Υπόθεση C‑518/13

The Queen, κατόπιν αιτήσεως της:

Eventech Ltd

κατά

Parking Adjudicator

[αίτηση του Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή — Ανταγωνισμός — Κρατικές ενισχύσεις — Άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ — Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους — Έννοια “κρατική ενίσχυση” — Κρατικοί πόροι — Οικονομικό πλεονέκτημα — Επιλεκτικό πλεονέκτημα — Αντίκτυπος στο εμπόριο μεταξύ κρατών μελών»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 14ης Ιανουαρίου 2015

1. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Μέτρο που έχει ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση του προϋπολογισμού επιχειρήσεως – Εμπίπτει

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους – Eκ πρώτης όψεως δεν εμπλέκονται κρατικοί πόροι ούτε παρέχεται στα συγκεκριμένα ταξί επιλεκτικό οικονομικό πλεονέκτημα – Ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

3. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Αντίκτυπος μεταξύ των κρατών μελών – Νόθευση του ανταγωνισμού – Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους – Ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 32, 33)

2.  Από το γεγονός ότι, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών, επιτρέπεται στα ταξί του Λονδίνου να χρησιμοποιούν τις ειδικές λωρίδες κυκλοφορίας των λεωφορείων επί των δημοσίων οδών κατά τις ώρες ισχύος των περιορισμών για τους λεωφορειόδρομους, ενώ απαγορεύεται η διέλευση των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό από τις ίδιες λωρίδες εκτός αν γίνεται με σκοπό την επιβίβαση ή την αποβίβαση πελάτη που έχει ήδη προχωρήσει σε κράτηση τέτοιου οχήματος, δεν μπορεί κατά τα φαινόμενα να συναχθεί το συμπέρασμα ότι εμπλέκονται κρατικοί πόροι ούτε ότι παρέχεται στα ταξί αυτά επιλεκτικό οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, ζήτημα το οποίο πρέπει, ωστόσο, να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο.

   Συγκεκριμένα, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι υφίσταται κρατική ενίσχυση, πρέπει να αποδειχθεί ότι υπάρχει αρκούντως άμεση σχέση μεταξύ, αφενός, του πλεονεκτήματος που παρασχέθηκε στο πρόσωπο το οποίο ωφελήθηκε και, αφετέρου, μιας μειώσεως των κρατικών πόρων ή, έστω, ενός αρκετά συγκεκριμένου κινδύνου επιβαρύνσεως του κρατικού προϋπολογισμού.

   Ο λόγος για τον οποίο τα ταξί του Λονδίνου μπορούν να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους χωρίς να τους επιβάλλονται πρόστιμα δεν είναι ότι οι δημόσιες αρχές έχουν παραιτηθεί από την είσπραξη οφειλομένων προστίμων, αλλά ότι έχει επιτραπεί στα ταξί, βάσει του ισχύοντος συστήματος, να χρησιμοποιούν τις ειδικές αυτές λωρίδες. Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι τα ταξί του Λονδίνου δεν οφείλουν να καταβάλλουν πρόστιμα λόγω της χρήσεως των λεωφορειόδρομων δεν συνεπάγεται, για τις δημόσιες αρχές, πρόσθετες επιβαρύνσεις οι οποίες θα σήμαιναν ότι εμπλέκονται κρατικοί πόροι.

   Επιπλέον, στην περίπτωση όπου το Δημόσιο, στο πλαίσιο της επιδιώξεως σκοπού προβλεπόμενου από την οικεία εθνική ρύθμιση, αναγνωρίζει σε χρήστες μιας δημόσιας υποδομής, την οποία οι δημόσιες αρχές δεν εκμεταλλεύονται οικονομικά, δικαίωμα προτιμησιακής προσβάσεως στη συγκεκριμένη υποδομή, τούτο δεν σημαίνει ότι παρέχεται κατ’ ανάγκην και οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

   Οι αρμόδιες δημόσιες εθνικές αρχές διαθέτουν κάποια διακριτική ευχέρεια τόσο κατά την εκτίμηση του ζητήματος κατά πόσον είναι αναγκαίο, προς επίτευξη του επιδιωκόμενου με την εν λόγω ρύθμιση σκοπού, να παραιτηθούν από δυνητικά έσοδα όσο και κατά την επιλογή των κατάλληλων κριτηρίων παραχωρήσεως τα οποία πρέπει, πάντως, να καθορίζονται εκ των προτέρων με διαφάνεια και να μην εισάγουν στοιχεία διακρίσεων.

   Σε σχέση με το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, είναι απαραίτητο να εξετάζεται κατά πόσον, στο πλαίσιο δεδομένου νομικού καθεστώτος, ένα εθνικό μέτρο μπορεί να ευνοήσει ορισμένες επιχειρήσεις ή ορισμένους κλάδους παραγωγής έναντι άλλων οι οποίοι τελούν, από πλευράς του επιδιωκόμενου με το εν λόγω καθεστώς σκοπού, σε συγκρίσιμη πραγματική και νομική κατάσταση.

