Στην υπόθεση C-157/23

Ford Italia SpA

κατά

ZP e.a.

[αίτηση του Corte Suprema di Cassazione (Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, Ιταλία)
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 19ης Δεκεμβρίου 2024

«Προδικαστική παραπομπή – Προσέγγιση των νομοθεσιών – Ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων – Οδηγία 85/374/ΕΟΚ – Άρθρο 3, παράγραφος 1 – Έννοια του “παραγωγού” – Έννοια του “προσώπου που εμφανίζεται ως παραγωγός” – Προϋποθέσεις – Προμηθευτής του οποίου η επωνυμία συμπίπτει εν μέρει με την επωνυμία του παραγωγού και με το σήμα που έχει επιθέσει ο παραγωγός στο προϊόν»

Προσέγγιση των νομοθεσιών – Ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων – Οδηγία 85/374 – Έννοια του παραγωγού – Πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός – Προμηθευτής ελαττωματικού προϊόντος ο οποίος δεν έχει επιθέσει την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο του στο προϊόν – Μερική σύμπτωση της επωνυμίας του προμηθευτή ή διακριτικού στοιχείου αυτής με την επωνυμία του παραγωγού και με το σήμα που έχει επιθέσει ο παραγωγός στο προϊόν – Εμπίπτει

(Οδηγία 85/374 του Συμβουλίου, άρθρα 1 και 3 § 1)

(βλ. σκέψεις 31‑37, 39‑48 και διατακτ.)

Σύνοψη

Το Δικαστήριο, επιληφθέν αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως του Corte suprema di Cassazione (Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, Ιταλία), αποφαίνεται επί της ερμηνείας της έννοιας του «παραγωγού» και, ειδικότερα, της έννοιας του «προσώπου που εμφανίζεται ως παραγωγός», κατά την οδηγία 85/374 ( 1 ). Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο κρίνει ότι καλύπτεται από την τελευταία αυτή έννοια ο προμηθευτής οχήματος, όταν αυτός δεν έχει επιθέσει υλικώς στο εν λόγω προϊόν την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο του, αλλά το σήμα του οχήματος, το οποίο ο παραγωγός έχει θέσει επ’ αυτού, συμπίπτει, αφενός, με την επωνυμία του προμηθευτή ή με διακριτικό στοιχείο αυτής και, αφετέρου, με την επωνυμία του παραγωγού. Ως εκ τούτου, στοιχειοθετείται η ευθύνη του προμηθευτή λόγω των ελαττωμάτων του οχήματος.

Στις 4 Ιουλίου 2001 ο ZP αγόρασε αυτοκίνητο όχημα μάρκας Ford (στο εξής: επίμαχο όχημα) από την Stracciari SpA, αντιπρόσωπο της μάρκας αυτής εγκατεστημένη στην Ιταλία. Το επίμαχο όχημα, το οποίο είχε κατασκευαστεί από τη Ford WAG, εταιρία εγκατεστημένη στη Γερμανία, παραδόθηκε στη συνέχεια στην Stracciari μέσω της Ford Italia, η οποία διανέμει στην Ιταλία τα οχήματα που κατασκευάζει η Ford WAG.

Στις 27 Δεκεμβρίου 2001 ο ZP ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα κατά τη διάρκεια του οποίου δεν λειτούργησε ο αερόσακος του επίμαχου οχήματος.

Στις 8 Ιανουαρίου 2004 ο ZP άσκησε αγωγή ενώπιον του Tribunale di Bologna (πρωτοδικείου Μπολόνιας, Ιταλία) κατά των Stracciari και Ford Italia ζητώντας να υποχρεωθούν οι εταιρίες αυτές να αποκαταστήσουν τη ζημία που θεωρούσε ότι υπέστη λόγω του ελαττώματος του επίμαχου οχήματος. Το δικαστήριο αυτό δέχθηκε ότι στοιχειοθετείται η εξωσυμβατική ευθύνη της Ford Italia λόγω του κατασκευαστικού ελαττώματος του αερόσακου που ήταν τοποθετημένος στο επίμαχο όχημα.

