπημένης Banco Português de Negócios («BPN») (7), ονομαστικής αξίας ύψους [0-5] δισεκατ. ευρώ και καθαρής αξίας στοιχείων ενεργητικού της τάξης των [0-5] δισεκατ. ευρώ. Σύμφωνα με το σχετικό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, η αξία των καθαρού ενεργητικού θα μειωθεί κατά [40-50] % σε [0-5] δισεκατ. ευρώ έως τα τέλη του 2017.

(27)

Τέλος, η CGD θα εκποιήσει χαρτοφυλάκιο μη βασικών δανείων που προέρχονται από τις δραστηριότητες της λιανικής και χονδρικής τραπεζικής στην Ισπανία. Η αξία του εν λόγω χαρτοφυλακίου ανέρχεται σε περίπου [0-5] δισεκατ. ευρώ.

(28)

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο του σχεδίου αναδιάρθρωσης είναι η αύξηση της αποτελεσματικότητας της τράπεζας. Η CGD είχε επίσης λάβει μέτρα το 2011 και το 2012 για να βελτιστοποιήσει τη βάση κόστους και μείωσε, σε σύγκριση με τα προ της κρίσης χρηματοοικονομικά δεδομένα, το κόστος εργασίας και τα έξοδα πώλησης, τα γενικά και διοικητικά έξοδα των εγχώριων δραστηριοτήτων της.

(29)

Η CGD θα συνεχίσει αυτή την προσπάθεια βελτιστοποίησης με την περαιτέρω μείωση των λειτουργικών δαπανών της κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης. Η μείωση του προσωπικού της τράπεζας και η επαναδιαπραγμάτευση των υπηρεσιών που έχουν συμβασιοποιηθεί είναι τα κύρια μέσα για την επίτευξη πρόσθετων εξοικονομήσεων. Σύμφωνα με το σχέδιο αναδιάρθρωσης, η CGD θα συνεχίσει να μειώνει το κόστος εργασίας κατά την περίοδο της αναδιάρθρωσης, έχοντας ως στόχο τη μείωσή του κατά [5-10] % και προβλέποντας κόστος εργασίας ύψους [500-550] εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2013 και [450-500] εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2017. Όσον αφορά τον αριθμό των απασχολουμένων, ο αριθμός των υπαλλήλων στην Πορτογαλία θα μειωθεί κατά [5-10] %. Ενώ, στις 9 Δεκεμβρίου 2012, 9 401 εργαζόμενοι απασχολούνταν σε εγχώριες δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής, η CGD προτίθεται να μειώσει τον αριθμό τους έως τον Δεκέμβριο του 2017 σε [8 500 - 9 000].

(30)

Η αύξηση της αποτελεσματικότητας της CGD θα επιτευχθεί επίσης με τη βελτιστοποίηση του δικτύου υποκαταστημάτων, με τη μείωση του εγχώριου δικτύου υποκαταστημάτων κατά [5-10] % από 840 υποκαταστήματα τον Ιούνιο του 2012 σε [750-800] υποκαταστήματα έως […]. Το κλείσιμο [70-80] υποκαταστημάτων στην Πορτογαλία μεταξύ Ιουνίου 2012 και […] αποτελεί μέρος μιας περιοδικής διαδικασίας βελτιστοποίησης για την επαναξιολόγηση και τον εξορθολογισμό των εγχώριων δραστηριοτήτων λιανικής της CGD και αναμένεται να οδηγήσει σε ετήσια εξοικονόμηση πόρων ύψους [0-5] εκατ. ευρώ. 58 υποκαταστήματα έχουν ήδη κλείσει ή βρίσκονται στο στάδιο του κλεισίματος και τα υπόλοιπα [10-20] υποκαταστήματα θα κλείσουν πριν από […].

(31)

Τέλος, η αποτελεσματικότητα της CGD θα βελτιωθεί με την αύξηση των εσόδων από υπηρεσίες και προμήθειες, τα οποία το 2012 συνεισέφεραν περίπου το 25 % των συνολικών καθαρών εσόδων εκμετάλλευσης, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο συμμετοχής στον πορτογαλικό τραπεζικό τομέα ήταν κατά μέσο όρο 29 %. Η CGD θα εισαγάγει νέα διάρθρωση των προμηθειών, ώστε να εναρμονίσει καλύτερα τα έσοδα από τις πηγές της με εκείνην των ομότιμων επιχειρήσεων.

(32)

Το τρίτο σημαντικότερο στοιχείο του σχεδίου αναδιάρθρωσης αφορά την αναδιάρθρωση των τραπεζικών δραστηριοτήτων στην Ισπανία. Ενώ κατά γενικό κανόνα οι διεθνείς δραστηριότητες της CGD έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τις εγχώριες δραστηριότητες και συμβάλλουν σημαντικά στις συνολικές επιδόσεις της τράπεζας, οι δραστηριότητες της CGD στην Ισπανία είναι ζημιογόνες. Η CGD άρχισε τις εργασίες λιανικής τραπεζικής στην Ισπανία το 1991 με την εξαγορά της Banco de Extremadura και της Chase Manhattan España, και στη συνέχεια της Banco Simeón το 1995. Οι δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής ασκούνται σήμερα στην Ισπανία ως θυγατρική της CGD με την επωνυμία Banco Caixa Geral («BCG»). Το 2007 η CGD άρχισε επίσης δραστηριότητες χονδρικής τραπεζικής οι οποίες ασκούνται σε υποκατάστημα που η CGD δημιούργησε στην Ισπανία και το οποίο επικεντρώθηκε σε έργα ακινήτων που συνδέονται με τη χρηματοδότηση έργων και κοινοπρακτικά δάνεια. Ενώ οι εργασίες λιανικής τραπεζικής της CGD στην Ισπανία μετά βίας πέτυχαν ισοσκέλιση κατά την τελευταία δεκαετία, η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη στον τομέα της χονδρικής τραπεζικής. Οι δραστηριότητες χονδρικής τραπεζικής, οι οποίες ξεκίνησαν μόλις πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, έχουν πολύ πενιχρές επιδόσεις και σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα πρόσθεσαν σημαντικές ζημίες περίπου 250 εκατ. ευρώ έως τον Δεκέμβριο του 2012. Οι δραστηριότητες χονδρικής τραπεζικής θα διακοπούν πλήρως, και […].

