32002D0018

Απόφαση της Επιτροπής

της 21ης Δεκεμβρίου 2001

για τη θέσπιση του προγράμματος εργασίας της Κοινότητας για το οικολογικό σήμα

[κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2001) 4395]

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2002/18/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,

τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1980/2000 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουλίου 2000, περί αναθεωρημένου κοινοτικού συστήματος απονομής οικολογικού σήματος(1), και ιδίως το άρθρο 5,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1980/2000 ορίζει ότι η Επιτροπή θεσπίζει πρόγραμμα εργασίας για κοινοτικό οικολογικό σήμα.

(2) Το πρόγραμμα εργασίας περιλαμβάνει στρατηγική για την ανάπτυξη του συστήματος, καθορίζοντας στόχους για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και για την εμπορική διείσδυση, μη εξαντλητικό κατάλογο των κατηγοριών προϊόντων για τις οποίες θα αναληφθεί κοινοτική δράση κατά προτεραιότητα, καθώς και σχέδια για το συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ του κοινοτικού συστήματος και άλλων συστημάτων των κρατών μελών για την απονομή οικολογικού σήματος.

(3) Το πρόγραμμα εργασίας προβλέπει, επίσης, μέτρα για την υλοποίηση της στρατηγικής και εκθέτει το σχέδιο χρηματοδότησης του συστήματος.

(4) Τέλος, το πρόγραμμα εργασίας περιγράφει τις υπηρεσίες στις οποίες δεν εφαρμόζεται το σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2001, για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS)(2).

(5) Το πρόγραμμα εργασίας υπόκειται σε περιοδική αναθεώρηση.

(6) Τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής που συνεστήθη δυνάμει του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Θεσπίζεται το πρόγραμμα εργασίας της Κοινότητας για το οικολογικό σήμα, για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2001 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2004, όπως καθορίζεται στο παράρτημα.

Άρθρο 2

Πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2004 θα αρχίσει αναθεώρηση του προγράμματος εργασίας.

Άρθρο 3

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες, 21 Δεκεμβρίου 2001.

Για την Επιτροπή

Margot Wallström

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ L 237 της 21.9.2000, σ. 1.

(2) ΕΕ L 114 της 24.4.2001, σ. 1.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το κοινοτικό οικολογικό σήμα θεσπίστηκε το 1992 προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις στην ανάπτυξη προϊόντων περιορισμένου περιβαλλοντικού αντικτύπου καθ' όλη τη διάρκεια ζωής τους και να ενημερώνονται καλύτερα οι καταναλωτές για τον εν λόγω αντίκτυπο.

Έκτοτε, αναπτύχθηκαν νέες προσεγγίσεις πολιτικής όσον αφορά τα αειφόρα αγαθά και υπηρεσίες. Τα αναληφθέντα σε όλα τα πολιτικά επίπεδα εν λόγω εγχειρήματα κορυφώθηκαν με την Πράσινη Βίβλο για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων(1) (ΟΠΠ). Το εν λόγω έγγραφο προτείνει μία νέα στρατηγική ενίσχυσης και επαναπροσδιορισμού των σχετικών με τα προϊόντα περιβαλλοντικών πολιτικών, καθώς και ανάπτυξης της αγοράς των "πράσινων προϊόντων", που θα αποτελέσει επίσης ένα από τα καίρια καινοτόμα στοιχεία του έκτου προγράμματος περιβαλλοντικής δράσεως: "Περιβάλλον 2010: Το μέλλον μας, η επιλογή μας"(2).

Η στρατηγική, όπως προτείνεται από την Επιτροπή στην Πράσινη Βίβλο σχετικά με την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων, εξετάζεται από άλλους ευρωπαϊκούς θεσμικούς φορείς και ενδιαφερόμενα μέρη. Το αποτέλεσμα της ενδελεχούς αυτής εξέτασης θα φωτίσει τις μεθόδους με τις οποίες η στρατηγική για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων μπορεί να ενοφθαλμιστεί με επιτυχία στην περιβαλλοντική πολιτική. Η συζήτηση θα αποτελέσει επίσης τη βάση επικείμενης Λευκής Βίβλου όπου θα εκτίθενται τα συμπεράσματα της Επιτροπής για την εφαρμογή μιας τέτοιας προσέγγισης ΟΠΠ. Η στρατηγική, όπως προτείνεται στην Πράσινη Βίβλο, περιστρέφεται γύρω από τρεις άξονες: τους μηχανισμούς τιμών, την ζήτηση των καταναλωτών για πράσινα προϊόντα και τα μέτρα για την προώθηση μιας φιλικότερης προς το περιβάλλον σχεδίασης και χρήσης των προϊόντων. Μεταξύ άλλων, οι καταναλωτές πρέπει να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε κατανοητές, κατάλληλες και αξιόπιστες πληροφορίες μέσω μιας ενισχυμένης και επαναπροσδιορισμένης στρατηγικής για την περιβαλλοντική επισήμανση.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, διανοίγονται νέες δυνατότητες για το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα, το οποίο μέχρι τώρα έτυχε μικρής ή μηδενικής στήριξης από άλλα μέτρα πολιτικής και δεν έχει ακόμη επιτύχει ικανοποιητικά επίπεδα προβολής στην αγορά. Το ευρωπαϊκό σύστημα οικολογικού σήματος ενσωματώνει σημαντικές πληροφορίες και τεχνογνωσία για μια πολιτική προϊόντων βασισμένη στον κύκλο ζωής, οι οποίες θα έπρεπε να καταστούν προσιτές στα ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην περαιτέρω ανάπτυξη της προσέγγισης για μια ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων.

Επομένως, το πρόγραμμα εργασίας πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο των τρεχουσών συζητήσεων σχετικά με μια ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων ΕΕ, καθώς και της ανάπτυξης του έκτου προγράμματος περιβαλλοντικής δράσης και της στρατηγικής της Κοινότητας για μια αειφόρο ανάπτυξη. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αειφόρο ανάπτυξη εντάσσεται στις προετοιμασίες της για την παγκόσμια συνδιάσκεψη του 2002 για την αειφόρο ανάπτυξη, στο Γιοχάνεσμπουργκ. Μετά την συνδιάσκεψη του Ρίο του 1992, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει στην εν λόγω συνδιάσκεψη κορυφής έναν "συνολικό διακανονισμό" για την αειφόρο ανάπτυξη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Göteborg(3) του Ιουνίου του 2001, συμφώνησε σε μια στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης και προσέθεσε μια περιβαλλοντική διάσταση στις εργασίες της Λισαβόνας για την απασχόληση, την οικονομική μεταρρύθμιση και την κοινωνική συνοχή. Αναφερόμενο ρητά στην ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων ως στόχου κοινής ευθύνης και καλώντας τη βιομηχανία να συμμετάσχει στην ανάπτυξη και ευρύτερη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών, το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπεγράμμισε τη σημασία της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων.

Η περιβαλλοντική επισήμανση θα αποτελέσει σημαντικό στοιχείο όλων των νέων αυτών προσεγγίσεων, και το σήμα ISO τύπου Ι (με βάση τον κύκλο ζωής, οικολογικά σήματα επικυρωμένα από τρίτα μέρη, σύμμορφα με το ISO 14024), και το κοινοτικό οικολογικό σήμα, συμβάλλουν σημαντικά στον εν λόγω τομέα. Πρέπει να αναγνωριστεί ότι το οικολογικό σήμα, έχοντας εθελοντικό και επιλεκτικό χαρακτήρα, δεν διαθέτει την ισχύ εφαρμογής και την καθολικότητα που εξασφαλίζεται από μέτρα όπως είναι οι κανονισμοί. Πλην όμως, τα επιτυχημένα συστήματα περιβαλλοντικής επισήμανσης είναι ελκυστικά για τους καταναλωτές, λόγω της αμεσότητας και απλότητας. Επίσης, είναι φιλικά προς τις επιχειρήσεις, επειδή ενεργούν ως προωθητές προϊόντων και προσφέρουν εμπορικά πλεονεκτήματα στο σημείο πωλήσεως. Επιπλέον, το οικολογικό σήμα αποτελεί ένα σημείο αναφοράς περιβαλλοντικής αριστείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγου χάριν στο "πρασίνισμα" των δημόσιων προμηθειών, καθώς και για τον προσδιορισμό των πράσινων προϊόντων για τα οποία θα μπορούσε να μειωθεί η φορολογία. Επιπλέον, στο σχέδιο οδηγίας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, το οικολογικό σήμα προτείνεται ως τεκμήριο συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις της οδηγίας.

Τέλος, ενώ είναι σαφές ότι το κοινοτικό οικολογικό σήμα δεν έχει ακόμη επιτύχει ικανοποιητική εμπορική διείσδυση, βρίσκεται τώρα σε καλύτερη κατάσταση παρά ποτέ, με συνεχώς διευρυνόμενο φάσμα ομάδων προϊόντων, με προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη και με συνεχείς νέες εφαρμογές. Επιπλέον, νέες προοπτικές, όπως η ΟΠΠ γενικότερα, και το "πρασίνισμα" των δημόσιων προμηθειών ειδικότερα, διανοίγουν νέες εμπορικές δυνατότητες. Ωστόσο, πολλά απομένουν να γίνουν προκειμένου το οικολογικό σήμα να καταστεί περισσότερο ελκυστικό για τους κατασκευαστές, τους διανομείς, τους καταναλωτές και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Ειδικότερα, πρέπει να καταστεί συνείδηση ότι το οικολογικό σήμα αποτελεί σήμα περιβαλλοντικής αριστείας και ότι έχει σειρά μοναδικών πλεονεκτημάτων. Αποτελεί το μόνο αληθινά ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα, ισχύει και στα δεκαπέντε κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στα τρία κράτη μέλη του ΕΟΧ. Αποτελεί δημόσιο και όχι ιδιωτικό οικολογικό σήμα, με σύστημα που αναπτύχθηκε υπό την αιγίδα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Τα κριτήρια διαμορφώνονται μετά από εκτεταμένες διαβουλεύσεις μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων αρχών, των εκπροσώπων των καταναλωτών και των περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), της βιομηχανίας, των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), των διανομέων και άλλων. Πρόκειται για περιβαλλοντικό σήμα, όχι για σήμα που αφορά την υγεία ή την ποιότητα, μολονότι και οι πτυχές αυτές συνεκτιμώνται. Λαμβάνει υπόψη όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος· δεν αποτελεί ένα σήμα που επικεντρώνεται σε ένα μόνο ζήτημα ή που περιορίζεται στα χαρακτηριστικά του ίδιου του προϊόντος. Χρησιμοποιεί τον ίδιο λογότυπο για ευρύ φάσμα κατηγοριών προϊόντων και, ως εκ τούτου, αναγνωρίζεται εύκολα από τον καταναλωτή, ο οποίος έχει εμπιστοσύνη ότι το προϊόν που φέρει το σήμα αποτελεί ένα από τα καλύτερα όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Αυτό δεν αποτελεί ισχυρισμό του ίδιου του κατασκευαστή, δεδομένου ότι η συμμόρφωση με τα κριτήρια ελέγχεται, επικυρώνεται και παρακολουθείται από ανεξάρτητο τρίτο μέρος (έναν από τους αρμόδιους, για το οικολογικό σήμα, φορείς).

Ως εκ τούτου, πρωταρχικός σκοπός του παρόντος προγράμματος εργασίας είναι η οικοδόμηση επί των στερεών αυτών θεμελίων και η κατάρτιση του προγράμματος εργασίας της επόμενης τριετίας, το οποίο:

- θα καταστήσει το οικολογικό σήμα ένα επιτυχέστερο και αποδοτικότερο μέσο βελτίωσης της περιβαλλοντικής ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών,

- θα συμβάλει στην αύξηση της αειφορίας της κατανάλωσης καθώς και στην επίτευξη των στόχων πολιτικής που καθορίζονται στην στρατηγική της Κοινότητας για μια αειφόρο ανάπτυξη, στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον και στην επικείμενη Λευκή Βίβλο για μια στρατηγική ολοκληρωμένης πολιτικής προϊόντων,

- θα συμβάλει στην αποδοτικότερη δυνατή χρήση των πόρων που διατίθενται στο σύστημα εκ μέρους της Επιτροπής, των κρατών μελών και των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το οικολογικό σήμα (European Union Eco-Labelling Board - EUEB)(4).

