Υπόθεση C-417/15

Wolfgang Schmidt

κατά

Christiane Schmidt

[αίτηση του Landesgericht für Zivilrechtssachen Wien
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή – Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης – Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012 – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Πεδίο εφαρμογής – Άρθρο 24, σημείο 1, πρώτο εδάφιο – Αποκλειστική δικαιοδοσία σε υποθέσεις εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων – Άρθρο 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ – Αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου και περί διαγραφής από το κτηματολόγιο της εγγραφής του δικαιώματος κυριότητας»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 16ης Νοεμβρίου 2016

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις–Κανονισμός 1215/2012–Πεδίο εφαρμογής–Αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου λόγω ελλείψεως δικαιοπρακτικής ικανότητας του δωρητή και περί διαγραφής από το κτηματολόγιο της εγγραφής του δικαιώματος κυριότητας–Εμπίπτει

   (Κανονισμός 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 2, στοιχείο αʹ)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις–Κανονισμός 1215/2012–Αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία–Υποθέσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων–Έννοια–Αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου λόγω ελλείψεως δικαιοπρακτικής ικανότητας του δωρητή–Δεν εμπίπτει–Αγωγή που εμπίπτει σε ειδική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας του εν λόγω κανονισμού

   (Κανονισμός 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, και 24, σημείο 1)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις–Κανονισμός 1215/2012–Αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία–Υποθέσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων–Έννοια–Αγωγή περί διαγραφής εμπράγματου δικαιώματος από το κτηματολόγιο–Εμπίπτει

   (Κανονισμός 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 24, σημείο 1, εδ. 1)

4. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις–Κανονισμός 1215/2012–Ειδικές δωσιδικίες–Δικαιοδοσία ως προς τις διαφορές εκ συμβάσεως–Συνάφεια με αγωγή που αφορά εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτου–Έννοια–Αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου και περί διαγραφής από το κτηματολόγιο της εγγραφής του δικαιώματος κυριότητας–Εμπίπτει

   (Κανονισμός 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 8, σημείο 4)

1.  Αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου λόγω ελλείψεως δικαιοπρακτικής ικανότητας του δωρητή και περί διαγραφής από το κτηματολόγιο των εγγραφών σχετικά με το δικαίωμα κυριότητας του δωρεοδόχου εμπίπτει στο καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1215/2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Πράγματι, μολονότι το άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, του κανονισμού αυτού αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του, μεταξύ άλλων, την κατάσταση και την ικανότητα δικαίου φυσικών προσώπων, η δικαιοπρακτική ικανότητα του δωρητή στο πλαίσιο μιας τέτοιας αγωγής δεν αποτελεί το κύριο αντικείμενο της εν λόγω δίκης, η οποία αφορά το κύρος δωρεάς, αλλά προκριματικό ζήτημα.

   (βλ. σκέψεις 23-25)

2.  Οι διατάξεις του κανονισμού 1215/2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχουν την έννοια ότι αγωγή περί ακυρώσεως συμβάσεως δωρεάς ακινήτου λόγω ελλείψεως δικαιοπρακτικής ικανότητας του δωρητή δεν υπάγεται στην αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων του κράτους μέλους τοποθεσίας του ακινήτου που προβλέπεται στο άρθρο 24, σημείο 1, του κανονισμού αυτού, αλλά εμπίπτει στην ειδική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας του άρθρου 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του εν λόγω κανονισμού.

   Πράγματι, δεν αρκεί η αγωγή να αφορά, απλώς, εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου ή να έχει σχέση με ακίνητο για να θεμελιώνεται διεθνής δικαιοδοσία του δικαστηρίου του κράτους μέλους τοποθεσίας του ακινήτου. Αντιθέτως, η αγωγή πρέπει να στηρίζεται σε εμπράγματο και όχι σε ενοχικό δικαίωμα. Το ότι η σύμβαση της οποίας ζητείται η ακύρωση αφορά ακίνητο δεν ασκεί επιρροή στην εξέταση του κύρους της συμβάσεως αυτής, δεδομένου ότι το γεγονός ότι αντικείμενο της συμβάσεως είναι ένα ακίνητο ασκεί στο πλαίσιο αυτό δευτερεύουσα μόνο σημασία. Μπορεί, ωστόσο, να θεμελιωθεί διεθνής δικαιοδοσία για το αίτημα ακυρώσεως της συμβάσεως δωρεάς ακινήτου στο άρθρο 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1215/2012. Πράγματι, κατά τη διάταξη αυτή, διαφορές εκ συμβάσεως μπορούν να εκδικασθούν από το δικαστήριο του τόπου όπου εκπληρώθηκε ή οφείλει να εκπληρωθεί η επίδικη παροχή, ήτοι της παροχής που αντιστοιχεί στο συμβατικό δικαίωμα επί του οποίου στηρίζεται η αγωγή του ενάγοντος.

   (βλ. σκέψεις 34, 36, 38, 39, 43 και διατακτ.)

3.  Αγωγή περί διαγραφής από το κτηματολόγιο των εγγραφών που αφορούν το δικαίωμα κυριότητας του δωρεοδόχου, που στηρίζεται στην ακυρότητα μεταβιβάσεως της κυριότητας λόγω ελλείψεως δικαιοπρακτικής ικανότητας του δωρητή, υπάγεται στην αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία που προβλέπεται στο άρθρο 24, σημείο 1, του κανονισμού 1215/2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Πράγματι, στην περίπτωση αυτή το αίτημα περί διαγραφής στηρίζεται σε εμπράγματο δικαίωμα το οποίο επικαλείται ο δωρεοδόχος σε σχέση με το συγκεκριμένο ακίνητο και και σκοπεί στη διαφύλαξη των προνομίων που απορρέουν από εμπράγματο δικαίωμα.

   (βλ. σκέψεις 40, 41, 43 και διατακτ.)

4.  Λαμβανομένης υπόψη της αποκλειστικής δικαιοδοσίας των δικαστηρίων του κράτους μέλους της τοποθεσίας του ακινήτου όσον αφορά το αίτημα διαγραφής από το κτηματολόγιο του δικαιώματος κυριότητας της δωρεοδόχου, το ίδιο δικαστήριο έχει επίσης, διεθνή δικαιοδοσία λόγω συνάφειας, βάσει του άρθρου 8, σημείο 4, του κανονισμού 1215/2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, για να κρίνει το αίτημα ακυρώσεως της συμβάσεως δωρεάς ακινήτου, εφόσον τα δύο αυτά αιτήματα στρέφονται κατά του ίδιου εναγομένου και μπορούν να συνεκδικαστούν.

   (βλ. σκέψη 42)