(33)

Παρ’ όλα αυτά, η CGD θεωρεί την Ισπανία βασική αγορά στην οποία προτίθεται να διατηρήσει την παρουσία της, ιδίως για να στηρίξει την εξαγωγική δραστηριότητα των πορτογαλικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων («ΜΜΕ»). Οι εργασίες λιανικής τραπεζικής στην Ισπανία θα συνεχιστούν, συνεπώς, αν και σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Για να αποκατασταθεί η κερδοφορία, θα μειωθεί ο αριθμός των υποκαταστημάτων κατά [47-52] %, από 209 υποκαταστήματα τον Ιούνιο του 2012 σε [100-110] υποκαταστήματα τον […]. Ο αριθμός απασχολουμένων σε δραστηριότητες στην Ισπανία θα μειωθεί κατά [46-49] %, από 974 υπαλλήλους τον Ιούνιο του 2012 σε [500-523] υπαλλήλους τον […].

(34)

Όσον αφορά τη γεωγραφική κάλυψη, η BCG θα επικεντρώσει τις εργασίες λιανικής τραπεζικής στις περιφέρειες Galicia, Castilla y León, Asturias και Extremadura, θα διατηρήσει μόνο μειωμένη παρουσία στα κύρια διασυνοριακά εμπορικά κέντρα (Μαδρίτη και Καταλονία) και πολύ περιορισμένη παρουσία, με [0-5] υποκαταστήματα σε κάθε περιφέρεια, στις περιφέρειες που έχουν σχετικές διασυνοριακές σχέσεις και χρησιμεύουν ως πηγή χρηματοδότησης για τις δραστηριότητες στην Ισπανία, δηλαδή στη Χώρα των Βάσκων, την Ανδαλουσία, την Αραγονία και της Βαλένθια.

(35)

Το τέταρτο βασικό στοιχείο του σχεδίου αναδιάρθρωσης, η αποπληρωμή των μετατρέψιμων τίτλων (CoCos) αξίας 900 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης, αποσκοπεί στη μείωση του μέσου κόστους χρηματοδότησης της CGD. Η μείωση του ισολογισμού και η αύξηση της λειτουργικής αποδοτικότητας εκτιμάται ότι θα επιτρέψουν στη CGD να εξοφλήσει τους CoCos. Ειδικότερα, η πώληση του κλάδου ασφαλειών θα αποδεσμεύσει τα ρυθμιστικά ίδια κεφάλαια και, ως εκ τούτου, θα επιτρέψει την πρόωρη εξόφληση.

(36)

Για να εξισορροπηθούν οι στόχοι της μείωσης του μέσου κόστους χρηματοδότησης, αφενός, και για να διατηρηθεί ένα επαρκές κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας, αφετέρου, το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει ότι το οικονομικό έτος 2014 η CGD θα χρησιμοποιήσει το [50-60] % του πλεονάζοντος κεφαλαίου της —δηλαδή τα κεφάλαια που υπερβαίνουν τις ισχύουσες ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις βάσει της ευρωπαϊκής και της πορτογαλικής νομοθεσίας (συμπεριλαμβανομένων των πυλώνων 1 και 2) συν ένα κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας [100-150] μονάδων βάσης— για την αποπληρωμή των CoCos. Κατά τη λογιστική χρήση 2015 και, εάν χρειαστεί, και τα επόμενα έτη, η CGD θα χρησιμοποιήσει το [90-100] % του πλεονάζοντος κεφαλαίου για την αποπληρωμή των CoCos.

(37)

Ο πίνακας 2 παρουσιάζει τις κύριες χρηματοοικονομικές προβλέψεις, με βάση το λογιστικό πλαίσιο αναφοράς, που περιέχονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD:

Πίνακας 2

Τα βασικά χρηματοοικονομικά στοιχεία 2011-2017 της CGD

(38)

Η Πορτογαλία θεωρεί ότι η αύξηση κεφαλαίου συνιστά κρατική ενίσχυση, ιδίως με βάση τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς και το γεγονός ότι η αύξηση κεφαλαίου πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με την έκδοση των CoCos.

(39)

Η Πορτογαλία αναγνωρίζει ότι η έκδοση των CoCos συνιστά κρατική ενίσχυση, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι όροι της έκδοσής τους εναρμονίστηκαν με εκείνους που προβλέπονται στο νέο καθεστώς ανακεφαλαιοποίησης το οποίο συνιστά κρατική ενίσχυση (8).

(40)

Η Πορτογαλία υποστηρίζει ότι η CGD έχει συστημική σημασία στο πλαίσιο του πορτογαλικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ότι τα μέτρα ήταν αναγκαία ώστε τα ίδια κεφάλαια της CGD να ικανοποιούν τις κεφαλαιακές ανάγκες, όπως ορίστηκαν στην αξιολόγηση της πορτογαλικής Κεντρικής Τράπεζας, Banco de Portugal («BdP») και της «τρόικας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι οι όροι και οι προϋποθέσεις των μέτρων ενίσχυσης, καθώς και οι όροι και οι προϋποθέσεις που καθορίζονται στις δεσμεύσεις για την αναδιάρθρωση της CGD, περιέχουν επαρκείς διασφαλίσεις έναντι πιθανών καταχρήσεων και αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

(41)

Η Πορτογαλία θεωρεί ότι οι πληρωμές στους κατόχους διηνεκών προνομιούχων μετοχών μη σωρευτικού μερίσματος δεν ήταν καταβολές μερισμάτων αλλά πληρωμές τοκομεριδίων η καταβολή των οποίων επιτρέπεται εάν υπάρχει νομική υποχρέωση για την καταβολή τους.

(42)

Η Πορτογαλία δηλώνει ότι, σύμφωνα με τους υποκείμενους όρους των διηνεκών προνομιούχων μετοχών μη σωρευτικού μερίσματος, η μη καταβολή μερισμάτων θα εμπόδιζε την τράπεζα να επαναγοράσει ή να εξοφλήσει ομολογίες ίσης εξασφάλισης ή κοινές ομολογίες μειωμένης εξασφάλισης πριν από την τέταρτη ημέρα μετά την ημερομηνία καταβολής μερίσματος κατά την οποία ένα μέρισμα καταβάλλεται στο ακέραιο. Η Πορτογαλία θεωρεί ότι η επαναγορά των CoCos, για τα οποία έχει λάβει ρητή δέσμευση της CGD, συνιστά επαναγορά ομολογιών ίσης εξασφάλισης ή κοινών ομολογιών μειωμένης εξασφάλισης.

