Υπόθεση C-591/17

Δημοκρατία της Αυστρίας

κατά

Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας

Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 18ης Ιουνίου 2019

«Παράβαση κράτους μέλους – Άρθρα 18, 34, 56 και 92 ΣΛΕΕ – Ρύθμιση κράτους μέλους η οποία προβλέπει τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Περίπτωση κατά την οποία οι ιδιοκτήτες οχημάτων ταξινομημένων σε αυτό το κράτος μέλος απαλλάσσονται από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων κατά ποσό που αντιστοιχεί στο τέλος αυτό»

1. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Διάκριση λόγω ιθαγένειας – Απαγορεύεται – Εθνική ρύθμιση προβλέπουσα τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Απαλλαγή αποκλειστικά για τους ιδιοκτήτες οχημάτων που έχουν ταξινομηθεί στο οικείο κράτος μέλος – Δεν επιτρέπεται

   (Άρθρο 18 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 46, 49-51, 54-57, 60, 69, 78)

2. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Διάκριση λόγω ιθαγένειας – Απαγορεύεται – Τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Διαμόρφωση και εφαρμογή του τέλους – Διαφορετική μεταχείριση των παραβατών του κώδικα οδικής κυκλοφορίας αναλόγως του τόπου ταξινόμησης του οχήματος – Επιβολή υποχρέωσης καταβολής εγγύησης για τους ιδιοκτήτες οχημάτων που έχουν ταξινομηθεί σε άλλο κράτος μέλος – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις

   (Άρθρο 18 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 94, 103, 109)

3. Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων – Ποσοτικοί περιορισμοί – Μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος – Εθνική ρύθμιση προβλέπουσα τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Μέτρο το οποίο αποτελεί εμπόδιο στην πρόσβαση στην εθνική αγορά προϊόντων που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολόγηση – Δεν χωρεί

   (Άρθρο 34 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 120, 127, 132-134)

4. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Περιορισμοί – Φορολογική νομοθεσία – Εθνική ρύθμιση προβλέπουσα τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Αύξηση του κόστους των υπηρεσιών που παρέχονται από τους παρέχοντες υπηρεσίες οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος – Μέτρο το οποίο αποτελεί εμπόδιο στην πρόσβαση στην εθνική αγορά παρεχόντων υπηρεσίες και αποδεκτών υπηρεσιών που προέρχονται από άλλο κράτος μέλος – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολόγηση – Δεν χωρεί

   (Άρθρο 56 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 135, 144, 149)

5. Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Διατάξεις της Συνθήκης – Πεδίο εφαρμογής – Εθνική ρύθμιση προβλέπουσα τέλος υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα – Τέλη χρήσης των οδών από τα βαρέα φορτηγά οχήματα – Διαφορετική μεταχείριση των μεταφορέων των οποίων τα οχήματα έχουν ταξινομηθεί σε άλλο κράτος μέλος – Εθνικοί μεταφορείς οι οποίοι τυγχάνουν αντιστάθμισης του εν λόγω τέλους – Μειονεκτική θέση των αλλοδαπών μεταφορέων – Δεν επιτρέπεται

   (Άρθρο 92 ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 141, 143, 161, 162)

Περίληψη

Το γερμανικό αυτοκόλλητο σήμα για τη χρήση των ομοσπονδιακών οδών από τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης

Με την απόφαση Αυστρία κατά Γερμανίας (C-591/17), η οποία εκδόθηκε στις 18 Ιουνίου 2019, το τμήμα μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου διαπίστωσε, αποφαινόμενο επί προσφυγής λόγω παραβάσεως ασκηθείσας από τη Δημοκρατία της Αυστρίας βάσει του άρθρου 259 ΣΛΕΕ, την εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας παράβαση των άρθρων 18, 34, 56 και 92 ΣΛΕΕ λόγω της θέσπισης τέλους υποδομών για τα επιβατηγά αυτοκίνητα οχήματα και της πρόβλεψης απαλλαγής, τουλάχιστον ισόποσης με το τέλος αυτό, από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων υπέρ των ιδιοκτητών οχημάτων που έχουν ταξινομηθεί στη Γερμανία. Προς στήριξη της προσφυγής της, η Δημοκρατία της Αυστρίας προέβαλε τέσσερις αιτιάσεις. Η πρώτη και η δεύτερη αιτίαση αφορούν παράβαση του άρθρου 18 ΣΛΕΕ, η οποία απορρέει, αφενός, από το συνδυασμένο αποτέλεσμα του τέλους υποδομών και της απαλλαγής από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων η οποία προβλέπεται για τα ταξινομημένα στη Γερμανία οχήματα και, αφετέρου, από τη διαμόρφωση και την εφαρμογή του τέλους υποδομών. Η τρίτη αιτίαση αφορά παράβαση των άρθρων 34 και 56 ΣΛΕΕ απορρέουσα από το σύνολο των επικρινόμενων μέτρων στο πλαίσιο της πρώτης και της δεύτερης αιτίασης. Η τέταρτη αιτίαση αφορά παράβαση του άρθρου 92 ΣΛΕΕ απορρέουσα από το συνδυασμένο αποτέλεσμα του τέλους υποδομών και της απαλλαγής από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων η οποία προβλέπεται για τα ταξινομημένα στη Γερμανία οχήματα.

