(Υπόθεση T‑585/20)

Polwax S.A.

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τρίτο πενταμελές τμήμα) της 14ης Ιουνίου 2023

«Ανταγωνισμός – Συγκεντρώσεις – Αγορά προηγούμενης οικονομικής βαθμίδας για τον κηρό ακατέργαστης παραφίνης – Αγορά επόμενης οικονομικής βαθμίδας για τους κηρούς παραφίνης – Απόφαση η οποία κρίνει τη συγκέντρωση συμβατή με την εσωτερική αγορά και με τη Συμφωνία ΕΟΧ – Έλλειψη δεσμεύσεως όσον αφορά την προμήθεια κηρού ακατέργαστης παραφίνης – Κάθετα αποτελέσματα – Αποκλεισμός των ανταγωνιστών από την πρόσβαση στις εισροές»

1. Ένδικη διαδικασία – Αποδεικτικά μέσα – Αντικείμενο – Απόδειξη της ακρίβειας των πραγματικών επιχειρημάτων που προβάλλει ο διάδικος προς στήριξη των ισχυρισμών του – Αίτημα επανεξέτασης των εκτιμήσεων που περιλαμβάνονται στην προσβαλλόμενη απόφαση – Αίτημα που βαίνει πέραν του σκοπού των αποδεικτικών μέσων

   (Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 91)

   (βλ. σκέψεις 33-35)

2. Συγκεντρώσεις μεταξύ επιχειρήσεων – Εξέτασή τους από την Επιτροπή – Ορισμός της επίμαχης αγοράς – Κριτήρια – Δυνατότητα υποκατάστασης των προϊόντων – Στοιχεία εκτιμήσεως – Αμφισβήτηση της ορθότητας του ορισμού της επίμαχης αγοράς – Βάρος αποδείξεως – Υποχρέωση του προσφεύγοντος να παράσχει σοβαρές ενδείξεις οι οποίες να καταδεικνύουν ανεπαρκή δυνατότητα υποκατάστασης των σχετικών προϊόντων

   (Κανονισμός 139/2004 του Συμβουλίου, άρθρο 2· ανακοίνωση 97/C 372/03 της Επιτροπής, σημεία 15 έως 20)

   (βλ. σκέψεις 43-46, 56-71)

3. Συγκεντρώσεις μεταξύ επιχειρήσεων – Εκτίμηση της συμβατότητάς τους με την εσωτερική αγορά – Δημιουργία ή ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης η οποία παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά – Εκτίμηση των οριζόντιων αποτελεσμάτων της συγκέντρωσης

   (Κανονισμός 139/2004 του Συμβουλίου, άρθρο 2· ανακοίνωση 2004/C 31/03 της Επιτροπής, σημεία 22 και 58 έως 60)

   (βλ. σκέψεις 78-84)

4. Συγκεντρώσεις μεταξύ επιχειρήσεων – Εκτίμηση της συμβατότητάς τους με την εσωτερική αγορά – Δημιουργία ή ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης η οποία παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά – Εκτίμηση των κάθετων αποτελεσμάτων της συγκέντρωσης – Αποκλεισμός των ανταγωνιστών από την πρόσβαση στις εισροές – Κριτήρια εκτιμήσεως – Ικανότητα δημιουργίας ουσιαστικών εμποδίων στην πρόσβαση σε εισροές – Κίνητρο αποκλεισμού από εισροές – Σημαντικές επιπτώσεις του αποκλεισμού επί του ανταγωνισμού στην αγορά επόμενης οικονομικής βαθμίδας – Σωρευτικές προϋποθέσεις

   (Κανονισμός 139/2004 του Συμβουλίου, άρθρο 2· ανακοίνωση 2008/C 265/07 της Επιτροπής, σημεία 31 και 32)

   (βλ. σκέψεις 88-108)

5. Προσφυγή ακυρώσεως – Λόγοι – Παράβαση ουσιώδους τύπου – Έλλειψη αιτιολογίας ή ανεπαρκής αιτιολογία – Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή – Όψιμη προβολή από τον προσφεύγοντα – Δεν ασκεί επιρροή

   (Άρθρα 263 και 296 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψη 113)

6. Πράξεις των οργάνων – Αιτιολόγηση – Υποχρέωση – Περιεχόμενο – Απόφαση με την οποία η Επιτροπή κρίνει μια συγκέντρωση συμβατή με την εσωτερική αγορά

   (Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· κανονισμός 139/2004 του Συμβουλίου)

   (βλ. σκέψεις 114-121)

Σύνοψη

Η Polski Koncern Naftowy Orlen S.A. (στο εξής: Orlen) και η Grupa Lotos S.A. (στο εξής: Lotos) είναι δύο κάθετα ολοκληρωμένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα της διύλισης και εμπορίας καυσίμων και σχετικών προϊόντων στην Πολωνία. Η Orlen δραστηριοποιείται επίσης στους τομείς αυτούς στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Λιθουανία και στη Γερμανία.