(43)

Η Πορτογαλία επιβεβαιώνει ότι ενέκρινε την καταβολή μερισμάτων με βάση τις παραδοχές ότι η μη καταβολή τους δεν θα επέτρεπε στην CGD να επαναγοράσει τους CoCos εντός των επόμενων 12 μηνών και ότι, εάν δεν καταβάλλονταν μερίσματα κατά την πενταετή περίοδο των δημόσιων επενδύσεων, θα ήταν αδύνατη η επαναγορά CoCos από την CGD χωρίς να παραβιαστούν οι συμβατικές της υποχρεώσεις. Κατά την Πορτογαλία, μια τέτοια καθυστέρηση θα ήταν ασυμβίβαστη με την προέχουσα υποχρέωση να ελαχιστοποιηθούν το ποσό και η διάρκεια των κρατικών ενισχύσεων στην CGD. Κατά συνέπεια, η Πορτογαλία θεωρεί ότι οι περιστάσεις αυτές καθιστούσαν εκ των πραγμάτων νομικά υποχρεωτική την καταβολή μερισμάτων.

(44)

Η Πορτογαλία έχει αναλάβει μια σειρά δεσμεύσεων σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης («δεσμεύσεις») που επισυνάπτονται στην παρούσα απόφαση.

(45)

Επιπλέον, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή των διαφόρων δεσμεύσεων, οι πορτογαλικές αρχές δεσμεύονται να διορίσουν έναν εντολοδόχο παρακολούθησης («ο εντολοδόχος παρακολούθησης») για να παρακολουθεί την τήρηση όλων των δεσμεύσεων που ανέλαβαν οι πορτογαλικές αρχές και η CGD έναντι της Επιτροπής.

(46)

Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές.

(47)

Για να χαρακτηριστεί ένα μέτρο ως κρατική ενίσχυση πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθοι όροι: α) το μέτρο πρέπει να χρηματοδοτείται με κρατικούς πόρους· β) πρέπει να παρέχει επιλεκτικό πλεονέκτημα που μπορεί να ευνοήσει ορισμένες επιχειρήσεις ή ορισμένους κλάδους παραγωγής· γ) το μέτρο πρέπει να νοθεύει ή να απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό και να μπορεί να επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών.

(48)

Η Επιτροπή έχει ήδη κρίνει, για τους λόγους που εκτίθενται στις αιτιολογικές σκέψεις 33 έως 42 της απόφασης διάσωσης, ότι τα μέτρα συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. Τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης, που συνίστανται στην έκδοση νέων κοινών μετοχών αξίας 750 εκατ. ευρώ και στην έκδοση των CoCos αξίας 900 εκατ. ευρώ διατέθηκαν από την Πορτογαλία και, συνεπώς, περιλαμβάνουν κρατικούς πόρους. Τα μέτρα παρείχαν επιλεκτικό πλεονέκτημα στην CGD, που της επέτρεψε να προβεί σε αύξηση κεφαλαίου με ευνοϊκότερους όρους από εκείνους που θα μπορούσε να λάβει στην αγορά. Η CGD είναι τράπεζα με διεθνείς δραστηριότητες που ανταγωνίζεται άλλες τράπεζες στην Πορτογαλία και σε άλλες χώρες. Συνεπώς, αυτό το πλεονέκτημα είναι σε θέση να επηρεάσει το ενδοκοινοτικό εμπόριο και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό.

(49)

Όσον αφορά τη συμβατότητα των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν στην CGD, η Επιτροπή πρέπει να προσδιορίσει, καταρχάς, αν η ενίσχυση αυτή μπορεί να αξιολογηθεί βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, δηλαδή αν η ενίσχυση αποκαθιστά τυχόν σοβαρή διαταραχή στην οικονομία της Πορτογαλίας. Στη συνέχεια, η Επιτροπή, με την εν λόγω νομική βάση, πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσο τα προτεινόμενα μέτρα είναι σύμφωνα με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς.

(50)

Το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να διαπιστώνει κατά πόσον η ενίσχυση είναι συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά εάν συμβάλλει στην «αποκατάσταση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας ενός κράτους μέλους».

(51)

Όσον αφορά την πορτογαλική οικονομία, η ύπαρξη σοβαρών διαταραχών επιβεβαιώθηκε με τις διάφορες εγκρίσεις από την Επιτροπή των μέτρων που έλαβαν οι πορτογαλικές αρχές για την καταπολέμηση της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ειδικότερα, η Επιτροπή αναγνώρισε στην τελευταία της έγκριση της παράτασης του πορτογαλικού καθεστώτος ανακεφαλαιοποίησης (9) ότι υπάρχει συνεχής απειλή σοβαρής διαταραχής της πορτογαλικής οικονομίας και ότι η κρατική στήριξη των τραπεζών αποτελεί το κατάλληλο μέσο για την αντιμετώπιση της εν λόγω διαταραχής. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι το πορτογαλικό τραπεζικό σύστημα αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες την περίοδο που ελήφθησαν τα μέτρα ενίσχυσης, λόγω του γεγονότος ότι ορισμένες πορτογαλικές τράπεζες ήταν υπερχρεωμένες, είχαν υψηλούς δείκτες δανείων προς καταθέσεις και έπρεπε να αντιμετωπίσουν την αύξηση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Επιπλέον, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η Πορτογαλία λαμβάνει χρηματοδοτική συνδρομή από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, ένα μέρος των οποίων προορίζεται για τη στήριξη των πορτογαλικών τραπεζών (10).

(52)

Δεδομένης της συστημικής σπουδαιότητας της CGD, μιας από τις κυριότερες τράπεζες στην Πορτογαλία, και της σημασίας των δανειοδοτικών δραστηριοτήτων της για την πορτογαλική οικονομία, η Επιτροπή παραδέχεται ότι η μη ικανοποίηση των ενισχυμένων κεφαλαιακών απαιτήσεων θα είχε σοβαρές συνέπειες για την πορτογαλική οικονομία.