Επί της πρώτης αιτίασης, η οποία αφορά παράβαση του άρθρου 18 ΣΛΕΕ απορρέουσα από το συνδυασμένο αποτέλεσμα των επίδικων εθνικών μέτρων, το Δικαστήριο, αφού διαπίστωσε σύνδεση –τόσο χρονική όσο και ουσιαστική– μεταξύ των επίδικων εθνικών μέτρων η οποία δικαιολογεί την από κοινού εκτίμησή τους υπό το πρίσμα του δικαίου της Ένωσης, διαπίστωσε καταρχάς την ύπαρξη διαφορετικής μεταχείρισης λόγω ιθαγένειας. Συναφώς, το Δικαστήριο επισήμανε, μεταξύ άλλων, όσον αφορά την είσπραξη του εν λόγω τέλους, ότι όλοι οι χρήστες των γερμανικών αυτοκινητοδρόμων υπόκεινται στο τέλος υποδομών, ανεξάρτητα από τον τόπο ταξινόμησης των οχημάτων τους. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες των ταξινομημένων στη Γερμανία οχημάτων τυγχάνουν απαλλαγής από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων τουλάχιστον ισόποσης με το τέλος που υποχρεώθηκαν να καταβάλουν, οπότε εκ των πραγμάτων επιβαρύνονται οικονομικά με το τέλος αυτό μόνον οι ιδιοκτήτες και οι οδηγοί οχημάτων που έχουν ταξινομηθεί σε άλλο κράτος μέλος εκτός της Γερμανίας. Ως εκ τούτου, λόγω του συνδυασμού των επίδικων εθνικών μέτρων, οι ιδιοκτήτες και οι οδηγοί οχημάτων ταξινομημένων σε άλλο κράτος μέλος εκτός της Γερμανίας, οι οποίοι χρησιμοποιούν τους γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους, τυγχάνουν λιγότερο ευνοϊκής μεταχείρισης από τους ιδιοκτήτες των οχημάτων που έχουν ταξινομηθεί στη Γερμανία, όσον αφορά τη χρήση των εν λόγω αυτοκινητοδρόμων, και τούτο παρότι τελούν σε παρόμοια κατάσταση όσον αφορά τη χρήση αυτή. Κατά το Δικαστήριο, αυτή η διαφορετική μεταχείριση επιφέρει ίδιο αποτέλεσμα με τη διαφορετική μεταχείριση λόγω ιθαγένειας.

Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι τα κράτη μέλη, όταν επιβάλλουν φόρους επί των αυτοκινήτων οχημάτων, οφείλουν να τηρούν, ιδίως, την αρχή της ίσης μεταχείρισης, κατά τρόπον ώστε οι διαδικασίες εφαρμογής της φορολόγησης αυτής να μην αποτελούν μέσο διάκρισης.

Βεβαίως, τα κράτη μέλη μπορούν, δυνάμει της ελεύθερης επιλογής που διαθέτουν να καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτούνται οι δημόσιες υποδομές τους, να τροποποιήσουν το σύστημα χρηματοδότησης των οδικών υποδομών τους, υπό τον όρο ότι η τροποποίηση αυτή συνάδει προς το δίκαιο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων που κατοχυρώνεται στο άρθρο 18, πρώτο εδάφιο, ΣΛΕΕ. Το Δικαστήριο διαπίστωσε, ωστόσο, ότι ο μηχανισμός αντιστάθμισης μέσω της επίμαχης απαλλαγής εισάγει διακρίσεις σε βάρος των ιδιοκτητών και οδηγών οχημάτων τα οποία έχουν ταξινομηθεί σε άλλα κράτη μέλη εκτός της Γερμανίας, στον βαθμό που η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας δεν απέδειξε ότι ο εν λόγω μηχανισμός ανταποκρίνεται στον διακηρυχθέντα από το κράτος μέλος σκοπό της μετάβασης από σύστημα χρηματοδότησης των υποδομών μέσω της φορολογίας σε σύστημα χρηματοδότησης από το σύνολο των χρηστών, δεδομένου ότι η μείωση του φόρου επί των αυτοκινήτων οχημάτων την οποία θέσπισε το εν λόγω κράτος μέλος στην πραγματικότητα συνεπάγεται απαλλαγή των ιδιοκτητών ταξινομημένων στη Γερμανία οχημάτων από το τέλος υποδομών.

