Υπόθεση C-43/07

D. M. M. A. Arens-Sikken

κατά

Staatssecretaris van Financiën

(αίτηση του Hoge Raad der Nederlanden για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων — Άρθρα 73 B και 73 Δ της Συνθήκης ΕΚ (νυν άρθρα 56 ΕΚ και 58 ΕΚ, αντίστοιχα) — Εθνική ρύθμιση περί των φόρων κληρονομίας και μεταβίβασης, η οποία δεν προβλέπει κατά τον υπολογισμό των εν λόγω φόρων την έκπτωση των χρεών που έχει ένας κληρονόμος προς τους άλλους τετιμημένους, κατόπιν διανομής λόγω νεμήσεως ανιόντος, όταν ο κληρονομούμενος δεν κατοικούσε κατά τον χρόνο του θανάτου του στο κράτος μέλος όπου βρίσκεται το κληρονομιαίο ακίνητο — Περιορισμός — Δικαιολογητικός λόγος — Δεν υφίσταται — Μη ύπαρξη διμερούς σύμβασης για την αποφυγή της διπλής φορολογίας — Συνέπειες επί του περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων ενός μικρότερου αντισταθμίσματος για την αποφυγή της διπλής φορολογίας στο κράτος μέλος της κατοικίας του διαθέτη»

Προτάσεις του γενικού εισαγγελέα J. Mazák της 13ης Μαρτίου 2008   I - 6890

Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 11ης Σεπτεμβρίου 2008   I - 6912

Περίληψη της αποφάσεως

Ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων – Περιορισμοί – Φόρος κληρονομίας

[Συνθήκη ΕΚ, άρθρα 73 B και 73 Δ (νυν άρθρα 56 ΕΚ και 58 ΕΚ)]

Τα άρθρα 73 Β και 73 Δ της Συνθήκης ΕΚ (νυν άρθρα 56 ΕΚ και 58 ΕΚ, αντίστοιχα) πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι απαγορεύουν μια εθνική ρύθμιση που αφορά τον υπολογισμό των οφειλόμενων φόρων κληρονομίας και μεταβίβασης ακινήτου ευρισκομένου σε ορισμένο κράτος μέλος και δεν προβλέπει, κατά τον υπολογισμό των φόρων αυτών, τη δυνατότητα έκπτωσης των χρεών που έχει ένας κληρονόμος προς τους άλλους τετιμημένους λόγω νεμήσεως ανιόντος, όταν ο κληρονομούμενος δεν κατοικούσε κατά τον χρόνο του θανάτου του στο κράτος αυτό αλλά σε άλλο κράτος μέλος, ενώ, αντίθετα, αυτή η δυνατότητα έκπτωσης προβλέπεται όταν ο κληρονομούμενος κατοικούσε κατά τον χρόνο του θανάτου του στο κράτος όπου βρίσκεται το κληρονομιαίο ακίνητο, στο μέτρο που η ρύθμιση αυτή προβλέπει την εφαρμογή ενός προοδευτικού φορολογικού συντελεστή, καθόσον το γεγονός ότι δεν λαμβάνονται υπόψη τα εν λόγω χρέη, σε συνδυασμό με τον εν λόγω προοδευτικό συντελεστή, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση των κληρονόμων που δεν μπορούν να προβάλουν την ανωτέρω δυνατότητα έκπτωσης.

Πράγματι, ο περιορισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων προκύπτει από το γεγονός ότι μια τέτοιου είδους εθνική ρύθμιση, σε συνδυασμό με την εφαρμογή ενός προοδευτικού φορολογικού συντελεστή, συνεπάγεται τη διαφορετική μεταχείριση, κατά την κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης, των κληρονόμων προσώπου, το οποίο ήταν κατά τον χρόνο του θανάτου του κάτοικος ημεδαπής και των κληρονόμων προσώπου που κατά τον χρόνο αυτό δεν ήταν κάτοικος του οικείου κράτους μέλους.

Η ύπαρξη καταστάσεων που δεν είναι αντικειμενικώς συγκρίσιμες δεν μπορεί να προβληθεί ως δικαιολογητικός λόγος για την εν λόγω διαφορετική μεταχείριση. Εφόσον μια εθνική ρύθμιση θέτει, όσον αφορά τη φορολόγηση ακινήτου κτηθέντος από κληρονομία και ευρισκομένου στο οικείο κράτος μέλος, στην ίδια μοίρα τους κληρονόμους προσώπου το οποίο κατά τον χρόνο του θανάτου του είχε την ιδιότητα του κατοίκου ημεδαπής και τους κληρονόμους προσώπου το οποίο κατά τον χρόνο αυτό είχε την ιδιότητα του κατοίκου αλλοδαπής, δεν μπορεί, χωρίς να εισάγει διακρίσεις, να αντιμετωπίζει τους κληρονόμους αυτούς κατά τρόπο διαφορετικό, στο πλαίσιο της ίδιας φορολόγησης, όσον αφορά τη δυνατότητα έκπτωσης των χρεών που βαρύνουν το ακίνητο αυτό. Ο εθνικός νομοθέτης, αντιμετωπίζοντας τις κληρονομίες αυτών των δύο κατηγοριών προσώπων με τον ίδιο τρόπο, όσον αφορά τους φόρους κληρονομίας, εκτός από την έκπτωση των χρεών, δέχτηκε κατ’ ουσίαν ότι δεν υφίσταται μεταξύ αυτών των δύο κατηγοριών, από πλευράς τρόπων και προϋποθέσεων επιβολής αυτής της φορολόγησης, καμία αντικειμενική διαφορά δυνάμενη να δικαιολογήσει διαφορετική μεταχείριση.

Η εν λόγω εκτίμηση δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι η νομοθετική ρύθμιση του κράτους μέλους στο οποίο κατοικούσε ο κληρονομούμενος κατά τον χρόνο του θανάτου του προβλέπει μονομερώς τη δυνατότητα παροχής πίστωσης φόρου για τους οφειλόμενους σε άλλο κράτος μέλος φόρους κληρονομίας ακινήτων τα οποία βρίσκονται σ’ αυτό το άλλο κράτος. Το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται το ακίνητο δεν μπορεί, προκειμένου να δικαιολογήσει έναν περιορισμό στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων που οφείλεται στη νομοθεσία του, να επικαλεστεί την ύπαρξη της ανεξάρτητης από τη θέλησή του δυνατότητας παροχής πίστωσης φόρου από άλλο κράτος μέλος, όπως το κράτος μέλος στο οποίο κατοικούσε ο κληρονομούμενος κατά τον χρόνο του θανάτου του, η οποία θα μπορούσε να αντισταθμίσει, εν όλω ή εν μέρει, τη ζημία που υφίστανται οι κληρονόμοι του λόγω του ότι, κατά τον υπολογισμό των φόρων μεταβίβασης, δεν λαμβάνονται υπόψη από το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται το εν λόγω ακίνητο, τα χρέη προς τους άλλους τετιμημένους που απορρέουν από νέμηση ανιόντος.

(βλ. σκέψεις 46, 54, 57, 60, 65, 67, διατακτ. 1-2)