(53)

Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα κατάσταση της πορτογαλικής οικονομίας και την εκτεταμένη έλλειψη πρόσβασης των τραπεζών στις διεθνείς αγορές και τις αγορές χονδρικής χρηματοδότησης, η Επιτροπή θεωρεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την έγκριση κρατικών ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης.

(54)

Όλα τα μέτρα που χαρακτηρίζονται ως κρατικές ενισχύσεις έχουν χορηγηθεί στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης της CGD. Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την αποκατάσταση της βιωσιμότητας και την αξιολόγηση των μέτρων αναδιάρθρωσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης βάσει των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων («ανακοίνωση περί αναδιαρθρώσεων») (11) καθορίζει τους κανόνες που εφαρμόζονται για τη χορήγηση της ενίσχυσης αναδιάρθρωσης των χρηματοπιστωτικών οργανισμών στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση περί αναδιαρθρώσεων, για να είναι συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, η αναδιάρθρωση ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στο πλαίσιο της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης πρέπει (i) να οδηγεί στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας της τράπεζας, (ii) να περιλαμβάνει επαρκή ίδια συνεισφορά του δικαιούχου (καταμερισμός επιβαρύνσεων) και να διασφαλίσει ότι η ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο, και (iii) να περιέχει επαρκή μέτρα που περιορίζουν τη νόθευση του ανταγωνισμού.

(55)

Κατά παρέκκλιση των απαιτήσεων που ορίζονται στην ανακοίνωση περί αναδιαρθρώσεων, το σημείο 14 της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή, από την 1η Ιανουαρίου 2012, των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα στήριξης των τραπεζών στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης («ανακοίνωση περί παράτασης του 2011») (12) ορίζει ότι η Επιτροπή «θα προβαίνει σε αναλογική αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των τραπεζών, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη στοιχεία που αποτελούν ένδειξη ότι οι τράπεζες είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα χωρίς σημαντική αναδιάρθρωση, ιδίως όταν η έλλειψη κεφαλαίων οφείλεται κατά βάση σε κρίση εμπιστοσύνης έναντι των κρατικών χρεογράφων, η κρατική εισφορά κεφαλαίων περιορίζεται στο ποσό που απαιτείται για την αντιστάθμιση των ζημιών από την αποτίμηση κρατικών ομολόγων των συμβαλλόμενων μερών της συμφωνίας για τον ΕΟΧ σε τρέχουσες τιμές της αγοράς, για βιώσιμες κατά τα λοιπά τράπεζες, και από την ανάλυση προκύπτει ότι οι εν λόγω τράπεζες δεν ανέλαβαν υπερβολικό κίνδυνο κατά την αγορά κρατικών χρεογράφων».

(56)

Ως προς αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες της CGD κατ’ ουσία συνδέονταν με μια κρίση εμπιστοσύνης όσον αφορά το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας. Αν και δεν προκλήθηκαν άμεσα από τον αντίκτυπο της αποτίμησης των κρατικών ομολόγων βάσει των τρεχουσών τιμών της αγοράς, οφείλονταν σε παρόμοια αιτία, διότι η ΕΑΤ απαιτούσε από τις τράπεζες να δημιουργήσουν ένα κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας σε σχέση με το ποσό των κρατικών ομολόγων που είχαν στον ισολογισμό τους (το αποκαλούμενο «κεφαλαιακό απόθεμα») και, ως εκ τούτου, αύξησε τις ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις της.

(57)

Από τη συνολική απαίτηση κεφαλαιακού αποθέματος ασφαλείας της CGD ύψους 1 650 εκατ. ευρώ, όπως καθορίστηκε από την ΕΑΤ, η οποία δημιούργησε την ανάγκη για το ποσό της κρατικής ενίσχυσης, ποσό 1 073 εκατ. ευρώ (65 %) οφείλεται στην έκθεση στο δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας. Από την ανάλυση της Επιτροπής διαπιστώθηκε επίσης ότι η CGD δεν ανέλαβε υπερβολικό κίνδυνο κατά την αγορά κρατικών χρεογράφων. Το χαρτοφυλάκιο κρατικών χρεογράφων αποκτήθηκε με συναλλαγές αρμπιτράζ επιτοκίου («carry trade») (που χρηματοδοτούνται από την ετήσια χρηματοδότηση της ΕΚΤ). Μολονότι οι συναλλαγές αυτές θα μπορούσαν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να θεωρηθούν ανάληψη κινδύνου άνω του μέσου όρου, τα αποκτηθέντα ομόλογα αντιπροσώπευαν επιλέξιμες εξασφαλίσεις και οι σχετικές διαβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας έδειχναν ότι αυτή ήταν σαφώς ανώτερη του επενδυτικού βαθμού (ΑΑ- για την Πορτογαλία).

(58)

Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή θα προβεί σε αναλογική αξιολόγηση σύμφωνα με το σημείο 14 της ανακοίνωσης περί παράτασης του 2011.

(59)

Σύμφωνα με τα οριζόμενα από την Επιτροπή στην ανακοίνωση περί αναδιαρθρώσεων, το οικείο κράτος μέλος οφείλει να υποβάλει ολοκληρωμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης που καταδεικνύει τον τρόπο αποκατάστασης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του δικαιούχου χωρίς κρατική ενίσχυση, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και το αργότερο εντός πέντε ετών. Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα επιτυγχάνεται όταν μία τράπεζα είναι σε θέση να ανταγωνίζεται αυτοδύναμα στην αγορά για την άντληση κεφαλαίων σύμφωνα με τις σχετικές κανονιστικές απαιτήσεις. Για να το επιτύχει αυτό, η τράπεζα πρέπει να είναι σε θέση να καλύπτει όλα τα έξοδά της και να επιτυγχάνει εύλογη απόδοση ιδίων κεφαλαίων, λαμβάνοντας υπόψη το προφίλ κινδύνου της. Η αποκατάσταση της βιωσιμότητας θα πρέπει να απορρέει κυρίως από εσωτερικά μέτρα και να βασίζεται σε αξιόπιστο σχέδιο αναδιάρθρωσης.