Όσον αφορά τη δεύτερη αιτίαση, η οποία αφορά παράβαση του άρθρου 18 ΣΛΕΕ απορρέουσα από τη διαμόρφωση και την εφαρμογή του τέλους υποδομών, το Δικαστήριο επισήμανε ότι το γεγονός ότι οι περιστάσεις που στοιχειοθετούν ορισμένες παραβάσεις, όπως η ελλιπής καταβολή του τέλους ή η εσφαλμένη παροχή πληροφοριών, μπορούν να διαπιστωθούν μόνον όσον αφορά τους ιδιοκτήτες και τους οδηγούς οχημάτων ταξινομημένων σε άλλα κράτη μέλη εκτός της Γερμανίας ουδόλως ενισχύει το επιχείρημα της Δημοκρατίας της Αυστρίας ότι οι διατάξεις αυτές θίγουν κυρίως τους συγκεκριμένους ιδιοκτήτες και οδηγούς. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο διαπίστωσε, ειδικότερα, ότι ο σκοπός της εξασφάλισης της καταβολής των προστίμων που επιβάλλονται στους παραβάτες που χρησιμοποιούν όχημα ταξινομημένο σε άλλο κράτος μέλος εκτός της Γερμανίας, τον οποίο επιδιώκει η δυνατότητα να υποχρεωθούν οι παραβάτες αυτοί να καταβάλουν εγγύηση, δικαιολογεί την εντεύθεν προκύπτουσα διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των εν λόγω παραβατών και των παραβατών που χρησιμοποιούν όχημα ταξινομημένο στη Γερμανία, το μέτρο δε αυτό τελεί σε αναλογία προς τον εν λόγω σκοπό.

Όσον αφορά την τρίτη αιτίαση, η οποία αφορά παράβαση των άρθρων 34 και 56 ΣΛΕΕ, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα επίδικα εθνικά μέτρα είναι ικανά να εμποδίσουν την πρόσβαση προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών στη γερμανική αγορά. Συγκεκριμένα, το τέλος υποδομών στο οποίο υπόκεινται, στην πραγματικότητα, μόνον τα οχήματα τα οποία μεταφέρουν τα προϊόντα αυτά ενδέχεται να αυξήσει το κόστος μεταφοράς και, κατά συνέπεια, την τιμή των εν λόγω προϊόντων, επηρεάζοντας έτσι την ανταγωνιστικότητά τους.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε, επίσης, τα επίδικα εθνικά μέτρα είναι ικανά να εμποδίσουν την πρόσβαση, στη γερμανική αγορά, των παρεχόντων υπηρεσίες και των αποδεκτών υπηρεσιών που προέρχονται από άλλο κράτος μέλος εκτός της Γερμανίας. Πράγματι, το τέλος υποδομών είναι ικανό, λόγω της απαλλαγής από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων που αποτελεί μέρος των επίδικων εθνικών μέτρων, είτε να αυξήσει το κόστος των υπηρεσιών που παρέχουν εντός Γερμανίας οι εν λόγω παρέχοντες υπηρεσίες είτε να αυξήσει το κόστος που αντιπροσωπεύει για τους εν λόγω αποδέκτες υπηρεσιών η μετάβαση σε αυτό το κράτος μέλος προκειμένου να τους παρασχεθεί εκεί υπηρεσία.

Τέλος, όσον αφορά την τέταρτη αιτίαση, η οποία αφορά παράβαση του άρθρου 92 ΣΛΕΕ, το Δικαστήριο τόνισε ακόμη ότι, αντισταθμίζοντας στο σύνολό της τη νέα επιβάρυνση που συνίσταται στο τέλος υποδομών, το οποίο καταβάλλεται από όλους τους μεταφορείς, με απαλλαγή από τον φόρο επί των αυτοκινήτων οχημάτων τουλάχιστον ισόποση με το καταβληθέν τέλος, της οποίας τυγχάνουν μόνον οι Γερμανοί μεταφορείς αποκλειομένων των αλλοδαπών μεταφορέων, τα επίδικα εθνικά μέτρα έχουν ως αποτέλεσμα τη δυσμενή μεταβολή της θέσης των αλλοδαπών μεταφορέων έναντι των Γερμανών μεταφορέων. Ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι τα επίδικα εθνικά μέτρα αντιβαίνουν στο άρθρο 92 ΣΛΕΕ.