Η έφεση που άσκησε η Ford Italia κατά της αποφάσεως αυτής απορρίφθηκε από το Corte d’appello di Bologna (εφετείο Μπολόνιας), το οποίο επιβεβαίωσε ότι η Ford Italia ευθύνεται κατά τον ίδιο τρόπο με τον παραγωγό.

Η Ford Italia άσκησε αίτηση αναιρέσεως κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, με την οποία επέκρινε τη λύση την οποία είχε προκρίνει το αιτούν δικαστήριο σε παρόμοια υπόθεση, στο πλαίσιο της οποίας η ευθύνη της Ford WAG, ως παραγωγού, επεκτάθηκε και στη Ford Italia.

Το αιτούν δικαστήριο διατηρεί αμφιβολίες ως προς το ακριβές περιεχόμενο της φράσεως «επιθέτοντας [...] την επωνυμία του», η οποία περιλαμβάνεται στο άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374. Διερωτάται, κατ’ ουσίαν, αν η κατά τα άνω επέκταση της ευθύνης του παραγωγού στον προμηθευτή ισχύει μόνο στην περίπτωση ο προμηθευτής επιθέτει υλικώς την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό σημείο του στο προϊόν, με την πρόθεση να εκμεταλλευθεί τη σύγχυση μεταξύ της ταυτότητάς του και της ταυτότητας του παραγωγού, ή αν η ισχύει και σε περίπτωση απλής σύμπτωσης των στοιχείων ταυτοποίησης, όπως συμβαίνει εν προκειμένω.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

Πρώτον, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η οδηγία 85/374 επιδιώκει πλήρη εναρμόνιση όσον αφορά την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων. Ως εκ τούτου, η απαρίθμηση των προσώπων κατά των οποίων ο καταναλωτής δικαιούται να ασκήσει αγωγή βάσει του καθεστώτος ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων ( 2 ) πρέπει να θεωρηθεί εξαντλητική.

Μολονότι, δυνάμει του άρθρου 1 της οδηγίας 85/374, ο νομοθέτης της Ένωσης επέλεξε να καταλογίσει, κατ’ αρχήν, στον παραγωγό την ευθύνη για τις ζημίες που προκαλούνται από τα ελαττωματικά προϊόντα του, το άρθρο 3 της οδηγίας αυτής προσδιορίζει, μεταξύ των επαγγελματιών που συμμετείχαν στις διαδικασίες κατασκευής και εμπορίας του επίμαχου προϊόντος, εκείνους οι οποίοι είναι επίσης δυνατόν να υποχρεωθούν να αναλάβουν την εν λόγω ευθύνη. Μεταξύ των επαγγελματιών αυτών μνημονεύονται, αφενός, το πρόσωπο το οποίο εμπλέκεται, τουλάχιστον εν μέρει, στη διαδικασία κατασκευής του οικείου προϊόντος και, αφετέρου, το πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται ως παραγωγός επιθέτοντας στο προϊόν την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό σημείο του ( 3 ). Επομένως, μπορεί να συναχθεί ότι η συμμετοχή ενός προσώπου το οποίο εμφανίζεται ως παραγωγός στη διαδικασία κατασκευής του προϊόντος δεν είναι αναγκαία προκειμένου το πρόσωπο αυτό να χαρακτηριστεί ως «παραγωγός». Η Ford Italia, η οποία δεν κατασκευάζει οχήματα, αλλά απλώς τα αγοράζει από τον κατασκευαστή τους για να τα διανείμει εντός άλλου κράτους μέλους, μπορεί να καλύπτεται από τον ίδιο αυτόν χαρακτηρισμό εφόσον εμφανίστηκε ως «παραγωγός», έχοντας επιθέσει στο επίμαχο όχημα την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο της. Πράγματι, το πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός, προβαίνοντας στην επίθεση μιας τέτοιας ένδειξης, δίνει την εντύπωση ότι εμπλέκεται στη διαδικασία παραγωγής ή ότι αναλαμβάνει την ευθύνη για τη διαδικασία αυτή.