(60)

Η Πορτογαλία έχει υποβάλει σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD, με πενταετή χρονικό ορίζοντα έως το 2017, που προβλέπει αποκατάσταση της βιωσιμότητας στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(61)

Το σημείο 10 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων απαιτεί τα προτεινόμενα μέτρα αναδιάρθρωσης να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες του δικαιούχου. Ως προς αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης αντιμετωπίζει τις βασικές αδυναμίες της CGD, ήτοι τη συνολική χαμηλή κερδοφορία των εγχώριων τραπεζικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 80 % των δραστηριοτήτων της. Τα ανεπαρκή αποτελέσματα των εγχώριων δραστηριοτήτων της CGD μπορεί μόνον εν μέρει να αντισταθμιστούν από τις θετικές επιδόσεις των διεθνών δραστηριοτήτων της CGD, αν και κατά μέσο όρο έχουν διαπιστωθεί στο παρελθόν και σήμερα εξακολουθούν να εμφανίζουν θετικές αποδόσεις του απασχολούμενου κεφαλαίου (ROCE). Ενδεικτικά, το 2012 οι τραπεζικές δραστηριότητες στην Αγκόλα πέτυχαν δείκτη απόδοσης του απασχολούμενου κεφαλαίου (ROCE) [50-60] %, στη Μοζαμβίκη ROCE [20-30] %, στη Νότια Αφρική [20-30] % και στο Μακάο [20-30] %. Συγκριτικά, οι τραπεζικές δραστηριότητες της CGD στην Πορτογαλία πέτυχαν ROCE -[10-20] % το 2012. Δεδομένου ότι οι διεθνείς δραστηριότητες συμβάλλουν θετικά στη συνολική οικονομική κατάσταση του ομίλου CGD αλλά αντιπροσωπεύουν μόνο μικρό μέρος των δραστηριοτήτων, το σχέδιο αναδιάρθρωσης εστιάζεται στη βελτίωση της αποδοτικότητας των εγχώριων δραστηριοτήτων.

(62)

Η Επιτροπή σημειώνει θετικά ότι η CGD είχε λάβει μέτρα για τη μείωση του διοικητικού και εργατικού κόστους της, πριν λάβει κρατική ενίσχυση. Η τρέχουσα μακροοικονομική κατάσταση και οι προοπτικές της εγχώριας τραπεζικής αγοράς, ωστόσο, επέβαλαν μια πιο αποφασιστική προσέγγιση, όπως την προσπάθεια βελτιστοποίησης που ορίζεται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης. Η επιδιωκόμενη μείωση του προσωπικού της τράπεζας, με τη μείωση του αριθμού των υπαλλήλων στον πορτογαλικό τραπεζικό τομέα από 9 401 σε [8 500-9 000] κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης, με τη συνακόλουθη πρόβλεψη μείωσης του κόστους εργασίας κατά [5-10] %, αποτελεί κατάλληλο μέσο για την επίτευξη των απαιτούμενων εξοικονομήσεων, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη ότι θα μειωθεί επίσης σημαντικά ο προϋπολογισμός διοικητικών δαπανών.

(63)

Η ανάλυση της Επιτροπής για το δίκτυο υποκαταστημάτων της CGD αρχικά κατέδειξε ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά τον χειρισμό των υποκαταστημάτων που είχαν σαφώς χαμηλές επιδόσεις. Ωστόσο, η θεσπισθείσα από τη CGD διαδικασία περιοδικής επαναξιολόγησης των υποκαταστημάτων αποτελεί κατάλληλη προσέγγιση για την παρακολούθηση των επιδόσεων του δικτύου λιανικής, ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόζει το εγχώριο δίκτυό της, εάν απαιτείται. Στο σχέδιο αναδιάρθρωσης, η CGD ορίζει ότι θα μειώσει τον αριθμό των εγχώριων υποκαταστημάτων της κατά [5-10] %, με το κλείσιμο [70-80] από τα 840 υποκαταστήματα. Κατά την άποψη της Επιτροπής, η επιδιωκόμενη συρρίκνωση προσαρμόζει καταλλήλως την εγχώρια παρουσία της CGD στις απαιτήσεις της αγοράς, ενώ συνολικά διατηρείται ένα κατάλληλο επίπεδο υπηρεσιών στους πελάτες.

(64)

Επιπλέον, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της CGD θα επιτευχθεί με αύξηση των εσόδων από υπηρεσίες και προμήθειες, με βάση την εισαγωγή νέας διάρθρωσης τελών. Η αύξηση αυτή των εσόδων από τέλη και προμήθειες φαίνεται δικαιολογημένη, λαμβανομένου υπόψη τόσο του ότι το ποσοστό των προμηθειών της CGD στον λογαριασμό αποτελεσμάτων είναι μάλλον χαμηλό σε σύγκριση με τον μέσο όρο για τον πορτογαλικό τραπεζικό τομέα, αφενός, όσο και του ότι η τράπεζα έχει πλήρη έλεγχο στις ισχύουσες διαρθρώσεις προμηθειών, αφετέρου.

(65)

Όσον αφορά τη μείωση του ισολογισμού, η Επιτροπή σημειώνει ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD είναι καλά ισορροπημένο και αποφεύγει προσεκτικά τη δημιουργία αρνητικών συνεπειών για την ανάκαμψη της πορτογαλικής οικονομίας, μολονότι τα σχετικά μέτρα αντιπροσωπεύουν συνολικά ποσό [10-20] δισεκατ. ευρώ, που ισοδυναμεί σε μείωση του ισολογισμού κατά [10-20] %. Εάν η CGD, ως η μεγαλύτερη τράπεζα της Πορτογαλίας, μείωνε απλώς το μέγεθος των πιστώσεων του προϋπολογισμού, θα είχε συμβάλει ενδεχομένως σε πιστωτική ασφυξία και πλήξει την πραγματική οικονομία. Αυτό αποφεύχθηκε λόγω του ότι οι κύριες πηγές των προσπαθειών απομόχλευσης της CGD δεν συνδέονται με το ποσό των πιστώσεων που μπορεί να διατεθεί στην πορτογαλική οικονομία. Η δανειοδοτική ικανότητα της CGD δεν επηρεάζεται από την πώληση των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων, την πώληση των υπόλοιπων μη στρατηγικών συμμετοχών, την αποπληρωμή του χρέους της πρώην BPN και την εκποίηση των μη βασικών πιστώσεων στην Ισπανία. Οι προσπάθειες απομόχλευσης είναι συνεπώς πολύ στοχοθετημένες, εφόσον επιτρέπουν στη CGD να επικεντρωθεί στις βασικές της δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής και να απελευθερώσει κεφάλαια που μπορούν να ενισχύσουν το βασικό κεφάλαιο της τράπεζας, ενώ αποφεύγονται τυχόν αρνητικές επιπτώσεις της απομόχλευσης για την πορτογαλική οικονομία.

