Υπόθεση T‑22/20

(δημοσίευση αποσπασμάτων)

IB

κατά

Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 13ης Οκτωβρίου 2021

«Υπαλληλική υπόθεση – Μόνιμοι υπάλληλοι – Πειθαρχική διαδικασία – Αναστολή της διαδικασίας διαπίστωσης αναπηρίας κατά τη διάρκεια της πειθαρχικής διαδικασίας – Παύση – Διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας η οποία κατέστη άνευ αντικειμένου κατόπιν της παύσης – Προσφυγή ακυρώσεως – Βλαπτική πράξη – Παραδεκτό – Αρχή της χρηστής διοίκησης – Καθήκον μέριμνας – Πρόδηλο σφάλμα εκτιμήσεως»

1. Υπαλληλικές προσφυγές – Βλαπτική πράξη – Έννοια – Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα – Διατύπωση οριστικής θέσης ως προς την έκβαση διαδικασίας διαπίστωσης αναπηρίας – Εμπίπτει

   (Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρα 90 και 91)

   (βλ. σκέψεις 41-44, 48)

2. Υπάλληλοι – Καθήκον αρωγής που υπέχει η Διοίκηση – Περιεχόμενο – Επίταση της υποχρέωσης σε περίπτωση που θίγεται η υγεία του υπαλλήλου – Όρια – Επιβολή πειθαρχικής κύρωσης για πράξεις που δεν μπορούν να αποδοθούν κατά κύριο λόγο στην κατάσταση της υγείας του υπαλλήλου – Επιτρέπεται

   (Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41· Κανονισμός Υπηρεσιακής Κατάστασης των υπαλλήλων, άρθρο 24)

   (βλ. σκέψεις 66-68, 73)

3. Υπάλληλοι – Κοινωνική ασφάλιση – Ασφάλιση κατά ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών – Προσδιορισμός της επαγγελματικής αιτίας της ασθένειας – Διαδικασία – Αναστολή και ακολούθως εγκατάλειψη της διαδικασίας κατόπιν της παύσης του ενδιαφερομένου – Δεν επιτρέπεται – Υποχρέωση συνεχίσεως της διαδικασίας μέχρι να ολοκληρωθεί

   (Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρο 59 § 4, και παράρτημα IX, άρθρο 9 § 1, στοιχείο ηʹ)

   (βλ. σκέψεις 69-76)

4. Υπάλληλοι – Πειθαρχικό καθεστώς – Πειθαρχική διαδικασία – Υποβολή στο πειθαρχικό συμβούλιο αναφοράς της αρμόδιας για τους διορισμούς αρχής – Αντικείμενο

   (Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, παράρτημα IX, άρθρο 12 § 1)

   (βλ. σκέψη 103)

5. Υπάλληλοι – Πειθαρχικό καθεστώς – Κύρωση – Καλή πίστη του ενδιαφερομένου – Περίσταση μη δυνάμενη να αποκλείσει την επιβολή πειθαρχικής κύρωσης

   (βλ. σκέψη 134)

6. Υπάλληλοι – Αναπηρία – Επιτροπή αναπηρίας – Σύνθεση – Ιατρός που έχει οριστεί από τον υπάλληλο – Δυνατότητα του υπαλλήλου να δίνει κατευθύνσεις στον ιατρό ως προς την εξέταση του φακέλου –Αποκλείεται

   (Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, παράρτημα II, άρθρο 7)

   (βλ. σκέψεις 135, 136, 140)

7. Υπάλληλοι – Πειθαρχικό καθεστώς – Κύρωση – Παύση χωρίς κατάργηση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων – Κατάταξη στην κλίμακα των κυρώσεων

   (Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, παράρτημα IX, άρθρο 9 § 1, στοιχείο ηʹ)

   (βλ. σκέψη 160)

Σύνοψη

Ο προσφεύγων, IB, είναι πρώην υπάλληλος του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO). Το 2014, η περίπτωση της κατάστασης της υγείας του υποβλήθηκε στην επιτροπή αναπηρίας. Από τη γνωμοδότηση της επιτροπής αυτής προκύπτει ότι η κατάσταση του προσφεύγοντος συνιστούσε μόνιμη αναπηρία χαρακτηριζόμενη ως ολική, η οποία τον εμπόδιζε να ασκήσει τα καθήκοντά του και ότι η ασθένειά του αποτελούσε άμεση συνέπεια προγενέστερου εργατικού ατυχήματος.

Το EUIPO, θεωρώντας ότι η γνωμοδότηση της επιτροπής αναπηρίας δεν περιείχε καμία αιτιολογία που να του παρέχει τη δυνατότητα να εξακριβώσει τη νομιμότητα των εκτιμήσεών της, ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) να διεξαγάγει έρευνα προκειμένου να αντιληφθεί τα στάδια που διήλθε και τις ενέργειες στις οποίες προέβη η επιτροπή αναπηρίας για να αποφανθεί περί της αναπηρίας του προσφεύγοντος. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω έρευνας, το EUIPO είχε αναστείλει τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας.

Στην έκθεσή της η OLAF κατέληξε, μεταξύ άλλων, στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων παρέβη το καθήκον πίστης έναντι του θεσμικού του οργάνου, δεδομένου ότι προσπάθησε να επηρεάσει υπέρ αυτού τους ιατρούς που απαρτίζουν την επιτροπή αναπηρίας.

Κατόπιν της ως άνω έκθεσης, το EUIPO κίνησε πειθαρχική διαδικασία σε βάρος του προσφεύγοντος κατόπιν της οποίας αποφάσισε να του επιβάλει την κύρωση της παύσης, χωρίς μείωση των συνταξιοδοτικών του δικαιωμάτων (στο εξής: προσβαλλόμενη απόφαση). Επιπλέον, το EUIPO διαπίστωσε ότι η διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας είχε καταστεί άνευ αντικειμένου και, συνεπώς, περατώθηκε.

