Υπόθεση C‑509/12

Instituto Portuário e dos Transportes Marítimos (IPTM)

κατά

Navileme — Consultadoria Náutica Lda

και

Nautizende — Consultadoria Náutica Lda

(αίτηση του Tribunal Central Administrativo Norte

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Άρθρα 52 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ — Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών — Χορήγηση αδείας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής — Προϋπόθεση περί κατοικίας στη χώρα που εκδίδει την άδεια — Περιορισμός για τους κατοίκους αλλοδαπής — Διαφύλαξη της ασφάλειας στη θάλασσα — Δημόσια τάξη»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 6ης Φεβρουαρίου 2014

1. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Διατάξεις της Συνθήκης – Πεδίο εφαρμογής – Αποδέκτες υπηρεσιών

   (Άρθρο 56 ΣΛΕΕ)

2. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Περιορισμοί – Εθνική κανονιστική ρύθμιση περιορίζουσα τη χορήγηση αδείας θαλάσσιας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής στους κατοίκους του κράτους μέλους εκδόσεως – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολόγηση – Προϋποθέσεις – Προστασία της δημόσιας τάξεως – Σκοπός της ασφάλειας της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας – Έλλειψη δικαιολογήσεως

   (Άρθρα 52 ΣΛΕΕ, 56 ΣΛΕΕ και 62 ΣΛΕΕ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 10, 11)

2.  Τα άρθρα 52 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους η οποία επιβάλλει προϋπόθεση περί κατοικίας στην εθνική επικράτεια στους πολίτες της Ένωσης που επιθυμούν να λάβουν άδεια θαλάσσιας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής από το κράτος μέλος αυτό.

   Πράγματι, μια τέτοια εθνική κανονιστική ρύθμιση η οποία έχει ως αποτέλεσμα, αφενός, να αποτρέπει τους υπηκόους της Ένωσης που δεν κατοικούν στο κράτος μέλος αυτό από τη μετάβαση στο εν λόγω κράτος μέλος προκειμένου να παρακολουθήσουν εκεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να αποκτήσουν άδεια πλοηγήσεως χορηγούμενη από το κράτος μέλος αυτό και, αφετέρου, να καταστήσει λιγότερο ελκυστικές τις υπηρεσίες που παρέχουν οι σχολές πλοηγήσεως για τους μη κατοίκους του εν λόγω κράτους μέλους μαθητές, δεδομένου ότι αυτοί δεν μπορούν να μετάσχουν στις εξετάσεις για τη χορήγηση αδείας πλοηγήσεως εντός του κράτους μέλους αυτού ούτε να αποκτήσουν τέτοια άδεια πλοηγήσεως, συνιστά περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, υπό την έννοια του άρθρου 56, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

   Ο σκοπός της ασφάλειας και της δημόσιας τάξεως συνιστά θεμιτό σκοπό ο οποίος θα μπορούσε, κατ’ αρχήν, να δικαιολογήσει περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, πάντως, πρέπει επίσης η εφαρμογή ενός μέτρου να είναι κατάλληλη προς επίτευξη του οικείου σκοπού και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο προς τούτο μέτρο. Η προϋπόθεση περί κατοικίας δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τον σκοπό αυτόν. Πράγματι, η προβολή αυτού του δικαιολογητικού λόγου προϋποθέτει την ύπαρξη πραγματικής και αρκούντως σοβαρής απειλής θίγουσας θεμελιώδες συμφέρον της κοινωνίας.

   Εξάλλου, η επίμαχη προϋπόθεση περί κατοικίας, η οποία δεν έχει καμία σχέση με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που παρακολούθησαν οι ενδιαφερόμενοι και με την ικανότητα πλοηγήσεως, δεν είναι πρόσφορη, αυτή και μόνη, για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, δηλαδή της εγγυήσεως της ασφάλειας της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας. Πράγματι, ο σκοπός της εγγυήσεως ενός υψηλότερου επιπέδου ασφαλείας στη θάλασσα μπορεί να επιτευχθεί με μέσα λιγότερο περιοριστικά της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, ιδίως με τον καθορισμό υψηλού επιπέδου απαιτήσεων στις εξετάσεις για την απόκτηση της αδείας πλοηγήσεως.

   (βλ. σκέψεις 27‑28, 39, 42, 44, 55 και διατακτ.)