(66)

Στο ίδιο πνεύμα, η Επιτροπή καταγράφει τη δέσμευση της CGD έναντι της πορτογαλικής κυβέρνησης να διαθέτει ποσό 30 εκατ. ευρώ ετησίως σε ένα ταμείο, που με τη σειρά του θα επενδύει σε ίδιο κεφάλαιο ΜΜΕ και σε επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης με στόχο να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση για την πραγματική οικονομία στην Πορτογαλία. Οι επενδύσεις αυτές δεν θα συνεπάγονται την απόκτηση συμμετοχών σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι δεν συνιστούν δραστηριότητες που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό κατά την έννοια του σημείου 23 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων. Κανένα στοιχείο της εν λόγω δέσμευσης δεν μπορεί να αποφέρει πρόσθετο πλεονέκτημα στην CGD και, ως εκ τούτου, δεν είναι απαραίτητο να εξετάσει η Επιτροπή διεξοδικότερα τη θέση της δέσμευσης αυτής στην παρούσα απόφαση.

(67)

Όσον αφορά την πώληση των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων της CGD, είναι αναγκαία η αναδιάρθρωση της Caixa Seguros προκειμένου να βελτιωθεί η εμπορευσιμότητά της, όπως ορίζεται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD. Η CGD πρότεινε μια λογική προσέγγιση για να επιτευχθεί πώληση της Caixa Seguros εντός της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(68)

Η μεταστροφή των τραπεζικών δραστηριοτήτων της CGD στην Ισπανία συνιστά σημαντικό στοιχείο του σχεδίου της CGD για να επιτευχθεί μια θετική συνολική αποδοτικότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα, ενόψει του γεγονότος ότι οι δραστηριότητες στην Ισπανία δεν ήταν αποδοτικές για κάποιο χρονικό διάστημα και είχαν αρνητική επίπτωση πριν αρχίσει η χρηματοπιστωτική κρίση, απαιτείται μια αποφασιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού.

(69)

Στο σχέδιο αναδιάρθρωσης, η CGD διατύπωσε την προτιμώμενη επιλογή της να τερματίσει τις δραστηριότητες χονδρικής τραπεζικής στην Ισπανία και να αναδιαρθρώσει και να συνεχίσει τις δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής σε μικρότερη κλίμακα καθώς και εναλλακτικές λύσεις, και συγκεκριμένα την πλήρη διακοπή της λειτουργίας με την εκχώρησή τους μέσω της πώλησης ή της ανταλλαγής περιουσιακών στοιχείων, τη σταδιακή εκποίηση ή την αναζήτηση εταίρου για κοινή επιχείρηση. Ωστόσο, όλες αυτές οι εναλλακτικές προτάσεις είχαν και τις αρνητικές πλευρές τους και αναμενόταν ότι θα προκαλούσαν σημαντικά μεγάλες ζημίες κεφαλαίου. Κατά συνέπεια, η CGD κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων στην Ισπανία αποτελεί την καλύτερη λύση από οικονομική άποψη.

(70)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων στην Ισπανία στο παρόν μακροοικονομικό πλαίσιο θα είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζει ότι οι εναλλακτικές προσεγγίσεις θα μπορούσαν να είναι πιο δαπανηρές. Η Επιτροπή θεωρεί θετικό το ότι οι δραστηριότητες χονδρικής τραπεζικής έχουν διακοπεί και ότι, σε κάθε περίπτωση, η BCG θα μειώσει το μέγεθος του σημαντικού χαρτοφυλακίου των μη βασικών στοιχείων ενεργητικού από τις δραστηριότητες στην Ισπανία, θα μειώσει σημαντικά την παρουσία της στην Ισπανία κατά περίπου [50-60] % και διερευνά τις δυνατότητες εξοικονόμησης δαπανών χρησιμοποιώντας διαθέσιμες υπηρεσίες στον όμιλο.

(71)

Η Επιτροπή θεωρεί, ωστόσο, αναγκαίο να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον στόχο της επίτευξης μιας μεταστροφής των δραστηριοτήτων στην Ισπανία το συντομότερο δυνατόν. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θεωρεί σημαντικό το γεγονός ότι η Πορτογαλία έχει δεσμευθεί ότι η BCG είτε θα επιτύχει έως το […] τους βασικούς δείκτες επιδόσεων οι οποίες ορίζονται στο τμήμα 4.2.7.3.1.5 των δεσμεύσεων που παρατίθεται στο παράρτημα όσον αφορά τα αντίστοιχα όρια για το κόστος εργασίας και τις διοικητικές δαπάνες, τον δείκτη κόστους προς τα κέρδη, τη χρηματοδότηση, τις καταθέσεις, τις νέες πιστώσεις, το καθαρό περιθώριο και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είτε, εάν δεν τους επιτύχει, να διακόψει τις νέες δραστηριότητες στην Ισπανία και να εκκαθαρίσει το σύνολο των δραστηριοτήτων στην Ισπανία. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη διασφάλιση και την έλλειψη εναλλακτικών λύσεων βραχυπρόθεσμα, η Επιτροπή αποδέχεται το σχέδιο να επιτευχθεί μεταστροφή των υπηρεσιών λιανικής τραπεζικής στην Ισπανία ως στοιχείο του σχεδίου αναδιάρθρωσης της CGD.