Στις 3 Ιουλίου 2019 η Orlen κοινοποίησε στην Επιτροπή σχεδιαζόμενη συγκέντρωση συνιστάμενη στην απόκτηση του αποκλειστικού ελέγχου της Lotos. Η Επιτροπή, θεωρώντας ότι η πράξη συγκέντρωσης ήγειρε σοβαρές αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητά της με την εσωτερική αγορά, αποφάσισε να κινήσει διαδικασία εμπεριστατωμένης εξετάσεως. Κατά το πέρας της διαδικασίας, η πράξη συγκέντρωσης κρίθηκε συμβατή με την εσωτερική αγορά και με τη Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως ορισμένων δεσμεύσεων από την Orlen ( 1 ).

Η πολωνική εταιρία Polwax SA, η οποία παράγει και εμπορεύεται κηρούς παραφίνης και προϊόντα παραφίνης, άσκησε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγή ακυρώσεως κατά της αποφάσεως αυτής. Εντούτοις, η προσφυγή αυτή απορρίφθηκε από το τρίτο πενταμελές τμήμα του Γενικού Δικαστηρίου.

Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου

Καταρχάς, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει το αίτημα της Polwax περί διεξαγωγής πραγματογνωμοσύνης όσον αφορά τα αποτελέσματα της πράξης συγκέντρωσης στον ανταγωνισμό.

Το Γενικό Δικαστήριο μπορεί βεβαίως να διατάξει τη διεξαγωγή αποδείξεων σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, παραμένει εντούτοις γεγονός ότι ένα τέτοιο αίτημα πρέπει να απορριφθεί όταν βαίνει πέραν του σκοπού των κατά το άρθρο 91 του Κανονισμού Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου αποδεικτικών μέσων, ο οποίος συνίσταται στην απόδειξη της ακρίβειας των πραγματικών επιχειρημάτων που προβάλλει ο διάδικος προς στήριξη των ισχυρισμών του. Καθόσον δε το αίτημα της Polwax περί διεξαγωγής πραγματογνωμοσύνης είχε, στην πραγματικότητα, ως σκοπό την επανεξέταση των εκτιμήσεων που περιλαμβάνονται στην απόφαση της Επιτροπής σχετικά με τη συμβατότητα της σχεδιαζόμενης συγκέντρωσης με τον κανονισμό 139/2004 ( 2 ), το Γενικό Δικαστήριο θα υπερέβαινε την αρμοδιότητά του αν ελάμβανε ένα τέτοιο μέτρο.

Επί της ουσίας, η Polwax προέβαλε, μεταξύ άλλων, ότι η Επιτροπή στηρίχθηκε σε εσφαλμένο ορισμό των σχετικών αγορών για την εκ μέρους της εκτίμηση της συγκέντρωσης δυνάμει του άρθρου 2 του κανονισμού 139/2004.

Όσον αφορά τις σχετικές αγορές, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Lotos και η Orlen παράγουν αμφότερες κηρό ακατέργαστης παραφίνης, ο οποίος χρησιμοποιείται κυρίως ως πρώτη ύλη των κηρών παραφίνης. Δεδομένου δε ότι η Lotos πωλεί τον κηρό ακατέργαστης παραφίνης ενώ η Orlen τον χρησιμοποιεί για τη δική της παραγωγή κηρών παραφίνης, η Επιτροπή έκρινε ότι οι αγορές προϊόντων που επηρεάζονταν από τη συγκέντρωση ήταν μια αγορά προηγούμενης οικονομικής βαθμίδας η οποία αφορούσε την προμήθεια κηρού ακατέργαστης παραφίνης στην Πολωνία και μια αγορά επόμενης οικονομικής βαθμίδας η οποία αφορούσε την προμήθεια κηρών παραφίνης στον ΕΟΧ.

