30.7.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 217/86

(1)

Στις 26 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», μιας νέας στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η οποία, βασιζόμενη στον μεγαλύτερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, θα εστιάζεται στους νευραλγικούς τομείς στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό διατηρήσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.

(2)

Στις 13 Ιουλίου 2010 το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης (2010 έως 2014) και, στις 21 Οκτωβρίου 2010, εξέδωσε απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών (3), οι οποίες από κοινού αποτελούν τις «ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές». Τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λαμβάνουν υπόψη τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές στις οικονομικές τους πολιτικές και στις πολιτικές για την απασχόληση.

(3)

Στις 29 Ιουνίου 2012, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών ενέκριναν «Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση», το οποίο παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο δράσης σε επίπεδο κρατών μελών, ΕΕ και ευρωζώνης, με την κινητοποίηση όλων των δυνατών μηχανισμών, μέσων και πολιτικών. Έλαβαν απόφαση σχετικά με τη δράση που πρέπει να αναληφθεί στο επίπεδο των κρατών μελών, ιδίως εκφράζοντας την απόλυτη προσήλωσή τους στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και στην εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα.

(4)

Στις 10 Ιουλίου 2012, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Σουηδίας για το 2012 και εξέδωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας για την περίοδο 2012-2015.

(5)

Στις 28 Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης (4), δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2013 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Επίσης, στις 28 Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή, επί τη βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 εξέδωσε την έκθεση για τον μηχανισμό επαγρύπνησης, στην οποία προσδιόρισε τη Σουηδία ως ένα από τα κράτη μέλη τα οποία θα έπρεπε να υποβληθούν σε εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(6)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετείχε δεόντως στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο κατά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 και στις 7 Φεβρουαρίου 2013 εξέδωσε ψήφισμα για την απασχόληση και τις κοινωνικές πτυχές στην ετήσια έκθεση ανάπτυξης 2013 και ένα ψήφισμα για τη συμβολή στην έκθεση αυτή.

(7)

Στις 14 Μαρτίου 2013, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για την εξασφάλιση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, δημοσιονομικής εξυγίανσης και δράσης για την ενίσχυση της ανάπτυξης. Υπογράμμισε την ανάγκη να επιδιωχθεί διαφοροποιημένη, φιλική προς την ανάπτυξη δημοσιονομική εξυγίανση, να αποκατασταθούν οι κανονικές συνθήκες δανειοδότησης στην οικονομία, να προωθηθούν η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα, να καταπολεμηθούν η ανεργία και οι κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης και να εκσυγχρονιστεί η δημόσια διοίκηση.

(8)

Στις 10 Απριλίου 2013, η Επιτροπή δημοσίευσε τα αποτελέσματα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης που εκπόνησε για τη Σουηδία, βάσει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011. Από την ανάλυση της Επιτροπής συμπεραίνεται ότι η Σουηδία αντιμετωπίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες, οι οποίες απαιτούν παρακολούθηση και δράση σε επίπεδο πολιτικής. Ειδικότερα, οι μακροοικονομικές εξελίξεις που συνδέονται με το χρέος του ιδιωτικού τομέα και την απομόχλευση, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες ανεπάρκειες στην αγορά στέγης, χρήζουν συνεχούς προσοχής. Αν και το μεγάλο πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν δημιουργεί κινδύνους παρόμοιους προς τα μεγάλα ελλείμματα, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις των τρεχουσών συναλλαγών στη Σουηδία.

(9)

Στις 19 Απριλίου 2013, η Σουηδία υπέβαλε το πρόγραμμα σύγκλισης που καλύπτει την περίοδο 2012-2017 και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων 2013. Για να ληφθεί υπόψη η αλληλεξάρτησή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(10)