(72)

Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD είναι αξιόπιστο ακόμη και αν η διάρκεια της τρέχουσας δυσχερούς οικονομικής κατάστασης της Πορτογαλίας είναι μεγαλύτερη από αυτήν που ελήφθη ως παραδοχή στο σενάριο αναφοράς. Ο πιστωτικός κίνδυνος των έργων της CGD θα αυξηθεί περισσότερο κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης από το ήδη υψηλό επίπεδο του 12 % στο [10-20] % στα τέλη του 2017. Η τράπεζα επιπλέον προβλέπει αύξηση των προβλέψεων για πιστωτικό κίνδυνο σε [50-60] %. Ένας τέτοιος δείκτης κάλυψης μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι εναρμονισμένος με τον δείκτη άλλων πορτογαλικών τραπεζών οι οποίες δεν έχουν λάβει κρατικά κεφάλαια, για παράδειγμα με τους δείκτες της Banco Espirito Santo ή της Banco Santander Totta. Ο δείκτης κάλυψης της CGD πρέπει να αξιολογηθεί λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η τράπεζα έχει παραδοσιακά ισχυρή παρουσία ως χορηγός ενυπόθηκων δανείων στην Πορτογαλία και, ως εκ τούτου, κατέχει μεγάλο μερίδιο ενυπόθηκων δανείων στο χαρτοφυλάκιό της με μέσο δείκτη δανείου/αξίας περίπου [70-80] %. Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες αυτούς, μια κάλυψη πιστωτικού κινδύνου της τάξης του [50-60] % κρίνεται κατάλληλη για να καλυφθούν οι μελλοντικές ζημίες από δάνεια της CGD κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης.

(73)

Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει ότι όλα τα μέτρα που ορίζονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης αποσκοπούν στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας της CGD και στο να οδηγήσουν σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο αποδοτικότητας, όπως προκύπτει από τον στόχο να είναι η απόδοση ιδίων κεφαλαίων (ROE) της CGD για τις τραπεζικές δραστηριότητες στην Πορτογαλία της τάξης του [5-10] % στις 31 Δεκεμβρίου 2017 και η απόδοση ιδίων κεφαλαίων να είναι στις 31 Δεκεμβρίου 2017 της τάξης του [5-10] % για τα ενοποιημένα αποτελέσματα όλων των δραστηριοτήτων του ομίλου CGD.

(74)

Η ανακοίνωση περί αναδιαρθρώσεων επισημαίνει ότι απαιτείται κατάλληλη συνεισφορά από τον δικαιούχο προκειμένου να περιοριστεί η ενίσχυση στο ελάχιστο και να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού αλλά και το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου. Για τον σκοπό αυτό προβλέπει ότι (i) τόσο οι δαπάνες αναδιάρθρωσης όσο και το ποσό της ενίσχυσης θα πρέπει να περιορίζονται και (ii) απαιτείται σημαντική ίδια συνεισφορά.

(75)

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης της CGD δεν περιέχει κανένα στοιχείο που να υποδηλώνει ότι η ενίσχυση υπερβαίνει τα μέσα που είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 13, το κεφαλαιακό έλλειμμα που θα έπρεπε να καλυφθεί καθορίστηκε με βάση το μνημόνιο Συναντίληψης που συμφωνήθηκε μεταξύ της πορτογαλικής κυβέρνησης, αφενός, και του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Επιτροπής, αφετέρου.

(76)

Σύμφωνα με το σημείο 34 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων, η κατάλληλη αμοιβή κάθε κρατικής παρέμβασης είναι ένας από τους σημαντικότερους τρόπους περιορισμού των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Η Επιτροπή επισημαίνει στο πλαίσιο αυτό ότι τα κεφάλαια που χορηγήθηκαν υπό μορφή CoCos αμείβονται επαρκώς, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής και της ΕΚΤ (13). Η αμοιβή για τους CoCos αρχίζει από ένα αρχικό ποσοστό 8,5 % για το πρώτο έτος και αυξάνεται κλιμακωτά, με αποτέλεσμα ο μέσος ετήσιος συντελεστής αμοιβής να ανέλθει κατά την περίοδο της επένδυσης στο 9,2 %. Ο μηχανισμός κλιμάκωσης θα ενθαρρύνει την έξοδο της CGD από την κρατική παρέμβαση.

(77)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με το σχέδιο αναδιάρθρωσης και τις σχετικές δεσμεύσεις, η CGD θα χρησιμοποιήσει το πλεονάζον κεφάλαιό της για την πλήρη αποπληρωμή των CoCos (βλέπε τμήμα 5 της συγγραφής υποχρεώσεων).

(78)

Η CGD θα χρησιμοποιήσει το 2014 το [50-60] % του πλεονάζοντος κεφαλαίου και το [90-100] % του πλεονάζοντος κεφαλαίου το 2015 και τα επόμενα έτη για να αποπληρώσει το ποσό των 900 εκατ. ευρώ των CoCos. Ο μηχανισμός αποπληρωμής περιορίζει το κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας που μπορεί να κατέχει στον ισολογισμό της η CGD και, ως εκ τούτου, εγγυάται ότι, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης, η ενίσχυση θα περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο ποσό.

(79)

Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πώληση του κλάδου ασφαλειών θα απελευθερώσει ρυθμιστικό κεφάλαιο και, ως εκ τούτου, θα δημιουργήσει περισσότερες πιθανότητες να έχει η CGD πλεονάζον κεφάλαιο που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή των CoCos, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στο κόστος αναδιάρθρωσης με δικά της μέσα.

(80)

Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η CGD δεν συμμορφώθηκε με την απαγόρευση διανομής μερισμάτων αλλά κατέβαλε μερίσματα ύψους 405 415 ευρώ, κατά παράβαση της δέσμευσης που ανέλαβε η Πορτογαλία στο πλαίσιο της απόφασης διάσωσης.

(81)

Σκοπός της απαγόρευσης καταβολής μερισμάτων και τοκομεριδίων είναι να αποφευχθεί η εκροή κεφαλαίων, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η ενίσχυση μπορεί να επιστραφεί και, ως εκ τούτου, ότι η κρατική ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο. Για τον σκοπό αυτό, οι μέτοχοι της τράπεζας, όπως και οι κάτοχοι υβριδικού κεφαλαίου και χρεωστικών τίτλων μειωμένης εξασφάλισης θα πρέπει στο μέτρο του δυνατού να αποκλείονται από το δυνητικό πλεονέκτημα της κρατικής ενίσχυσης.

(82)

Εφόσον η CGD ήταν σε θέση να καταβάλει μερίσματα, αποδείχτηκε ότι το ποσό της ενίσχυσης δεν περιοριζόταν στο ελάχιστο αναγκαίο. Τα στοιχεία που υπέβαλε η CGD κατά τη διαδικασία έρευνας για κατάχρηση δεν μετέβαλαν την εκτίμηση της Επιτροπής στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας ότι οι πληρωμές είχαν χαρακτήρα καταβολής μερισμάτων η οποία ενέπιπτε στην απαγόρευση διανομής μερισμάτων της απόφασης διάσωσης ή συνιστούσαν νομική υποχρέωση πληρωμής που θα επέτρεπε την καταβολή μερισμάτων βάσει της απόφασης διάσωσης.

