Υπόθεση C-83/11

Secretary of State for the Home Department

κατά

Muhammad Sazzadur Rahman κ.λπ.

[αίτηση του Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Οδηγία 2004/38/EΚ — Δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών της οικογένειάς τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών — Άρθρο 3, παράγραφος 2 — Υποχρέωση προς διευκόλυνση, σε συμφωνία με την εθνική νομοθεσία, της εισόδου και της διαμονής “κάθε άλλου μέλους της οικογένειας” που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)

της 5ης Σεπτεμβρίου 2012

1. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Φορείς – Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας – Υποχρέωση των κρατών μελών να διευκολύνουν την είσοδο και τη διαμονή των υπηκόων αυτών – Έκταση – Περιθώριο εκτιμήσεως των κρατών μελών – Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 2 και 10 § 2)

2. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Φορείς – Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας – Υποχρέωση των κρατών μελών να διευκολύνουν την είσοδο και τη διαμονή των υπηκόων αυτών – Δικαίωμα των φορέων του δικαιώματος να επικαλούνται απευθείας τη διάταξη αυτή ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου – Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2)

3. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Φορείς – Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας – Μέλος οικογένειας που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης στη χώρα προελεύσεως – Έννοια του όρου «χώρα προελεύσεως» – Εκτίμηση της σχέσεως εξαρτήσεως κατά τον χρόνο υποβολής του αιτήματος

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2)

4. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Φορείς – Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας – Μέλος οικογένειας που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης – Κριτήρια εκτιμήσεως – Δυνατότητα επιβολής ιδιαίτερων απαιτήσεων αναφορικά με τη φύση και τη διάρκεια της σχέσεως εξαρτήσεως – Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2, εδ. 1, στοιχείο aʹ)

5. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Φορείς – Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας – Χορήγηση δελτίου διαμονής – Προϋποθέσεις τις οποίες μπορούν να τάσσουν τα κράτη μέλη – Σχέση εξαρτήσεως που έχει εξακολουθήσει υφιστάμενη εντός του κράτους μέλους υποδοχής – Ζήτημα που δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 2, εδ. 1, στοιχείο αʹ, και 10)

1.  Το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, έχει την έννοια ότι τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να κάνουν δεκτό κάθε αίτημα εισόδου ή διαμονής που υποβάλλεται από μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης τα οποία δεν καλύπτονται από τον ορισμό που δίνει το άρθρο 2, σημείο 2, της εν λόγω οδηγίας, ακόμη και εάν τα μέλη αυτά έχουν αποδείξει, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 10, παράγραφος 2, αυτής, ότι συντηρούνται από τον εν λόγω πολίτη.

   Εντούτοις, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν ώστε η νομοθεσία τους να περιλαμβάνει κριτήρια τα οποία καθιστούν δυνατή την έκδοση αποφάσεως επί του αιτήματος εισόδου και διαμονής των ως άνω προσώπων που να βασίζεται σε ενδελεχή εξέταση της προσωπικής τους καταστάσεως και που, σε περίπτωση απορρίψεως του αιτήματος, να είναι αιτιολογημένη. Τα κράτη μέλη έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια ως προς τον καθορισμό των εν λόγω κριτηρίων τα οποία, πάντως, θα πρέπει, αφενός, να συνάδουν τόσο με τη συνήθη έννοια του όρου «διευκολύνει» όσο και με τους όρους του άρθρου 3, παράγραφος 2, που προσδιορίζουν τη σχέση εξαρτήσεως, και, αφετέρου, να μην καθιστούν τη διάταξη αυτή άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας.

   (βλ. σκέψη 26, διατακτ. 1)

2.  Μολονότι οι όροι που χρησιμοποιούνται στο άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, δεν είναι αρκούντως ακριβείς ώστε να παρέχουν στον αιτούντα την είσοδο και τη διαμονή τη δυνατότητα να στηριχθεί απευθείας στη διάταξη αυτή προκειμένου να προσδιορίσει ποια κριτήρια εκτιμήσεως θα έπρεπε κατά τη γνώμη του να εφαρμοστούν για την εξέταση του αιτήματός του, γεγονός πάντως είναι ότι ο αιτών έχει το δικαίωμα να ζητήσει από δικαιοδοτικό όργανο να ελέγξει εάν η εθνική νομοθεσία και η εφαρμογή της κείνται εντός των ορίων της προβλεπόμενης από την οδηγία διακριτικής ευχέρειας.

