30.7.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 217/97

(1)

Η Ευρωομάδα έχει ειδική ευθύνη για την οικονομική διακυβέρνηση της ζώνης του ευρώ. Η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση κατέδειξε σαφώς τις στενές σχέσεις αλληλεξάρτησης που υπάρχουν στη ζώνη του ευρώ, καθιστώντας επιτακτικότερη την ανάγκη για έναν συνεκτικό συνολικό προσανατολισμό πολιτικής ο οποίος να αντικατοπτρίζει την έντονη μετάδοση επιπτώσεων μεταξύ των κρατών μελών που έχουν ως νόμισμα το ευρώ, ώστε να υπάρχουν αποτελεσματικές ρυθμίσεις συντονισμού πολιτικής με σκοπό την ταχεία αντιμετώπιση των μεταβολών του οικονομικού περιβάλλοντος.

(2)

Τα κράτη μέλη που έχουν ως νόμισμα το ευρώ έχουν επίσης δεσμευτεί να αναλάβουν μια σειρά ριζικών επιπρόσθετων μεταρρυθμίσεων πολιτικής και να συντονίσουν τις πολιτικές τους με την υπογραφή, στις 2 Μαρτίου 2012, της Συνθήκης για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην οικονομική και νομισματική ένωση. Η έναρξη ισχύος του αποκαλούμενου «δίπτυχου» κανονισμών (3) το 2013 θα συμβάλει στην περαιτέρω εμβάθυνση του συντονισμού της δημοσιονομικής και οικονομικής πολιτικής εντός της ζώνης του ευρώ.

(3)

Σε εξέλιξη βρίσκονται εργασίες για την περαιτέρω εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Στις 28 Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με ένα σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση. Στο σχέδιο στρατηγικής εντοπίστηκαν το σκεπτικό και οι στόχοι μιας ουσιαστικής ΟΝΕ, καθώς και τα εργαλεία και τα μέτρα που θα επέτρεπαν την επίτευξή τους. Το σχέδιο στρατηγικής είχε ως στόχο να δρομολογήσει τη δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη. Στις 12 Σεπτεμβρίου 2012, η Επιτροπή παρουσίασε έναν χάρτη πορείας προς μια τραπεζική ένωση. Η πρόταση αυτή συνοδευόταν από πρόταση για δύο κανονισμούς που ήταν αναγκαίοι για τη θέσπιση ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού. Στις 5 Δεκεμβρίου 2012, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέδωσε έκθεση, που συντάχθηκε σε στενή συνεργασία με τον πρόεδρο της Επιτροπής, τον πρόεδρο της Ευρωομάδας και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένο και χρονικά δεσμευτικό χάρτη πορείας για την υλοποίηση μιας ουσιαστικής οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Οι βασικοί πυλώνες της έκθεσης είναι ένα πλαίσιο ολοκληρωμένης χρηματοπιστωτικής, δημοσιονομικής και οικονομικής πολιτικής και η δημοκρατική νομιμότητα και λογοδοσία.

Στις 14 Δεκεμβρίου 2012, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συμφώνησαν για τις ενέργειες που έπρεπε να αναληφθούν στο πλαίσιο του χάρτη πορείας για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, αναγνωρίζοντας την αλληλεξάρτηση μεταξύ των οικονομιών των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ και τα οφέλη που μπορεί να αποφέρει η σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ, τόσο στα μέλη της όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο.

(4)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετείχε ενεργά στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και εξέφρασε τις απόψεις του για την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης με το ψήφισμά του της 20ής Νοεμβρίου 2012«Προς μια ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση».

(5)

Η διαχείριση των κρίσεων στη ζώνη του ευρώ έχει χαρακτηριστεί από μεγάλη αποφασιστικότητα. Η δέσμευση όλων των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ να διαφυλάξουν την ακεραιότητα της ζώνης του ευρώ έχει σαφώς τεθεί πέραν κάθε αμφισβήτησης. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ, καθώς και ο τρόπος διαχείρισης των κρίσεων από την Ευρωομάδα πρέπει να βελτιωθούν περαιτέρω, ώστε να διασφαλισθεί πλήρως ο αποτελεσματικός συντονισμός στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ. Απαιτείται επίσης ενισχυμένος συντονισμός για να επιτευχθεί ένας συνεκτικός συνολικός προσανατολισμός πολιτικής στη ζώνη του ευρώ και να διασφαλιστεί η εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων πολιτικής. Η επίτευξη των εν λόγω στόχων θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και των αγορών, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην οικονομική ανάκαμψη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.