Συναφώς, η Polwax φαινόταν να προσάπτει στην Επιτροπή ότι δεν δέχθηκε την ύπαρξη τριών διαφορετικών αγορών για «ελαφρύ», «μέσο» και «βαρύ» κηρό ακατέργαστης παραφίνης. Εντούτοις, μια τέτοια αιτίαση πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να απορριφθεί ως αβάσιμη.

Συγκεκριμένα, λαμβανομένης υπόψη της μεθόδου που εκτίθεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τον ορισμό της σχετικής αγοράς ( 3 ), εναπέκειτο στην Polwax να παράσχει, προς στήριξη μιας τέτοιας αιτίασης, σοβαρές ενδείξεις οι οποίες να καταδεικνύουν ανεπαρκή δυνατότητα υποκατάστασης από την πλευρά της ζήτησης και από την πλευρά της προσφοράς μεταξύ των διαφόρων ειδών κηρού ακατέργαστης παραφίνης προκειμένου να εμπίπτουν στην ίδια αγορά. Όσον αφορά δε τον βαθμό εναλλαξιμότητας μεταξύ των διαφόρων ειδών κηρού ακατέργαστης παραφίνης υπό το πρίσμα της ζήτησης, η Polwax προέβαλε μόνον απλούς ισχυρισμούς. Επιπροσθέτως, η προσφεύγουσα δεν εξέτασε ούτε το ζήτημα ενδεχόμενης υποκατάστασης υπό το πρίσμα της προσφοράς.

Προς στήριξη της προσφυγής της, η Polwax προέβαλε επίσης ότι η Επιτροπή εκτίμησε εσφαλμένα τα αποτελέσματα της συγκέντρωσης στις σχετικές αγορές δυνάμει του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 139/2004. Συναφώς, η Polwax, αφενός, βάλλει κατά της μη εξετάσεως των οριζόντιων αποτελεσμάτων της συγκέντρωσης επί της αγοράς του κηρού ακατέργαστης παραφίνης και, αφετέρου, αμφισβητεί το βάσιμο της εξετάσεως των κάθετων αποτελεσμάτων της συγκέντρωσης επί της αγοράς των κηρών παραφίνης.

Πρώτον, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την αιτίαση ότι δεν εξετάστηκαν τα οριζόντια αποτελέσματα της συγκέντρωσης στην αγορά κηρού ακατέργαστης παραφίνης. Αφού υπενθύμισε ότι οι οριζόντιες συγκεντρώσεις μπορούν να παρακωλύσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην αγορά με τη δημιουργία ή με την ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης, το Γενικό Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η επίμαχη συγκέντρωση δεν μπορούσε να έχει ως συνέπεια τη μείωση της προσφοράς κηρού ακατέργαστης παραφίνης στην αγορά, στο μέτρο που δεν αμφισβητείται ότι η Orlen δεν εμπορευόταν τον κηρό ακατέργαστης παραφίνης που παρήγε. Υπό το πρίσμα αυτό, η συγκέντρωση δεν θα μπορούσε να καταλήξει στην κατάργηση σημαντικής ανταγωνιστικής πιέσεως στην αγορά, στη δημιουργία αυξημένης ισχύος στην αγορά προς όφελος των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά ή δεν θα ήταν ικανή να διευκολύνει τον συντονισμό στην αγορά.

Εξάλλου, δεν μπορεί να προσαφθεί στην Επιτροπή ότι παρέλειψε να εξετάσει το ενδεχόμενο να έχει η συγκέντρωση δυσμενείς για τον ανταγωνισμό συνέπειες λόγω συγχωνεύσεως της Lotos, ήτοι μιας επιχείρησης που ήδη δραστηριοποιείται στην αγορά, με έναν δυνητικό ανταγωνιστή, την Orlen. Πράγματι, για να έχει η συγκεκριμένη συγκέντρωση σημαντικά οριζόντια αποτελέσματα θα έπρεπε το ενδεχόμενο εισόδου της Orlen στην αγορά κηρού ακατέργαστης παραφίνης από την πλευρά της προσφοράς να ασκεί, πριν από την εν λόγω συγκέντρωση, σημαντική πίεση στους προμηθευτές που δραστηριοποιούνταν ήδη στην αγορά αυτή. Ωστόσο, η ύπαρξη τέτοιας πιέσεως αποκλειόταν λόγω της ιδιότητας του αγοραστή που είχε η Orlen στην εν λόγω αγορά.

Δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει επίσης την αιτίαση περί εσφαλμένης εξετάσεως των κάθετων αποτελεσμάτων της συγκέντρωσης στην αγορά κηρών παραφίνης.