   Συναφώς, τόσο ο προσδιορισμός των στοιχείων που χαρακτηρίζουν την κατάσταση των ταξί του Λονδίνου και των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό αντιστοίχως, όσο και η εκτίμηση του ζητήματος κατά πόσον οι καταστάσεις αυτές είναι συγκρίσιμες άπτονται της αρμοδιότητας του αιτούντος δικαστηρίου το οποίο είναι το μόνο που έχει στη διάθεσή του το σύνολο των κρίσιμων πραγματικών και νομικών στοιχείων.

   (βλ. σκέψεις 34, 40, 41, 48, 49, 55, 57, 63, διατακτ. 1)

3.  Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να επηρεάζεται το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ από το γεγονός ότι επιτρέπεται στα ταξί του Λονδίνου να χρησιμοποιούν τις ειδικές λωρίδες κυκλοφορίας των λεωφορείων επί των δημοσίων οδών κατά τις ώρες ισχύος των περιορισμών για τους λεωφορειόδρομους, ενώ απαγορεύεται η διέλευση των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό από τις ίδιες λωρίδες εκτός αν γίνεται με σκοπό την επιβίβαση ή την αποβίβαση πελάτη που έχει ήδη προχωρήσει σε κράτηση τέτοιου οχήματος, ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο.

   Ειδικότερα, δεν υφίσταται κάποιο όριο ή ποσοστό κάτω από το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν επηρεάζεται το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών.

   Επομένως, η προϋπόθεση ότι η ενίσχυση πρέπει να είναι ικανή να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών δεν εξαρτάται από το αν οι υπηρεσίες μεταφοράς παρέχονται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο ούτε από το πόσο σημαντικός είναι ο σχετικός τομέας δραστηριοτήτων.

   Έτσι, δεν αποκλείεται να έχει το ισχύον σύστημα για τους λεωφορειόδρομους ως αποτέλεσμα να καθίσταται λιγότερο ελκυστική η παροχή υπηρεσιών από μισθωμένα οχήματα με οδηγό στο Λονδίνο, με συνέπεια να μειώνονται, για τις εταιρίες που έχουν την έδρα τους σε άλλα κράτη μέλη, οι πιθανότητες διεισδύσεως στη συγκεκριμένη αγορά.

   (βλ. σκέψεις 68-71, διατακτ. 2)

Υπόθεση C‑518/13

The Queen, κατόπιν αιτήσεως της:

Eventech Ltd

κατά

Parking Adjudicator

[αίτηση του Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή — Ανταγωνισμός — Κρατικές ενισχύσεις — Άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ — Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους — Έννοια “κρατική ενίσχυση” — Κρατικοί πόροι — Οικονομικό πλεονέκτημα — Επιλεκτικό πλεονέκτημα — Αντίκτυπος στο εμπόριο μεταξύ κρατών μελών»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 14ης Ιανουαρίου 2015

1. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Μέτρο που έχει ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση του προϋπολογισμού επιχειρήσεως — Εμπίπτει

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους — Eκ πρώτης όψεως δεν εμπλέκονται κρατικοί πόροι ούτε παρέχεται στα συγκεκριμένα ταξί επιλεκτικό οικονομικό πλεονέκτημα — Ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

3. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Αντίκτυπος μεταξύ των κρατών μελών — Νόθευση του ανταγωνισμού — Σύστημα βάσει του οποίου επιτρέπεται μόνο στα ταξί του Λονδίνου, και όχι στα μισθωμένα οχήματα με οδηγό, να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους — Ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο

   (Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 32, 33)

2.  Από το γεγονός ότι, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών, επιτρέπεται στα ταξί του Λονδίνου να χρησιμοποιούν τις ειδικές λωρίδες κυκλοφορίας των λεωφορείων επί των δημοσίων οδών κατά τις ώρες ισχύος των περιορισμών για τους λεωφορειόδρομους, ενώ απαγορεύεται η διέλευση των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό από τις ίδιες λωρίδες εκτός αν γίνεται με σκοπό την επιβίβαση ή την αποβίβαση πελάτη που έχει ήδη προχωρήσει σε κράτηση τέτοιου οχήματος, δεν μπορεί κατά τα φαινόμενα να συναχθεί το συμπέρασμα ότι εμπλέκονται κρατικοί πόροι ούτε ότι παρέχεται στα ταξί αυτά επιλεκτικό οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, ζήτημα το οποίο πρέπει, ωστόσο, να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο.

   Συγκεκριμένα, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι υφίσταται κρατική ενίσχυση, πρέπει να αποδειχθεί ότι υπάρχει αρκούντως άμεση σχέση μεταξύ, αφενός, του πλεονεκτήματος που παρασχέθηκε στο πρόσωπο το οποίο ωφελήθηκε και, αφετέρου, μιας μειώσεως των κρατικών πόρων ή, έστω, ενός αρκετά συγκεκριμένου κινδύνου επιβαρύνσεως του κρατικού προϋπολογισμού.