(6)

Η εφαρμογή του δίπτυχου θα ενισχύσει περαιτέρω τη δημοσιονομική εποπτεία στη ζώνη του ευρώ. Το δίπτυχο αναθέτει στην Ευρωομάδα το καθήκον να εξετάζει τα σχέδια προϋπολογισμών των επιμέρους κρατών μελών, καθώς και τις δημοσιονομικές προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ συνολικά, προκειμένου να διαμορφωθεί ένας κατάλληλος συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός. Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται με βάση τις γνώμες που διατυπώνει η Επιτροπή για τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ και την αξιολόγηση από μέρους της Επιτροπής των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων για το σύνολο της ζώνης του ευρώ και της αλληλεπίδρασής τους. Για τη δημοσιονομική εξυγίανση σε όλη τη ζώνη του ευρώ, η βασική πρόκληση είναι να τεθεί ο δείκτης του χρέους προς το ΑΕΠ σε σταθερά πτωτική πορεία σε διαχρονική βάση. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με την εφαρμογή διαφοροποιημένων, φιλικών προς την ανάπτυξη πολιτικών δημοσιονομικής εξυγίανσης, ενισχύοντας παράλληλα το αναπτυξιακό δυναμικό της ζώνης του ευρώ.

Το διορθωτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης προβλέπει δημοσιονομική προσαρμογή, όπως ορίζεται σε διαρθρωτικούς όρους, προς την ονομαστική τιμή αναφοράς λαμβάνοντας υπόψη τις μεταξύ των χωρών διαφορές όσον αφορά τους κινδύνους για τη βιωσιμότητα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα, και επιτρέπει στους αυτόματους σταθεροποιητές να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια της πορείας προσαρμογής. Το προληπτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης προβλέπει σταδιακή προσαρμογή για την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων με ετήσια διαρθρωτική βελτίωση ύψους 0,5 % ως σημείο αναφοράς. Το ποσοστό αυτό μπορεί να εξειδικεύεται ανά χώρα, λαμβάνοντας υπόψη τις κυκλικές συνθήκες και τον κίνδυνο όσον αφορά τη διατηρησιμότητα του χρέους. Η αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής σε μεσοπρόθεσμη βάση θα ενισχυόταν εάν η σύνθεση των δημόσιων δαπανών και εσόδων αποτύπωνε καλύτερα τον αντίκτυπο που έχουν στην ανάπτυξη οι διάφορες επιμέρους δαπάνες και οι πηγές εσόδων. Επιπλέον, η αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας μπορεί να ενδυναμωθεί με τη θέσπιση περαιτέρω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει το ισχύον δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ για να εξισορροπηθούν οι ανάγκες παραγωγικών δημόσιων επενδύσεων με τους στόχους δημοσιονομικής πειθαρχίας στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης.

(7)

Οι περισσότεροι δείκτες κινδύνου που συνδέονται με τις χρηματοπιστωτικές αγορές της ΕΕ και την ψυχολογία της αγοράς βελτιώθηκαν σε σύγκριση με το 2012, καθώς άρχισε να υποχωρεί η ένταση του φαύλου κύκλου των αυτοεκπληρούμενων και καταστροφικών προσδοκιών. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικός κατακερματισμός της αγοράς. Η βελτίωση των όρων χρηματοδότησης για τις τράπεζες θα πρέπει να γίνει αισθητή με την αύξηση της παροχής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία, ενώ εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την τραπεζική δανειοδοτική δραστηριότητα και το κόστος της χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα. Η διευκόλυνση της εύτακτης απομόχλευσης, τόσο του τραπεζικού τομέα όσο και του μη χρηματοπιστωτικού ιδιωτικού τομέα, διατηρώντας συγχρόνως τη ροή νέων πιστώσεων για παραγωγικές χρήσεις στην πραγματική οικονομία, και ιδίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αποτελούν τις κυριότερες προκλήσεις στην παρούσα συγκυρία.

(8)

Η περαιτέρω εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών και η συνέχιση της ενίσχυσης των κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας, όπου χρειάζεται, θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της ροής των πιστώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, οι έλεγχοι ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και οι προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων από μέρους του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ) και της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) θα εξασφαλίσουν τη διαφάνεια των ισολογισμών των τραπεζών και θα συμβάλουν ώστε να προσδιοριστούν τυχόν άλλες εναπομένουσες αδυναμίες, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την εμπιστοσύνη στον τομέα ως σύνολο. Ο κίνδυνος περαιτέρω κατακερματισμού της χρηματοπιστωτικής αγοράς και οικονομικής αναταραχής καταδεικνύει πόσο μεγάλη σημασία έχει για τη ζώνη του ευρώ η υλοποίηση της Τραπεζικής Ένωσης, αποφεύγοντας ταυτόχρονα προσεγγίσεις ad hoc για την εξυγίανση των τραπεζών.