Υπόθεση C‑509/12

Instituto Portuário e dos Transportes Marítimos (IPTM)

κατά

Navileme — Consultadoria Náutica Lda

και

Nautizende — Consultadoria Náutica Lda

(αίτηση του Tribunal Central Administrativo Norte

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Άρθρα 52 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ — Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών — Χορήγηση αδείας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής — Προϋπόθεση περί κατοικίας στη χώρα που εκδίδει την άδεια — Περιορισμός για τους κατοίκους αλλοδαπής — Διαφύλαξη της ασφάλειας στη θάλασσα — Δημόσια τάξη»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 6ης Φεβρουαρίου 2014

1. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών — Διατάξεις της Συνθήκης — Πεδίο εφαρμογής — Αποδέκτες υπηρεσιών

   (Άρθρο 56 ΣΛΕΕ)

2. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών — Περιορισμοί — Εθνική κανονιστική ρύθμιση περιορίζουσα τη χορήγηση αδείας θαλάσσιας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής στους κατοίκους του κράτους μέλους εκδόσεως — Δεν επιτρέπεται — Δικαιολόγηση — Προϋποθέσεις — Προστασία της δημόσιας τάξεως — Σκοπός της ασφάλειας της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας — Έλλειψη δικαιολογήσεως

   (Άρθρα 52 ΣΛΕΕ, 56 ΣΛΕΕ και 62 ΣΛΕΕ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 10, 11)

2.  Τα άρθρα 52 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους η οποία επιβάλλει προϋπόθεση περί κατοικίας στην εθνική επικράτεια στους πολίτες της Ένωσης που επιθυμούν να λάβουν άδεια θαλάσσιας πλοηγήσεως σκάφους αναψυχής από το κράτος μέλος αυτό.

   Πράγματι, μια τέτοια εθνική κανονιστική ρύθμιση η οποία έχει ως αποτέλεσμα, αφενός, να αποτρέπει τους υπηκόους της Ένωσης που δεν κατοικούν στο κράτος μέλος αυτό από τη μετάβαση στο εν λόγω κράτος μέλος προκειμένου να παρακολουθήσουν εκεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να αποκτήσουν άδεια πλοηγήσεως χορηγούμενη από το κράτος μέλος αυτό και, αφετέρου, να καταστήσει λιγότερο ελκυστικές τις υπηρεσίες που παρέχουν οι σχολές πλοηγήσεως για τους μη κατοίκους του εν λόγω κράτους μέλους μαθητές, δεδομένου ότι αυτοί δεν μπορούν να μετάσχουν στις εξετάσεις για τη χορήγηση αδείας πλοηγήσεως εντός του κράτους μέλους αυτού ούτε να αποκτήσουν τέτοια άδεια πλοηγήσεως, συνιστά περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, υπό την έννοια του άρθρου 56, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

   Ο σκοπός της ασφάλειας και της δημόσιας τάξεως συνιστά θεμιτό σκοπό ο οποίος θα μπορούσε, κατ’ αρχήν, να δικαιολογήσει περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, πάντως, πρέπει επίσης η εφαρμογή ενός μέτρου να είναι κατάλληλη προς επίτευξη του οικείου σκοπού και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο προς τούτο μέτρο. Η προϋπόθεση περί κατοικίας δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τον σκοπό αυτόν. Πράγματι, η προβολή αυτού του δικαιολογητικού λόγου προϋποθέτει την ύπαρξη πραγματικής και αρκούντως σοβαρής απειλής θίγουσας θεμελιώδες συμφέρον της κοινωνίας.

   Εξάλλου, η επίμαχη προϋπόθεση περί κατοικίας, η οποία δεν έχει καμία σχέση με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που παρακολούθησαν οι ενδιαφερόμενοι και με την ικανότητα πλοηγήσεως, δεν είναι πρόσφορη, αυτή και μόνη, για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, δηλαδή της εγγυήσεως της ασφάλειας της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας. Πράγματι, ο σκοπός της εγγυήσεως ενός υψηλότερου επιπέδου ασφαλείας στη θάλασσα μπορεί να επιτευχθεί με μέσα λιγότερο περιοριστικά της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, ιδίως με τον καθορισμό υψηλού επιπέδου απαιτήσεων στις εξετάσεις για την απόκτηση της αδείας πλοηγήσεως.

   (βλ. σκέψεις 27‑28, 39, 42, 44, 55 και διατακτ.)