(83)

Η Επιτροπή συμπεραίνει ότι τα μέτρα ενίσχυσης ύψους 1 650 εκατ. ευρώ περιορίζονταν στο ελάχιστο αναγκαίο, με εξαίρεση το ποσό των 405 415 ευρώ που είχε χρησιμοποιηθεί για τις πληρωμές μερισμάτων. Από αυτή την άποψη, η Επιτροπή λαμβάνει ιδίως υπόψη τη δέσμευση της CGD να επιστρέψει στην Πορτογαλία ποσό ίσο με τα μερίσματα και, ως εκ τούτου, το ποσό της χορηγηθείσας ενίσχυσης δεν υπερέβη το ελάχιστο αναγκαίο. Δεδομένης αυτής της δέσμευσης, η ενίσχυση θεωρείται ότι περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο.

(84)

Επιπλέον, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η Πορτογαλία δεσμεύτηκε να απαγορεύσει την καταβολή μερισμάτων, τοκομεριδίων και τόκων (βλέπε σημείο 6.7 των δεσμεύσεων).

(85)

Το σημείο 24 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων ορίζει επίσης ότι ο στόχος του επιμερισμού των βαρών μπορεί επίσης να επιτευχθεί με την καταβολή προσήκουσας αμοιβής για την παρεχόμενη κρατική υποστήριξη. Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 76, η Επιτροπή θεωρεί ότι η εισφορά κεφαλαίου σε μορφή CoCos αμείβεται επαρκώς.

(86)

Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η CGD έχει ήδη εφαρμόσει και θα συνεχίσει να εφαρμόζει μέτρα μείωσης του κόστους, κυρίως με τη μείωση του αριθμού των απασχολουμένων και του δικτύου των υποκαταστημάτων στην Πορτογαλία και, ως εκ τούτου, συμβάλλει στις δαπάνες αναδιάρθρωσης μέσω εσωτερικών μέτρων.

(87)

Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης διασφαλίζει ότι η ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο και προβλέπει κατάλληλη ίδια συνεισφορά και επιμερισμό των βαρών.

(88)

Τέλος, το τμήμα 4 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων επιβάλλει να περιλαμβάνει το σχέδιο αναδιάρθρωσης μέτρα που να περιορίζουν τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι ειδικά προσαρμοσμένα για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στις αγορές στις οποίες θα δραστηριοποιείται η δικαιούχος τράπεζα μετά την αναδιάρθρωση. Η φύση και η μορφή αυτών των μέτρων εξαρτάται από δύο κριτήρια: πρώτον, από το ύψος της ενίσχυσης και τους όρους και τις συνθήκες υπό τις οποίες χορηγήθηκε και, δεύτερον, από τα χαρακτηριστικά των αγορών στις οποίες θα δραστηριοποιηθεί η δικαιούχος τράπεζα. Επιπλέον, η Επιτροπή πρέπει να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο της ίδιας συνεισφοράς του δικαιούχου και τον καταμερισμό των επιβαρύνσεων κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης.

(89)

Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η CGD έλαβε κρατική ενίσχυση υπό μορφή εισφορών κεφαλαίου και CoCos ύψους 1 650 εκατ. ευρώ. Το ποσό της ενίσχυσης είναι ισοδύναμο με το 2,3 % των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο περιουσιακών στοιχείων (RWA) (14) της CGD, που είναι συγκριτικά χαμηλός. Εφόσον οι CoCos αμείβονται επαρκώς, μόνο ήπια μέτρα είναι αναγκαία για τον περιορισμό των πιθανών στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

(90)

Η αναλογική μείωση του μεγέθους του ισολογισμού της CGD, της γεωγραφικής παρουσίας και του προσωπικού θα συμβάλει στον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Ενώ η εκποίηση της Caixa Seguros και η μείωση του μεγέθους και η αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων στην Ισπανία θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας της τράπεζας, η μείωση του εναπομένοντος ισολογισμού θεωρείται σκόπιμη σε σύγκριση με τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκαλούν οι ενισχύσεις.

(91)

Εκτός από αυτά τα διαρθρωτικά μέτρα, η Πορτογαλία έχει αναλάβει επίσης δεσμεύσεις για διάφορες υποχρεώσεις συμπεριφοράς. Η Επιτροπή καταγράφει τις δεσμεύσεις συμπεριφοράς που ορίζονται στο σημείο 6 των δεσμεύσεων, όπως η απαγόρευση διαφήμισης της κρατικής στήριξης και η απαγόρευση των επιθετικών εμπορικών πρακτικών, εμποδίζοντας την CGD να χρησιμοποιεί την ενίσχυση για αντιανταγωνιστική συμπεριφορά. Χαιρετίζει ιδιαίτερα την απαγόρευση εξαγοράς, γεγονός που εγγυάται ότι η κρατική ενίσχυση δεν θα χρησιμοποιηθεί για την εξαγορά ανταγωνιστών, αλλά αντίθετα θα εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο προορίζεται, δηλαδή την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της CGD.

(92)

Εν κατακλείδι, η Επιτροπή θεωρεί ότι έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα για τον περιορισμό ενδεχόμενων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, ιδίως υπό το πρίσμα της εφαρμογής του σημείου 14 της ανακοίνωσης του 2011 περί παράτασης, μετά τα γεγονότα που οδήγησαν στην ανάγκη για κρατική ενίσχυση, και συγκεκριμένα το «κεφαλαιακό απόθεμα» της ΕΑΤ.

(93)

Σύμφωνα με την παράγραφο 5 της ανακοίνωσης περί αναδιαρθρώσεων, πρέπει να υποβάλλονται συστηματικές εκθέσεις, ώστε να ελέγχει η Επιτροπή την ορθή εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης.

(94)

Επιπλέον, η ορθή εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης και η πλήρης και ορθή εφαρμογή όλων των στοιχείων που περιλαμβάνονται στις δεσμεύσεις θα παρακολουθούνται συνεχώς από ανεξάρτητο, επαρκώς εξειδικευμένο εντολοδόχο παρακολούθησης.