Βάσει της αξιολόγησης του προγράμματος σύγκλισης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι το μακροοικονομικό σενάριο, στο οποίο στηρίζονται οι δημοσιονομικές προβολές του προγράμματος, είναι ρεαλιστικό για το 2013. Η κυβέρνηση προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,2 % και 2,2 % το 2013 και 2014, αντίστοιχα, ενώ η Επιτροπή προβλέπει 1,5 % και 2,5 %. Ο στόχος της δημοσιονομικής στρατηγικής που περιγράφεται στο πρόγραμμα είναι να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα με τήρηση των κανόνων του σουηδικού δημοσιονομικού πλαισίου, που περιλαμβάνει τον στόχο να υπάρξει πλεόνασμα στην καθαρή δανειοδότηση της γενικής κυβέρνησης, ίσο προς 1 % του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στη διάρκεια του κύκλου. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης διολίσθησε από ένα μικρό πλεόνασμα 0,2 % του ΑΕΠ το 2011 σε έλλειμμα 0,5 % το 2012. Το πρόγραμμα επιβεβαιώνει τον προηγούμενο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο (ΜΔΣ) του – 1,0 % του ΑΕΠ. Ο ΜΔΣ συνάδει προς τις απαιτήσεις του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Το πρόγραμμα προβλέπει να βελτιωθεί το διαρθρωτικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης, όπως υπολογίστηκε εκ νέου από την Επιτροπή, από ελάχιστο έλλειμμα περίπου 0,4 % του ΑΕΠ το 2012-2013 σε πλεόνασμα το 2014 και στα επόμενα έτη. Συνεπώς, ο ΜΔΣ ενδέχεται να επιτευχθεί κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει το πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα, ο ρυθμός αύξησης των κρατικών δαπανών, μη λαμβανομένων υπόψη των μέτρων διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων, θα υπερβεί τον μεσοπρόθεσμο ρυθμό αναφοράς της δυνητικής αύξησης του ΑΕΠ το 2012 και το 2013, αλλά θα είναι χαμηλότερος από τον ρυθμό του 2014. Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η δυνατότητα περαιτέρω αναπτυξιακών μέτρων διακριτικής ευχέρειας το 2014, οι κίνδυνοι για τους δημοσιονομικούς στόχους είναι περιορισμένοι. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, ο δείκτης χρέους, ο οποίος είναι κάτω του 60 % της τιμής αναφοράς του ΑΕΠ, προβλέπεται να αυξηθεί προσωρινά σε 42 % του ΑΕΠ το 2013, αλλά να υποχωρήσει κάτω από το 40 % του ΑΕΠ το 2015. Η Επιτροπή προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί σε 39 % το 2014.

(11)

Ο υψηλός βαθμός χρέωσης του ιδιωτικού τομέα (235 % του ΑΕΠ το 2012) εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας. Το χρέος των νοικοκυριών, το οποίο κυμαίνεται γύρω στο 80 % του ΑΕΠ ή χονδρικά στο 170 % του διαθέσιμου εισοδήματος, σταθεροποιήθηκε μόλις πρόσφατα και δεν είναι πιθανό να υποχωρήσει στο μέλλον, λόγω της συνεχιζόμενης πιστωτικής επέκτασης και του βραδέως ρυθμού αποπληρωμής ενυπόθηκων δανείων. Η σημερινή φορολογική έκπτωση των τόκων και οι χαμηλοί περιοδικοί φόροι ακίνητης περιουσίας σημαίνουν ότι η φορολογία κατοικίας στη Σουηδία ευνοεί την ανάληψη χρέους που οδηγεί σε υψηλά επίπεδα χρέους. Επιπλέον, η σχετικά μεγάλη απόσταση μεταξύ του πραγματικού οριακού φορολογικού συντελεστή χρέους και κεφαλαίου για νέες επενδύσεις σημαίνει ότι εξακολουθεί να ευνοείται η χρηματοδότηση με τη σύναψη χρέους στον εταιρικό τομέα. Η Σουηδία περιόρισε πρόσφατα τη δυνατότητα έκπτωσης από τον φόρο δαπανών για τόκους στο εσωτερικό εταιρικών ομίλων, αλλά δεν διαθέτει συνολικό σύστημα για να διορθώσει τη φορολογική ανισορροπία χρέους-κεφαλαίου. Το εταιρικό χρέος παραμένει σημαντικό, στο 149 % του ΑΕΠ.