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2002-2004

1. Πολιτική και στρατηγική

Το κοινοτικό οικολογικό σήμα διαμορφώνει και προσαρμόζει, σε συνεχή βάση, την μακροπρόθεσμη πολιτική και στρατηγική του, οι οποίες χρειάζεται να διαπλακούν στενά, μεταξύ άλλων, με τις τρέχουσες συζητήσεις για μια ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων ΕΕ, με την ανάπτυξη του έκτου προγράμματος περιβαλλοντικής δράσης και με την στρατηγική της Κοινότητας για μια αειφόρο ανάπτυξη. Επίσης, το οικολογικό σήμα πρέπει να παρακολουθεί στενά τις ευρύτερες εξελίξεις στην επισήμανση των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των επισημάνσεων ISO τύπου II και III, καθώς και των επισημάνσεων που αφορούν ζητήματα ηθικής, ποιότητας και υγείας.

Για λόγους αποδοτικότερης διαχείρισης των σχετικών συζητήσεων και ανταλλαγών πληροφοριών, τόσο στο πλαίσιο του συστήματος, όσο και σε εξωτερικά φόρουμ, καθώς και για λόγους προπαρασκευής και διεξαγωγής του διαλόγου για το μέλλον του συστήματος, πρέπει να συσταθεί μία ενεργός και μόνιμη ομάδα διαχείρισης πολιτικής.

Στόχος

Συνέχιση της ανάπτυξης και προσαρμογής της μακροπρόθεσμης πολιτικής και στρατηγικής του συστήματος, καθώς και της ενσωμάτωσης του οικολογικού σήματος στις διάφορες πολιτικές που σχετίζονται με την αειφόρο κατανάλωση (όπως η ΟΠΠ, το "πρασίνισμα" των δημόσιων προμηθειών, η ευρύτερη επισήμανση, η μείωση της φορολογίας για τα πράσινα προϊόντα κ.λπ.).

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB καλείται να συστήσει μόνιμη ομάδα διαχείρισης πολιτικής, να αναπτύξει και να προσαρμόσει την μακροπρόθεσμη πολιτική και στρατηγική και να συντονίσει και τροφοδοτήσει τα προαναφερθέντα εγχειρήματα πολιτικής. Τα εν λόγω ζητήματα πολιτικής πρέπει, επίσης, να συζητηθούν κατά τη διάρκεια των προεδρικών συνεδριάσεων(5).

2. Στόχοι για την περιβαλλοντική βελτίωση και την εμπορική διείσδυση

Οι στόχοι όσον αφορά την περιβαλλοντική βελτίωση και την εμπορική διείσδυση είναι κυρίως:

α) η διεύρυνση του αριθμού των δυνητικά ανοικτών, για τα προϊόντα που φέρουν οικολογικό σήμα, αγορών, διευρύνοντας σταδιακά το φάσμα των κατηγοριών προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα·

β) σε καθεμία από τις εν λόγω αγορές/κατηγορίες προϊόντων, η σημαντική βελτίωση της προβολής του οικολογικού σήματος (δηλαδή του αριθμού των προϊόντων που φέρουν οικολογικό σήμα και κυκλοφορούν στην αγορά)·

γ) η, ως εκ τούτου, συνεχής ενδυνάμωση των συνολικών περιβαλλοντικών οφελών του συστήματος και της συμβολής του τελευταίου στην ενδυνάμωση του αειφόρου χαρακτήρα των καταναλωτικών πρακτικών.

α) Καθορισμός κατηγοριών προϊόντων

Έχουν θεσπιστεί κριτήρια για 17 κατηγορίες προϊόντων (χαρτί υγιεινής, πλυντήρια πιάτων, βελτιωτικά εδάφους, στρώματα κρεβατιών, χρώματα και βερνίκια εσωτερικών χώρων, είδη υπόδησης, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, προσωπικοί υπολογιστές, απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, απορρυπαντικά πλυντηρίων πιάτων, φωτοαντιγραφικό χαρτί, ηλεκτρικοί λαμπτήρες, φορητοί υπολογιστές, ψυγεία, ηλεκτρικά πλυντήρια ρούχων, προϊόντα καθαρισμού γενικής χρήσεως και προϊόντα καθαρισμού εγκαταστάσεων υγιεινής, απορρυπαντικά για πλύσιμο πιάτων στο χέρι).

Συνεχίζονται οι εργασίες για πέντε τουλάχιστον νέες κατηγορίες προϊόντων (σκληρά υλικά επικάλυψης δαπέδων, τηλεοράσεις, έπιπλα, ηλεκτρικές σκούπες και τουριστικές εγκαταστάσεις,) οι οποίες και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2002.

Ο μακροπρόθεσμος στόχος συνίσταται στη θέσπιση συνόλου κατηγοριών προϊόντων που σχηματίζει ένα ικανοποιητικό φάσμα προϊόντων που θα κινήσει το ενδιαφέρον των εμπόρων λιανικής πώλησης, των κατασκευαστών και των καταναλωτών, παραμένοντας ταυτοχρόνως διαχειρίσιμο από πλευράς εργασιών που είναι αναγκαίες για τον καθορισμό και την τακτική αναθεώρηση των εφαρμοστέων κριτηρίων. Σε βραχυπρόθεσμη βάση, οι κατηγορίες προϊόντων πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ 25 και 35 (βλέπε το σημείο 4 στοιχείο α), το σημείο 3 στοιχείο α) και το προσάρτημα 2 κατωτέρω, για έναν μη εξαντλητικό κατάλογο κατηγοριών προϊόντων προτεραιότητας). Κάθε κατηγορία προϊόντων θα μπορούσε, κατά περίπτωση, να επεκτείνεται σταδιακά, λόγου χάριν σε ορισμένα προϊόντα επαγγελματικής χρήσεως.

Το σύστημα, οι διαδικασίες και οι πόροι του είναι τέτοιοι ώστε, σήμερα, ο ετήσιος αριθμός αποφάσεων της Επιτροπής για τα κριτήρια τα σχετικά με τις κατηγορίες προϊόντων κυμαίνεται μεταξύ 4 και 8. Η αναθεώρηση των υφιστάμενων κατηγοριών προϊόντων πρέπει, σε γενικές γραμμές, να διενεργείται κάθε τέσσερα έως πέντε έτη (αν και η περίοδος αυτή πρέπει να προσαρμόζεται κατά περίπτωση), γεγονός που σημαίνει περίπου τέσσερα έως έξι αναθεωρήσεις ετησίως, και, κατ'επέκταση, δυνατότητα για καθορισμό δύο νέων κατηγοριών προϊόντων ετησίως.

Στόχος

Θέσπιση σειράς κατηγοριών προϊόντων που αντιπροσωπεύουν ένα φάσμα προϊόντων ικανοποιητικής πληρότητας και διαχειρισιμότητας ώστε να ενδιαφέρει τους εμπόρους λιανικής πώλησης, τους κατασκευαστές και τους καταναλωτές.

Εντός πενταετίας, ο αριθμός των κατηγοριών προϊόντων αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 25 και 35.

Μέτρα εφαρμογής

Λαμβάνοντας υπόψη τον κατάλογο προτεραιότητας των κατηγοριών προϊόντων, η Επιτροπή, το EUEB και τα κράτη μέλη θα έπρεπε όχι μόνο να προβαίνουν στις αναγκαίες αναθεωρήσεις αλλά και να θεσπίζουν, κάθε χρόνο, μία ή δύο νέες κατηγορίες προϊόντων που αναφέρονται στο πρόγραμμα εργασίας.

Η διάρκεια ισχύος των κριτηρίων για κάθε κατηγορία προϊόντων θα έπρεπε επίσης να είναι τέσσερα ή πέντε έτη (ωστόσο, η ενδεικτική αυτή περιοδικότητα μπορεί να κυμανθεί κατά περίπτωση).

Προκειμένου να διευκολυνθεί ο καθορισμός των κριτηρίων, το EUEB πρέπει να συστήσει ομάδα εργασίας επιφορτισμένη με τα οριζόντια ζητήματα που ενδιαφέρουν πολλές κατηγορίες προϊόντων (π.χ. επιβραδυντικά φλογός, συσκευασίες, ...).

β) Εμπορική διείσδυση, προβολή του σήματος και εξοικείωση των καταναλωτών

Τέσσερις παράμετροι επιτρέπουν την μέτρηση της προβολής του οικολογικού σήματος:

- επιχειρήσεις: ο αριθμός των επιχειρήσεων στις οποίες έχει απονεμηθεί το οικολογικό σήμα,

- προϊόντα: ο αριθμός των προϊόντων για τα οποία απονεμήθηκε στις εν λόγω επιχειρήσεις το οικολογικό σήμα,

- είδη: ο αριθμός των ειδών κυκλοφορούντων προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα,

- τιμές: οι εργοστασιακές τιμές πώλησης των εν λόγω ειδών.

Σήμερα (Αύγουστος 2001), 83 επιχειρήσεις χρησιμοποιούν το οικολογικό σήμα (έναντι 37 τον Μάρτιο του 2000) για εκατοντάδες προϊόντα τους. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και οι βαφές και βερνίκια αποτελούν, με μεγάλη διαφορά, τις κατηγορίες προϊόντων με τις καλύτερες επιδόσεις από πλευράς αριθμού αιτούντων. Το χαρτί υγιεινής αποτελεί σημαντικό τμήμα της αξίας των ολικών πωλήσεων ειδών που φέρουν οικολογικό σήμα. Η κατανομή των κατόχων του οικολογικού σήματος και των προϊόντων τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο παραμένει σχετικά ανισοβαρής, πλην όμως, σε σχέση με πέρυσι, η κάλυψη των προϊόντων είναι σαφώς καλύτερη και περισσότερο ισόρροπη σε δώδεκα από τις 17 κατηγορίες, δεδομένου ότι σε δεκατρείς από τις 18 συμμετέχουσες χώρες υπάρχουν κάτοχοι αδείας. Για το έτος 2000, οι πωλήσεις αναμένεται να κυμανθούν στα 17 εκατομμύρια είδη που φέρουν οικολογικό σήμα, για μια εργοστασιακή αξία περίπου 38 εκατομμυρίων ευρώ.

Ωστόσο, από πλευράς πραγματικής εμπορικής διείσδυσης, τα προϊόντα που φέρουν το κοινοτικό οικολογικό σήμα δεν αποτελούν σημαντικό μέγεθος, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύουν, σήμερα, ποσοστό μικρότερο του 1 % του συνόλου της αγοράς για τις διάφορες κατηγορίες προϊόντων. Λόγου χάριν, η εργοστασιακή αξία των πωλήσεων βαφών και βερνικιών εσωτερικών χώρων που φέρουν το οικολογικό σήμα στην ΕΕ, ανήλθε σε 8 εκατομμύρια. ευρώ το 1999, ενώ η ολική αξία των πωλήσεων πάσης φύσεως διακοσμητικών βαφών κυμάνθηκε γύρω στα 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ως εκ τούτου, ο βραχυπρόθεσμος στόχος συνίσταται στη σημαντική αύξηση του αριθμού των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα, ούτως ώστε να αυξηθεί η προβολή του σήματος στην αγορά και να αναβαθμιστεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπός του. Σε πλέον μακροπρόθεσμη βάση, ο επιδιωκόμενος στόχος συνίσταται στη συνεχή αύξηση της προβολής του, τείνοντας στην επίτευξη του θεωρητικού δυναμικού εμπορικής διείσδυσης του οικολογικού σήματος που, γενικά, κυμαίνεται μεταξύ 1 % και 30 % του συνόλου της αγοράς (ανάλογα με την κατηγορία των προϊόντων και την επιλεκτικότητα των κριτηρίων απονομής του σήματος).

Ας σημειωθεί ότι, σε γενικές γραμμές, τα οικολογικά σήματα τύπου Ι σπανίως κατορθώνουν να προσεγγίσουν τέτοια επίπεδα εμπορικής διείσδυσης ή, εν τοιαύτη περιπτώσει, για μία ή δύο μόνον κατηγορίες προϊόντων, σε γεωγραφικά περιορισμένες αγορές. Κατά συνέπειαν, το οικολογικό σήμα πρέπει να επιδιώκει στόχους φιλόδοξους μεν, ρεαλιστικούς δε. Προκειμένου να επιτευχθεί ένα ελάχιστο επίπεδο προβολής θα έπρεπε, σε βραχυπρόθεσμη βάση, να επιτευχθεί μια κατά 25 % τουλάχιστον αύξηση της αξίας ή/και του αριθμού των ειδών που φέρουν το οικολογικό σήμα.