(9)

Απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε όλη τη ζώνη του ευρώ για τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών προϊόντων και εργασίας, με στόχο την προώθηση της ανταγωνιστικότητας, την ενίσχυση της εν εξελίξει διαδικασίας προσαρμογής και την εξασφάλιση μιας βιώσιμης ανακατανομής των πόρων. Επιπλέον, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διευκόλυνση της διαδικασίας επανεξισορρόπησης και απομόχλευσης. Για τις χώρες που εμφανίζουν έλλειμμα, τα οφέλη από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα αυξήσουν τις καθαρές εξαγωγές, οι οποίες συμβάλλουν στον επαναπροσδιορισμό του σεναρίου ανάπτυξης προς πιο παραγωγικούς τομείς εμπορευσίμων, με μικρότερη ένταση εργασίας, ενώ ταυτόχρονα στηρίζουν την οικονομική ανάκαμψη και τη μείωση των δεικτών χρέους. Ταυτόχρονα, οι μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του ανταγωνισμού στις χώρες με πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανακατανομή των πόρων και στην τόνωση των επενδύσεων σε τομείς μη εμπορευσίμων. Αυτό θα ενισχύσει τον ρόλο της εγχώριας ζήτησης στη σύνθεση της ανάπτυξης καθιστώντας την προσαρμογή στη ζώνη του ευρώ πιο συμμετρική. Ταυτόχρονα, η κρίση είχε σε μεγάλο βαθμό ασύμμετρες επιπτώσεις στην απασχόληση των κρατών μελών της ζώνης ευρώ, και οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο ήταν εκείνες που υπέστησαν την οξύτερη συμπίεση της εγχώριας ζήτησης η οποία συνδέεται με αναστροφή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Αν δεν υπάρξει αποτελεσματική και ταχεία απορρόφηση της κυκλικής ανεργίας, ενδέχεται να εμφανιστούν αποτελέσματα υστέρησης, υπό τη μορφή της εδραίωσης της ανεργίας και της χαμηλότερης ευαισθησίας της στις μεταβολές των μισθών. Επομένως, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας παραμένουν ιδιαίτερα σημαντικές για τον μετριασμό των κινδύνων για την κοινωνική συνοχή και τη μελλοντική δυναμική ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ. Με την υπογραφή, στις 2 Μαρτίου 2012, της Συνθήκης για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην οικονομική και νομισματική ένωση, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ δεσμεύτηκαν να συζητούν εκ των προτέρων και, όπου κρίνεται σκόπιμο, να συντονίζουν τα εθνικά τους σχέδια με αντικείμενο σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να αξιολογούν συγκριτικά τις βέλτιστες πρακτικές και να συνεργαστούν με στόχο μια αποτελεσματικά συντονισμένη οικονομική πολιτική. Οι επιπτώσεις των μέτρων που έχουν ήδη θεσπιστεί θα πρέπει να παρακολουθούνται από την Ευρωομάδα, με σκοπό να ενθαρρυνθεί η λήψη περαιτέρω μέτρων, εφόσον χρειάζεται, και η θέσπιση πιο φιλόδοξων στόχων για ορισμένες μεταρρυθμίσεις σύμφωνα με τις ειδικές κατά χώρα συστάσεις,

1.

Να αναλάβουν την ευθύνη για έναν συνεκτικό συνολικό προσανατολισμό πολιτικής στη ζώνη του ευρώ προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλή λειτουργία της ζώνης του ευρώ, να αυξηθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση και να δοθεί συνέχεια στο έργο της εμβάθυνσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Να δοθεί η δυνατότητα στην Ευρωομάδα να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στο ενισχυμένο πλαίσιο εποπτείας που εφαρμόζεται στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ για τον συντονισμό και την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ζώνης του ευρώ που είναι απαραίτητες για μια σταθερή και εύρωστη ζώνη του ευρώ και για να εξασφαλιστεί η συνοχή των πολιτικών, καθώς και στην προετοιμασία των συνόδων κορυφής της ζώνης του ευρώ.

2.