(12)

Αν και η σουηδική στεγαστική αγορά παρέμεινε σταθερή κατά το πρόσφατο παρελθόν, εξακολουθεί να αποτελεί δυνητική πηγή αστάθειας. Από την άποψη της προσφοράς, η στεγαστική αγορά της Σουηδίας χαρακτηρίζεται από ορισμένες ανεπάρκειες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών στέγασης και να δημιουργήσουν ανεπιθύμητα φαινόμενα εγκλωβισμού. Οι κατασκευαστικές επενδύσεις στη Σουηδία φθάνουν μόλις στο ήμισυ των επενδύσεων των άλλων βορείων χωρών, τόσο σε σχέση με το ΑΕΠ όσο και με τον πληθυσμό. Σήμερα, χρειάζονται συχνά πολλά χρόνια για να δρομολογηθεί ένα νέο έργο, λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών σε επίπεδο δήμου. Ο εξορθολογισμός αυτών των διαδικασιών θα αυξήσει την ευελιξία της προσφοράς κατοικιών, θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό στον κατασκευαστικό τομέα και θα μειώσει το κόστος κατασκευής. Χρειάζονται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του συστήματος καθορισμού των ενοικίων, προκειμένου οι δυνάμεις της αγοράς να μπορέσουν να επιτύχουν τη βέλτιστη προσφορά κατοικιών προς ενοικίαση σε κατάλληλη τιμή. Η αντιμετώπιση των ανεπαρκειών της αγοράς στέγασης ενδέχεται να συμβάλει επίσης και στη μείωση των επιπέδων χρέους των νοικοκυριών, δεδομένου ότι αυτά τα θέματα συνδέονται μεταξύ τους.

(13)

Στη Σουηδία, τα ποσοστά ανεργίας για τους νέους, για άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και γενικά για τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης είναι πολύ υψηλότερα απ’ ό,τι για τον υπόλοιπο πληθυσμό σε ηλικία εργασίας και πολύ υψηλότερα από τον ενωσιακό μέσο όρο. Η Σουηδία έλαβε μεγάλο αριθμό νέων σχετικών μέτρων για να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα. Τα μέτρα που στοχεύουν στην ένταξη των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών στην αγορά εργασίας έχουν ήδη παραγάγει τα πρώτα αποτελέσματα, μειώνοντας το ποσοστό ανεργίας, χρειάζεται όμως να καταβληθούν και άλλες προσπάθειες για να μειωθεί η διαφορά μεταξύ αυτών των ατόμων και του υπόλοιπου πληθυσμού. Οι νέοι δεν έχουν ωφεληθεί μέχρι σήμερα σε αξιοσημείωτο βαθμό από τα μέτρα αυτά. Ωστόσο, έχουν ήδη δρομολογηθεί ή πρόκειται να δρομολογηθούν ορισμένα ενθαρρυντικά μέτρα. Μεταξύ των μέτρων αυτών περιλαμβάνονται συμφωνίες για την υποστήριξη της εισόδου στην αγορά εργασίας στο πλαίσιο του σουηδικού μοντέλου διαμόρφωσης του μισθολογίου από εντελώς ανεξάρτητους κοινωνικούς εταίρους. Οι προσπάθειες για την ενίσχυση της μαθητείας και άλλων ειδών επαγγελματικής εκπαίδευσης με άξονα την εργασία ανταποκρίνονται επίσης στον στόχο, αλλά για να έχουν τον επιθυμητό αντίκτυπο θα πρέπει να είναι περισσότερο φιλόδοξες. Η συνέχιση της προόδου θα εξασφαλιζόταν από την αναθεώρηση της νομοθεσίας για την προστασία της απασχόλησης και την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του συστήματος εγγύησης θέσεων εργασίας για νέους. Αντί γενικών επιδοτήσεων, θα πρέπει να προτιμηθούν μέτρα που εστιάζονται συγκεκριμένα σε αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Στο πλαίσιο του σουηδικού συστήματος εγγύησης θέσεων εργασίας, στους νέους που αναζητούν εργασία μέσω της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης και οι οποίοι υπήρξαν άνεργοι επί 90 ημέρες παρέχονται στοχοθετημένες υπηρεσίες προκειμένου να μπορέσουν να βελτιώσουν τις πιθανότητες να βρουν μια θέση απασχόλησης, καθώς και τις δυνατότητες εκπαίδευσης. Ωστόσο, η εγγύηση φαίνεται να στοχεύει σήμερα με μικρότερη αποτελεσματικότητα τους νέους που είναι εκτός εκπαίδευσης ή κατάρτισης ή δεν είναι εγγεγραμμένοι στη δημόσια υπηρεσία απασχόλησης. Σύμφωνα με τη σύσταση του 2012, η Σουηδία ανέθεσε την εκπόνηση μιας ανάλυσης των επιπτώσεων της μείωσης του ποσοστού ΦΠΑ για τα εστιατόρια και τις υπηρεσίες εστίασης στις τιμές, τους μισθούς και την απασχόληση των νέων, τα προκαταρκτικά πορίσματα της οποίας θα δοθούν τον Ιανουάριο του 2014 και τα τελικά συμπεράσματα το 2016. Η μελέτη αυτή θα είναι σημαντική, δεδομένου ότι έχουν εκφραστεί ανησυχίες για τη σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας αυτού του μέτρου.