Η έννοια της προβολής πολύ απέχει από του να είναι σαφώς περιγεγραμμένη, πλην όμως, όσον αφορά το οικολογικό σήμα, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επιτευχθεί ένα ελάχιστο επίπεδο προβολής εάν όλοι οι καταναλωτές της ΕΕ και του ΕΟΧ είχαν τη δυνατότητα, όταν προβαίνουν στις αγορές τους, να επιλέγουν μεταξύ διαφόρων ειδών προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα, χωρίς να χρειάζεται, προς το σκοπό αυτό, να ψάξουν με ιδιαίτερο ζήλο. Ενδεικτικά, θα μπορούσε να επιδιωχθεί η κυκλοφορία, σε κάθε κράτος μέλος, προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα και τα οποία ανήκουν σε τρεις ή τέσσερις κατηγορίες προϊόντων τουλάχιστον, σε ποσότητες που αντιστοιχούν στο 1 %, κατ'ελάχιστο όριο, του συνόλου της αγοράς για τις εν λόγω κατηγορίες προϊόντων.

Προς το σκοπό αυτό, οι αρμόδιοι για το οικολογικό σήμα οργανισμοί των διαφόρων κρατών μελών προσδιόρισαν ορισμένες υφιστάμενες κατηγορίες προϊόντων, των οποίων, εκτιμούν, ότι η εμπορία και η προαγωγή θα έπρεπε να βελτιωθεί, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των υποδημάτων, των βαφών και βερνικιών, των βελτιωτικών εδάφους και του χαρτιού υγιεινής.

Μολονότι, σε τελευταία ανάλυση, οι επιχειρήσεις είναι απολύτως ελεύθερες να χρησιμοποιούν ή όχι το οικολογικό σήμα (και η απόφασή τους στηρίζεται κυρίως σε οικονομικά και εμπορικά κριτήρια) το EUEB, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή, μπορούν, ωστόσο, να επηρεάσουν σημαντικά την εμπορική διείσδυση του οικολογικού σήματος. Πράγματι, οι εκτεταμένες διαβουλεύσεις και ο διεξοδικός διάλογος για τον καθορισμό των κριτηρίων αποβλέπουν όχι μόνο στην προαγωγή του οικολογικού σήματος στους ενδιαφερόμενους φορείς αλλά και στην επίτευξη της καλύτερης δυνατής ισορροπίας μεταξύ των περιβαλλοντικών και των τεχνικών επιδιώξεων, κατά τρόπο ώστε να τονωθεί το ενδιαφέρον των κατασκευαστών, των διανομέων και των καταναλωτών.

Ενώ, τώρα, πολλοί περισσότεροι κατασκευαστές και έμποροι λιανικής γνωρίζουν την ύπαρξη του οικολογικού σήματος και τις δυνατότητες που το νέο αυτό σύστημα προσφέρει για τα προϊόντα τους, θα έπρεπε, ως σημαντικά ενδιαφερόμενα μέρη, να ενημερωθούν σωστά και άμεσα.

Οι μελέτες που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια ανέδειξαν ορισμένα εμπόδια που ορθώνονται, συχνότατα, στη διαδικασία επικοινωνίας, και δη την έλλειψη ενημέρωσης όσον αφορά το σύστημα και τα πλεονεκτήματά του (έλλειψη ενημέρωσης σε διάφορους βαθμούς, πλην όμως πραγματική), και το γεγονός ότι το οικολογικό σήμα προσλαμβάνεται ως σχετικά μικρής απόδοσης εμπορικό εργαλείο. Μεταξύ των άλλων παραγόντων περιλαμβάνεται η εν γένει διστακτικότητα συμμετοχής σε συστήματα οικολογικών σημάτων και, σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, οι δυσκολίες που συναντούν οι αιτούντες προκειμένου να ανταποκριθούν στα κριτήρια επιλογής, στο βαθμό που δεν ελέγχουν πάντοτε και πλήρως την οικεία αλυσίδα προμήθειας (π.χ. κλωστοϋφαντουργικά). Πολλά από τα εμπόδια αυτά οφείλονται σε προβλήματα επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των φορέων που συμμετέχουν στην προαγωγή και τη διάδοση του συστήματος και αντιμετωπίζονται στο παρόν πρόγραμμα εργασίας.

Μια άλλη πτυχή, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την προβολή και την εμπορική διείσδυση, και, επομένως, για τα άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη που προσφέρει το σήμα, αναδείχθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης που υπεγράφη προσφάτως, για την προαγωγή του οικολογικού σήματος στην Ελλάδα. Η παραγγελθείσα μελέτη είχε ως αντικείμενο την εξοικείωση του κοινού με τον υπό μορφήν άνθους λογότυπο του οικολογικού σήματος. Προκειμένου να επηρεαστεί η επιλογή των καταναλωτών από τον λογότυπο πρέπει αυτοί να είναι σε θέση να καταλάβουν (επειδή το γνωρίζουν, επειδή το άκουσαν ή επειδή διάβασαν το σήμα και τα συνοδευτικά φυλλάδια) ότι ένα προϊόν που φέρει το οικολογικό σήμα έχει περιορισμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Μια έρευνα που διενεργήθηκε στην Φινλανδία (1999) απεκάλυψε ότι το 39 % περίπου των καταναλωτών γνώριζαν ή ήταν ικανοί να μαντέψουν τη σημασία του ευρωπαϊκού οικολογικού σήματος, πλην όμως μόνο το 22 % το ανεγνώριζε αμέσως ως το "ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα".

Ενόσω παραμένει σχετικά περιορισμένος ο αριθμός των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα, είναι προτιμότερο, για λόγους αποδοτικότητας, να επικεντρωθούν οι προσπάθειες προαγωγής στους κατασκευαστές και στους διανομείς, παρά στους καταναλωτές. Όταν περισσότεροι κατασκευαστές και διανομείς αρχίσουν να χρησιμοποιούν το οικολογικό σήμα και πολλαπλασιαστούν οι δράσεις προαγωγής, αναμένεται ότι το ευρύ κοινό θα αναγνωρίζει ευκολότερα το οικολογικό σήμα. Τότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή για την ανάληψη δράσεων ευαισθητοποίησης επικεντρωμένων στους καταναλωτές.

Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή ετοίμασε, προκειμένου να συνοδεύσουν τα φέροντα οικολογικό σήμα προϊόντα τα προτεινόμενα στους καταναλωτές, μία σειρά ενημερωτικών φυλλαδίων όπου εξηγούνται οι στόχοι καθώς και η σημασία του οικολογικού σήματος για τις συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων. Τα φυλλάδια αυτά πρέπει τώρα να διανέμονται κατά συστηματικότερο τρόπο από τα μέλη του EUEB.

Ακόμη και με τεράστια μέσα εμπορικής προαγωγής, χρειάζονται αρκετά χρόνια για να εδραιωθεί κάποια μάρκα στην αγορά και για να αναγνωρίζεται ευρέως. Μολονότι ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να αναγνωρίζουν οι μισοί ευρωπαίοι καταναλωτές το κοινοτικό οικολογικό σήμα ως σήμα περιβαλλοντικής αριστείας, πρέπει κανείς να παραδεχθεί ότι ο στόχος αυτός δεν θα επιτευχθεί παρά μόνο σταδιακά. Σε βραχυπρόθεσμη βάση και στο πλαίσιο των διαθέσιμων πόρων, πρέπει να εκπονηθούν μελέτες για την παρακολούθηση του βαθμού αναγνώρισης του σήματος και την εξέλιξη της εξοικείωσης των καταναλωτών. Πρέπει επίσης να αναζητηθούν και να τεθούν σε εφαρμογή τρόποι βελτίωσης των αποτελεσμάτων.

Η ενημερωτική εκστρατεία που πραγματοποιήθηκε με στόχο τους δανούς καταναλωτές στο διάστημα 2000-01, ιδίως, απεκάλυψε ότι ήταν δυνατόν να βελτιωθεί αισθητά ο βαθμός αναγνώρισης στους καταναλωτές (στην προκειμένη περίπτωση, ο βαθμός αυτός πολλαπλασιάστηκε επί τέσσερα και έφτασε το 20 %) χάρις στη στενή συνεργασία και στο συντονισμό με τους κατασκευαστές και τους καταναλωτές, σε κάποιον συγκεκριμένο τομέα. Ένας από τους αποφασιστικούς παράγοντες επιτυχίας της εν λόγω εκστρατείας ήταν το γεγονός ότι τα φέροντα το οικολογικό σήμα προϊόντα (κλωστοϋφαντουργικά και απορρυπαντικά) διετέθησαν στην αγορά από μεγάλο αριθμό κατασκευαστών την στιγμή της έναρξης της ενημερωτικής εκστρατείας (τηλεόραση, διανομή φυλλαδίων στα σημεία πωλήσεως κ.λπ.).

Στόχοι

Ετήσια αύξηση, τουλάχιστον κατά 25 %, της αξίας ή/και του αριθμού των ειδών που φέρουν το οικολογικό σήμα.

Επίτευξη, πριν από τη λήξη του προγράμματος εργασίας, ενός ελάχιστου ορίου προβολής στα δύο τρίτα των κρατών μελών.

Εξοικείωση με το οικολογικό σήμα όλων των κατασκευαστών και των εμπόρων λιανικής πωλήσεως τους οποίους αυτό αφορά.

Σε μακροπρόθεσμη βάση, περισσότεροι από τους μισούς ευρωπαίους καταναλωτές πρέπει να αναγνωρίζουν το κοινοτικό οικολογικό σήμα ως σήμα περιβαλλοντικής αριστείας.

Μέτρα εφαρμογής

Πριν από τη λήξη του πρώτου έτους του προγράμματος εργασίας, το EUEB πρέπει να εγκαταστήσει τους μηχανισμούς αναφορών που θα επιτρέψουν την κατάρτιση στατιστικών εμπορικής διείσδυσης των διαφόρων κατηγοριών προϊόντων.

Πριν από τη λήξη του πρώτου έτους του προγράμματος εργασίας, το EUEB καλείται να καθορίσει την έννοια του ως άνω "ελάχιστου επιπέδου προβολής" και να προσδιορίσει τις χώρες στις οποίες ο εν λόγω στόχος επετεύχθη.

Καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος εργασίας, το EUEB, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή καλούνται να αναλάβουν, μεμονωμένα ή/και συλλογικά, μέτρα προαγωγής του κοινοτικού οικολογικού σήματος επικεντρωμένα, ιδίως, στους εμπόρους λιανικής πωλήσεως και στους υπευθύνους των δημόσιων προμηθειών (βλέπε κατωτέρω). Τα μέτρα αυτά θα αποτελούν το αντικείμενο γνωστοποίησης (και ανταλλαγής πληροφοριών) κατά τις προεδρικές συνεδριάσεις του EUEB, οι οποίες θα πραγματοποιούνται δύο φορές το χρόνο. Θα γνωστοποιούνται επίσης οι διατιθέμενοι στην προαγωγή πόροι οι οποίοι θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 50 % των πόρων που διατίθενται για τον καθορισμό και την αναθεώρηση των κατηγοριών προϊόντων. Εκ παραλλήλου, θα επιδιώκεται συστηματικά και θα λαμβάνεται υπόψη η ανάδραση από τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Σε κάθε κράτος μέλος, οι αρμόδιοι για το οικολογικό σήμα οργανισμοί, οι όμιλοι συμφερόντων και οι δημόσιες αρχές, καλούνται να χαρακτηρίσουν κάποιες αναγνωρισμένες κατηγορίες προϊόντων ως προτεραιότητες και, ενδεχομένως, να κατευθύνουν σημαντικό μέρος των οικείων προσπαθειών προαγωγής προς τις εν λόγω κατηγορίες.

Το EUEB καλείται να επεξεργαστεί μια αποδοτική και μη δαπανηρή μεθοδολογία για την παρακολούθηση της αναγνώρισης του κοινοτικού οικολογικού σήματος εκ μέρους των καταναλωτών και να υλοποιήσει δράσεις ικανοποιητικής απόδοσης προκειμένου να αυξηθεί η εν λόγω αναγνώριση.

Βλέπε επίσης τις κοινές δράσεις προαγωγής [σημείο 4 στοιχείο β) και σημείο 5].

γ) Περιβαλλοντικά οφέλη

Ο συνολικός στόχος του οικολογικού σήματος είναι η προαγωγή των προϊόντων που μπορούν να περιορίσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σε σχέση με άλλα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας, και, ως εκ τούτου, να συμβάλουν στην αποδοτική χρήση των πόρων, καθώς και στη διατήρηση υψηλών επιπέδων προστασίας του περιβάλλοντος. Το οικολογικό σήμα βελτιώνει την αειφορία της κατανάλωσης και συμβάλλει στην πραγμάτωση των στόχων πολιτικής που καθορίζονται στην κοινοτική στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης (λόχου χάριν στους τομείς της αλλαγής του κλίματος, της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της οικοτοξικότητας), στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον και στη Λευκή Βίβλο για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων, η οποία θα δημοσιευθεί προσεχώς.