Να διασφαλιστεί ότι η Ευρωομάδα παρακολουθεί και συντονίζει τις δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ και τον συνολικό προσανατολισμό της δημοσιονομικής πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ στο σύνολό της ώστε να διασφαλιστεί μια ευνοϊκή για την ανάπτυξη και διαφοροποιημένη δημοσιονομική πολιτική. Για τον σκοπό αυτό, η Ευρωομάδα θα πρέπει να συζητά τις γνώμες που διατυπώνει η Επιτροπή όσον αφορά τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων εκάστου κράτους μέλους της ζώνης του ευρώ και τη δημοσιονομική κατάσταση και τις προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ ως σύνολο με βάση τη συνολική αξιολόγηση από μέρους της Επιτροπής των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και της αλληλεπίδρασής τους. Ο συντονισμός θα επιτρέπει να διασφαλιστεί ότι ο ρυθμός της δημοσιονομικής εξυγίανσης θα διαφοροποιείται ανάλογα με τη δημοσιονομική και οικονομική κατάσταση των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ βάσει της δημοσιονομικής προσαρμογής όπως ορίζεται σε διαρθρωτικούς όρους σύμφωνα με το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, επιτρέποντας στους αυτόματους σταθεροποιητές να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια της πορείας προσαρμογής και ότι, προκειμένου να ενισχυθεί η αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής μεσοπρόθεσμα, η δημοσιονομική εξυγίανση θα ενισχύεται από ένα συνολικά αποτελεσματικό και ευνοϊκό για την ανάπτυξη μείγμα δαπανών και εσόδων και από κατάλληλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν το δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης.

3.

Να αξιολογηθούν, στο πλαίσιο της Ευρωομάδας, οι λόγοι που εξηγούν τις διαφορές στα επιτόκια δανειοδότησης, ιδίως προς τις ΜΜΕ στα διάφορα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ· να εξεταστούν οι συνέπειες του κατακερματισμού των χρηματοπιστωτικών αγορών στη ζώνη του ευρώ και να επιδιωχθεί η εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισής του.

4.

Αξιοποιώντας την ανακεφαλαιοποίηση και την αναδιάρθρωση των προηγούμενων ετών, να προωθηθεί περαιτέρω η εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών ως τρόπος για την αναστροφή του κατακερματισμού στην ενιαία αγορά και τη βελτίωση της ροής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία, ιδίως τις ΜΜΕ. Για τον σκοπό αυτό: α) να διασφαλιστεί ότι οι έλεγχοι ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και οι προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που θα διενεργούνται από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (ΕΕΜ) σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) θα ολοκληρώνονται εντός του συμφωνηθέντος χρονοδιαγράμματος· β) να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι κατά την εφαρμογή των απαιτήσεων καταμερισμού των βαρών στο πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών· γ) να εξασφαλιστεί η ύπαρξη αξιόπιστων δημοσιονομικών δικλείδων ασφαλείας στο πλαίσιο των ελέγχων ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων· δ) να εξαλειφθούν τα κίνητρα των τραπεζών, σε επίπεδο εποπτείας, για αντιστοίχιση ενεργητικού και παθητικού εντός των εθνικών συνόρων· και ε) να επιταχυνθεί η λήψη των αναγκαίων μέτρων για τη δημιουργία τραπεζικής ένωσης, όπως όρισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

5.

Να συντονίζονται εκ των προτέρων τα σχέδια σημαντικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ. Να παρακολουθείται η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ιδίως στις αγορές εργασίας και προϊόντων και να αξιολογείται ο αντίκτυπός τους στη ζώνη του ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις του Συμβουλίου για τα επιμέρους κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Να προωθηθεί η περαιτέρω προσαρμογή στη ζώνη του ευρώ, διασφαλίζοντας τη διόρθωση των εξωτερικών και εσωτερικών ανισορροπιών, μεταξύ άλλων εφαρμόζοντας πιστά τις μεταρρυθμίσεις που αντιμετωπίζουν τις στρεβλώσεις στην αποταμιευτική και επενδυτική συμπεριφορά των κρατών μελών που έχουν τόσο ελλείμματα όσο και πλεονάσματα στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών τους. Να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για την αποτελεσματική εφαρμογή της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών, ιδίως με την αξιολόγηση της προόδου όσον αφορά τις δεσμεύσεις στον τομέα των μεταρρυθμίσεων για τα κράτη μέλη που παρουσιάζουν υπερβολικές ανισορροπίες και όσον αφορά την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων σε κράτη μέλη που παρουσιάζουν ανισορροπίες οι οποίες απαιτούν αποφασιστική δράση για τον περιορισμό των αρνητικών δευτερογενών αποτελεσμάτων στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ.

6.

Σύμφωνα με την ΕΕΑ 2013, να λάβουν συλλογικά και σημαντικά μέτρα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές συνέπειες της κρίσης και τα αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας. Η κατάσταση των άνεργων νέων είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και συνιστάται η ανάληψη τολμηρής δράσης κατά τα πρότυπα του συμφώνου για την ανάπτυξη και την απασχόληση και της ενωσιακής «Εγγύησης για τους νέους». Συνιστάται επίσης η πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων για να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην απασχόληση, να αποτραπούν οι πρόωρες αποχωρήσεις από την αγορά εργασίας, να μειωθεί το κόστος της εργασίας, να καταπολεμηθεί ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας και να στηριχθεί η καινοτομία.