Το Γενικό Δικαστήριο, στο οποίο προσέφυγε ο προσφεύγων, ακυρώνει την προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος που περατώνει οριστικά τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας, αποφαινόμενο επί του ζητήματος κατά πόσον η πειθαρχική κύρωση της παύσης, που προβλέπει το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο ηʹ, του παραρτήματος IX του Κανονισμού Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: ΚΥΚ), μπορεί να καταστήσει άνευ αντικειμένου διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας που είχε κινηθεί όταν ο υπάλληλος ήταν ακόμη εν ενεργεία.

Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου

Το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, κατ’ αρχάς, ότι ο ισχυρισμός της Διοίκησης ότι μια απόφαση περί παύσεως καθιστά άνευ αντικειμένου τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας συνιστά οριστική λήψη θέσης ως προς την έκβαση της διαδικασίας αυτής. Επομένως, η ως άνω σιωπηρή, πλην όμως σαφής, λήψη θέσης σχετικά με τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας συνιστά βλαπτική πράξη η οποία παράγει δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα ικανά να επηρεάσουν ευθέως και αμέσως τα συμφέροντα του προσφεύγοντος, μεταβάλλοντας ουσιωδώς τη νομική του κατάσταση. Στο μέτρο που, εν προκειμένω, η προσβαλλόμενη απόφαση αποτέλεσε όντως αντικείμενο προηγούμενης διοικητικής ένστασης ως προς τις δύο αυτές πτυχές, ήτοι την πειθαρχική διαδικασία και τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας, το Γενικό Δικαστήριο κηρύσσει την προσφυγή ακυρώσεως που άσκησε ο προσφεύγων παραδεκτή κατά το μέρος που αφορά την οριστική περάτωση της διαδικασίας διαπίστωσης αναπηρίας.

Ακολούθως, όσον αφορά το καθήκον μέριμνας, το Γενικό Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι οι υποχρεώσεις της Διοίκησης που απορρέουν από το εν λόγω καθήκον επιτείνονται ουσιωδώς όταν πρόκειται για την κατάσταση υπαλλήλου του οποίου αποδεδειγμένα θίγεται ή μπορεί να θιγεί η σωματική ή ψυχική υγεία. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Διοίκηση οφείλει να εξετάζει τα αιτήματά του με ιδιαίτερα ευρύ πνεύμα. Ωστόσο, μολονότι το καθήκον μέριμνας μπορεί ενδεχομένως, υπό ορισμένες περιστάσεις, να οδηγήσει τη Διοίκηση σε μείωση ή και σε άρση της σχεδιαζόμενης κύρωσης, αντιθέτως, η συνεκτίμηση των συμφερόντων του υπαλλήλου, μεταξύ των οποίων και της κατάστασης της υγείας του, δεν μπορεί να φθάνει μέχρι του σημείου να στερεί από τη Διοίκηση τη δυνατότητα να επιβάλει κύρωση, ακόμη και τη βαρύτατη κύρωση της παύσης, σε περίπτωση που τα πραγματικά περιστατικά είναι εξαιρετικής σοβαρότητας και δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά, ούτε καν κυρίως, στην κατάσταση της υγείας του υπαλλήλου.

Περαιτέρω, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι καμία διάταξη του ΚΥΚ δεν ορίζει ότι, όταν το θεσμικό όργανο έχει αναστείλει τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας, η οποία κινήθηκε όταν ο προσφεύγων βρισκόταν ακόμη εν ενεργεία, η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος έπαυσε να ασκεί τα καθήκοντά του κατόπιν αποφάσεως περί παύσεως. Επομένως, εν προκειμένω, η Διοίκηση δεν μπορούσε βασίμως να υποστηρίξει ότι η συνέχιση της διαδικασίας διαπίστωσης αναπηρίας, η οποία είχε κινηθεί όταν ο προσφεύγων βρισκόταν εν ενεργεία, δεν μπορούσε να συνεχιστεί επειδή ο προσφεύγων είχε πλέον παυθεί. Αντιθέτως, προκειμένου να συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το καθήκον μέριμνας καθώς και από την αρχή της χρηστής διοίκησης, το EUIPO όφειλε, κατά τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας, να λάβει υπόψη την ύπαρξη πειθαρχικής διαδικασίας, η έκβαση της οποίας θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στην παύση του προσφεύγοντος, και, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον του τελευταίου, είτε να περατώσει τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας πριν από την έκδοση της αποφάσεως περί παύσεως είτε να επιτρέψει τη μετέπειτα συνέχιση της διαδικασίας αυτής.

Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει το επιχείρημα του EUIPO ότι ο προσφεύγων όφειλε να υποβάλει αίτηση στη Διοίκηση εντός εύλογης προθεσμίας, προκειμένου αυτή να κινήσει εκ νέου τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας.

Αφενός, μια τέτοια πρωτοβουλία έπρεπε να προέρχεται από το θεσμικό όργανο και όχι από τον προσφεύγοντα. Αφετέρου, από τη γενική οικονομία του άρθρου 59, παράγραφος 4, του ΚΥΚ προκύπτει ότι όταν είναι η Διοίκηση εκείνη που κινεί τη διαδικασία διαπίστωσης αναπηρίας, προσφεύγοντας στην επιτροπή αναπηρίας για την περίπτωση υπαλλήλου του οποίου το σύνολο αναρρωτικών αδειών υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες κατά τη διάρκεια περιόδου τριών ετών, εκείνη είναι που οφείλει, κατά μείζονα λόγο, να συνεχίσει την ανασταλείσα διαδικασία και να την περατώσει.