Οι μελέτες και οι εκθέσεις που καταρτίστηκαν στο παρελθόν κατέδειξαν ότι τα ειδικά περιβαλλοντικά οφέλη των οικολογικών σημάτων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, εφόσον είναι δύσκολο να διαχωριστούν από τα οφέλη άλλων μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος και να ποσοτικοποιηθούν. Είναι ωστόσο δυνατόν να εκτιμηθούν τα μέγιστα δυνατά περιβαλλοντικά οφέλη που θα προέκυπταν εφόσον όλα τα προϊόντα μιας κατηγορίας πληρούσαν τα κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος. Όταν προτείνονται νέα κριτήρια για μια κατηγορία προϊόντων, οι τεχνικές μελέτες πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να εκτιμούν τα μέγιστα αυτά δυνατά οφέλη.

Σε γενικές γραμμές, το άμεσο όφελος του οικολογικού σήματος για το περιβάλλον συναρτάται στενά με το βαθμό εμπορικής διείσδυσής του. Το όφελος αυτό είναι αποτέλεσμα, αφενός, της εδραίωσης και της αύξησης των πωλήσεων προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα, τα οποία έχουν περιορισμένες μόνον επιπτώσεις στο περιβάλλον, και, αφετέρου, των βελτιώσεων που οι κατασκευαστές υποχρεούνται, σε τελευταία ανάλυση, να επιφέρουν στα προϊόντα τους προκειμένου να πληρούν τα κριτήρια του οικολογικού σήματος. Η αύξηση των περιβαλλοντικών οφελών του οικολογικού σήματος συναρτάται, προφανώς, με τα διάφορα τρέχοντα και προβλεπόμενα -στο παρόν πρόγραμμα εργασίας- μέτρα προαγωγής και εμπορίας.

Στην πράξη, το οικολογικό σήμα εξασφαλίζει ορισμένα έμμεσα οφέλη, πολύ σημαντικά, τα οποία δεν αντανακλώνται στον αριθμό των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα ή στον αριθμό των χορηγούμενων αδειών. Τα έμμεσα αυτά οφέλη πρέπει να αξιολογηθούν και να ενθαρρυνθούν.

Ένα από τα κύρια έμμεσα οφέλη του οικολογικού σήματος για το περιβάλλον είναι η αυξανόμενη χρήση του οικολογικού σήματος ή άλλων οικολογικών κριτηρίων στην ανάθεση δημόσιων ή ιδιωτικών συμβάσεων προμηθειών. Το άρθρο 10 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000 προβλέπει ότι:Για να ενθαρρύνουν τη χρησιμοποίηση προϊόντων που φέρουν οικολογικό σήμα, η Επιτροπή και τα άλλα κοινοτικά θεσμικά όργανα, καθώς και οι άλλες δημόσιες αρχές σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει, με την επιφύλαξη του κοινοτικού δικαίου, να δίδουν το παράδειγμα κατά τον καθορισμό των απαιτήσεών για τα προϊόντα.

Οι δημόσιες προμήθειες αντιπροσωπεύουν σήμερα το 14 % περίπου της ζήτησης στην ευρωπαϊκή αγορά(6)· οι υπεύθυνοι προμηθειών στις επιχειρήσεις και στους άλλους κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς πρέπει να ενθαρρυνθούν συστηματικότερα προς την κατεύθυνση της χρησιμοποίησης των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις οικείες προσκλήσεις υποβολής προσφορών. Η ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής για τις δημόσιες συμβάσεις και το περιβάλλον(7) περιέχει σαφείς ενδείξεις περί του πρακτέου.

Ωστόσο, η εξοικείωση των υπευθύνων για τις προμήθειες δεν αρκεί για να επηρεάσει σημαντικά την αγορά. Θα έπρεπε λοιπόν, τα προσεχή έτη, να επιδιωχθεί η αύξηση της ζήτησης πράσινων προϊόντων από τους υπευθύνους των προμηθειών στους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, διεξάγοντας έρευνες και μελετώντας τα μέτρα που θα ήταν ικανά να συμβάλουν στην αύξηση των σημερινών μεγεθών.

Πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι στον τομέα των δημοσίων και ιδιωτικών συμβάσεων, ο αντίκτυπος του οικολογικού σήματος δεν συνδέεται κατ' ανάγκη με τον αριθμό των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα. Ενδέχεται ένας υπεύθυνος προμηθειών να προτιμά ένα προϊόν επειδή έχει αποδειχθεί ότι πληρούσε τα κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει κατ' ανάγκην ότι το οικολογικό σήμα έχει όντως απονεμηθεί στο εν λόγω προϊόν.

Ένα άλλο ανάλογο έμμεσο όφελος, το οποίο, και πάλι, δεν αντανακλάται πάντοτε στον αριθμό των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα, είναι η εκ μέρους των επιχειρήσεων αυξανόμενη χρήση των κριτηρίων του οικολογικού σήματος ως γνώμονα περιβαλλοντικών επιδόσεων, για την ανάπτυξη, ή ακόμη και την εμπορία των προϊόντων. Ορισμένες επιχειρήσεις φροντίζουν ώστε τα προϊόντα τους να πληρούν ορισμένα ή και όλα τα κριτήρια του οικολογικού σήματος, χωρίς κατ' ανάγκην να υποβάλουν αίτηση για την απονομή του οικολογικού σήματος.

Στόχοι

Προαγωγή της αειφορίας της κατανάλωσης και συμβολή στην επίτευξη των πολιτικών στόχων που καθορίζονται στην κοινοτική στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης, στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον και στη Λευκή Βίβλο για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων, που θα δημοσιευθεί προσεχώς.

Σταδιακή διενέργεια ποιοτικών και ποσοτικών εκτιμήσεων των άμεσων και έμμεσων οφελών του οικολογικού σήματος.

Μεσοπρόθεσμα, οι υπεύθυνοι των δημόσιων συμβάσεων πρέπει να ενημερωθούν για τη δυνατότητα χρήσεως των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις οικείες προσκλήσεις υποβολής προσφορών.

Μεσοπρόθεσμα, ο ρόλος των κριτηρίων του οικολογικού σήματος ως μέτρου συγκρίσεως των περιβαλλοντικών επιδόσεων πρέπει να καθοριστεί ρητά.

Μέτρα εφαρμογής

Καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος εργασίας για το οικολογικό σήμα, το EUEB, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή καλούνται να λάβουν, σε μεμονωμένη ή/και συλλογική βάση, μέτρα για την ενημέρωση των υπευθύνων των δημοσίων και ιδιωτικών συμβάσεων προμηθειών σχετικά με την δυνατότητα χρήσεως των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις οικείες προσκλήσεις υποβολής προσφορών.

Την πρώτη τριετία του παρόντος προγράμματος εργασίας, το EUEB καλείται να αναπτύξει και να τελειοποιήσει μεθόδους και παραμέτρους που θα επιτρέψουν την αξιολόγηση των άμεσων και έμμεσων περιβαλλοντικών οφελών του οικολογικού σήματος. Τα ενδεχόμενα μέγιστα δυνητικά οφέλη θα εκτιμηθούν συστηματικά για κάθε κατηγορία προϊόντων κατά την επεξεργασία και αναθεώρηση των κριτηρίων. Θα χαραχθεί στρατηγική για την παρακολούθηση, εκτίμηση και αύξηση των έμμεσων περιβαλλοντικών οφελών των κριτηρίων του οικολογικού σήματος.

3. Μη εξαντλητικός κατάλογος κατηγοριών προϊόντων προτεραιότητας

α) Κατηγορίες προϊόντων προτεραιότητας

Προκειμένου να θεωρηθεί μια κατηγορία προϊόντων ως κατηγορία προτεραιότητας για το κοινοτικό οικολογικό σήμα, πρέπει να πληρούνται ορισμένοι όροι. Ειδικότερα, το άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000, θεσπίζει ορισμένες βασικές απαιτήσεις που επιτρέπουν να καθοριστεί σε ποιο βαθμό μια κατηγορία προϊόντων είναι κατάλληλη για το οικολογικό σήμα. Το προϊόν πρέπει να αντιπροσωπεύει σημαντικές ποσότητες στην εσωτερική αγορά και να πωλείται για τελική κατανάλωση. Εξάλλου, πρέπει να προσφέρει σημαντικές προοπτικές βελτίωσης του περιβάλλοντος ως εκ της εκλογής των καταναλωτών, ενώ οι κατασκευαστές και οι έμποροι λιανικής πρέπει να είναι διατεθειμένοι να επισυνάψουν το οικολογικό σήμα στα προϊόντα τους.

Εν κατακλείδι, οι κατηγορίες προϊόντων πρέπει να αξιολογούνται από πλευράς καταλληλότητας, προοπτικών και δυνατοτήτων επηρεασμού. Η καταλληλότητα σχετίζεται με τη φύση και το μέγεθος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κατηγορίας προϊόντων, οι προοπτικές αφορούν τα δυνητικά περιβαλλοντικά οφέλη και οι δυνατότητες επηρεασμού το βαθμό στον οποίο το οικολογικό σήμα είναι σε θέση να επηρεάσει τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων.

Το προσάρτημα 1 συνοψίζει τα κυριότερα κριτήρια αξιολόγησης μιας "υποψήφιας" κατηγορίας προϊόντων. Βάσει του σχετικού καταλόγου ερωτήσεων, κάθε υποψήφια κατηγορία χαρακτηρίζεται ως "υψηλής προτεραιότητας", "μέσης προτεραιότητας", "χαμηλής προτεραιότητας" ή "μη προτεραιότητας", και οι πόροι διατίθενται κατ'αναλογίαν. Οι εργασίες που αφορούν τα προϊόντα τα χαρακτηρισθέντα ως "μη προτεραιότητας" δεν πρέπει να συνεχίζονται.

Προς το παρόν δεν έχει οριστικοποιηθεί η στάθμιση κάθε μιας από τις εν λόγω ερωτήσεις και, όπως είναι λογικό, το εκάστοτε ειδικό βάρος κυμαίνεται ανάλογα με την περίπτωση. Εξάλλου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις στο πλαίσιο της ΟΠΠ (λόγου χάριν, η δυνατότητα ανάπτυξης σημάτων ISO τύπου II ή III). Ο χαρακτήρας συνολικής προτεραιότητας κάθε κατηγορίας προϊόντων πρέπει να καθορίζεται κατόπιν συζητήσεων και συμφωνίας με το EUEB. Η μεθοδολογία (και, ως εκ τούτου, το προσάρτημα 1) πρέπει να τελειοποιηθεί και να επικαιροποιηθεί και, στη συνέχεια, να εφαρμοστεί στις κατηγορίες προϊόντων προτεραιότητας που αναφέρονται στο προσάρτημα ΙΙ, το οποίο περιλαμβάνει αναγνωρισμένες κατηγορίες προϊόντων και κατηγορίες υπό αναγνώρισην καθώς και υποδείξεις νέων κατηγοριών προϊόντων (υποψηφίων κατηγοριών).

Το προσάρτημα 2 πρέπει τότε να επικαιροποιηθεί ανάλογα, προσαρμόζοντας καταλλήλως, εν ανάγκη, την ονομασία των υποψηφίων κατηγοριών προϊόντων, ούτως ώστε να αντανακλάται καλύτερα το μελλοντικό πεδίο εφαρμογής τους. Ας σημειωθεί επίσης ότι, κατά την αναθεώρηση των αναγνωρισμένων κατηγοριών προϊόντων, το πεδίο εφαρμογής τους πρέπει, κατά περίπτωση, να διευρύνεται σταδιακά ούτως ώστε, λόγου χάριν, να καλύπτονται ορισμένα προϊόντα επαγγελματικής χρήσεως.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι κατάλογοι του προσαρτήματος 2 είναι μη εξαντλητικοί, σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000. Ανά πάσα στιγμή, η Επιτροπή δύναται να επιφορτίσει το EUEB με την κατάρτιση και περιοδική αναθεώρηση των οικολογικών κριτηρίων και των απαιτήσεων από πλευράς εκτίμησης και ελέγχου, προκειμένου περί κατηγοριών προϊόντων μη εγγεγραμμένων στον κατάλογο. Είναι δυνατή η επικαιροποίηση των εν λόγω καταλόγων κατά τη διάρκεια ισχύος του παρόντος προγράμματος εργασίας [σύμφωνα με την διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000], και η προσθήκη νέων κατηγοριών προϊόντων.