Συναφώς, η Polwax αμφισβήτησε μεταξύ άλλων την ορθότητα του συμπεράσματος της Επιτροπής ότι η Orlen, αφού απέκτησε τη Lotos, δεν είχε την ικανότητα να ακολουθήσει στρατηγική αποκλεισμού των ανταγωνιστών από την πρόσβαση στον κηρό ακατέργαστης παραφίνης εντός της αγοράς των κηρών παραφίνης.

Επί του σημείου αυτού, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι, κατά την αξιολόγηση της πιθανότητας ενός επιζήμιου για τον ανταγωνισμό σεναρίου αποκλεισμού ανταγωνιστών από την πρόσβαση σε εισροές, η Επιτροπή εξετάζει, πρώτον, κατά πόσον η συγχωνευθείσα επιχείρηση έχει μετά τη συγκέντρωση την ικανότητα να δημιουργήσει ουσιαστικά εμπόδια στην πρόσβαση σε εισροές, δεύτερον, κατά πόσον έχει το κίνητρο να πράξει κάτι τέτοιο και, τρίτον, κατά πόσον μια στρατηγική αποκλεισμού από την αγορά θα έχει σημαντικές επιπτώσεις επί του ανταγωνισμού στην αγορά επόμενης οικονομικής βαθμίδας. Δεδομένου δε ότι οι τρεις αυτές προϋποθέσεις είναι σωρευτικές, η μη συνδρομή έστω και μίας εξ αυτών αρκεί για να αποκλειστεί ο κίνδυνος αποκλεισμού των ανταγωνιστών από την πρόσβαση σε εισροές.

Όσον αφορά ειδικότερα την πρώτη προϋπόθεση, η Επιτροπή έκρινε ότι η Orlen δεν είχε την ικανότητα να αποκλείσει την πρόσβαση των ανταγωνιστών στον κηρό ακατέργαστης παραφίνης, δεδομένου ότι, μετά τη συγκέντρωση, πλέον του 60 έως 70 % της αγοράς θα παρέμενε διαθέσιμο ως πηγή προμήθειας κηρού ακατέργαστης παραφίνης.

Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται ότι ορθώς η Επιτροπή περιέλαβε στον ορισμό της αγοράς κηρού ακατέργαστης παραφίνης τον εισαγόμενο στην Πολωνία κηρό ακατέργαστης παραφίνης. Κατά συνέπεια, επίσης ορθώς έκρινε η Επιτροπή ότι σημαντικό τμήμα της προσφοράς κηρού ακατέργαστης παραφίνης στην αγορά δεν θα επηρεαζόταν από τη συγκέντρωση. Επιπροσθέτως, λόγω των εισαγωγών κηρού ακατέργαστης παραφίνης στην Πολωνία, ήταν μάλλον απίθανο να έχει η Orlen, μετά τη συγκέντρωση, την ικανότητα να αποκλείσει την πρόσβαση στην αγορά κηρού ακατέργαστης παραφίνης. Εν πάση περιπτώσει, η Polwax εξακολουθούσε να είναι σε θέση να στραφεί προς εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού χωρίς να είναι η Orlen σε θέση να επηρεάσει αρνητικά τη συνολική διαθεσιμότητα εισροών στην αγορά επόμενης οικονομικής βαθμίδας όσον αφορά την τιμή ή την ποιότητα.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ορθώς έκρινε ότι δεν πληρούνταν εν προκειμένω η πρώτη από τις προϋποθέσεις που έπρεπε να συντρέχουν σωρευτικώς προκειμένου να γίνει δεκτό ότι υπήρχε αποκλεισμός των ανταγωνιστών από την πρόσβαση στην αγορά των εισροών.

Δεδομένου δε ότι οι λοιπές αιτιάσεις που προέβαλε η Polwax κρίθηκαν επίσης αβάσιμες, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή στο σύνολό της.

( 1 ) Απόφαση της Επιτροπής, της 14ης Ιουλίου 2020 (υπόθεση M.9014), η οποία εκδόθηκε βάσει του άρθρου 8, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) 139/2004 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 2004, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (ΕΕ 2004, L 24, σ. 1).

( 2 ) Κανονισμός (ΕΚ) 139/2004 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 2004, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (ΕΕ 2004, L 24, σ. 1).

( 3 ) Ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά τον ορισμό της σχετικής αγοράς για τους σκοπούς του [ενωσιακού] δικαίου ανταγωνισμού (ΕΕ 1997, C 372, σ. 5).