   (βλ. σκέψεις 25, 26, διατακτ. 1)

3.  Για την υπαγωγή στην κατηγορία των «συντηρούμενων» μελών της οικογένειας πολίτη της Ένωσης κατά το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, η σχέση εξαρτήσεως του αιτούντος πρέπει να υφίσταται στη χώρα προελεύσεως του ενδιαφερόμενου μέλους της οικογένειας, δηλαδή στο κράτος στο οποίο αυτός διέμενε κατά την ημερομηνία στην οποία ζήτησε να συνοδεύσει ή να εγκατασταθεί μαζί με τον πολίτη της Ένωσης, τούτο δε τουλάχιστον κατά τον χρόνο στον οποίο αυτό ζητεί να εγκατασταθεί μαζί με τον πολίτη της Ένωσης από τον οποίο συντηρείται.

   (βλ. σκέψεις 31, 35, διατακτ. 2)

4.  Το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, έχει την έννοια, ότι τα κράτη μέλη, κατά την άσκηση της διακριτικής τους ευχέρειας, ως προς τον καθορισμό των παραμέτρων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την εξέταση των αιτημάτων εισόδου και διαμονής που υποβάλλονται από μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης που εμπίπτουν στο άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας, μπορούν να ορίζουν στις νομοθεσίες τους ιδιαίτερες απαιτήσεις αναφορικά με τη φύση και τη διάρκεια της σχέσεως εξαρτήσεως προκειμένου ιδίως να μπορεί να διαπιστώνεται με ασφάλεια ότι η σχέση εξαρτήσεως είναι πραγματική και σταθερή και δεν δημιουργήθηκε απλώς και μόνο για να επιτευχθεί η είσοδος και η διαμονή στο έδαφος κράτους μέλος υποδοχής.

   Εντούτοις, οι απαιτήσεις αυτές πρέπει, αφενός, να συνάδουν με τη συνήθη έννοια των όρων του άρθρου 3, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/38, που προσδιορίζουν τη σχέση εξαρτήσεως, και, αφετέρου, να μην καθιστούν τη διάταξη αυτή άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας.

   (βλ. σκέψεις 38, 40, διατακτ. 3)

5.  Δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/38 το ζήτημα κατά πόσον η χορήγηση δελτίου διαμονής κατά το άρθρο 10 της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, μπορεί να εξαρτηθεί από την προϋπόθεση της εξακολουθήσεως στο κράτος μέλος υποδοχής της, υπό την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής, σχέσεως εξαρτήσεως.

   (βλ. σκέψη 45, διατακτ. 4)

Υπόθεση C-83/11

Secretary of State for the Home Department

κατά

Muhammad Sazzadur Rahman κ.λπ.

[αίτηση του Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Οδηγία 2004/38/EΚ — Δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών της οικογένειάς τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών — Άρθρο 3, παράγραφος 2 — Υποχρέωση προς διευκόλυνση, σε συμφωνία με την εθνική νομοθεσία, της εισόδου και της διαμονής “κάθε άλλου μέλους της οικογένειας” που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)της 5ης Σεπτεμβρίου 2012

1. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Φορείς — Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας — Υποχρέωση των κρατών μελών να διευκολύνουν την είσοδο και τη διαμονή των υπηκόων αυτών — Έκταση — Περιθώριο εκτιμήσεως των κρατών μελών — Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 2 και 10 § 2)

2. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Φορείς — Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας — Υποχρέωση των κρατών μελών να διευκολύνουν την είσοδο και τη διαμονή των υπηκόων αυτών — Δικαίωμα των φορέων του δικαιώματος να επικαλούνται απευθείας τη διάταξη αυτή ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου — Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2)

3. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Φορείς — Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας — Μέλος οικογένειας που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης στη χώρα προελεύσεως — Έννοια του όρου «χώρα προελεύσεως» — Εκτίμηση της σχέσεως εξαρτήσεως κατά τον χρόνο υποβολής του αιτήματος

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2)

4. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Φορείς — Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας — Μέλος οικογένειας που συντηρείται από πολίτη της Ένωσης — Κριτήρια εκτιμήσεως — Δυνατότητα επιβολής ιδιαίτερων απαιτήσεων αναφορικά με τη φύση και τη διάρκεια της σχέσεως εξαρτήσεως — Όρια

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 2, εδ. 1, στοιχείο aʹ)

5. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Φορείς — Άλλα μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης, υπήκοοι τρίτης χώρας, που δεν καλύπτονται από τον ορισμό του άρθρου 2, σημείο 2, της οδηγίας — Χορήγηση δελτίου διαμονής — Προϋποθέσεις τις οποίες μπορούν να τάσσουν τα κράτη μέλη — Σχέση εξαρτήσεως που έχει εξακολουθήσει υφιστάμενη εντός του κράτους μέλους υποδοχής — Ζήτημα που δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας

   (Οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 2, εδ. 1, στοιχείο αʹ, και 10)

1.  Το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, έχει την έννοια ότι τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να κάνουν δεκτό κάθε αίτημα εισόδου ή διαμονής που υποβάλλεται από μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης τα οποία δεν καλύπτονται από τον ορισμό που δίνει το άρθρο 2, σημείο 2, της εν λόγω οδηγίας, ακόμη και εάν τα μέλη αυτά έχουν αποδείξει, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 10, παράγραφος 2, αυτής, ότι συντηρούνται από τον εν λόγω πολίτη.