Στόχοι

Εξασφάλιση της βέλτιστης χρήσης των πόρων των διατιθέμενων στην αναγνώριση κατηγοριών προϊόντων, επικεντρώνοντας τις προσπάθειες στις κατηγορίες προϊόντων που είναι οι καταλληλότερες για το κοινοτικό οικολογικό σήμα.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB καλείται να θεσπίσει και να τελειοποιήσει την μέθοδο καθορισμού των προτεραιοτήτων, επιδιώκοντας ιδίως την αποσαφήνιση της κατάταξης και τη θέσπιση κατάλληλης στάθμισης για τα διάφορα ζητήματα. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η επιτυχία ή αποτυχία των αναγνωρισμένων κατηγοριών προϊόντων, οι οποίες πρέπει να αποτελούν το αντικείμενο ειδικής ανάλυσης. Το προσάρτημα 1 πρέπει να επικαιροποιείται ανάλογα.

Με το πέρας των διαβουλεύσεων με το EUEB και βάσει της κατωτέρω περιγραφόμενης διαδικασίας, πρέπει να επικαιροποιείται τακτικά ο πίνακας των κατηγοριών προϊόντων προτεραιότητας και ο σχετικός βαθμός προτεραιότητας που προσδιορίζεται στο προσάρτημα 2. Ειδικότερα, για τις κατηγορίες προϊόντων του προσαρτήματος 2 των οποίων δεν έχει καθοριστεί ο βαθμός προτεραιότητας, η σχετική εκτίμηση επείγει. Με την ευκαιρία της αναθεώρησης κάθε κατηγορίας προϊόντων, το EUEB θα επανεξετάζει, επίσης, τον οικείο βαθμό προτεραιότητας.

β) Περιγραφή των υπηρεσιών για τις οποίες το σύστημα δεν εφαρμόζεται

Το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000 δεν αποκλείει ρητά τις υπηρεσίες από το πεδίο εφαρμογής του συστήματος του οικολογικού σήματος. Όλες οι κατηγορίες αγαθών ή υπηρεσιών, οφείλουν, ωστόσο, να πληρούν τους όρους που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 και να αποτελούν το αντικείμενο απόφασης της Επιτροπής για τη θέσπιση των οικολογικών κριτηρίων απονομής του οικολογικού σήματος στη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων.

Παρομοίως, το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2001, για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), δεν αποκλείει ρητά καμία υπηρεσία από το πεδίο εφαρμογής του EMAS. Σε γενικές γραμμές, κάθε πάροχος υπηρεσιών που επιδιώκει τη βελτίωση των συνολικών περιβαλλοντικών επιδόσεών του δύναται, με δική του πρωτοβουλία, να ζητήσει την εγγραφή του στο πλαίσιο του EMAS, ανεξαρτήτως του τύπου των εκ μέρους του παρεχόμενων τύπου υπηρεσιών.

Α priori δεν υπάρχει λόγος μακροπρόθεσμης εξαίρεσης των υπηρεσιών από το πεδίο εφαρμογής του οικολογικού σήματος. Οι όροι που προβλέπονται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1980/2000 αποκλείουν ήδη πολύ περισσότερες υπηρεσίες απ' ό,τι αγαθά, με σκεπτικό την έλλειψη σημαντικών περιβαλλοντικών οφελών ή σημαντικών δυνατοτήτων να επιφέρουν περιβαλλοντικές βελτιώσεις μέσω της εκ μέρους των καταναλωτών επιλογής.

Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, το κοινοτικό οικολογικό σήμα πρέπει να αφορά περισσότερο υπηρεσίες στενά συνδεδεμένες με τα αγαθά, όπως είναι οι εγκαταστάσεις πλυσίματος των αυτοκινήτων (που καταναλώνουν νερό, ενέργεια και απορρυπαντικά) ή οι υπηρεσίες πλυσίματος ρούχων (όπου χρησιμοποιούνται πλυντήρια ρούχων, υπηρεσίες μεταφορών, ενέργεια και απορρυπαντικά, και που δημιουργούν απόβλητα κ.ο.κ.).

Μία εξήγηση για το ανωτέρω είναι ότι υπάρχει πολλή μικρότερη πείρα, τόσο στο πλαίσιο του κοινοτικού, όσο και των εθνικών οικολογικών σημάτων, με τις υπηρεσίες απ'ό,τι με τα αγαθά, καθώς και με την εφαρμογή μεθοδολογιών στηριγμένων στον κύκλο ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρώτες εμπειρίες στο πλαίσιο του καθορισμού της πρώτης κατηγορίας προϊόντων που συνδέεται με την παροχή υπηρεσίας, δηλαδή της κατηγορίας "τουριστικές μονάδες" θα είναι πολύτιμες. Θα ήταν εξάλλου σκόπιμο να δρομολογηθούν, κατά τη διάρκεια του παρόντος προγράμματος εργασίας, μελέτες σκοπιμότητας για μία ή δύο άλλες κατηγορίες προϊόντων σχετικών με υπηρεσίες, προκειμένου ιδίως να βελτιωθεί η πείρα μας και η κατανόηση των υπηρεσιών.

Για προφανείς εμπορικούς λόγους, φαίνεται λογικό να συμπληρωθούν καταρχάς οι "κατηγορίες" προϊόντων που ενδιαφέρουν περισσότερο τους κατασκευαστές, τους εμπόρους λιανικής και τους καταναλωτές και, ενδεχομένως, τις στενά συνδεόμενες με τα εν λόγω αγαθά υπηρεσίες, προτού δρομολογηθούν νέες κατηγορίες βασισμένες στις υπηρεσίες, όπως είναι η πράσινη χρηματοδότηση ή η πράσινη δημόσια διοίκηση.

Ως εκ του ρόλου του κοινοτικού οικολογικού σήματος στο ευρύτερο πλαίσιο της ΟΠΠ και άλλων τομέων κοινοτικής πολιτικής, είναι προτιμότερο, τουλάχιστον σε αρχική φάση, να διευρυνθεί το φάσμα των προϊόντων που καλύπτονται από το σύστημα, προτού αναπτυχθεί το φάσμα των υπηρεσιών.

Δεν αποκλείεται καθόλου, ωστόσο, με την εμβάθυνση των γνώσεών μας όσον αφορά τα αγαθά και τις υπηρεσίες, και υπό το φως της ανάπτυξης και εξέλιξης του συστήματος οικολογικού σήματος, ορισμένες, ακόμη μη καθοριζόμενες υπηρεσίες, να καταστούν νόμιμη προτεραιότητα για το οικολογικό σήμα.

Εν κατακλείδι, δεν είναι σκόπιμο να αποκλειστούν συγκεκριμένες υπηρεσίες. Η κατά περίπτωση εφαρμογή του προαναφερθέντος ελεγκτικού καταλόγου αναμένεται να επιτρέψει την αντικειμενική κατάταξη των αγαθών και υπηρεσιών. Πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι ενδεχόμενοι δεσμοί μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας με υφιστάμενες κατηγορίες προϊόντων.

Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι το οικολογικό σήμα και το EMAS (όπως και τα άλλα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως είναι το πρότυπο ISO 14001) αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοενισχύονται. Μια επιχείρηση που είναι εγγεγραμμένη στο πλαίσιο του EMAS είναι, προφανώς, μια επιχείρηση της οποίας η διαχείριση συνεκτιμά συστηματικά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και βελτιώνει συνεχώς τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της, πέραν των ελάχιστων απαιτήσεων που επιβάλλει ο νόμος. Ένα προϊόν που φέρει το οικολογικό σήμα αποτελεί, κατά πάσα πιθανότητα, ένα από τα καλύτερα από περιβαλλοντικής πλευράς. Μια επιχείρηση που είναι εγγεγραμμένη στο EMAS έχει κάθε συμφέρον να χρησιμοποιεί, στην περιβαλλοντική πολιτική της, τα κριτήρια του οικολογικού σήματος, δεδομένου ότι αυτά συνιστούν έναν σαφή και θετικό στόχο για τα προϊόντα της. Μια επιχείρηση στα προϊόντα της οποίας έχει απονεμηθεί το οικολογικό σήμα, ή η οποία έχει υποβάλει σχετικό αίτημα, έχει κάθε συμφέρον να χρησιμοποιεί το EMAS προκειμένου να διαχειρίζεται και να διατηρεί τη συμμόρφωσή της με όλα τα επιβεβλημένα κριτήρια. Το νέο σύστημα οικολογικού σήματος προβλέπει πολλές δυνατότητες μείωσης των τελών, π.χ. για τις εταιρείες τις εγγεγραμμένες στα συστήματα EMAS και ISO, για τις ΜΜΕ και για τις πρωτοπόρες επιχειρήσεις.

Μέτρα εφαρμογής

Κατά την πρώτη τριετία του προγράμματος εργασίας, το EUEB καλείται να αναπτύξει την μεθοδολογία κατάρτισης οικολογικών κριτηρίων για τις υπηρεσίες, και να εξετάσει σειρά υπηρεσιών προκειμένου αυτές να αξιολογηθούν από πλευράς προτεραιότητας.

Την πρώτη διετία του προγράμματος εργασίας, το EUEB θα αναλύσει τις δυνητικές συνέργειες μεταξύ του οικολογικού σήματος και του EMAS, καθώς και σε σχέση με τα άλλα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως είναι το ISO 14001.

4. Συνεργασία και συντονισμός μεταξύ του κοινοτικού συστήματος και των άλλων συστημάτων οικολογικού σήματος στα κράτη μέλη

Ο συντονισμός και η συνεργασία μεταξύ του κοινοτικού συστήματος οικολογικού σήματος και των άλλων συστημάτων οικολογικού σήματος που υπάρχουν στα κράτη μέλη πρέπει, σταδιακά, να καταστεί συστηματικότερη και ευρύτερη. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά τη συμβολή των ευρωπαϊκών συστημάτων οικολογικού σήματος στην προαγωγή και την ανάπτυξη της αειφόρου κατανάλωσης.

Πολλοί είναι οι τομείς που προσφέρονται για τον εν λόγω τύπο συντονισμού και συνεργασίας, όπως, π.χ., η ανταλλαγή πληροφοριών, οι κοινές δράσεις προαγωγής και η κατάταξη προϊόντων.

Ο καλύτερος συντονισμός της κατάταξης των προϊόντων σε κατηγορίες θα επέτρεπε την πραγματοποίηση σημαντικών οικονομιών.

Στόχος

Η σταδιακή και συστηματική ανάπτυξη της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ του κοινοτικού συστήματος οικολογικού σήματος και των άλλων συστημάτων οικολογικού σήματος στα κράτη μέλη.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων στα κράτη μέλη καλούνται συστήσουν μόνιμη ομάδα διαχείρισης της συνεργασίας και του συντονισμού.

α) Συντονισμός της κατάταξης των προϊόντων

Οι υπεύθυνοι του κοινοτικού οικολογικού σήματος και των άλλων οικολογικών σημάτων θα ώφειλαν να ανταλλάσσουν συστηματικά πληροφορίες για τις αντίστοιχες κατηγορίες προϊόντων, καθώς και για τα οικεία προγράμματα για την νέα κατάταξη προϊόντων και θα έπρεπε, κατά περίπτωση, να συντονίζουν τις προσπάθειές τους και να αξιοποιούν από κοινού τους πόρους, την τεχνογνωσία και τα αποτελέσματά τους. Αυτό θα επέτρεπε σε όλους την πραγματοποίηση οικονομιών, την αποσαφήνιση των αντίστοιχων ρόλων των διαφόρων συστημάτων και τη διευκόλυνση της εναρμόνισης (στις περιπτώσεις όπου τα παρόμοια οικολογικά σήματα επιδιώκουν παρόμοιους στόχους).

Κάθε διαφορετική προσέγγιση έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και θα έπρεπε να υπάρξει παράλληλη ανάπτυξη. Για κάθε κατηγορία προϊόντων των συστημάτων οικολογικού σήματος, θα έπρεπε να θεσπίζεται κοινή απόφαση με γνώμονα τις καταστάσεις και τις δυνατότητες, ως εξής:

ΕΕ ναι, εθνικά ή περιφερειακά όχι: Όταν ήδη υπάρχουν κοινοτικά κριτήρια για μία δεδομένη κατηγορία προϊόντων και το εθνικό ή περιφερειακό σύστημα οικολογικού σήματος δεν έχει ακόμη καθορίσει τέτοια κριτήρια, οι υπεύθυνοι του εθνικού ή περιφερειακού συστήματος οικολογικού σήματος πρέπει να αποφασίσουν (ενημερώνοντας το EUEB) περί του πρακτέου:

i) να μην θεσπιστούν κριτήρια για την συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων (δηλαδή, το κοινοτικό οικολογικό σήμα θα είναι το μόνο διαθέσιμο). Η προσέγγιση αυτή θα είχε ως πλεονέκτημα την απλούστευση της επιλογής των κατασκευαστών, θα ενίσχυε το κοινοτικό οικολογικό σήμα και θα απαιτούσε μία ενεργότερη προαγωγή του κοινοτικού οικολογικού σήματος για την συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων, ή

ii) να υιοθετηθούν τα κριτήρια της ΕΕ ως εθνικά κριτήρια (όπως έπραξε η Αυστρία για τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες). Στην περίπτωση αυτή, οι εθνικοί κατασκευαστές θα είχαν την επιλογή να χρησιμοποιήσουν το εθνικό οικολογικό σήμα ή/και το κοινοτικό οικολογικό σήμα για τις οικείες δράσεις προαγωγής σε εθνικό επίπεδο, και το κοινοτικό οικολογικό σήμα για τις δράσεις προαγωγής στα άλλα κράτη μέλη. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να θεωρηθεί ως ενισχύουσα και τα δύο οικολογικά σήματα, ή

iii) να υιοθετηθούν διαφορετικά κριτήρια από αυτά του κοινοτικού οικολογικού σήματος. Μία τέτοια προσέγγιση μπορεί να αιτιολογηθεί από την ύπαρξη διαφορετικών περιβαλλοντικών ή εμπορικών στόχων και θα έπρεπε να εξηγηθεί σαφώς σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. Λόγου χάριν, όταν τα κοινοτικά κριτήρια είναι αυστηρότατα, οι υπεύθυνοι του εθνικού συστήματος νομιμοποιούνται να επιθυμούν την κάλυψη ενός ευρύτερου τμήματος της αγοράς μέσω της υιοθέτησης λιγότερο αυστηρών κριτηρίων, και τανάπαλιν. Ενδέχεται, επίσης, τα κριτήρια να αντανακλούν ειδικούς περιβαλλοντικούς στόχους με μικρότερο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, τα δύο μέρη θα έπρεπε να καταβάλλουν προσπάθειες ώστε, όταν οι περιστάσεις είναι κατάλληλες, να προωθούν τη σύγκλιση των κριτηρίων.

ΕΕ όχι, εθνικά ναι: Όταν υπάρχουν εθνικά (ή περιφερειακά) κριτήρια, οι υπεύθυνοι του κοινοτικού οικολογικού σήματος οφείλουν να τα λαμβάνουν υπόψη κατά την εκ μέρους τους εκτίμηση του βαθμού προτεραιότητας του ενδεχόμενου καθορισμού κατηγορίας προϊόντων σε επίπεδο ΕΕ. Σε περίπτωση που δοθεί το πράσινο φως, το EUEB πρέπει να λάβει υπόψη τα υπάρχοντα εθνικά κριτήρια κατά την διαμόρφωση των κοινοτικών κριτηρίων. Κάθε διαφορά μεταξύ των εθνικών κριτηρίων και των τελικών κριτηρίων πρέπει να εντοπίζεται, να υπογραμμίζεται, να αιτιολογείται και να κοινοποιείται στους ενδιαφερόμενους φορείς.

ΕΕ όχι, εθνικά όχι: Όταν δεν υπάρχουν, ούτε εθνικά ούτε κοινοτικά κριτήρια, το κοινοτικό οικολογικό σήμα και τα εθνικά σήματα πρέπει να εξετάζουν, κατά περίπτωση, το κατά πόσον είναι προτιμότερο να θεσπιστούν σε κοινοτικό ή εθνικό επίπεδο ή και στα δύο επίπεδα (εξηγώντας τις συμπληρωματικές προσεγγίσεις και το σκεπτικό τους καθώς και τα περί του πρακτέου.

ΕΕ ναι, εθνικά ναι: Όταν υφίστανται ταυτοχρόνως κριτήρια για το εθνικό και το κοινοτικό οικολογικό σήμα για κατηγορία προϊόντων, θα πρέπει να αποφασιστεί είτε η σταδιακή εναρμόνιση των κριτηρίων (π.χ. με την εκ μέρους του ενός εκ των δύο συστημάτων υιοθέτηση των κριτηρίων του άλλου), είτε η υιοθέτηση συμπληρωματικών προσεγγίσεων (βλέπε ανωτέρω), είτε η απόσυρση της κατηγορίας προϊόντων του ενός εκ των δύο συστημάτων (ή και των δύο).

Στόχος

Σταδιακός συντονισμός του καθορισμού κατηγοριών προϊόντων στα διάφορα συστήματα οικολογικού σήματος που υπάρχουν στην ΕΕ.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη θα εξετάσουν και θα καταρτίσουν τον κατάλογο όλων των κατηγοριών προϊόντων που καλύπτονται από τα οικολογικά σήματα στην ΕΕ και στις υποψήφιες χώρες (και, ενδεχομένως, σε άλλες χώρες) και θα θεσπίσουν μηχανισμό που επιτρέπει τη σύσταση και επικαιροποίηση κεντρικού μητρώου των εν λόγω κατηγοριών προϊόντων, καθώς και των εφαρμοστέων κριτηρίων.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη θα διαμορφώσουν μηχανισμό που θα επιτρέπει το σταδιακό συντονισμό των οικείων προγραμμάτων εργασίας, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη θα καθορίσουν, για καθεμία από τις κατηγορίες προϊόντων κάθε οικολογικού σήματος, ποιες καταστάσεις και προσεγγίσεις που αναφέρονται στο σημείο 4 στοιχείο α) ανωτέρω, ισχύουν.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη θα εναρμονίσουν, στο μέτρο του δυνατού, τις οικείες βάσεις δεδομένων που περιέχουν τα συστατικά απορρυπαντικών (κατάλογοι DID - Detergent Ingredient Databases) καθώς και τα συναφή.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη θα εξετάσουν, στο πλαίσιο του τρέχοντος καθορισμού κατηγοριών προϊόντων, τη δυνατότητα να προβλεφθούν κατάλληλες διαδικασίες αμοιβαίας αναγνώρισης των ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων που φέρουν ένα από τα άλλα οικολογικά σήματα που υπάρχουν στα κράτη μέλη, λόγου χάρη, στο πλαίσιο των κατηγοριών προϊόντων για τις οποίες η χρήση προϊόντων που φέρουν οικολογικό σήμα συνιστάται και διευκολύνει την απόσπαση του σήματος.

Το EUEB θα λάβει υπόψη τις εργασίες του παγκόσμιου δικτύου οικολογικής επισήμανσης - Global Eco-labelling Network (GEN).

β) Κοινές δράσεις για την προαγωγή του κοινοτικού συστήματος οικολογικού σήματος και των άλλων συστημάτων οικολογικού σήματος που υπάρχουν στα κράτη μέλη, καθώς και των προϊόντων που φέρουν τα εν λόγω οικολογικά σήματα, προκειμένου, ιδίως, να εξοικειωθούν περαιτέρω οι καταναλωτές και να τους δοθεί η δυνατότητα να κατανοήσουν καλύτερα τους κοινούς και συμπληρωματικούς χαρακτήρες των διαφόρων συστημάτων

Πρέπει να ενημερωθούν οι ενδιαφερόμενοι φορείς προκειμένου να συνειδητοποιήσουν την περιβαλλοντική αξία των διαφόρων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στην Ευρώπη, καθώς και του συμπληρωματικού και όχι ανταγωνιστικού χαρακτήρα των συστημάτων, μολονότι αυτά καλύπτουν διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων και επιδιώκουν διαφορετικούς στόχους, πλην όμως συμβάλλουν στην επίτευξη ενός κοινού τελικού στόχου, δηλαδή της αειφόρου ανάπτυξης και της εδραίωσης υγιών καταναλωτικών πρακτικών.

Προς την κατεύθυνση αυτή, θα έπρεπε να οργανωθούν συζητήσεις μεταξύ των υπευθύνων του κοινοτικού οικολογικού σήματος και των υπευθύνων των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία όσον αφορά την σύλληψη και παρουσίαση των διαφόρων συστημάτων, καθώς και των κοινών και συμπληρωματικών στόχων και ρόλων τους.

Μια ιδιαίτερη πτυχή πρέπει να συνιστούν οι κοινές εκστρατείες προαγωγής για τις συμπίπτουσες κατηγορίες προϊόντων, με τις οποίες αποσαφηνίζονται στον καταναλωτή οι διάφορες περιβαλλοντικές πτυχές (εφόσον υπάρχουν) και τα οφέλη από τα εν λόγω συμπίπτοντα συστήματα.

Είναι επίσης σημαντικό να δημιουργηθεί μια κοινή ιστοθέση στο Διαδίκτυο/βάση δεδομένων, όπου οι ευρωπαίοι καταναλωτές και οι δημόσιοι ή ιδιωτικοί αγοραστές θα είναι σε θέση να εντοπίσουν ευκολότερα τα προϊόντα που φέρουν οικολογικό σήμα (χάρις σε πληροφορίες σχετικά με τα σημεία πωλήσεως, τον κατασκευαστή, τα σημεία ενημέρωσης).

Στις περιπτώσεις όπου τόσο τα εθνικά (ή περιφερειακά) όσο και τα κοινοτικά οικολογικά σήματα έχουν κριτήρια για δεδομένη κατηγορία προϊόντων, είναι σαφές ότι τα καλύτερα αποτελέσματα (από πλευράς ενημέρωσης του καταναλωτή και ενίσχυσης του οικολογικού σήματος ως μέσου προώθησης της αειφόρου κατανάλωσης) συνίστανται στην εκ μέρους των αιτούντων υποβολή αιτήματος και στην απόσπαση και των δύο σημάτων. Σε εθνικό επίπεδο, ο κατασκευαστής θα ωφελείτο από την τοπική φήμη του εθνικού σήματος και την ευρωπαϊκή διάσταση του σήματος ΕΕ, όπως επίσης, κατά την πώληση των προϊόντων τους σε άλλα κράτη μέλη (όπου το εθνικό του σήμα είναι, γενικά, λιγότερο γνωστό) θα ωφελείτο από το σήμα ΕΕ. Η εμφάνιση και των δύο σημάτων δίπλα δίπλα θα προήγαγε την εξοικείωση του καταναλωτή και με τους δύο λογότυπους, και θα ενισχύονταν και τα δύο συστήματα.

Προκειμένου να ενθαρρυνθεί η χρήση και των δύο οικολογικών σημάτων, πρέπει να προσαρμοστεί το σύστημα των τελών, ούτως ώστε κάποιος αιτών που επιδιώκει την απόσπαση και των δύο σημάτων, να επωφελείται από κατάλληλη έκπτωση. Λόγου χάριν, θα μπορούσε να του δοθεί το δικαίωμα να αφαιρέσει, από τα τέλη που καταβάλλει για το ένα σήμα, την τιμή που καταβάλλει για το άλλο. Οι ως εκ του γεγονότος αυτού δημοσιονομικές επιπτώσεις (τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές, τόσο οι βραχυ- όσο και οι μακροπρόθεσμες) πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά, και να δρομολογηθεί σειρά διαδικασιών για την επίλυση των ενδεχόμενων επιπλοκών.

Στόχοι

Σταδιακή προβολή των κοινών και συμπληρωματικών στόχων και ρόλων του οικολογικού σήματος ΕΕ, καθώς και των άλλων οικολογικών σημάτων στα κράτη μέλη.

Μέτρα εφαρμογής

Η Επιτροπή, τα κράτη μέλη, το EUEB, τα άλλα συστήματα οικολογικού σήματος στα κράτη μέλη καλούνται, το πρώτο έτος του προγράμματος εργασίας, να επεξεργαστούν από κοινού τις πληροφορίες που προορίζονται για τους ενδιαφερόμενους φορείς (κατασκευαστές, καταναλωτές, διανομείς, δημόσιους αγοραστές κ.λπ.) σχετικά με την ύπαρξη και τους κοινούς και συμπληρωματικούς ρόλους και στόχους τόσο των εθνικών όσο και του κοινοτικού συστήματος οικολογικού σήματος. Πρέπει να ληφθούν μέτρα για την διάδοση των πληροφοριών αυτών το δεύτερο έτος του προγράμματος εργασίας.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη καλούνται να αναπτύξουν και να διαχύσουν τις πληροφορίες που διαθέτουν σχετικά με τα προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα, καθώς και με τα αντίστοιχα σημεία πωλήσεως.

Η Επιτροπή, το EUEB καθώς και οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων που υπάρχουν στα κράτη μέλη καλούνται να μελετήσουν την σκοπιμότητα εγκατάστασης, στο Internet, ενός "πράσινου καταστήματος" για τα προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα (ή/και να εξετάσουν τη σκοπιμότητα άλλων, συναφών, μέτρων). Εφόσον οι συνθήκες συνηγορούν, θα έπρεπε να προταθούν ταυτοχρόνως, ένας προϋπολογισμός και ένα χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Το EUEB και οι υπεύθυνοι των άλλων συστημάτων οικολογικού σήματος που υπάρχουν στα κράτη μέλη καλούνται να αναλάβουν κοινές δράσεις για την ενθάρρυνση της χρήσης των κριτηρίων του οικολογικού σήματος κατά την ανάθεση δημοσίων και ιδιωτικών συμβάσεων προμηθειών.

Η Επιτροπή, σε συνεννόηση με το EUEΒ, καλείται να μελετήσει τη σκοπιμότητα και τη δυνατότητα προσαρμογής της δομής των τελών που σχετίζονται με την απονομή του κοινοτικού οικολογικού σήματος, προκειμένου να παρασχεθεί η δυνατότητα κατάλληλης έκπτωσης στους αιτούντες που επιθυμούν την ταυτόχρονη απόσπαση του κοινοτικού οικολογικού σήματος και ενός ή περισσοτέρων από τα άλλα οικολογικά σήματα που υπάρχουν στα κράτη μέλη, δεδομένων των δημοσιονομικών επιπτώσεων μιας τέτοιας απόφασης (θετικών ή αρνητικών, βραχυ- ή μακροπρόθεσμων) και ενδεχομένως, να προταθεί τροποποιημένη πρόταση. Οι υπεύθυνοι των άλλων οικολογικών σημάτων των κρατών μελών καλούνται να πράξουν το ίδιο.

5. Κοινές δράσεις προαγωγής

(Παρατήρηση:

οι κοινές αυτές δράσεις προαγωγής του κοινοτικού σήματος προστίθενται στις ανωτέρω κοινές δράσεις με τα εθνικά συστήματα οικολογικού σήματος, καθώς και στις δράσεις προαγωγής που εκτελούνται από μεμονωμένα κράτη μέλη, από τα μέλη του EUEB και από την Επιτροπή.)

Ένα εθελοντικό σύστημα δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό και να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά παρά μόνο εφόσον συνοδεύεται από σημαντικές δραστηριότητες εμπορίας και προαγωγής. Δυνάμει του άρθρου 10 του αναθεωρημένου κανονισμού, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα μέλη του EUEB, ενθαρρύνουν τη χρήση του κοινοτικού οικολογικού σήματος με τη βοήθεια δράσεων εξοικείωσης και ενημερωτικών εκστρατειών απευθυνόμενων στους καταναλωτές, στους κατασκευαστές, στους εμπόρους, στους εμπόρους λιανικής και στο ευρύ κοινό. Η συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων, και ιδίως εκείνων που δύνανται να δράσουν ως πολλαπλασιαστές (όπως είναι ο κλάδος της λιανικής πώλησης, καθώς και οι ΜΚΟ προστασίας των καταναλωτών και του περιβάλλοντος) είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αυτοί πρέπει να προσδιοριστούν με ακρίβεια και να χαραχθεί στοχοθετημένη ενημερωτική στρατηγική.

Το EUEB καλείται να συνεχίσει την εκ μέρους του διοργάνωση, δύο φορές το χρόνο, συνεδριάσεων αφιερωμένων κυρίως στην εμπορία, στην προαγωγή και στη στρατηγική ανάπτυξη, και να συστήσει μόνιμη ομάδα εργασίας για τη διαχείριση και την προαγωγή, με στόχο την επεξεργασία και το συντονισμό των πάσης φύσεως κοινών δράσεων προαγωγής, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που είναι απόρροια πρωτοβουλιών της Επιτροπής και των κρατών μελών.

Όπως έχει προαναφερθεί (βλέπε την παράγραφο σχετικά με την εμπορική διείσδυση), οι συνολικοί πόροι για την προαγωγή και την εμπορία (κοινοί ή μεμονωμένοι) πρέπει να είναι σημαντικοί και να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 50 % των πόρων των διατιθέμενων στην εθνική ανάπτυξη των κατηγοριών προϊόντων.

Στόχος

Το EUEB, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη καλούνται να συντονίσουν καταλλήλως τις προαγωγικές προσπάθειές τους και να αναπτύξουν και να θέσουν σε εφαρμογή κοινές δράσεις.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB καλείται να συστήσει μόνιμη ομάδα εργασίας για τη διαχείριση των δράσεων προαγωγής.

Οι αφιερωμένοι στην προαγωγή πόροι (κοινοί ή όχι) θα έπρεπε, στο μέτρο του δυνατού, να αντιπροσωπεύουν το 50 % των πόρων των διατιθέμενων στην ανάπτυξη και αναθεώρηση των κατηγοριών προϊόντων.

Το EUEB θα όφειλε να συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο, κυρίως δε προκειμένου να εξετάζει την εμπορία και τις δράσεις προαγωγής, καθώς και τη στρατηγική ανάπτυξη του συστήματος (προεδρικές συνεδριάσεις).

Το EUEB, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα όφειλαν να προσδιορίσουν από κοινού τις διάφορες ομάδες-στόχους και να καθορίσουν, καθώς και να θέσουν σε εφαρμογή, μια στρατηγική για καθεμία από αυτές.

α) Κοινές δραστηριότητες προαγωγής που αποβλέπουν στην αύξηση της εξοικείωσης των ενδιαφερομένων μερών

Ο κυριότερος στόχος συνίσταται στη μόνιμη ενημέρωση των κατασκευαστών, των καταναλωτών και των πολλαπλασιαστών (εμπόρων λιανικής και ΜΚΟ), δηλαδή όλων των ενδιαφερομένων μερών, για την ύπαρξη του οικολογικού σήματος και για τις σχετικές εξελίξεις, ιδίως μέσω δημοσιεύσεων (ενημερωτικών φυλλαδίων και εγκυκλίων, άρθρων) και ιστοθέσεων στο Διαδίκτυο. Εκ παραλλήλου, πρέπει να επιδιώκεται συστηματικά και να λαμβάνεται υπόψη η ανάδραση εκ μέρους των ενδιαφερομένων μερών.

Προκειμένου περί των ενημερωτικών φυλλαδίων, ένα πλήρες φάσμα υλικού ( η ενημερωτική σειρά για το οικολογικό σήμα) διατίθεται ήδη, κατόπιν προσπαθειών της Επιτροπής και διαφόρων αρμοδίων οργανισμών, και πρόκειται να διατεθεί συστηματικά στα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως επίσης και να επικαιροποιείται και να βελτιώνεται σε τακτική βάση. Η αποτελεσματικότητα της χρήσης του εν λόγω υλικού έχει περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης, και το EUEB, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, οφείλουν να συντονίσουν της προσπάθειές τους προκειμένου να αξιοποιήσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους περιορισμένους πόρους τους, να ετοιμάσουν ενημερωτικά φυλλάδια, ενημερωτικά έντυπα και την ιστοθέση στο Διαδίκτυο, όπως επίσης και να εξασφαλίσουν μια συστηματικότερη κυκλοφορία των ανωτέρω στις κυριότερες ομάδες-στόχους.

Στην ίδια κατεύθυνση, η ιστοθέση, στο Διαδίκτυο, του κοινοτικού οικολογικού σήματος (http://europa.eu.int/ecolabel) επιτρέπει ήδη την πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες, ενώ η διαχείριση και επικαιροποίησή του πρέπει να διενεργείται από κοινού και σε τακτική βάση. Προκειμένου να ενισχυθεί η αξιοπιστία και η διαφάνειά της, πρέπει να ενθαρρυνθεί η συμβολή όλων των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών και των ΜΚΟ που ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος.

Πέραν της προμήθειας των κατάλληλων μέσων πληροφορικής, είναι επίσης σημαντικό να εξεταστεί η σκοπιμότητα εκδηλώσεων όπως οι εκθέσεις και οι αγορές, οι οποίες θα επέτρεπαν την παρουσίαση του ευρωπαϊκού οικολογικού σήματος σε ένα ευρύτερο κοινό. Μέχρι στιγμής, δεν έχει αναληφθεί καμία συστηματική ανάλυση για να καθοριστεί ποιος τύπος εκθέσεων ή αγορών θα ήταν ο καταλληλότερος για την προαγωγή του οικολογικού σήματος. Μια άλλη σημαντική πτυχή που θα έπρεπε να μελετηθεί συστηματικότερα είναι η δυνατότητα χρήσεως των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα σε μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις, όπως στα παγκόσμια πρωταθλήματα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στα φεστιβάλ κ.λπ.

Τέλος, είναι ακόμη ευρέως διαδεδομένη η λανθασμένη αντίληψη ότι η υποβολή αίτησης για το οικολογικό σήμα αποτελεί μια περίπλοκη, γραφειοκρατική και δαπανηρή διαδικασία, ενώ με την πρόσφατη αναθεώρηση του κανονισμού και τις σχετικά με τα τέλη δομής ρυθμίσεις, η υποβολή αιτήσεων είναι απλούστερη και φθηνότερη απ' ό,τι παλαιότερα. Επιπλέον, κατά τον καθορισμό των κριτηρίων για κάθε προϊόν, αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη συγκράτηση του σχετικού με τις δοκιμασίες κόστους στα ελάχιστα δυνατά επίπεδα, καθώς και στην αποσαφήνιση της έγγραφης τεκμηρίωσης και των εκθέσεων δοκιμασιών που καλείται να υποβάλει ο αιτών. Είναι επιτακτική ανάγκη να ενημερωθούν καλύτερα τα ενδιαφερόμενα μέρη για τα ως άνω.

Στόχος

Μόνιμη ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων μερών για το οικολογικό σήμα και την εξέλιξή του. Εκ παραλλήλου, πρέπει να επιδιωχθεί συστηματικά και να λαμβάνεται υπόψη η ανάδραση εκ μέρους των εν λόγω μερών.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB και η Επιτροπή καλούνται να οργανώσουν την επικαιροποίηση και τη συνεχή βελτίωση της ιστοθέσης του οικολογικού σήματος στο Διαδίκτυο.

Το EUEB καλείται να διοργανώσει και να συντονίσει την κατάρτιση και κυκλοφορία ενημερωτικών φυλλαδίων και άλλων δημοσιεύσεων.

Το EUEB καλείται να καταρτίσει στον κατάλογο των εκδηλώσεων όπου θα μπορούσε να παρουσιαστεί το οικολογικό σήμα και να καταρτίσει πρόταση για τη χρήση των προϊόντων που φέρουν το οικολογικό σήμα σε ορισμένες εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας.

Το EUEB καλείται να μεριμνήσει ώστε τα ενδιαφερόμενα μέρη να ενημερωθούν καλύτερα για τις διαδικασίες, τις προθεσμίες και το κόστος που συνεπάγεται μια αίτηση για τη χορήγηση οικολογικού σήματος.

β) Κοινές δράσεις προαγωγής για την εξοικείωση του κοινού και των υπευθύνων για τις αγορές στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα

Η ανωτέρω παράγραφος σχετικά με την εμπορική διείσδυση υπογραμμίζει το δυνητικό ρόλο των υπευθύνων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη διενέργεια αγορών. Οι κοινές δραστηριότητες προαγωγής θα ώφειλαν να επικεντρωθούν στη σημαντική αυτή ομάδα-στόχο. Τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να είναι ενήμερα τόσο για το νομικό πλαίσιο (ακολουθητέα διαδικασία για την ενσωμάτωση των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις προσκλήσεις υποβολής προσφορών, η οποία εξετάζεται τώρα στο ερμηνευτικό έγγραφο της Επιτροπής για τις δημόσιες προμήθειες και το περιβάλλον) όσο και για τα κριτήρια κάθε μιας από τις κατηγορίες προϊόντων. Επίσης, στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο η ιστοθέση του οικολογικού σήματος στο Διαδίκτυο. Θα έπρεπε εξάλλου να εξεταστεί η σκοπιμότητα κοινών συνεδριάσεων μεταξύ του EUEB και των υπευθύνων για τις αγορές στο δημόσιο τομέα, καθώς και η σκοπιμότητα εθνικών ή/και περιφερειακών ενημερωτικών εκστρατειών.

Στόχος

Σε μεσοπρόθεσμη βάση, πρέπει να ενημερωθούν οι υπεύθυνοι των δημοσίων προμηθειών για τη δυνατότητα χρήσης των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις οικείες προσκλήσεις υποβολής προσφορών.