(14)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή διενήργησε συνολική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Σουηδίας. Αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και υπέβαλε εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη χρησιμότητά τους για την άσκηση διατηρήσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Σουηδία, αλλά και το κατά πόσο συνάδουν με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ κατά τη διαμόρφωση των μελλοντικών εθνικών αποφάσεων. Οι συστάσεις της Επιτροπής βάσει του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 4 κατωτέρω.

(15)

Βάσει της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας, και η γνώμη του (5) αντικατοπτρίζεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(16)

Βάσει της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και το πρόγραμμα σύγκλισης. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αντικατοπτρίζονται στις συστάσεις 2 και 3 κατωτέρω,

1.

Να εφαρμόσει τα μέτρα που είναι αναγκαία για να επιδιώξει μια φιλική προς την ανάπτυξη δημοσιονομική πολιτική και να διατηρήσει υγιή δημοσιονομική θέση, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο, κατά τον χρονικό ορίζοντα του προγράμματος.

2.

Να συνεχίσει να αντιμετωπίζει τους κινδύνους που συνδέονται με το ιδιωτικό χρέος μέσω της μείωσης της ευνοϊκής μεταχείρισης του χρέους στη φορολογία κατοικίας με τη σταδιακή κατάργηση της έκπτωσης από τον φόρο των τόκων ενυπόθηκων δανείων ή/και την αύξηση των φόρων ιδιοκτησίας. Να λάβει περαιτέρω μέτρα για να ενδυναμώσει τη συνετή δανειοδοσία με μέτρα που προωθούν την αποπληρωμή των ενυπόθηκων δανείων. Να μειώσει περαιτέρω την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των τόκων για εταιρικά δάνεια.

3.

Να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της στεγαστικής αγοράς συνεχίζοντας τη μεταρρύθμιση του συστήματος καθορισμού των ενοικίων και της ενίσχυσης της ελευθερίας σύναψης συμβολαίων μεταξύ μεμονωμένων ενοικιαστών και ιδιοκτητών. Να προωθήσει την αύξηση του ανταγωνισμού στον κατασκευαστικό τομέα και να επανεξετάσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τη χωροταξία και τις διαδικασίες έγκρισης με σκοπό να αυξηθεί η διαφάνεια, να συντομευτεί ο χρόνος παράδοσης και να μειωθούν τα εμπόδια εισόδου στην αγορά για τις κατασκευαστικές εταιρείες.

4.

Να ενισχύσει τις προσπάθειες για τη βελτίωση της ένταξης στην αγορά εργασίας των χαμηλής ειδίκευσης νέων και ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών μέσω της λήψης ισχυρότερων και καλύτερα στοχοθετημένων μέτρων για να βελτιωθεί η δυνατότητα απασχόλησής τους και η προσφορά εργασίας για αυτές τις ομάδες. Να εντείνει τις προσπάθειες για τη διευκόλυνση της μετάβασης από το σχολείο στην εργασία, μεταξύ άλλων μέσω της ευρύτερης χρήσης της μάθησης με βάση την εργασία, τη μαθητεία και άλλα είδη συμβάσεων που συνδυάζουν την απασχόληση και την εκπαίδευση. Να ολοκληρώσει την Εγγύηση για τους Νέους, προκειμένου να βελτιωθεί η κάλυψη των νέων εκτός εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Να ολοκληρώσει και να συναγάγει συμπεράσματα από την επισκόπηση της αποτελεσματικότητας του ισχύοντος μειωμένου ποσοστού ΦΠΑ για τα εστιατόρια και τις υπηρεσίες εστίασης ως προς την υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας.