20.9.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 242/1

(1)

Στις 30 Απριλίου 2014 υπεγράφη εξ ονόματος της Ένωσης η συνθήκη του Μαρακές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης τυφλών, αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων σε δημοσιευμένα έργα («η συνθήκη του Μαρακές») (3). Η εν λόγω συνθήκη απαιτεί από τα συμβαλλόμενα μέρη να προβλέψουν εξαιρέσεις ή περιορισμούς όσον αφορά την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα στην παραγωγή και διάδοση αντιγράφων, σε προσβάσιμο μορφότυπο, ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας και στη διασυνοριακή ανταλλαγή των εν λόγω αντιγράφων.

(2)

Δικαιούχοι της συνθήκης του Μαρακές είναι οι τυφλοί, τα άτομα με μη αναστρέψιμη αμβλυωπία, με συνέπεια να μην μπορούν να έχουν οπτική λειτουργία ουσιαστικά ισοδύναμη με εκείνη ατόμου χωρίς τέτοια αναπηρία, ή τα άτομα με αντιληπτικές ή αναγνωστικές αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης της δυσλεξίας ή οποιασδήποτε άλλης μαθησιακής δυσκολίας, που δεν μπορούν να διαβάζουν έντυπα με την ίδια ουσιαστικά ευχέρεια με άτομα χωρίς αναπηρία, ή τα άτομα που δεν μπορούν, λόγω σωματικής αναπηρίας, να κρατήσουν στα χέρια τους ή να χειριστούν βιβλία ή να εστιάσουν ή να μετακινήσουν το βλέμμα τους έτσι ώστε να είναι σε θέση να διαβάσουν κανονικά σε αποδεκτό βαθμό, εφόσον, ως αποτέλεσμα της εν λόγω ανικανότητας ή αναπηρίας, τα άτομα αυτά δεν μπορούν να διαβάζουν έντυπα έργα με την ίδια ουσιαστικά ευχέρεια με άτομο που δεν έχει τέτοια ανικανότητα ή αναπηρία.

(3)

Οι τυφλοί, οι αμβλύωπες ή τα άτομα με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλούς φραγμούς όσον αφορά την πρόσβαση σε βιβλία και άλλο έντυπο υλικό που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα. Η ανάγκη να αυξηθεί ο αριθμός των προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας που διατίθενται σε αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο στα εν λόγω άτομα και να βελτιωθεί σημαντικά η κυκλοφορία και η διάδοσή τους αναγνωρίζεται διεθνώς.

(4)

Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση 3/15 του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (4), οι εξαιρέσεις ή οι περιορισμοί των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων όσον αφορά την κατασκευή και διάδοση αντιγράφων ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας σε προσιτό μορφότυπο κατά τη συνθήκη του Μαρακές, θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή στο πλαίσιο του εναρμονισθέντος τομέα σύμφωνα με την οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5). Το αυτό ισχύει για τα προβλεπόμενα από την εν λόγω συνθήκη καθεστώτα εξαγωγής και εισαγωγής, εφόσον επιτρέπουν την παρουσίαση στο κοινό ή τη διανομή στην επικράτεια συμβαλλόμενου μέρους αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο δημοσιευμένων στην επικράτεια άλλου συμβαλλόμενου μέρους, χωρίς να ζητείται η συναίνεση των κατόχων των δικαιωμάτων.

(5)

Με την οδηγία (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) επιδιώκεται η υλοποίηση με εναρμονισμένο τρόπο των υποχρεώσεων της Ένωσης που απορρέουν από τη συνθήκη του Μαρακές, ούτως ώστε να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο για τους δικαιούχους σε όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης και η κυκλοφορία των εν λόγω αντιγράφων στην εσωτερική αγορά, και υποχρεώνονται τα κράτη μέλη να εισάγουν υποχρεωτική εξαίρεση για ορισμένα δικαιώματα που έχουν εναρμονιστεί από το δίκαιο της Ένωσης. Ο παρών κανονισμός αποσκοπεί στην υλοποίηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συνθήκη του Μαρακές όσον αφορά τις εξαγωγές και εισαγωγές αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο για μη εμπορικούς σκοπούς προς όφελος των δικαιούχων μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών που είναι συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης του Μαρακές και στον καθορισμό προϋποθέσεων για τις εν λόγω εξαγωγές και εισαγωγές κατά τρόπο ενιαίο εντός του τομέα που εναρμονίζουν οι οδηγίες 2001/29/ΕΚ και (ΕΕ) 2017/1564, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα σχετικά μέτρα εφαρμόζονται με συνέπεια σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά και δεν διακυβεύουν την εναρμόνιση αποκλειστικών δικαιωμάτων και εξαιρέσεων που περιέχονται στις εν λόγω οδηγίες.

(6)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι αντίγραφα, σε προσβάσιμο μορφότυπο, βιβλίων, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών βιβλίων, εξειδικευμένων επιθεωρήσεων, εφημερίδων, περιοδικών και άλλων εντύπων, σημειογραφίας, περιλαμβανομένων των μουσικών έργων σε παρτιτούρες και άλλου έντυπου υλικού, επίσης σε ηχογραφημένη μορφή, ψηφιακά ή αναλογικά, τα οποία έχουν παραχθεί σε οποιοδήποτε κράτος μέλος σύμφωνα με τις εθνικές διατάξεις που θεσπίζονται κατ' εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 μπορούν να διανέμονται, να παρουσιάζονται ή να διατίθενται σε δικαιούχο ή σε εξουσιοδοτημένη οντότητα, ως αναφέρονται στη συνθήκη του Μαρακές, σε τρίτες χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης του Μαρακές. Στους προσβάσιμους μορφότυπους συγκαταλέγονται, για παράδειγμα, η γραφή Braille, τα μεγάλα τυπογραφικά στοιχεία, τα προσαρμοσμένα ηλεκτρονικά βιβλία, τα ηχογραφημένα βιβλία και οι ραδιοφωνικές εκπομπές. Λαμβάνοντας υπόψη τον «μη εμπορικό σκοπό της συνθήκης του Μαρακές» (7), η διανομή, η παρουσίαση στο κοινό ή η διάθεση αντιγράφων στο κοινό σε προσβάσιμο μορφότυπο σε τυφλούς, αμβλύωπες ή σε άτομα με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων ή σε εξουσιοδοτημένες οντότητες στην τρίτη χώρα θα πρέπει να πραγματοποιείται αποκλειστικά σε μη κερδοσκοπική βάση από εξουσιοδοτημένες οντότητες εγκατεστημένες σε κράτος μέλος.

(7)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει επίσης να επιτρέπει την εισαγωγή από τρίτη χώρα αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο που έχουν παραχθεί κατ' εφαρμογή της συνθήκης του Μαρακές, και την πρόσβαση σε αυτά, από δικαιούχους εντός της Ένωσης και από εξουσιοδοτημένες οντότητες εγκατεστημένες σε κράτος μέλος, για μη εμπορικούς σκοπούς προς όφελος τυφλών, αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων. Θα πρέπει να καταστεί δυνατόν τα εν λόγω αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο να κυκλοφορούν στην εσωτερική αγορά υπό τους ίδιους όρους που ισχύουν για τα αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο που παράγονται στην Ένωση σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2017/1564

(8)

Προκειμένου να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο και να αποτραπεί η απαγορευμένη διάδοση έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας, οι εξουσιοδοτημένες οντότητες που ασχολούνται με τη διανομή, την παρουσίαση στο κοινό ή τη διάθεση των αντιγράφων στο κοινό σε προσβάσιμο μορφότυπο θα πρέπει να πληρούν ορισμένες υποχρεώσεις. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται οι πρωτοβουλίες των κρατών μελών να προωθούν τους στόχους της συνθήκης του Μαρακές και την ανταλλαγή αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο με τρίτες χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη της εν λόγω συνθήκης και να υποστηρίζουν τις εξουσιοδοτημένες οντότητες να ανταλλάσσουν και να διαθέτουν πληροφορίες. Στις πρωτοβουλίες αυτές θα μπορούσε να περιλαμβάνεται η ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών ή βέλτιστων πρακτικών για την παραγωγή και τη διάδοση αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο μετά από διαβούλευση με εκπρσοσώπους των εξουσιοδοτημένων οντοτήτων, των δικαιούχων και των κατόχων δικαιωμάτων.

(9)

Είναι απαραίτητο κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει του παρόντος κανονισμού να γίνεται με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και του δικαιώματος προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα βάσει των άρθρων 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ο Χάρτης»), και επιπλέον είναι επιτακτικό η εν λόγω επεξεργασία να τηρεί τις οδηγίες 95/46/ΕΚ (8) και 2002/58/ΕΚ (9) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που διέπουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως μπορεί να διενεργείται από εξουσιοδοτημένες οντότητες στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού και υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών, ιδίως των δημόσιων ανεξάρτητων αρχών που έχουν οριστεί από τα κράτη μέλη.