   Ο λόγος για τον οποίο τα ταξί του Λονδίνου μπορούν να κυκλοφορούν στους λεωφορειόδρομους χωρίς να τους επιβάλλονται πρόστιμα δεν είναι ότι οι δημόσιες αρχές έχουν παραιτηθεί από την είσπραξη οφειλομένων προστίμων, αλλά ότι έχει επιτραπεί στα ταξί, βάσει του ισχύοντος συστήματος, να χρησιμοποιούν τις ειδικές αυτές λωρίδες. Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι τα ταξί του Λονδίνου δεν οφείλουν να καταβάλλουν πρόστιμα λόγω της χρήσεως των λεωφορειόδρομων δεν συνεπάγεται, για τις δημόσιες αρχές, πρόσθετες επιβαρύνσεις οι οποίες θα σήμαιναν ότι εμπλέκονται κρατικοί πόροι.

   Επιπλέον, στην περίπτωση όπου το Δημόσιο, στο πλαίσιο της επιδιώξεως σκοπού προβλεπόμενου από την οικεία εθνική ρύθμιση, αναγνωρίζει σε χρήστες μιας δημόσιας υποδομής, την οποία οι δημόσιες αρχές δεν εκμεταλλεύονται οικονομικά, δικαίωμα προτιμησιακής προσβάσεως στη συγκεκριμένη υποδομή, τούτο δεν σημαίνει ότι παρέχεται κατ’ ανάγκην και οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

   Οι αρμόδιες δημόσιες εθνικές αρχές διαθέτουν κάποια διακριτική ευχέρεια τόσο κατά την εκτίμηση του ζητήματος κατά πόσον είναι αναγκαίο, προς επίτευξη του επιδιωκόμενου με την εν λόγω ρύθμιση σκοπού, να παραιτηθούν από δυνητικά έσοδα όσο και κατά την επιλογή των κατάλληλων κριτηρίων παραχωρήσεως τα οποία πρέπει, πάντως, να καθορίζονται εκ των προτέρων με διαφάνεια και να μην εισάγουν στοιχεία διακρίσεων.

   Σε σχέση με το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, είναι απαραίτητο να εξετάζεται κατά πόσον, στο πλαίσιο δεδομένου νομικού καθεστώτος, ένα εθνικό μέτρο μπορεί να ευνοήσει ορισμένες επιχειρήσεις ή ορισμένους κλάδους παραγωγής έναντι άλλων οι οποίοι τελούν, από πλευράς του επιδιωκόμενου με το εν λόγω καθεστώς σκοπού, σε συγκρίσιμη πραγματική και νομική κατάσταση.

   Συναφώς, τόσο ο προσδιορισμός των στοιχείων που χαρακτηρίζουν την κατάσταση των ταξί του Λονδίνου και των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό αντιστοίχως, όσο και η εκτίμηση του ζητήματος κατά πόσον οι καταστάσεις αυτές είναι συγκρίσιμες άπτονται της αρμοδιότητας του αιτούντος δικαστηρίου το οποίο είναι το μόνο που έχει στη διάθεσή του το σύνολο των κρίσιμων πραγματικών και νομικών στοιχείων.

   (βλ. σκέψεις 34, 40, 41, 48, 49, 55, 57, 63, διατακτ. 1)

3.  Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να επηρεάζεται το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ από το γεγονός ότι επιτρέπεται στα ταξί του Λονδίνου να χρησιμοποιούν τις ειδικές λωρίδες κυκλοφορίας των λεωφορείων επί των δημοσίων οδών κατά τις ώρες ισχύος των περιορισμών για τους λεωφορειόδρομους, ενώ απαγορεύεται η διέλευση των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό από τις ίδιες λωρίδες εκτός αν γίνεται με σκοπό την επιβίβαση ή την αποβίβαση πελάτη που έχει ήδη προχωρήσει σε κράτηση τέτοιου οχήματος, ζήτημα το οποίο πρέπει να ελεγχθεί από το αιτούν δικαστήριο.

   Ειδικότερα, δεν υφίσταται κάποιο όριο ή ποσοστό κάτω από το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν επηρεάζεται το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών.

   Επομένως, η προϋπόθεση ότι η ενίσχυση πρέπει να είναι ικανή να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών δεν εξαρτάται από το αν οι υπηρεσίες μεταφοράς παρέχονται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο ούτε από το πόσο σημαντικός είναι ο σχετικός τομέας δραστηριοτήτων.

   Έτσι, δεν αποκλείεται να έχει το ισχύον σύστημα για τους λεωφορειόδρομους ως αποτέλεσμα να καθίσταται λιγότερο ελκυστική η παροχή υπηρεσιών από μισθωμένα οχήματα με οδηγό στο Λονδίνο, με συνέπεια να μειώνονται, για τις εταιρίες που έχουν την έδρα τους σε άλλα κράτη μέλη, οι πιθανότητες διεισδύσεως στη συγκεκριμένη αγορά.

   (βλ. σκέψεις 68-71, διατακτ. 2)