   Εντούτοις, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν ώστε η νομοθεσία τους να περιλαμβάνει κριτήρια τα οποία καθιστούν δυνατή την έκδοση αποφάσεως επί του αιτήματος εισόδου και διαμονής των ως άνω προσώπων που να βασίζεται σε ενδελεχή εξέταση της προσωπικής τους καταστάσεως και που, σε περίπτωση απορρίψεως του αιτήματος, να είναι αιτιολογημένη. Τα κράτη μέλη έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια ως προς τον καθορισμό των εν λόγω κριτηρίων τα οποία, πάντως, θα πρέπει, αφενός, να συνάδουν τόσο με τη συνήθη έννοια του όρου «διευκολύνει» όσο και με τους όρους του άρθρου 3, παράγραφος 2, που προσδιορίζουν τη σχέση εξαρτήσεως, και, αφετέρου, να μην καθιστούν τη διάταξη αυτή άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας.

   (βλ. σκέψη 26, διατακτ. 1)

2.  Μολονότι οι όροι που χρησιμοποιούνται στο άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, δεν είναι αρκούντως ακριβείς ώστε να παρέχουν στον αιτούντα την είσοδο και τη διαμονή τη δυνατότητα να στηριχθεί απευθείας στη διάταξη αυτή προκειμένου να προσδιορίσει ποια κριτήρια εκτιμήσεως θα έπρεπε κατά τη γνώμη του να εφαρμοστούν για την εξέταση του αιτήματός του, γεγονός πάντως είναι ότι ο αιτών έχει το δικαίωμα να ζητήσει από δικαιοδοτικό όργανο να ελέγξει εάν η εθνική νομοθεσία και η εφαρμογή της κείνται εντός των ορίων της προβλεπόμενης από την οδηγία διακριτικής ευχέρειας.

   (βλ. σκέψεις 25, 26, διατακτ. 1)

3.  Για την υπαγωγή στην κατηγορία των «συντηρούμενων» μελών της οικογένειας πολίτη της Ένωσης κατά το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, η σχέση εξαρτήσεως του αιτούντος πρέπει να υφίσταται στη χώρα προελεύσεως του ενδιαφερόμενου μέλους της οικογένειας, δηλαδή στο κράτος στο οποίο αυτός διέμενε κατά την ημερομηνία στην οποία ζήτησε να συνοδεύσει ή να εγκατασταθεί μαζί με τον πολίτη της Ένωσης, τούτο δε τουλάχιστον κατά τον χρόνο στον οποίο αυτό ζητεί να εγκατασταθεί μαζί με τον πολίτη της Ένωσης από τον οποίο συντηρείται.

   (βλ. σκέψεις 31, 35, διατακτ. 2)

4.  Το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, έχει την έννοια, ότι τα κράτη μέλη, κατά την άσκηση της διακριτικής τους ευχέρειας, ως προς τον καθορισμό των παραμέτρων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την εξέταση των αιτημάτων εισόδου και διαμονής που υποβάλλονται από μέλη της οικογένειας πολίτη της Ένωσης που εμπίπτουν στο άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας, μπορούν να ορίζουν στις νομοθεσίες τους ιδιαίτερες απαιτήσεις αναφορικά με τη φύση και τη διάρκεια της σχέσεως εξαρτήσεως προκειμένου ιδίως να μπορεί να διαπιστώνεται με ασφάλεια ότι η σχέση εξαρτήσεως είναι πραγματική και σταθερή και δεν δημιουργήθηκε απλώς και μόνο για να επιτευχθεί η είσοδος και η διαμονή στο έδαφος κράτους μέλος υποδοχής.

   Εντούτοις, οι απαιτήσεις αυτές πρέπει, αφενός, να συνάδουν με τη συνήθη έννοια των όρων του άρθρου 3, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/38, που προσδιορίζουν τη σχέση εξαρτήσεως, και, αφετέρου, να μην καθιστούν τη διάταξη αυτή άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας.

   (βλ. σκέψεις 38, 40, διατακτ. 3)

5.  Δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/38 το ζήτημα κατά πόσον η χορήγηση δελτίου διαμονής κατά το άρθρο 10 της οδηγίας 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, μπορεί να εξαρτηθεί από την προϋπόθεση της εξακολουθήσεως στο κράτος μέλος υποδοχής της, υπό την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής, σχέσεως εξαρτήσεως.

   (βλ. σκέψη 45, διατακτ. 4)