(10)

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία («η ΣΗΕΔΑΑ»), στην οποία η Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος, εγγυάται στα άτομα με αναπηρία το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες και στην εκπαίδευση και το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική ζωή επί ίσοις όροις με τα άτομα χωρίς αναπηρία. Η ΣΗΕΔΑΑ απαιτεί από τα συμβαλλόμενα μέρη να λαμβάνουν όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι νόμοι περί προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας δεν συνιστούν παράλογο ή μεροληπτικό φραγμό στην πρόσβαση ατόμων με αναπηρία σε πολιτιστικά αγαθά.

(11)

Σύμφωνα με τον Χάρτη απαγορεύεται κάθε μορφή διακρίσεως, περιλαμβανομένων και διακρίσεων λόγω αναπηρίας, ενώ η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να επωφελούνται από μέτρα που τους εξασφαλίζουν αυτονομία, κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και συμμετοχή στον κοινοτικό βίο.

(12)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, ήτοι η ομοιόμορφη εκπλήρωση των υποχρεώσεων εκ της συνθήκης του Μαρακές όσον αφορά τις εξαγωγές και τις εισαγωγές μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών που είναι συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης του Μαρακές αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας για μη εμπορικούς σκοπούς προς όφελος των δικαιούχων και ο καθορισμός των προϋποθέσεων για τις εν λόγω εξαγωγές και εισαγωγές, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως εξαιτίας της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(13)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως στον Χάρτη και στη ΣΗΕΔΑΑ. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα εν λόγω δικαιώματα και τις εν λόγω αρχές,

1)

«έργο ή άλλο αντικείμενο προστασίας»: ένα έργο υπό μορφή βιβλίου, εξειδικευμένης επιθεώρησης, εφημερίδας, περιοδικού ή άλλου είδους εντύπου, σημειογραφίας στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι παρτιτούρες, και οι σχετικές εικονογραφήσεις, επί παντός μέσου, καθώς και σε ηχητική μορφή, όπως τα ηχογραφημένα βιβλία, και σε ψηφιακό μορφότυπο, το οποίο προστατεύεται δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων και δημοσιεύεται ή διατίθεται στο κοινό με άλλον νόμιμο τρόπο·

2)

ως «δικαιούχος» νοείται, ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε άλλες αναπηρίες:

3)

«αντίγραφο σε προσβάσιμο μορφότυπο»: ένα αντίγραφο έργου ή άλλου αντικειμένου προστασίας που δίνει στον δικαιούχο πρόσβαση στο έργο ή στο άλλο αντικείμενο προστασίας με εναλλακτικό τρόπο ή σε εναλλακτική μορφή, μεταξύ άλλων δίνοντας στο άτομο τη δυνατότητα να έχει αποτελεσματική και άνετη πρόσβαση όπως ένα άτομο χωρίς οποιαδήποτε αναπηρία ή ανικανότητα από τις αναφερόμενες στο σημείο 2)·

4)

«εξουσιοδοτημένη οντότητα εγκατεστημένη σε κράτος μέλος»: η οντότητα που εξουσιοδοτείται ή αναγνωρίζεται από τα κράτη μέλη προκειμένου να παρέχει σε δικαιούχους εκπαίδευση, επιμόρφωση, προσαρμοσμένη ανάγνωση ή πρόσβαση σε πληροφορίες, σε μη κερδοσκοπική βάση. Μπορεί επίσης να είναι δημόσιο όργανο ή μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει τις ίδιες υπηρεσίες σε δικαιούχους ως μία από τις κύριες δραστηριότητές του, ως θεσμική υποχρέωση ή στο πλαίσιο αποστολών του δημοσίου συμφέροντος.

α)

διανέμει, παρουσιάζει και καθιστά διαθέσιμα αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο μόνο στους δικαιούχους ή σε άλλες εξουσιοδοτημένες οντότητες·

β)

λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή της απαγορευμένης αναπαραγωγής, διανομής, παρουσίασης στο κοινό και διάθεσης στο κοινό αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο·

γ)

επιδεικνύει την προσήκουσα επιμέλεια και διατηρεί αρχεία σχετικά με τη διαχείριση έργων ή άλλου αντικειμένου προστασίας και των αντιγράφων τους σε προσβάσιμο μορφότυπο· και

δ)

δημοσιεύει και επικαιροποιεί, στον ιστότοπό της ενδεχομένως ή μέσω άλλων διαδικτυακών ή εξωδιαδικτυακών διαύλων, πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που καθορίζονται στα στοιχεία α) έως γ) της παρούσας παραγράφου.

α)

τον κατάλογο των έργων ή άλλου αντικειμένου προστασίας των οποίων έχει αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο, και τους διαθέσιμους μορφότυπους· και

β)

το όνομα και τα στοιχεία επικοινωνίας των εξουσιοδοτημένων οντοτήτων με τις οποίες έχει ανταλλάξει αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 4.