Μέτρα εφαρμογής

Προτού παρέλθει το δεύτερο έτος του προγράμματος εργασίας, το EUEB, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα ώφειλαν να χαράξουν κοινή στρατηγική και να θεσπίσουν σειρά κοινών δράσεων προκειμένου να ενθαρρυνθεί η χρήση των κριτηρίων του οικολογικού σήματος στις δημόσιες και ιδιωτικές προμήθειες.

Η Επιτροπή καλείται να καταρτίσει οδηγό των πράσινων δημόσιων προμηθειών, υποδεικνύοντας, ιδίως, τον τρόπο χρήσεως των κριτηρίων στις προσκλήσεις υποβολής προσφορών. Το EUEB, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη καλούνται να εξασφαλίσουν την ευρύτερη δυνατή κυκλοφορία του εν λόγω οδηγού στους υπευθύνους προμηθειών του δημοσίου τομέα, να διοργανώσουν ενημερωτικές ημερίδες και να λάβουν άλλα κατάλληλα μέτρα. Οι σχετικές πληροφορίες πρέπει να περιλαμβάνονται στην ιστοθέση του οικολογικού σήματος στο Διαδίκτυο.

γ) Κοινές δράσεις προαγωγής και στήριξης των ΜΜΕ και των διανομέων

Πέραν των προαναφερθεισών δράσεων προαγωγής, θα ήταν σκόπιμη η σύσταση δικτύων για την υποστήριξη των ΜΜΕ στην υποβολή των οικείων αιτήσεων για την απόσπαση οικολογικού σήματος. Οι ΜΜΕ δεν έχουν πάντοτε τα μέσα ή τις απαραίτητες πληροφορίες για να αξιολογήσουν τις παρεχόμενες δυνατότητες από το οικολογικό σήμα και να καταρτίσουν επιτυχή αίτηση. Θα έπρεπε λοιπόν να βοηθηθούν από δίκτυα στα οποία συμμετέχουν άλλοι αιτούντες, ομάδες συμφερόντων, αρμόδιοι οργανισμοί και άλλες ενδιαφερόμενες οργανώσεις όπως είναι οι επαγγελματικές ενώσεις ή οι περιφερειακές αρχές.

Οι έμποροι λιανικής, ως μεσολαβούντες μεταξύ των κατασκευαστών και των καταναλωτών, διαδραματίζουν επίσης σημαντικότατο ρόλο. Θα μπορούσαν, λόγου χάριν, να χρησιμοποιήσουν το οικολογικό σήμα προκειμένου να αναβαθμίσουν το κύρος των οικείων "λευκών προϊόντων" και να προωθήσουν άλλα προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα. Θα έπρεπε επομένως να θεωρηθεί ως προτεραιότητα η στρατηγική συνεργασία με τους εμπόρους λιανικής.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB καλείται να χαράξει στρατηγική και να αναλάβει δράσεις για τη σύσταση δικτύων ενίσχυσης των ΜΜΕ όσον αφορά το οικολογικό σήμα.

Το EUEB καλείται να χαράξει στρατηγικές συνεργασίας με τους εμπόρους λιανικής.

6. Σχέδιο χρηματοδότησης του συστήματος

Λόγω του μεγάλου αριθμού των εμπλεκόμενων οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων διοικήσεων (λόγου χάριν, ο προϋπολογισμός της Επιτροπής καταρτίζεται σε ετήσια βάση), είναι αδύνατον να καταρτιστούν ακριβείς προϋπολογισμοί για τα προσεχή έτη.

Ωστόσο, οι χρηματοδοτικές απαιτήσεις του συστήματος του οικολογικού σήματος κατατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στους πόρους που είναι αναγκαίοι για τον καθορισμό των κατηγοριών προϊόντων και σε αυτούς που είναι αναγκαίοι για την εμπορία και την προαγωγή.

Οι πόροι οι αφιερωμένοι στο οικολογικό σήμα το 2000, συμπεριλαμβανομένων των πόρων από το EUEB, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, εκτιμώνται σε περίπου 45 άτομα και 4 εκατομμύρια ευρώ (εκτός των μισθών). Εκ του συνολικού αυτού ποσού, περίπου 2,8 εκατομμύρια ευρώ διατίθενται για την εμπορία και την προαγωγή.

Το εν λόγω επίπεδο πόρων είναι επαρκές για τη θέσπιση και αναθεώρηση των κατηγοριών προϊόντων και θα μπορούσε, υπό την επιφύλαξη των ετησίων δημοσιονομικών δυνατοτήτων του EUEB, της Επιτροπής και των κρατών μελών, να εξακολουθήσει να διατίθεται κάθε χρόνο. Η χρήση των εν λόγω πόρων πρέπει να είναι η αποδοτικότερη δυνατή.

Το συνολικό ύψος των τελών που εισπράχθηκαν από τους αρμόδιους οργανισμούς το 2000 ανήλθε σε 280000 ευρώ περίπου. Το ποσό αυτό προβλέπεται να αυξηθεί με την ανάπτυξη του συστήματος, γεγονός που αναμένεται να καταστήσει δυνατή την αύξηση του επιπέδου των πόρων των διατιθέμενων για την εμπορία και την προαγωγή (μη συμπεριλαμβανομένων αυτών που αναλογούν στις επιχειρήσεις που είναι κάτοχοι του οικολογικού σήματος), που υπολογίζεται να φθάσει το 50 %, τουλάχιστον, των πόρων των διατιθέμενων στον καθορισμό και στην αναθεώρηση των κατηγοριών προϊόντων.

Στόχος

Προγραμματισμός της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης του συστήματος, αξιοποιώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους διαθέσιμους πόρους.

Μέτρα εφαρμογής

Το EUEB και τα κράτη μέλη καλούνται να συμφωνήσουν για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση του συστήματος.

(1) COM(2001) 68 τελικό.

(2) COM(2001) 31 τελικό.

(3) Συμπεράσματα της Προεδρίας, 15 και 16 Ιουνίου 2001, SN 200/01 σ. 4· ανακοίνωση της Επιτροπής: "Μια αειφόρος Ευρώπη για έναν καλύτερο κόσμο: Μια στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη" (9175/01).

(4) Σημείωση:

Η Επιτροπή εξασφαλίζει την γραμματεία του EUEB και συμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητές του.

(5) Οι συνεδριάσεις του EUEB πραγματοποιούνται δύο φορές το χρόνο από τον/την προεδρεύοντα του EUEB στην οικεία χώρα, προκειμένου να συζητηθούν ζητήματα πολιτικής και εμπορίας.

(6) Ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά το εφαρμοστέο κοινοτικό δίκαιο στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και τις δυνατότητες ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών παραγόντων στις δημόσιες συμβάσεις, COM(2001) 274 τελικό.

(7) Ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά το εφαρμοστέο κοινοτικό δίκαιο στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και τις δυνατότητες ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών παραγόντων στις δημόσιες συμβάσεις, COM(2001) 274 τελικό.

Προσάρτημα 1

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ

Ο ανοικτός ελεγκτικός κατάλογος που ακολουθεί συνοψίζει τα κυριότερα ερωτήματα που πρέπει να τίθενται για κάθε "υποψήφια" κατηγορία προϊόντων (μια θετική απάντηση σε κάθε ερώτημα σημαίνει ότι θα ήταν σκόπιμη η θέσπιση οικολογικών κριτηρίων για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων).

Ερωτήματα που αφορούν το περιβάλλον

Η κατηγορία προϊόντων:

1. έχει σημαντικές παγκόσμιες, περιφερειακές ή γενικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις;

2. προσφέρει σημαντικές προοπτικές περιβαλλοντικών βελτιώσεων μέσω της επιλογής των καταναλωτών;

3. επιδρά σε τομείς, μέσα και νομοθετικές διατάξεις προτεραιότητας που αφορούν την περιβαλλοντική πολιτική (π.χ. ΟΠΠ, απόβλητα, παγκόσμια αλλαγή του κλίματος, ενεργειακό σήμα);

Ερωτήματα που αφορούν την αγορά

Η κατηγορία προϊόντων:

4. αντιπροσωπεύει σημαντικό όγκο πωλήσεων και ανταλλαγών στην εσωτερική αγορά;

5. παρέχει στους κατασκευαστές ή/και στους εμπόρους λιανικής δυνατότητες και κίνητρα ώστε να επιδιώξουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προτείνοντας προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα;

6. αποτελεί το αντικείμενο περιβαλλοντικών επιχειρημάτων που συνδέονται ήδη με την εμπορία της;

7. ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένο ενδιαφέρον των εμπλεκομένων μερών για την ύπαρξη οικολογικού σήματος στη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων;

8. εμφανίζει σημαντικό όγκο πωλήσεων για τελική χρήση ή κατανάλωση;

9. διαθέτει σημαντική αγορά δημόσιων προμηθειών;

10. διαθέτει σημαντική αγορά ιδιωτικών προμηθειών;

11. προέρχεται από μικρούς κατασκευαστές;

12. εμφανίζει υψηλή αναλογία αγοράς από τους καταναλωτές (π.χ. σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση);

13. συνδέεται με υπάρχουσα "οικογένεια" κατηγοριών προϊόντων;

14. προσφέρει ιδιαίτερες δυνατότητες συνολικής προβολής του συστήματος;

Άλλα συναφή ερωτήματα

Η κατηγορία προϊόντων:

15. σχετίζεται με την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών;

16. υπάρχει σε άλλα συστήματα οικολογικού σήματος στην Ευρώπη ή άλλού και, εάν ναι, αποδίδει ικανοποιητικά στο πλαίσιο αυτό;

17. υπάγεται σε υφιστάμενα πρότυπα χρηστικής καταλληλότητας;

Προσάρτημα 2

ΑΝΟΙΚΤΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

Υφιστάμενες ή υπό θέσπισιν κατηγορίες προϊόντων

Χαρτί υγιεινής

Φωτοαντιγραφικό χαρτί

Βελτιωτικά εδάφους

Χρώματα και βερνίκια εσωτερικών χώρων

Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

Είδη υπόδησης

Απορρυπαντικά πλυντηρίων πιάτων

Απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων

Προϊόντα καθαρισμού γενικής χρήσεως και προϊόντα καθαρισμού εγκαταστάσεων υγιεινής

Απορρυπαντικά για πλύσιμο πιάτων με το χέρι

Στρώματα κρεβατιών

Ηλεκτρικοί λαμπτήρες

Προσωπικοί υπολογιστές

Φορητοί υπολογιστές

Ηλεκτρικά πλυντήρια ρούχων

Ψυγεία

Πλυντήρια πιάτων

Τουριστικά καταλύματα

Έπιπλα

Σκληρά επικαλύμματα δαπέδου

Τηλεοπτικές συσκευές

Ηλεκτρικές σκούπες

Ελαστικά επίσωτρα

Δυνητικές νέες κατηγορίες προϊόντων

(Παρατήρηση:

το EUEB και η Επιτροπή δραστηριοποιούνται στην κατεύθυνση της λεπτομερούς εκτίμησης του βαθμού προτεραιότητας των δυνητικών νέων κατηγοριών προϊόντων, καθώς και του καθορισμού της σειράς και του χρονοδιαγράμματος καθορισμού τους.)

Χαρτί τυπογραφείου

Προϊόντα με βάση έντυπο χαρτί

Μεταποιημένα προϊόντα χαρτιού, χαρτοπωλείου

Χαρτί ταπετσαρίας τοίχου

Σάκοι απορριμμάτων/πλαστικοί σάκοι

Σακούλες/τσάντες για ψώνια

Στυλό και μολύβια

Τηλέφωνα

Φωτοαντιγραφικά μηχανήματα

Μικρές οικιακές ηλεκτρικές συσκευές

Αξεσουάρ μόδας

Γάντια

Δερμάτινα είδη

Αθλητικά είδη

Παιχνίδια

Συσκευασίες

Είδη μαστορέματος

Είδη κλιματισμού

Συστήματα θέρμανσης

Συστήματα θέρμανσης νερού

Μόνωση

Δομικά στοιχεία

Υπηρεσίες κτιρίων

Υπηρεσίες λιανικής πώλησης

Στεγνοκαθαριστήρια

Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες

Υπηρεσίες μεταφορών

Υπηρεσίες αποστολής/παράδοσης

Υπηρεσίες επισκευής οχημάτων

Αυτοκίνητα

Είδη κουζίνας, είδη νοικοκυριού κ.λπ.

Λευκά είδη (πετσέτες, τραπεζομάντηλα, ...)

Σαμπουάν και σαπούνια

Προσάρτημα 3

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>