Δεύτερον, το Δικαστήριο υπογραμμίζει εκ προοιμίου ότι η Ford Italia, ως διανομέας ελαττωματικού προϊόντος, δεν έχει επιθέσει υλικώς την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο της στο προϊόν αυτό. Υπό το πρίσμα της διευκρίνισης αυτής, εξετάζει το ζήτημα αν το γεγονός ότι το σήμα «Ford», το οποίο έχει τεθεί επί του επίμαχου οχήματος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής του και το οποίο αντιστοιχεί στην επωνυμία του κατασκευαστή του, αντιστοιχεί επίσης σε διακριτικό στοιχείο της επωνυμίας του εν λόγω διανομέα αρκεί για να μπορεί ο διανομέας να χαρακτηριστεί «πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός», κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374.

Αφενός, το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι, όταν ένα πρόσωπο προμηθεύει ένα προϊόν, είναι αδιάφορο αν έχει επιθέσει το ίδιο υλικώς την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο του στο εν λόγω προϊόν ή αν η επωνυμία του περιέχει την ένδειξη η οποία έχει τεθεί επί του προϊόντος από τον κατασκευαστή και η οποία αντιστοιχεί στην επωνυμία του κατασκευαστή. Πράγματι, στις δύο αυτές περιπτώσεις, ο προμηθευτής εκμεταλλεύεται τη σύμπτωση μεταξύ της επίμαχης ένδειξης και της δικής του εταιρικής επωνυμίας για να παρουσιαστεί στον καταναλωτή ως υπεύθυνος για την ποιότητα του προϊόντος και να δημιουργήσει στον καταναλωτή αυτόν εμπιστοσύνη παρόμοια με εκείνη την οποία θα είχε αν το προϊόν πωλούνταν απευθείας από τον παραγωγό του. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το πρόσωπο αυτό πρέπει να θεωρηθεί πρόσωπο που «εμφανίζεται ως παραγωγός», κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374.

Αφετέρου, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι, υπό το πρίσμα του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374 και του σκοπού που επιδιώκει η οδηγία αυτή, η έννοια του «προσώπου που εμφανίζεται ως παραγωγός» δεν μπορεί να αφορά αποκλειστικά το πρόσωπο που έχει επιθέσει υλικώς την επωνυμία, το σήμα του ή οποιοδήποτε άλλο διακριτικό σημείο του στο προϊόν. Διαφορετική παραδοχή θα είχε ως αποτέλεσμα να περιορισθεί το περιεχόμενο της έννοιας του «παραγωγού», στην οποία ο νομοθέτης της Ένωσης επέλεξε να δώσει ευρεία ερμηνεία, και, ως εκ τούτου, να υπονομευθεί η προστασία του καταναλωτή, ο οποίος πρέπει να μπορεί να επιλέξει ελεύθερα να αξιώσει από τον παραγωγό ή από το πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός την πλήρη αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη. Ειδικότερα, ο προμηθευτής ενός προϊόντος «εμφανίζεται ως παραγωγός» όταν η επωνυμία του προμηθευτή αυτού ή άλλο διακριτικό στοιχείο της συμπίπτει, αφενός, με την επωνυμία του κατασκευαστή και, αφετέρου, με την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο που έχει τεθεί επί του προϊόντος από τον κατασκευαστή.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374, ο προμηθευτής ελαττωματικού προϊόντος πρέπει να θεωρηθεί «πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός» του προϊόντος, όταν ο προμηθευτής δεν έχει επιθέσει υλικώς την επωνυμία, το σήμα ή άλλο διακριτικό σημείο του στο εν λόγω προϊόν, αλλά το σήμα το οποίο ο παραγωγός έχει θέσει επ’ αυτού συμπίπτει, αφενός, με την επωνυμία του προμηθευτή ή με διακριτικό στοιχείο αυτής και, αφετέρου, με την επωνυμία του παραγωγού.

( 1 ) Άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουλίου 1985, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σε θέματα ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων (ΕΕ 1985, L 210, σ. 29). Κατά τη διάταξη αυτή, «[ω]ς “παραγωγός” θεωρείται ο κατασκευαστής ενός τελικού προϊόντος, ο παραγωγός κάθε πρώτης ύλης ή ο κατασκευαστής ενός συστατικού καθώς και κάθε πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός του προϊόντος, επιθέτοντας σε αυτό την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό του σημείο».

( 2 ) Άρθρα 1 και 3 της οδηγίας 85/374.

( 3 ) Άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374.